Xem mẫu
- Ti t oan Dương
D u không ư c chú tr ng như Nguyên án, nhưng Ti t oan
Ng - còn g i là oan Dương - v n là ngày T t ư c nhi u ngư i ch
i, và nh ng t c l lý thú trong d p này v n còn ư c lưu truy n
"Tháng Tư ong u n u chè
Ăn T t oan Ng tr v tháng Năm"
Theo quan ni m c a ngư i xưa, th i i m ư c coi là gi a năm không
ph i tháng 6 như cái l tính toán thông thư ng, mà là khi m t tr i lên cao
- nh t trong cái ngày ư c xem là nóng nh t, n ng nh t trong năm. Nh ng
nghiên c u, úc k t t th i x a th i xưa ã cho r ng gi chính ng c a ngày
mùng 5 tháng 5 h ng năm chính là th i i m ó, i m c c dương, t c lúc
khí dương th nh nh t. Và nh ng t c l cúng ki n, ăn u ng trong d p T t
oan Ng h u h t u xu t phát ho c xoay quanh quan ni m ó, h u giúp
cho con ngư i hòa h p v i l âm dương t nhiên c a t tr i.
T c l ngư i Hoa
V n tôn tr ng truy n th ng, ngư i Hoa kh p th gi i nói riêng và
Vi t Nam nói chung v n luôn duy trì nh ng t c l c xưa trong d p T t oan
Ng . Ngư i không bi t ho c không công nh n quan ni m âm - dương cũng
ph i th a nh n r ng, u tháng 5 là th i i m chuy n mùa, khí h u khó ch u
nh t và d gây b nh nh t. Khí tr i oi oi c ng thêm mưa n ng th t thư ng
khi n cơ th con ngư i khó thích nghi ư c nhanh chóng, d c m m o. Vi c
ăn u ng trong d p T t oan Ng ư c c bi t chú tr ng. ó là cách ngư i
xưa m u m t mùa m i b ng nh ng món ăn mang tính gi i c m, l i cho
s c kh e.
Ngay t sáng s m, ngư i ta ã dùng m t tô cháo tr ng cho nh b ng.
Trong ngày thì dùng nh ng món b i b s c kh e mà v n thanh nh , như
nư c canh gà p vào ít g ng tránh cúm. Món tráng mi ng thì có chè trôi
nư c, chè cũng v i ít g ng x t lát, nh m gi i c m, giúp cơ th ch ng l i
vi c thay i th i ti t mưa n ng th t thư ng m t cách hi u qu .
Mùa này trái cây v n d i dào nên dù nhi u dù ít, trong nhà không th
thi u trái cây. Bên c nh ó là nh ng món ăn nhi u nư c và nh ng món
- nư ng. B a t i cu i cùng trong ngày thư ng là m t món canh, món l u nóng
gi nư c cho cơ th .
M t t c l cũng khá lý thú là vi c ăn tr ng trong d p T t oan Ng .
Món tr ng c bi t ư c làm t 4 lo i tr ng khác nhau: tr ng mu i, tr ng
b c th o, tr ng gà, tr ng v t l t. T t c ư c ánh tan u r i em h p. Món
ăn có v bùi c a tr ng mu i, v béo c a tr ng b c th o và v ng t t nhiên
c a tr ng l t, ch m v i nư c tương. Tuy là món ăn mang tính truy n th ng,
ôi khi còn là món b t bu c i v i con tr , nhưng nó cũng là món ăn khoái
kh u c a nhi u ngư i. 4 lo i tr ng tư ng trưng cho 4 mùa và có tác d ng
gi i tà ma, theo quan ni m c a ngư i xưa. Vì th , tr em nh t thi t ph i ăn
m t chén tr ng h p trong d p T t mùng 5 tháng 5 này.
Nhưng m t i u áng lưu ý là trong nh ng ngày này, ngư i ta tuy t
i không dùng nh ng món ăn b . Vì quan ni m ây là th i i m dương khí
c c th nh, nên c n tránh nh ng món ăn b dư ng, c bi t là sâm b c m
dùng trong 2 tháng, ngo i tr nh ng lo i sâm b khí.
T c l ngư i Vi t
Có xu t x t Trung Hoa, nhưng T t oan Ng c a ngư i Vi t v n có
nh ng t c l r t riêng. Kho ng 3 ngày trư c ó ngư i ta ã chu n b n u
cơm rư u n p vào trong nh ng lá sen thơm ngát, n úng ngày m ra.
Bu i sáng, tr con có khi còn m t nh m m t m trên giư ng, nghe mùi cơm
rư u n p thơm ph c mà ph i b t d y i tìm. Các khu ch cũng thư ng xôn
xao t sáng tinh mơ, và các bà các ch cũng c i s m hơn ngày thư ng,
mua ư c trái cây tươi ngon nh t v cúng và cho tr con ăn “gi t sâu b ”.
- Ăn cơm rư u và trái cây - c bi t là trái cây chua - ngay t bu i
sáng, khi chưa có món gì trong b ng, chính là t c l “gi t sâu b ” ng
nghĩnh. Ngư i ta quan ni m r ng ngày mùng 5 tháng 5, nh ng lo i giun sán,
sâu b trong ngư i u “tr i lên” và ph i ăn nh ng món chua, ăn ho c u ng
rư u tiêu di t giun sán. Nên con tr trong ngày này ư c c cách thư ng
th c món cơm rư u v i men say ngòn ng t, th tư ng ch ng c m k iv i
tr nh .
Ngoài cơm rư u, ngư i ta cũng thư ng chu n b gói bánh ú nư c tro.
Cái bánh nh xíu không nhân, ăn vào nghe hăng hăng nhàn nh t, nhưng
ch m v i m t l i thành món ngon, m t ngư i ăn h t vèo c ch c m t lúc
không th y ngán. Cái c bi t c a lo i bánh này là l p n p màu nâu, trong
veo như m t ong lâu năm. Mu n có bánh trong như th thì ngư i làm ph i
k ngay t khâu ch n g o, ph i là n p thu n không pha không l n t , và tùy
theo a phương mà ngư i ta ngâm nư c tro hay nư c vôi khi n u, h t
n p dư ng như nát ra thành b t và tr màu trong su t. Có ngư i l i ưa
chu ng bánh có nhân hơn, và cũng có nhi u bi n t u c a lo i bánh này như
nhân u xanh - s u riêng, nhưng bánh ú không nhân v n ph bi n và ư c
yêu thích hơn c .
gi i c, tr tà, dân ta còn có t c t m nư c lá mùi (ngò) già. T c l
này g n gi ng d p T t Nguyên án. Nhưng trong T t oan Ng , nó còn liên
quan n ni m tin r ng các lo i lá thu c ư c hái vào úng Ng s phát huy
công d ng t t nh t. Vì th , n ngày này, nhi u nhà v n mua lá xông v treo
c a, v i ni m tin nó s ngăn ng a b nh t t, gi i ư c tà ma y m khí xâm
nh p vào nhà.
- Các l cúng cũng thư ng không th thi u trong ngày này. ó là l i
c u xin mưa thu n gió hòa, xin cho kh i u m t v mùa màng b i thu, m t
năm cây c i sai qu và con ngư i an khang kh e m nh. L i c u ư c ó, mãi
bao i v n là ni m mong m i g n gũi mà thiêng liêng c a con ngư i.
nguon tai.lieu . vn
