Xem mẫu
- ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
NGUYỄN VĂN LỘC
HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
Mã số: 834 03 01
Đà Nẵng - Năm 2020
- Công trình được hoàn thành tại
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Ngô Hà Tấn
Phản biện 1: TS. Nguyễn Hữu Cường
Phản biện 2: PGS.TS. Trần Mạnh Dũng
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt
nghiệp Thạc sĩ Kế toán họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà
Nẵng vào ngày 25 tháng 10 năm 2020
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
- 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức năng
tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN. Để
thực hiện được chức năng và vai trò đó, cần đảm bảo duy trì, kết dư
và bảo toàn quỹ BHXH để chi trả các chế độ BHXH cho người lao
động. Công tác thu là nguồn hình thành cơ bản trong quá trình tạo
lập quỹ BHXH. Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My là đơn vị trực
thuộc BHXH tỉnh Quảng Nam, thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo
phân cấp được giao. Từ khi thành lập đến nay, Bảo hiểm xã hội
huyện Bắc Trà My tỉnh Quảng Nam đã đạt được nhiều kết quả, góp
phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn huyện Bắc Trà My nói
riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung. Tuy nhiên, công tác thu BHXH
còn một số hạn chế, yếu kém, nổi bật là một số vấn đề như: Diện bao
phủ BHXH còn thấp, tình trạng trốn đóng BHXH còn nhiều, tỷ lệ
tham gia BHXH (trên số lao động thuộc diện tham gia BHXH) chỉ
đạt dưới 50%; tỷ lệ nợ tiền BHXH còn lớn, chiếm tỷ lệ bình quân
trên 3% so với tổng số tiền phải thu trong giai đoạn 2015 - 2020, tình
trạng gian lận trong việc đăng ký tham gia, kê khai quỹ lương đóng
BHXH cho người lao động, công tác đối chiếu thu nộp, công tác
kiểm tra, kiểm soát chưa được chú trọng, chế tài chưa đủ mạnh, nhận
thức của người lao động và người sử dụng lao động chưa cao. Từ
những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện kiểm soát thu
BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My- Quảng Nam” để làm
đề tài nghiên cứu cho Luận văn của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Trên cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ vận dụng trong kiểm
soát thu BHXH, đề tài nghiên cứu thực trạng công tác kiểm soát thu
BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. Qua đó, chỉ ra
- 2
những mặt tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm
soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu hệ thống KSNB và sự
vận dụng trong kiểm soát thu BHXH từ các đơn vị sử dụng lao động
trên địa bàn huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: Nghiên cứu công tác kiểm soát thu BHXH
của các đơn vị do BHXH huyện Bắc Trà My trực tiếp quản lý.
- Thời gian: Phân tích thực trạng trong giai đoạn 2017-2019
và đề xuất giải pháp đến năm 2025.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp thu thập số liệu, mô trả, phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp trao đổi với viên chức trực tiếp quản lý.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài là tài liệu tham khảo có giá trị cho những người quan
tâm đến công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH cấp huyện.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được kết cấu thành 03
chương, bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát thu BHXH tại cơ quan
BHXH
Chương 2: Thực trạng kiểm soát thu BHXH tại BHXH
huyện Bắc Trà My - Quảng Nam.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện kiểm soát thu BHXH tại
BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam.
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
- 3
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI CƠ
QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1. KHÁI QUÁT VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ
1.1.1. Tổng quan về sự ra đời và phát triển của KSNB:
Từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20 khái niệm KSNB được
sử dụng trong các tài liệu về kiểm toán. Đến thập niên 1940, các tổ
chức kế toán công và kiểm toán nội bộ Hoa Kỳ đã xuất bản một loạt
các báo cáo, hướng dẫn và tiêu chuẩn về tìm hiểu KSNB trong các
cuộc kiểm toán. Báo cáo COSO năm 1992 đã tạo lập một nền tảng cơ
sở lý luận cơ bản về KSNB. Tại Việt Nam Kiểm toán chính thức
xuất hiện từ giữa năm 1991 dưới hình thức các Công ty kiểm toán
độc lập, đến năm 1994 với Kiểm toán Nhà nước và đến cuối năm
1997 với sự hiện diện của Kiểm toán nội bộ.
1.1.2. Khái niệm, vai trò KSNB trong đơn vị công:
+ Khái niệm về Kiểm soát nội bộ:
Có rất nhiều định nghĩa về kiểm soát nội bộ được công bố
rộng rãi. Ở Mỹ, COSO năm 1992 cũng đã định nghĩa về kiểm soát
nội bộ. Năm 2001, INTOSAI trình bày định nghĩa về KSNB như
sau: “KSNB là một quá trình xử lý toàn bộ được thực hiện bởi nhà
quản lý và các cá nhân trong tổ chức, quá trình này được thiết kế để
phát hiện các rủi ro và cung cấp một sự đảm bảo hợp lý để đạt được
nhiệm vụ của tổ chức. Sau đây là những mục tiêu cần đạt được:
Thực hiện các hoạt động một cách có kỷ cương, có đạo đức, có tính
kinh tế, hiệu quả và thích hợp; Thực hiện đúng trách nhiệm; Tuân
thủ theo pháp luật hiện hành và các nguyên tắc, quy định; Bảo vệ
các nguồn lực chống thất thoát, sử dụng sai mục đích và tổn thất ”.
+ Vai trò của kiểm soát nội bộ:
Kiểm soát bội bộ được thiết lập nhằm giúp tổ chức đạt được
- 4
các mục tiêu của mình và hạn chế các vấn đề gây bất lợi cho tổ chức.
+ Kiểm soát nội bộ trong đơn vị công:
Các yếu tố của hệ thống kiểm soát nội bộ: Theo INTOSAI
hệ thống KSNB gồm các thành phần sau: Môi trường kiểm soát;
Đánh gia rủi ro; Hoạt động kiểm soát; Thông tin và truyền thông;
Hoạt động giám sát.
1.2. ĐẶC ĐIỂM CÔNG TÁC THU BHXH
1.2.1. Khái niệm, phân loại và vai trò của BHXH:
a. Khái niệm: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp
một phần thu nhập từ lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do
ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao
động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH”.
b. Phân loại BHXH: BHXH bắt buộc; BHXH tự nguyện.
c. Vai trò: Đảm bảo an sinh xã hội.
1.2.2. Đối tƣợng và mức đóng BHXH
a. Đối tượng phải nộp BHXH:
b. Mức đóng đối với các đơn vị sử dụng lao động:
Mức đóng BHXH = Mức tiền lương, tiền công x Tỷ lệ trích
Hiện nay, tỷ lệ trích là 25,5%
1.2.3. Đặc điểm quản lý thu BHXH
a. Công tác quản lý từ đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ):
b. Công tác quản lý từ cơ quan BHXH:
+ Bộ phận một cửa:
+ Bộ phận Quản lý thu:
+ Bộ phận Cấp sổ, thẻ
+ Bộ phận Kế hoạch – Tài chính:
c. Quản lý tiền thu:
1.3. KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.3.1. Mục tiêu và yêu cầu kiểm soát thu BHXH:
- 5
a. Mục tiêu của kiểm soát thu BHXH:
- Mục tiêu về sự hữu hiệu, hiệu quả
- Phải đảm bảo tính công bằng trong xã hội, tính tuân thủ
pháp luật của các đơn vị SDLĐ.
b. Yêu cầu của kiểm soát thu BHXH:
- Kiểm soát thu BHXH đúng đối tượng.
- Thu đúng, thu đủ, thu kịp thời.
1.3.2. Vận dụng KSNB trong kiểm soát thu BHXH:
a. Môi trường kiểm soát (MTKS)
b. Nhận diện và đánh giá rủi ro
c. Hoạt động kiểm soát
d. Thông tin và truyền thông
e. Hoạt động giám sát
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM
2.1. KHÁI QUÁT VỀ BHXH HUYỆN BẮC TRÀ MY -
QUẢNG NAM
2.1.1. Sự hình thành và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn
của BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam: BHXH huyện Bắc
Trà My được thành lập theo Quyết định số 991/QĐ-BHXH-TCCB
ngày 12 tháng 08 năm 2003 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.
2.1.2. Tổ chức quản lý của BHXH huyện Bắc Trà My -
Quảng Nam: BHXH huyện Bắc Trà My gồm có 01 Giám Đốc và 01
Phó Giám Đốc và các bộ phận thực hiện nhiệm vụ chuyên môn gồm:
Bộ phận Quản lý thu; Bộ phận Kế hoạch – Tài Chính; Bộ phận Chế
- 6
độ chính sách; Bộ phận TN&TKQTTHC (một cửa); Bộ phận Cấp sổ,
thẻ; Bộ phận Giám định BHYT.
2.1.3. Đặc điểm huyện Bắc Trà My và tình hình sử dụng
lao động trên địa bàn huyện Bắc Trà My: Huyện Bắc Trà My là
huyện miền núi. Có diện tích là 82.305ha với dân số 40.515 người
(khoản 10.539 hộ). Huyện Bắc Trà My có 12 xã và 01 thị trấn (có 07
xã thuộc vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số).
2.1.4. Tình hình thu BHXH và quy trình quản lý thu
BHXH các đơn vị sử dụng lao động tại BHXH huyện Bắc Trà
My
a. Tình hình thu BHXH các đơn vị sử dụng lao động
b. Quy trình thu BHXH: Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH
ngày 14/04/2017 của BHXH Việt Nam và Quyết định số 505/QĐ-
BHXH ngày 27/03/2020 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.
2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM
XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM
2.2.1. Môi trƣờng kiểm soát:
- Về phân cấp quản lý thu.
- Về giám sát, kiểm tra.
- Về cơ cấu tổ chức.
Qua nghiên cứu về môi trường kiểm soát, có thể chỉ ra một
số tồn tại ảnh hưởng đến kiểm soát thu BHXH như sau:
- Công tác kiểm tra, kiểm soát chưa thiết lập một hệ thống
KSNB thu hiệu quả, số đơn vị được kiểm tra còn hạn chế.
- Chưa có quy định rõ ràng và đầy đủ về các hình thức kỷ
luật . Các thông tin sai phạm xảy ra ở các bộ phận chức năng thường
bị che giấu, chưa có sự giám sát của các bộ phận nghiệp vụ, sai phạm
có khi không được xử lý hoặc xử lý không kịp thời.
2.2.2. Đánh giá rủi ro:
- 7
- Giai đoạn đăng ký ban đầu: Đơn vị SDLĐ không đóng
BHXH, kê khai không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH
hoặc chuyển NLĐ sang chế độ hợp đồng thời vụ, không đúng theo
Luật BHXH.
- Giai đoạn quản lý thu: Viên chức quản lý thu có thể thông
đồng, hướng dẫn đơn vị giả mạo hồ sơ, chỉnh sửa hồ sơ không đúng
với thực tế nhằm trục lợi. Không thu đủ và đúng mức phải nộp vào
quỹ BHXH, viên chức quản thu nhập sai hồ sơ của đơn vị.
- Giai đoạn quản lý nợ: Đơn vị SDLĐ trì hoãn trích nộp,
chiếm dụng tiền BHXH, cam kết nhưng không thực hiện trích nộp.
Viên chức quản lý thu thông đồng với đơn vị SDLĐ cho phép đơn vị
chậm nộp tiền BHXH.
Đánh giá:
Việc nhận dạng các rủi ro và phân tích, đánh giá các rủi ro
trong quản lý thu BHXH còn mang tính chủ quan, còn thụ động
trong việc quản lý rủi ro, chỉ khi nào xảy ra hậu quả mới khắc phục.
2.2.3. Hoạt động kiểm soát
+ Kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn đăng ký ban đầu:
- Viên chức tiếp nhận hồ sơ/ Lãnh đạo phụ trách: Kiểm tra
hồ sơ, quy trình, thời gian xử lý hồ sơ.
- Các trường hợp bất thường thì đề nghị đơn vị cung cấp hồ
sơ chứng minh: Bảng lương, Quyết định, HĐLĐ để kiểm tra.
- Viên chức tiếp nhận hồ sơ khai thác thông tin đơn vị để
cung cấp cho lãnh đạo quản lý.
+ Kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn quản lý thu:
- Phó Giám đốc phụ trách thu kiểm tra công tác nhập liệu,
đối chiếu thu của các viên chức quản lý thu.
- Viên chức quản lý thu tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra, nhập dữ
liệu vào phần mềm quản lý thu và chuyển danh sách cho bộ phận sổ
- 8
thẻ in sổ BHXH, thẻ BHYT, tờ rời chốt sổ BHXH cho NLĐ. Phát
hiện trường hợp sai phạm kiến nghị kiểm tra.
- Viên chức quản lý thu được phân công theo dõi một số đơn
vị SDLĐ, còn cán bộ kế toán theo dõi tài khoản thu có trách nhiệm
đối chiếu định kỳ hàng tháng.
- Nguyên tắc bất kiêm nhiệm: Viên chức không được kiêm
nhiệm 2 vị trí công việc cùng lúc.
+ Kiểm soát thu ở giai đoạn quản lý nợ:
- Xây dựng kế hoạch, biện pháp đôn đốc thu hồi nợ BHXH.
- Viên chức quản lý thu trực tiếp đến đơn vị để đối chiếu đôn
đốc; Lập biên bản đối chiếu thu nộp BHXH; gửi văn bản đôn đốc 15
ngày một lần. Sau 02 lần gửi văn bản mà đơn vị không nộp tiền,
chuyển hồ sơ đơn vị đến Tổ thu nợ tiếp tục xử lý.
- Viên chức quản lý thu kiểm tra, báo cáo lãnh đạo quản lý
có biện pháp thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm theo quy định và khởi
kiện các doanh nghiệp nợ lâu năm, chây lỳ không nộp tiền BHXH
Đánh giá:
+ Đối với kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn đăng ký ban đầu:
Chưa kiểm tra được các trường hợp tăng mức đóng bất thường, hay
khai thác thông tin của đơn vị, đối tượng để cung cấp cho lãnh đạo
quản lý thu BHXH.
+ Đối với kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn quản lý thu: Quy
trình mô tả công việc của công tác kiểm soát thu chưa được xây dựng
một cách cách đầy đủ cho viên chức khi thực hiện nghiệp vụ thu
BHXH. Việc kiểm soát tiền lương đóng cho NLĐ của đơn vị SDLĐ
chưa được kiểm soát tốt. Viên chức quản lý thu thực hiện nghiệp vụ
chuyên môn bỏ qua nghiệp vụ tính lãi chậm điều chỉnh lương cho
đơn vị SDLĐ.
- 9
+ Đối với kiểm soát thu ở giai đoạn quản lý nợ: Đơn vị hiện
đang bố trí một viên chức có thâm niên nghề trong việc đôn đốc thu
nợ BHXH. Việc bố trí này tuy có mặc ưu điểm là viên chức nắm bắt
được địa bàn . Tuy nhiên với quá trình viên chức công tác lâu năm
trên địa bàn viên chức thông đồng với đơn vị SDLĐ trong việc trích
nộp BHXH là có thể xảy ra.
2.2.4. Thông tin và truyền thông
BHXH huyện Bắc Trà My đã chú trọng đến việc áp dụng
CNTT vào trong công tác quản lý, nên bước đầu đã cung cấp cho nhà
quản lý kịp thời tình hình số lao động tham gia, số tiền thu vào quỹ
BHXH và tiền lương người lao động khi tham gia.
Dữ liệu trên hệ thống thông tin chung của ngành chưa cập
nhật đầy đủ nên khi giải quyết chế độ vẫn căn cứ vào sổ BHXH là
chủ yếu, tuy hiện nay đã lấy từ dữ liệu thu BHXH nhưng vẫn còn cập
nhật, điều chỉnh, bổ sung. Do vậy, khi NLĐ mất sổ cần cấp lại thì cơ
quan BHXH phải gởi công văn xác nhận đến cơ quan BHXH khác,
việc này rất tốn thời gian.
Ngành BHXH bắt đầu áp dụng công nghệ thông tin kết hợp
với thủ công trong xử lý nghiệp vụ và quản lý hoạt động thu BHXH
theo quy trình thu của ngành, nhưng hệ thống báo cáo, mẫu biểu vừa
theo quy định của chế độ kế toán, vừa phải theo báo cáo nghiệp vụ
theo quy định của ngành nhưng vẫn chưa phù hợp và đảm bảo sự
chính xác cao và rất hay thay đổi, chưa có định hướng lâu dài nên khi
tổng hợp báo cáo những dữ liệu mang tính lịch sử lâu dài gặp rất
nhiều khó khăn.
2.2.5. Hoạt động giám sát
+ Giám sát thường xuyên tại BHXH huyện:
Bảng 2.5: Hoạt động giám sát thƣờng xuyên tại BHXH
huyện Bắc Trà My
- 10
Bộ phận Nội dung giám sát
- Giám sát quá trình nhập chứng từ của bộ phận
KHTC để giúp phát hiện sai lệch trong việc nhập
Quản lý thu
chứng từ thu BHXH.
BHXH
- Giám sát việc giao nhận hồ sơ của bộ phận tiếp
nhận và trả kết quả hồ sơ.
- Giám sát quá trình xử lý hồ sơ, nhập dữ liệu vào
Cấp sổ, thẻ
phần mềm của bộ phận QLT so với hồ sơ đơn vị.
- Giám sát quá trình xử lý các hồ sơ liên quan tới chế
Chế độ,
độ: BHXH một lần, ốm đau, thai sản… trong phần
chính sách
mềm quản lý thu để phát hiện sai sót.
- Đối chiếu số phải thu của đơn vị so với số đã thu,
Kế hoạch -
số tiền thừa thiếu, qua đó giám sát quá trình nhập dữ
tài chính
liệu phát sinh của bộ phận quản lý thu.
+ Giám sát định kỳ được thực hiện theo kế hoạch kiểm tra,
soát xét mọi hoạt động thu BHXH theo quy trình QLT đã được thống
nhất trong toàn ngành.
Đánh giá: Chưa có sự đầu tư thích đáng so với quy mô ngày
càng phát triển cả về chiều sâu lẫn chiều rộng trong hoạt động thu,
chi và thực hiện chính sách BHXH cho người lao động trên địa bàn
huyện. Bên cạnh đó, lãnh đạo ngành BHXH chưa thực sự quan tâm
nhiều đến hoạt động giám sát, trong khi đó công cụ hữu hiệu để thực
hiện nhiệm vụ trên đối với chức năng của Phòng Thanh tra - Kiểm
tra cấp tỉnh chưa chặt chẽ, đồng bộ, trình độ cán bộ chưa theo kịp sự
phát triển, để có thể phát hiện hết các sai phạm trong quy trình thu
BHXH của ngành.
- 11
2.3. TỔNG HỢP CÁC SAI PHẠM, CÁC HẠN CHẾ VÀ
NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU
BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY -
QUẢNG NAM
2.3.1. Tổng hợp các sai phạm:
Từ thực trạng trong công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH
huyện Bắc Trà My ở trên. Sau khi trao đổi và thảo luận với lãnh đạo
phụ trách công tác thu BHXH, các Viên chức quản lý thu tại BHXH
huyện Bắc Trà My. Tác giả tổng hợp những sai phạm có thể xảy ra
tại BHXH huyện Bắc Trà My qua bảng sau:
Bảng 2.6: Tổng hợp các sai phạm còn xảy ra trong quá
trình thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam
Sai phạm xảy ra Kiểm soát thu (2017 –
2019)
Sai phạm do đơn vị SDLĐ
Không đóng, trốn đóng BHXH - Điều chỉnh thu 9.336 đối
Tiền lương, tiền công do chủ tượng.
SDLĐ đăng ký thấp so với thực tế, - Số tiền điều chỉnh thu của
đăng ký đóng thấp hơn mức lương năm trước năm tài chính:
theo quy định công nhân đã qua 2.155.537.000 đồng.
đào tạo nghề phải được hưởng. - Truy thu do thu thấp hơn
mức lương đào tạo nghề:
Kê khai thiếu số lao động thuộc 16.785.600 đồng (theo Kết
diện phải tham gia, chậm thực hiện luận Kiểm toán Nhà nước
việc điều chỉnh tăng lương theo 2019).
quy định cho NLĐ…
Đơn vị SDLĐ thu 8% từ tiền
lương, tiền công của NLĐ nhưng
không đóng cho cơ quan BHXH. Đơn vị nợ: 53 đơn vị; Số
- 12
Đơn vị chây ỳ chậm nộp, nợ kéo tiền nợ: 579.218.930 đồng.
dài để chiếm dụng tiền BHXH sử
dụng vào mục đích kinh doanh.
Đơn vị cam kết, đăng ký tham gia
BHXH nhưng không chịu nộp tiền
BHXH.
Sai phạm do cơ quan BHXH
- 1.771 đối tượng bỏ qua
Cán bộ thu BHXH nhập sai sót hồ nghiệp vụ tính lãi chậm
sơ, bỏ qua quy trình thu, không tính điều chỉnh đóng BHXH.
lãi, sai sót dữ liệu - Sai lương, sai chức danh:
Theo dõi đơn vị không chặt chẽ để 229 đối tượng.
đơn vị trốn khỏi địa phương, không - 07 đơn vị mất tích, bỏ trốn
còn hoạt động, mất tích. với số tiền: 271.577.754
đồng.
2.3.2. Tổng hợp các hạn chế tồn tại:
Hệ
thống Các hạn chế trong hệ thống kiểm soát thu
kiểm
soát
Môi trường kiểm soát còn bị hạn chế một số mặt: Nhận
thức của viên chức về vai trò hoạt động kiểm soát cũng
Môi như tính liêm chính và đạo đức nghề nghiệp chưa cao,
trường một số ít viên chức còn hạn chế về nghiệp vụ, chưa
kiểm xây dựng quy chế luân chuyển vị trí quản lý thu
soát BHXH trên 3 năm.
Chưa hình thành bộ phận KSNB ở BHXH huyện để
giám sát hoạt động kiểm soát thu BHXH.
- 13
Mang tính thụ động, còn chủ quan trong quản lý rủi ro,
Đánh khi xảy ra sự việc cụ thể mới khắc phục xử lý, lựa chọn
giá rủi cách thức đối phó rủi ro chưa tốt.
ro Chưa có bộ phận KSNB để đánh giá rủi ro và ngăn
ngừa rủi ro xảy ra.
- Quy trình mô tả công việc của công tác kiểm soát thu
chưa được xây dựng một cách cách đầy đủ cho viên
Hoạt chức khi thực hiện nghiệp vụ thu BHXH để có thể
động kiểm soát và ngăn ngừa vi phạm.
kiểm - Việc kiểm soát tiến độ thu hằng tháng cũng như chưa
soát có giải pháp hữu hiệu để buộc các đơn vị vi phạm pháp
luật về BHXH và nhất là các DN trích nộp kịp thời.
- Viên chức bỏ qua nghiệp vụ tính lãi chậm điều chỉnh
lương khi thực hiện nghiệp vụ thu BHXH.
Dữ liệu thu BHXH vẫn còn nhiều đối tượng trùng
Thông thông tin định danh, nên việc cập nhật mã số BHXH để
tin và thực hiện nghiệp vụ thu BHXH còn vướng mắc. Gây
truyền khó khăn cho việc tiến tới cấp sổ BHXH, thẻ BHYT
thông điện tử theo mục tiêu của ngành.
Việc thu thập thông tin để phân tích, đánh giá rủi ro về
công tác thu BHXH chưa kịp thời.
Hoạt Công tác kiểm tra giám sát chưa thường xuyên. Hoạt
động động giám sát chưa mang tính độc lập.
giám sát
2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế
a. Nguyên nhân khách quan
Chưa có hướng dẫn tổ chức hoạt động KSNB thông qua
khuôn khổ kiểm soát để kiểm soát rủi ro, ngăn chặn các hành vi sai
- 14
phạm của chính viên chức BHXH cũng như các bên tham gia đóng
góp vào quỹ BHXH.
Do áp lực việc làm, cộng với NLĐ thiếu hiểu biết về chính
sách pháp luật BHXH, về nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp chính đáng
nên không dám đấu tranh cho quyền lợi của bản thân.
Trường hợp khác, NLĐ muốn được hưởng quyền lợi về
chính sách BHXH, còn người SDLĐ phải đóng gấp đôi mức của
NLĐ nên các chủ SDLĐ không muốn đóng BHXH.
Quy định luật pháp về xử lý hành vi vi phạm theo luật đã có
nhưng việc thực hiện chưa mạnh nên các đơn vị cố tình chây lỳ
không nộp hoặc nộp chậm để chiếm dụng tiền thu BHXH.
Sự phối hợp giữa các ngành chức năng liên quan chưa đồng
bộ và chặt chẽ nhằm bảo vệ quyền lợi của NLĐ.
Mức lãi suất chậm đóng BHXH thấp hơn mức lãi suất đi vay
ngân hàng nên nhiều đơn vị SDLĐ chiếm dụng số tiền trích đóng
BHXH của người lao động để thực hiện hoạt động kinh doanh.
b. Nguyên nhân chủ quan:
BHXH huyện Bắc Trà My hiện đang quản lý hơn 305 đầu
mối đơn vị, trên 2.426 lao động tham gia BHXH, nguồn thu hàng
năm tăng, nhưng viên chức thực hiện công tác thu BHXH có chuyên
môn chưa phù hợp với chuyên môn đang làm, chưa thực hiện đúng
các bước kiểm soát của quy trình nghiệp vụ thu BHXH theo quy định
của BHXH Việt Nam.
Nguyên nhân do việc thực hiện các quy định về pháp lý thiếu
hiệu quả, thiếu sự hỗ trợ của các ban ngành đến việc xử lý các vi
phạm về việc trích nộp vào các quỹ theo quy định của pháp luật.
Quy trình quản lý thu BHXH của ngành chưa thật chặt chẽ
và rất khó cho việc giám sát kịp thời các rủi ro trong việc quản lý thu
BHXH theo quy định của pháp luật.
- 15
BHXH huyện chưa có bộ phận KSNB độc lập để giám sát
tính tuân thủ của viên chức thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn và
để phân tích, cảnh báo, phát hiện kịp thời sai sót có thể xảy ra.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
CHƢƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM
Với thực trạng kiểm soát thu BHXH ở BHXH huyện Bắc Trà
My như đã nêu ở chương 2, và những tồn tại, hạn chế đã nêu. Trong
thời gian đến BHXH huyện Bắc Trà My cần hoàn thiện công tác
kiểm soát thu BHXH với các giải pháp sau:
3.1. Hoàn thiện môi trƣờng kiểm soát
3.1.1. Xây dựng quy chế luân chuyển Viên chức thu
BHXH đã làm việc thực tế trên 3 năm ở một vị trí:
- Trước hết Ban Giám đốc đơn vị thực hiện xây dựng quy
chế luân chuyển đối với viên chức quản lý thu BHXH đã theo dõi
quản lý trên 3 năm ở một vị trí công việc.
- Định kỳ chuyển đổi vị trí công tác từ bộ phận này sang bộ
phận khác cùng chuyên môn, nghiệp vụ trong cơ quan, đơn vị, như
từ bộ phận thu BHXH sang bộ phận cấp sổ, thẻ và ngược lại.
- Đề xuất với BHXH tỉnh thay đổi viên chức quản lý thu từ
huyện này sang huyện khác để viên chức thay đổi môi trường làm
việc, phát huy được năng lực chuyên môn trong quản lý thu BHXH.
3.1.2. Tổ chức bộ phận kiểm soát nội bộ tại BHXH
huyện:
Mặc dù khi phân công đã tạo ra cơ chế tự kiểm soát chéo lẫn
nhau, tuy nhiên kiểm soát độc lập cần có để nhằm hạn chế một số sai
sót do một số nguyên nhân:
- Viên chức hạn chế năng lực chuyên môn trong thực hiện
- 16
nhiệm vụ như: Thực hiện nhập dữ liệu điều chỉnh lương cho NLĐ
trên phần mềm QLT để xảy ra sai sót về tiền lương, phụ cấp lương…
- Viên chức cấu kết với đơn vị SDLĐ để trục lợi quỹ BHXH
như: Tăng lao động tham gia BHXH không đúng đối tượng đóng,
điều chỉnh tăng mức đóng cho NLĐ không đúng theo thang lương
của đơn vị xây dựng trước khi nghỉ thai sản để NLĐ được hưởng chế
độ thai sản với mức hưởng cao. Hoặc viên chức thông đồng với đơn
vị để đơn vị được nợ tiền đóng BHXH.
- Sự cẩu thả và làm việc thiếu trách nhiệm của viên chức:
Viên chức bỏ qua một số bước của quy trình quản lý thu do ngành
quy định, như việc thực hiện tính lãi truy đóng, hay bỏ qua bước quy
trình truy thu cộng nối thời gian đóng BHXH.
3.1.3. Nâng cao trình độ chuyên môn cho viên chức quản
lý thu BHXH:
- Kiến nghị BHXH tỉnh cử Viên chức quản lý thu BHXH
tham dự các lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên môn do Trường đào tạo
nghiệp vụ của BHXH Việt Nam tổ chức
- Bố trí viên chức có chuyên môn phù hợp, thành thạo
nghiệp vụ CNTT để quản lý thu BHXH thay cho viên chức lớn tuổi.
- Viên chức thực hiện nhiệm vụ nâng cao văn hóa môi
trường kiểm soát: Tính tuân thủ pháp luật; đạo đức nghề nghiệp của
viên chức, việc đảm bảo quyền lợi của viên chức đối với trách nhiệm
nghề nghiệp.
3.2. Hoàn thiện về đánh giá rủi ro
3.2.1. Xây dựng phƣơng pháp đánh giá rủi ro phù hợp:
- Xây dựng bộ phận thường xuyên chịu trách nhiệm giám
sát, phân tích các loại rủi ro phát sinh trong hoạt động thu BHXH và
đưa ra các giải pháp quản lý, khắc phục các rủi ro này. Cần phân
tích, đánh giá rủi ro có thể xảy ra ảnh hưởng đến việc đạt được mục
- 17
tiêu thu BHXH của BHXH huyện Bắc Trà My về các chỉ tiêu như:
Số thu, số đối tượng tham gia, tỷ lệ nợ BHXH…. Đẩy mạnh cải cách
thủ tục hành chính theo quy trình ISO 9001-2015, thực hiện theo cơ
chế một cửa liên thông để hạn chế viên chức quản thu BHXH làm
việc trực tiếp đơn vị SDLĐ tham gia BHXH, để tránh trường hợp
thông đồng làm thất thoát quỹ BHXH.
- Nhận dạng, phân tích và đánh giá các rủi ro phải được thực
hiện thường xuyên, chủ động. Qua đó xác định để có các biện pháp
xử lý phù hợp, kịp thời chứ không phải chỉ khi nào xảy ra hậu quả
mới khắc phục như trước đây. Trong công tác thu BHXH, việc nhận
dạng rủi ro có ý nghĩa rất quan trọng, giúp phát hiện sớm các đơn vị
sử dụng lao động có dấu hiệu sai phạm để xử lý kịp thời.
3.2.2. Xây dựng quy chế quy định trách nhiệm trong việc
ngăn ngừa, đối phó với các rủi ro:
Hiện nay BHXH tỉnh đã có Quyết định số 228/QĐ-BHXH
ngày 08/4/2020 về quy chế làm việc của BHXH tỉnh Quảng Nam.
Tuy nhiên trách nhiệm của viên chức, Giám đốc, Phó Giám đốc
BHXH huyện trong việc để xảy ra các rủi ro thu gây thất thoát quỹ
BHXH chưa thấy đề cập. Vì vậy, để quy định cụ thể trách nhiệm của
từng viên chức thực hiện nghiệp vụ thu BHXH, trong đó có viên
chức quản lý nếu để xảy ra các rủi ro, sai phạm trong công tác thu
BHXH như: Quản lý gây thất thoát quỹ BHXH, phân tích đánh giá
không kịp thời các đơn vị nợ BHXH có nguy cơ mất khả năng trả nợ
BHXH, quản lý để đơn vị nợ BHXH mất tích, bỏ trốn khỏi địa
phương… để thất thoát nguồn thu BHXH của BHXH huyện… Phải
chịu trách nhiệm với lãnh đạo cấp trên hoặc chịu trách nhiệm trước
pháp luật.
. 3.3. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát
- 18
Mặc dù hoạt động kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện
Bắc Trà My đã thực hiện qua các bước theo trình tự từ khâu đăng ký
ban đầu, khâu quản lý thu, khâu quản lý nợ đã đạt được một số kết
quả. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần có giải pháp để hoàn
thiện như sau:
3.3.1. Xây dựng các bƣớc công tác kiểm soát thu BHXH
cho viên chức:
- Kiểm soát đối tượng tham gia đóng BHXH theo quy định
tại Điều 2, Luật BHXH để tránh trình trạng DN quy định nhiều
khoản phụ cấp và các khoản phụ cấp lớn hơn nhiều lần tiền lương,
tiền công làm giảm mức đóng vào quỹ BHXH.
- Về công tác quản lý thu cần kiểm soát mức đóng BHXH
(mức đóng tối đa, tối thiểu, chế độ tiền lương đóng) của người lao
động theo quy định của pháp luật. Kiểm soát tiền lương của NLĐ khi
đăng ký tham gia BHXH. Tránh tình trạng cùng một DN nhưng có
nhiều bảng lương khác nhau để trốn tránh nghĩa vụ đóng BHXH.
- Khi phát sinh tăng thu, kể cả tăng mới và truy đóng BHXH,
khi thực hiện đồng bộ dữ liệu, cấp mã số BHXH, cộng nối thời gian
công tác, gộp sổ BHXH phải kiểm tra, rà soát, đối chiếu với các cơ
sở dữ liệu: Thu, sổ thẻ, người hưởng BHXH để tránh thu trùng thời
gian, sai đối tượng hoặc phát hiện quá trình đóng BHXH đã hưởng
chế độ hưu trí, BHXH một lần....
- Thường xuyên kiểm tra, rà soát các trường hợp có phát sinh
điều chỉnh mức đóng BHXH tăng bất thường trước khi sinh hoặc
trước khi thanh toán chế độ ốm đau…
- Nhập chính xác từng khoảng thời gian nghỉ việc không
hưởng lương theo đề nghị của đơn vị sử dụng lao động vào phần
mềm quản lý thu BHXH để liên thông phần mềm giải quyết đúng
chế độ BHXH đối với người lao động.
nguon tai.lieu . vn
