Xem mẫu
- BÀI 16. ĐẠI CƯƠNG VỀ POLIME
I. MỤC TIÊU:
1.Kieán thöùc: Hs biết sơ lược về polime: khái niệm, phân loại, cấu
trúc và tính chất của polime, cách gọi tên một số polime thông dụng.
2. Kó naêng: .Học sinh vận dụng : Viết sơ đồ phản ứng trùng hợp,
phản ứng trùng ngưng để điều chế một số polime. Tính được hệ số
polime hóa trung bình của các polime.
3. Troïng taâm: Tính chaát vaø caùch ñieàu cheá caùc polime
II. PHƯƠNG PHÁP:
Phương pháp đ àm thoại, giảng giải, nêu vấn đề
Phương pháp trực quan (Dùng bảng tổng kết, sơ đồ liên quan đến cấu
trúc polime)
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới:
- Họat động của Thầy và trò Nội dung ghi bảng
ĐẠI CƯƠNG VỀ POLIME
Hoaït ñoäng 1: I. Khái niệm, phân loại và danh pháp:
1. Khái niệm:Polime là những hợp chất
-Em haõy tìm hieåu SGK vaø cho
có phân tử khối rất lớn do nhiều đơn vị
bieát theá naøo laø polime?
nhỏ (gọi là mắt xích) liên kết với nhau.
-Em naøo cho moät vaøi ví duï veà
VD: Polietilen (-CH2-CH2-)n do các mắt
polime ?
xích –CH2-CH2- liên kết với nhau. n được
gọi là hệ số polime hóa hay độ polime
hóa ;polime thường là hỗn hợp của các
phân tử có hệ số polime hóa khác nhau, vì
vậy đôi khi người ta còn dùng khái niệm
hệ số polime hóa trung bình; n càng lớn,
phân tử khối của polime càng cao. Các
phân tử tạo nên từng mắt xích của polime
được gọi là monome.
-Caùc em haõy nghieân cöùu SGK
2. Phân loại:
vaø cho bieát caùch phaân loaïi
* Theo nguồn gốc:
polime?
-Polime thiên nhiên (có nguồn gốc từ
-Polime naøo thuoäc polime thieân
- thiên nhiên) như cao su, xenlulozơ, …
nhieân, polime toång hôïp ?
-Polime tổng hợp (do con người tổng hợp
- Cho bieát caùc caùch toång hôïp
như nhựa phenol-
polime? nên) polietilen,
fomanđehit,…
- Neâu caùch phaân loaïipolime?
-Polime nhân tạo hay bán tổng hợp (do
chế hóa một phần polime thiên nhiên) như
xenlulozơ trinitrat, tơ visco,…
* Theo cách tổng hợp:
-Polime trùng hợp (tổng hợp bằng phản
ứng trùng hợp)
-Polime trùng ngưng (tổng hợp bằng phản
ứng trùng ngưng)
VD: (-CH2-CH2-)n là Polime trùng hợp
(-HN-[CH2]6-NH-CO-[CH2]4-CO-)n là
Polime trùng ngưng .
* Theo cấu trúc:
Hoaït ñoäng 2:
-Mạch không nhánh
GV: em haõy nghieân cöùu SGK
-Mạch nhánh
vaø cho bieát caùch goïi teân caùc
-Mạng không gian.
polime.
3. Danh pháp:
- Tên của polime được cấu tạo bằng cách
ghép từ poli trước tên monome.
VD: (-CH2-CH2-)n là polietilen,
(-C6H10O5-)n là polisaccarit.
Nếu tên monome gồm 2 từ trở lên hoặc từ
hai monome tạo nên polime thì tên
monome phải để ở trong ngoặc đơn.
VD: (-CH2CHCl-)n poli (vinyl clorua)
(-CH2CH=CH-CH2-CH2-CH(C6H5)-)n
Poli (butađien-stiren)
Hoaït ñoäng 3:
Một số polime có tên riêng (tên thông
- Neâu caùc caáu truùc cuûa polime?
thường)
Vaø cho ví duï?
VD: (-CF2-CF2-)n : Teflon;
(-NH-[CH2]5-CO-)n: nilon-6
(C6H10O5)n : xenlulozơ
-Yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK II. Cấu trúc:
vaø cho bieát : 1.Các dạng cấu trúc của polime:
- ñaëc ñieåm caáu taïo ñieàu hoaø Các mắt xích của polime có thể nối với
nhau thành mạch không nhánh như
cuûa polime.
- ñaëc ñieåm caáu taïo khoâng ñieàu amilozơ,… mạch phân nhánh như
- amilopectin, glicogen,… và mạng không
hoaø cuûa polime.
gian như nhựa bakelit, cao su lưu hóa.
-caùc em haõy cho theâm vaøi ví duï
ngoaøi SGK? 2. Cấu tạo điều hòa và không điều hòa:
-Nếu các mắt xích trong mạch polime nối
với nhau theo một trật tự nhất định, chẳng
hạn theo kiểu “đầu nối với đuôi”, người
ta nói polime có cấu tạo điều hòa.
-Nếu các mắt xích trong mạch polime nối
với nhau không theo một trật tự nhất định,
Hoaït ñoäng 4:
-Neâu tính chaát vaät lyù cuûa chẳng hạn chỗ thì kiểu “đầu nối với
đầu”,chỗ thì “đầu nối với đuôi”, người ta
polime?
nói polime có cấu tạo không điều hòa.
- Giaûi thích caùc tính chaát ñoù? III. Tính chất:
1.Tính chất vật lý:
Hầu hết các polime là những chất
rắn, không bay hơi, không có nhiệt đọ
nóng chảy xác định, mà nóng chảy ở một
khoảng nhiệt độ khá rộng. Đa số polime
khi nóng chảy, cho chất lỏng nhớt, để
nguội sẽ rắn lại chúng được gọi là chất
- nhiệt dẻo. Một số polime không bị nóng
-Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa chảy mà bị phân hủy khi đun nóng, gọi là
chất nhiệt rắn.
polime?
Đa số polime không tan trong dung
môi thông thường, một số tan được trong
dung môi thích hợp tạo ra dung dịch nhớt.
2. Tính chất hóa học:
Polime có thể tham gia phản ứng
giữ nguyên mạch, phân cách mạch và
khâu mạch.
a.Phản ứng giữ nguyên mạch:
Các nhóm thế đính vào mạch
polime có thể tham gia phản ứng mà
không làm thay đổi mạch polime.
VD: poli(vinyl axetat) bị thủy phân cho
poli(vinyl ancol).
(- CH2 CH OCOCH3)n + n NaOH →
(- CH2 CH (OH))n + n CH3COONa
Những polime có liên kết đôi
trong mạch có thể tham gia phản ứng
- cộng vào liên kết đôi mà không làm thay
đổi mạch polime.
VD: Cao su tác dụng với HCl cho sao su
hiđroclo hóa.
b. Phản ứng phân cách mạch polime:
Tinh bột, xenlulozơ, protein, nilon,…
bị thủy phân cắt mạch trong môi trường
axít, polistiren bị nhiệt phân cho stiren,
cao su thiên nhiên bị nhiệt phân cho
isopren,…
Polime trùng hợp bị nhiệt phân hay
Hoaït ñoäng 5:
bieát phaûn öùng quang phân thành các đoạn nhỏ và cuối
-Em haõy cho
naøo coù theå ñieàu cheá ñöôïc cùng là monome ban đầu, gọi là phản ứng
giải trùng hợp hay đepolime hóa.
polime töø monome?
c. Phản ứng khâu mạch polime:
Khi hấp nóng cao su thô với lưu
- Ñònh nghóa phaûn öùng truøng
huỳnh thì thu được cao su lưu hóa. Ở cao
hôïp?
su lưu hóa, các mạch polime được kết nối
-Ñieàu kieän veà caáu taïo monome với nhau bởi các cầu –S-S- . Khi đun nóng
nhựa rezol thu được nhựa zezit, trong đó
tham gia phaûn öùng truøng hôïp ?
- các mạch polime được khâu với nhau bởi
các nhóm –CH2 –
Polime khâu mạch có cấu trúc
không gian do đó trở nên khó nóng chảy,
khó tan và bền hơn so với polime chưa
khâu mạch.
IV. Điều chế:
Có thể điều chế polime bằng phản ứng
trùng hợp hoặc trùng ngưng.
-Ñònh nghóa phaûn öùnh truøng 1. Phản ứng trùng hợp:
Trùng hợp là quá trình kết hợp nhiều phân
ngöng?
tử nhỏ (monome), giống nhau hay tương
tự nhau thành phân tử rất lớn (polime)
Điều kiện cần về cấu tạo của monome
tham gia phản ứng trùng hợp là trong
phân tử phải có liên kết bội (như
CH2=CH2, CH2=CHC6H5,…) hoặc vòng
kém bền như (CH2OCH2 )
Người ta phân biệt phản ứng trùng hợp
thường (chỉ của một loại monome như
- trên) và phản ứng đồng trùng hợp của
một hỗn hợp monome.
nCH2=CH-CH=CH2 + nCH2=CH(C6H5)
xe,t 0, p (-CH2-CH=CH-CH2-CH2-
-Ñieàu kieän veà caáu taïo monome CH(C6H5)-)n
tham gia phaûn öùng truøng ngöng? 2. Phản ứng trùng ngưng:
Khi đun nóng, các phân tử axit
-aminocaproic kết hợp với nhau tạo ra
policaproamit và giải phóng những phân
tử nước.
t 0
nH2N[CH2]5COOH
(-NH[CH2]5CO-)n + nH2O
Khi đun nóng hỗn hợp axit terephtalic và
etylen glicol, ta thu được một polieste gọi
là poli (etylen-terephtalat) đồng thời giải
phóng những phân tử nước
n(p-HOOC-C6H4-COOH) + n HO-CH2-
CH2-OH t 0 (-CO-C6H4-CO-O-CH2-
CH2-O-)n + 2n H2O
Trùng ngưng là quá trình kết hợp nhiều
- phân tử nhỏ (monome) thành phân tử lớn
(polime) đồng thời giải phóng những
phân tử khác (như H2O,…)
Điều kiện có phản ứng trùng ngưng là:
Các monome tham gia phản ứng trùng
ngưng phải có ít nhất hai nhóm chức có
khả năng phản ứng để tạo được liên kết
với nhau.
VD:HOCH2CH2OH,
HOOCC6H4COOH,…
nguon tai.lieu . vn
