Xem mẫu
- Thuốc phục hồi liệt cơ sau tai
biến mạch máu não
Dòng máu không thể đi qua cục máu đông.
Sau tai biến mạch máu não người bệnh thường bị di chứng liệt cơ. Khoảng
60% người bệnh bị di chứng này. Trong số đó 5% bị co cứng chi trên có hồi phục
một phần chức năng. Sự co cứng này làm mất đi sự khéo léo, ảnh hưởng nhiều đến
chức năng vận động cho người bệnh. Một số thuốc có thể giúp cải thiện tình trạng
trên: uống thuốc giãn cơ, phong bế thần kinh cơ, mới nhất tiêm độc tố botolotoxin
phong bế sự giải phóng acetylcholine.
Dùng thuốc uống làm giãn cơ
- Thuốc thường dùng là baclofen, dantrolen diazepam... Tuy nhiên nhược
điểm của phương pháp là, do thuốc không chọn lọc trên các cơ bị liệt ở chi trên,
nên có thể giảm lực cơ bình thường (như làm yếu cơ thân mình nên khó ngồi).
Dùng lâu ngày sẽ quen thuốc, phải tăng liều dùng, hoặc dẫn tới "lệ thuộc thuốc".
Với thuốc baclofen: lúc đầu được nghiên cứu với mục đích chữa động kinh
nhưng không đáp ứng, trái lại có hiệu quả trên các cơ co cứng. Ở trẻ em, liều điều
trị cao (so với tuổi) mới hiệu quả, nhưng liều cao lại có các tác dụng phụ nguy
hại hơn lợi ích, vì thế không được dùng. Hiện nay baclofen chỉ dùng cho người
lớn để thư giãn cơ sau tai biến mạch máu não. Ưu điểm của thuốc không gây nên
sự tích lũy thuốc, người bệnh có thể dùng kéo dài mà không sợ bị hội chứng cai
khi ngừng thuốc. Tuy nhiên sau thời gian dùng kéo dài, có sự quen thuốc, nên hiệu
lực có phần giảm đi.
Baclofen tiêm tủy sống có hiệu lực ổn đinh hơn uống, tuy nhiên kỹ thuật
này khó, dễ gây nhiễm khuẩn. Cách uống cũng vẫn còn được dùng khá phổ biến
(tuy với một ít người hiệu năng không ổn định).
Ở liều điều trị và thời gian điều trị thích hợp ít khi gây ra hiện tượng lệ
thuộc thuốc. Khi dùng liều cao, kéo dài sẽ gây ra các hội chứng: ảo giác (về thính
giác, thị giác, xúc giác), hoang tưởng, lo âu, nhầm lẫn, suy giảm thay đổi thất
thường; suy nghĩ mất tập trung, mất tính tự chủ, rối loạn tính khí, rối loạn cư xử,
điên cuồng; rối loạn giao cảm (tăng thân nhiêt, tim nhanh, rùng mình) đăc biệt
- gây các phản ứng ngược (tăng trương lực cơ, co cứng cơ phản hồi, co cứng cơ bắp
cao độ).
Không dùng baclofen cho người động kinh, suy thận, suy gan, suy hô hấp,
có tiền sử loét dạ dày, người có thai cho con bú (do không đầy đủ thông tin).
Thuốc ức chế thần kinh trung ương nên không dùng khi lái xe vận hành máy làm
việc trên cao hay các công việc mạo hiểm khác.
Để tránh tác dụng phụ cần khám định kỳ để thầy thuốc điều chỉnh liều khi
cần thiết.
+ Dantrolen là dẫn chất của phenytoin cũng được nghiên cứu để chữa động
kinh (năm 1963), nhưng không có hiệu quả sau đó được được đề nghị làm thuốc
thuốc giãn cơ (vào năm 1967).
Dantrolen làm giãn cơ (giảm co cơ) do xóa bỏ kích thích trong các tế bào
cơ bắp, có thể là qua tác động lên thụ thể ryanodin, giảm sự tập trung canxi vào
nội bào. Do tác động này được dùng trong co cứng cơ sau tai biến mạch máu não.
Ưu điểm của thuốc là không có tác dụng lên dẫn truyền thần kinh, nên
không có tác dụng gây tê tại chỗ, không có tác dụng thần kinh - cơ nên không gây
liệt cơ như kiểu cura; không tăng thân nhiệt ác tính (thường hay gặp ở các thuốc
ức chế thần kinh khác) điều này không chỉ có lợi khi sử dụng trong điều trị co
- cứng cơ mà còn có ích khi dùng với thuốc gây mê tổng hợp (thuốc gây mê tổng
hợp gây hiện tượng tăng thân nhiệt).
Tuy nhiên, thuốc có thể gây rối loạn thị giác, rối loạn tâm thần, trầm cảm,
nhức đầu, mất ngủ, căng thẳng, ảo giác, viêm, lên cơn động kinh, hiếm gặp hơn là
suy giảm hô hấp, nghẹt thở; gây suy các cảm giác về mùi vị, chán ăn, buồn nôn,
tiêu chảy, chuột rút (ở vùng bụng). Ngoài ra có thể tác động gây viêm màng ngoài
tim (khi uống), có các phản ứng tim mạch thoáng qua; gây hại tủy xương (hiếm
gặp), gây đau cơ lan tỏa, yếu cơ (chỉ kéo dài vài ngày); đau lưng, đái ra tinh thể
(hiếm thấy)...
Không được dùng dantrolen cho người suy gan nặng, suy tim mạch nặng,
tổn thương và suy hô hấp, co cứng cơ cấp, có thai cho con bú (do không đầy đủ
thông tin). Thuốc ức chế thần kinh trung ương, không dùng khi lái xe, vận hành
máy móc, làm việc trên cao hay các công việc mạo hiểm khác.
Dùng cồn hay phenol phong bế thần kinh cơ
Phương pháp này có nhược điểm gây mất cảm giác và sau đó là loạn cảm.
Tác dụng kéo dài chỉ một vài tháng. Tiêm nhắc lại sẽ khó khăn, kém hiệu quả do
mô sợi vùng xung quanh dây thần kinh bị biến đổi.
Dùng độc tố Botolotoxin (BoTN-A) phong bế sự giải phóng
acetylcholin
- Nguyên lý phương pháp: Tiêm chọn lọc vào các cơ co cứng, BoTNA ức
chế sự phóng thích acetylcolin tại bản thần kinh cơ, ngăn cản dẫn truyền thần kinh
cơ, làm giảm co cứng cơ. Do dùng tại chỗ, liều thấp, có chọn lọc, BoTNA không
gây giảm trương lực cơ vận động chung của cơ thể, lại khá an toàn (vì không tác
động lên toàn cơ thể). Tuy nhiên đây là một kỹ thuật khó vì phải có kỹ thuật tiêm
đúng chỗ. Người tiêm phải nắm chắc giải phẫu cơ thể, đánh giá được mức độ tai
biến và thăm dò liều (chỉ dùng liều vừa đủ gây giãn cơ theo ý muốn). Hiện
botolotoxin có nhiều loại, có độc tính khác nhau và hàm lượng khác nhau. Loại
dùng cho chống liệt cơ là botolotoxin A (BoTNA).
Nếu bị di chứng liệt cơ (co cứng cơ) điều trị ngoại trú thì dùng thuốc uống
giãn cơ là thích hợp (áp dụng cho số đông), còn phương pháp phong bế bằng độc
tố BoTNA tuy có hiệu quá cao và an toàn những chỉ áp dụng trong bệnh viên,
thường là bệnh viện tuyến trên. Người bệnh không tự ý mua thuốc vê nhờ y tá
tuyến dưới tiêm hộ (vì rất nguy hiểm).
nguon tai.lieu . vn
