Xem mẫu
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
PhÇn I: kiÕn thøc c¬ b¶n
hc 1
1. C«ng thøc Anhxtanh: hf = = A + mv max = A + e U h
2
(1)
λ 2
Trong ®ã: h lµ h»ng sè Pl¨ng: h=6.625.1034
c lµ vËn tèc ¸nh s¸ng: c=3.108 m/s
λ lµ bíc sãng ¸nh s¸ng( ®æi sang cïng ®¬n vÞ m).
hc
A lµ c«ng tho¸t e ra khái bÒ mÆt vËt chÊt, A =
λo
(2)
m lµ khèi lîng cña mét h¹t electron, m=9,1.1031Kg
vmax lµ vËn tèc lín nhÊt cña e bay ra khái bÒ mÆt kim lo¹i
(m/s).
hc
2. Giíi h¹n quang ®iÖn: λ o = (3)
A
3. HiÖu ®iÖn thÕ UAK= Uh 0 ®Ó t¨ng tèc cho h¹t electron, khi ®ã ®éng
n¨ng cña h¹t electron:
1 1
Wd = mV 2 = eU AK + mv max 2
(6)
2 2
5.Khi nguyªn tö chuyÓn tõ tr¹ng th¸i cã møc n¨ng lîng Em sang møc
n¨ng lîng En th× bøc x¹ (hoÆc hÊp thô) mét ph«t«n cã n¨ng lîng:
ε =hfmn=EcaoEthÊp (7)
6.Cêng ®é dßng quang ®iÖn b∙o hoµ: Ibh=n× e (A)
(8)
Trong ®ã: n lµ sè h¹t e bøt ra khái bÒ mÆt kim lo¹i)
hc
7.C«ng suÊt cña chïm s¸ng: P = Nε = N (W) (9)
λ
Trong ®ã: N lµ sè ph«t«n ¸nh s¸ng
n
8. HiÖu suÊt cña hiÖn tîng quang ®iÖn: H = × 100%
N
(10)
9. Khi h¹t e bay vµo trong tõ trêng ®Òu B , nã sÏ chÞu t¸c dông cña
lùc Loren, lùc nµy ®ãng vai trß lùc híng t©m lµm cho h¹t chuyÓn ®éng
theo quü ®¹o trßn b¸n kÝnh R:
v2
Fht = m = evB sin α (11)
R
eBR sin α (12)
v =
m
=>
R = mv (13)
eB sin α
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang111
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
10. Khi h¹t e bay vµo trong ®iÖn trêng ®Òu E , nã sÏ chÞu t¸c dông
cña lùc ®iÖn trêng vµ lµm cho h¹t chuyÓn ®éng víi gia tèc a:
F = ma = qE = eE (14)
PhÇn II: C¸c d¹ng bµi tËp
VÝ dô 1: C«ng tho¸t e cña Na b»ng A=2,48eV. ChiÕu vµo bÒ mÆt cña Na
¸nh s¸ng cã bíc sãng λ=0,31µm. X¸c ®Þnh:
1. Giíi h¹n quang ®iÖn λ o cña Na?
2. VËn tèc cùc ®¹i cña electron khi bËt ra khái bÒ mÆt kim lo¹i?
3. HiÖu ®iÖn thÕ (Uh) ®Ó triÖt tiªu dßng quang ®iÖn?
4. TÝnh ®iÖn thÕ cùc ®¹i cã thÓ ®¹t ®îc cña kim lo¹i Na?
5. Sau khi bËt ra khái bÒ mÆt kim lo¹i, electron ®îc bay trong
®iÖn trêng ®Òu víi UAK=25V. TÝnh ®éng n¨ng cña electron khi ®Ëp vµo
bÒ mÆt Anèt.
6.Sau khi bËt ra khái bÒ mÆt kim lo¹i, electron ®îc bay trong
®iÖn trêng ®Òu víi UKA= 1V (UAK=1V). TÝnh ®éng n¨ng cña electron khi
®Ëp vµo bÒ mÆt Anèt.
7. BiÕt cêng ®é dßng quang ®iÖn bµo hoµ Ibh=16mA vµ hiÖu suÊt cña
hiÖn tîng quang ®iÖn lµ 80%. TÝnh c«ng suÊt cña chïm s¸ng?
8. Dïng mµn ch¾n t¸ch ra mét chïm hÑp c¸c electron quang ®iÖn vµ
híng chóng bay vµo vu«ng gãc víi tõ trêng ®Òu cã ®é lín c¶m øng tõ
lµ B=6,1.105 T. X¸c ®Þnh b¸n kÝnh cùc ®¹i cña quü ®¹o electron bay
trong tõ trêng?
9. Dïng mµn ch¾n t¸ch ra mét chïm hÑp c¸c electron quang ®iÖn vµ
híng chóng bay vµo vu«ng gãc víi tõ trêng ®Òu cã ®é lín c¶m øng tõ
lµ B=6,1.105T. BiÕt h¹t bay víi quü ®¹o trßn b¸n kÝnh R=0,05m. X¸c
®Þnh vËn tèc electron khi ®ã?
10. Cho electron bay vµo ®iÖn trêng trong lßng cña tô ®iÖn ®Æt
c¸ch nhau mét kho¶ng d=2cm, hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai m¸ cña tô ®iÖn
u=12V. TÝnh gia tèc mµ lùc ®iÖn trêng ®∙ truyÒn cho electron?
Bµi lµm
1. Giíi h¹n quang ®iÖn λ o:
hc hc 6,625.10 −34 .3.10 8 1,9875.10 −25
A= ⇒ λo = = = = 5.10 −7 m = 0,5µm
λo A 2,48.1,6.10 −19
3,968.10 −6
2. VËn tèc cùc ®¹i cña c¸c electron vmax:
2hc 2.1,9875.10 −25
hc 1 2 − 2A − 2.2,48.1,6.10 −19
= A + mv max λ 0,31.10 −6
λ 2 ⇒ v max = = = 7,32.10 5 m / s
m 9,1.10 −31
3. HiÖu ®iÖn thÕ Uh
mv max 9,1.10 −31.(7,32.10 5 ) 2
2
Uh = = = 1,5(V ) ⇒ U h = −1,5V
2e 2.1,6.10 −19
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang112
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
4. TÝnh ®iÖn thÕ cùc ®¹i cã thÓ ®¹t ®îc cña kim lo¹i Na?
Kim lo¹i bÞ mÊt e, sau mét thêi gian Katèt sÏ ®¹t tíi ®iÖn thÕ Vmax,
khi ®ã sÏ h×nh thµnh ra ®iÖn trêng c¶n trë chuyÓn ®éng cña electron.
Khi V max = U h th× electron kh«ng thÓ bay ra khái bÒ mÆt kim lo¹i.
⇒ V max = U h = 1,5V
5. UAK>0, electron ®îc t¨ng tèc khi bay ®Õn Anèt theo c«ng thøc:
1 1 1
W d = mV 2 = eU AK + mv max = 1,6.10 −19 .25 + .9,1.10 −31.(7,32.10 5 ) 2 = 42,44.10 −19 ( J )
2
2 2 2
6. UAK R max = = = 0,06825(m)
R eB sin α 1,6.10 −19 .6,1.10 −5
eBR sin α 1,6.10 −19 .6,1.10 −5.0,05.Sin(π / 2)
9. Tõ (1) ta cã: v = = − 31
= 5,36.10 −5 (m / s)
m 9,1.10
10. Lùc ®iÖn trêng t¸c dông lªn h¹t electron:
U 12
q 1,6.10 −19 .
F = qE = ma qE 2.10 − 2 = 1,05.1014 (m / s 2 )
⇒a= = d =
m m 9,1.10 −31
VÝ dô 2: P
O
N
M 3 2 1
D ∙y en
Pas
L λ λ λ λ
η γ β α
4 3 2 1
tm chµm l
Ý am ®á
D ∙y
Banm e
K 5 4 3 2 1
D ∙y Lai an
m
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang113
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
1.Cho biÕt bíc sãng cña hai
v¹ch ®Çu tiªn cña d∙y Laiman
lµ λ 1 vµ λ 2. T×m bíc sãng
®Çu tiªn λ ML cña d∙y Banme.
2. Cho biÕt bíc sãng cuèi
cïng cña d∙y Pasen lµ λ 1 bíc
sãng thø 2 cña d∙y Laiman lµ
λ 2. T×m bíc sãng cuèi cïng
λ PK cña d∙y Laiman.
Bµi lµm
1. Ta cã:
hc hc hc hc
λ = E L − E K (1) −
λ 2 λ1
= EM − EL =
λ ML
1 λ1 .λ2
⇒ (2) − (1) ⇔ ⇒ λML =
λ1 − λ2
hc
= E − E (2) 1 1 1
− =
λ2
M K
λ 2 λ1 λ ML
2. Ta cã:
hc hc hc hc
λ = E P − E M (1) λ
+
λ1
= EP − EK =
λ PK
1 λ .λ
⇒ (2) + (1) ⇔ 2 ⇒ λPK = 1 2
λ1 + λ2
hc = E − E (2) 1
+
1
=
1
λ2
M K
λ 2 λ1 λ PK
VÝ dô 3: Trong quang phæ hi®r«, bíc sãng dµi nhÊt cña d∙y Laiman lµ
λ 1=0,1216µm, buíc sãng ng¾n nhÊt cña d∙y Banme lµ λ 1=0,3650 µm. N¨ng
lîng cÇn thiÕt ®Ó ion hãa nguyªn tö hi®r« lµ:
A. 2,18 .10 – 19 J B. 13,6. 10 19J C. 6,625. 10
34
J D. 2,8.10 20 J
Bµi lµm
Tõ hai bíc sãng ®∙ cho, ta t×m ®îc bíc sãng ph¸t ra khi e chuyÓn tõ
quü ®¹o P vÒ K lµ:
λ1 .λ 2 0,1216.0,3650
⇒λ = = = 0,0912µm
λ1 + λ 2 0,1216 + 0,3650
N¨ng lîng cÇn thiÕt ®Ó ion hãa nguyªn tö Hi®r« ®óng b»ng n¨ng lîng
cÇn thiÕt ®Ó ®a electron tõ quü ®¹o K chuyÓn ra quü ®¹o P. VËy ta
cã:
hc hc 6,625.10 −34.3.10 8
E= = = = 21,79.10 −19 J
λ PK λ 0,0912.10 −6
VÝ dô 4: C¸c møc n¨ng lîng cña nguyªn tö H ë tr¹ng th¸i dõng ®îc x¸c
13,6
®Þnh b»ng c«ng thøc E n = − eV, víi n lµ sè nguyªn n= 1,2,3,4 ...
n2
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang114
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
øng víi c¸c møc K,L,M,N. TÝnh tÇn sè cña bøc x¹ cã bíc sãng dµi nhÊt
ë d∙y Banme:
A. 0,456.1015 Hz B. 0,613.1015 Hz C. 0,463.1015 Hz
D. 0, 919.1015 Hz
Bµi lµm
Bíc sãng dµi nhÊt trong d∙y Banme khi electron chuyÓn tõ quü ®¹o M
(n=3) vÒ quü ®¹o L (n=2). VËy ta cã:
13,6 13,6
E ML = E M − E L = (− 2 ) − (− 2 ) = 1,89eV = hf ML
3 2
1,89eV 1,89.1,6.10 −19
⇒ f ML = = − 34
= 0,456.1015 ( Hz )
h 6,625.10
VÝ dô 5: ChiÕu vµo kim lo¹i ¸nh s¸ng cã bíc sãng λ 1=0,36µm th×
electron bËt ra khái bÒ mÆt kim lo¹i víi vËn tèc v 1. ChiÕu vµo kim
lo¹i ¸nh s¸ng cã bíc sãng λ 2=0,2µm th× electron bËt ra khái bÒ mÆt
kim lo¹i víi vËn tèc v2. BiÕt tØ sè gi÷a hai vËn tèc b»ng 2. T×m giíi
h¹n quang ®iÖn cña kim lo¹i:
A. λo=0,391µm B. λo=0,491µm C. λo=0,591µm D.
λo=0,691µm
Bµi lµm
NhËn xÐt: Do λ 1>λ 2 nªn v2>v1. VËy v2=2v1. Ta c∙:
hc 1 2 hc 1 2 hc 1 2
λ = A + 2 mv1 λ = A + 2 mv1 4 λ = 4 A + 4. 2 mv1 (1)
1 1
⇔ ⇔ 1 LÊy
hc = A + 1 mv 2 hc = A + 1 m(2v ) 2 hc = A + 4 1 mv 2 (2)
λ2
2
2
λ2
2
1
λ2
2
1
hc hc 4 1 hc 4λ − λ1 3 3λ1λ2
(1) − (2) ⇔ 4 − = 3A ⇔ hc ( − )=3 ⇒ 2 = ⇒ λo =
λ1 λ 2 λ1 λ 2 λo λ1λ2 λo 4λ 2 − λ1
3.0,36.0,2
Thay sè, ta ®îc: λo = = 0,49 µm
4.0,2 − 0,36
VÝ dô 6: Cho biÕt hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a Anèt vµ Catèt lµ UAK=25KV. Bá
qua ®éng n¨ng ban ®Çu cña c¸c h¹t electron khi bøt ra khái Catèt.
T×m bíc sãng nhá nhÊt λ min cña tia R¬nGhen.
T×m tÇn sè lín nhÊt cã thÓ ph¸t ra cña tia R¬nGhen.
Bµi lµm:
Electron cã ®éng n¨ng ban ®Çu Wdo , ®îc t¨ng tèc trong ®iÖn trêng cña
UAK, nã nhËn ®îc thªm n¨ng lîng ®óng b»ng eUAK. Khi e bay ®Õn ®Ëp vµo
®èi ©m cùc, mét phÇn n¨ng lîng Q lµm nãng ®èi ©m cùc, phÇn cßn l¹i
sÏ chuyÓn thµnh n¨ng lîng ph¸t ra cña tia R¬nGhen. VËy ta cã:
hc
Wdo + eU AK = Q + .
λ
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang115
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
NÕu bá qua ®éng n¨ng ban ®Çu th× Wdo = 0 vµ λ min khi nhiÖt lîng lµm
hc hc
nãng ®èi Catèt Q=0 nªn: eU AK = ⇒ λ min = (1)
λ min eU AK
c eU AK
TÇn sè lín nhÊt cña tia R¬nGhen: f max = = (2)
λmin h
¸p dông sè, ta ®
îc:
hc 6,625.10 −34.3.10 8
λ min = = −19 3
= 0,0495.10 −9 m = 0,0495nm
eU AK 1,6.10 .25.10
eU AK 1,6.10 −19.25.10 3
f max = = −35
= 60,36.1017 ( Hz ) .HoÆc
h 6,625.10
c 3.10 8
f max = = = 60,36.1017 ) Hz )
λmin 0,0495.10 −9
VÝ dô 7: Mét tÕ bµo quang ®iÖn cã an«t vµ catèt ®Òu lµ nh÷ng b¶n kim
lo¹i ph¼ng, ®Æt song song, ®èi diÖn vµ c¸ch nhau mét kho¶ng d. §Æt
vµo anèt vµ catèt mét hiÖu ®iÖn thÕ U1 (U1 > 0), sau ®ã chiÕu vµo mét
®iÓm trªn catèt mét tia s¸ng cã bíc sãng λ . T×m b¸n kÝnh lín nhÊt
cña vïng trªn bÒ mÆt anèt cã electron ®Ëp vµo. BiÕt hiÖu ®iÖn thÕ
h∙m cña kim lo¹i lµm catèt øng víi bøc x¹ trªn cã ®é lín lµ U2.
U1 U2 U1 U2
A. R = 2d . B. R = 2d . C. R = 2d . D. R = 2d .
U2 U1 U2 U1
Bµi lµm
Sau khi bøt ra khái Catèt, electron bay theo mäi ph¬ng, e; electron
sÏ ®Õn anèt víi b¸n kÝnh lín nhÊt khi míi tho¸t ra khái Catèt nã cã
ph¬ng song song víi bÒ mÆt Catèt. Khi Êy electron nµy sÏ tham gia
®ång thêi hai chuyÓn ®éng:
ChuyÓn ®éng theo ph¬ng song song víi bÒ
_
mÆt catèt (ph¬ng Ox) víi vËn tèc ban ®Çu E
+
vo. Ph¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cã d¹ng:
_ +
x=v t (1)
ox
ChuyÓn ®éng ngîc chiÒu cêng ®é ®iÖn trêng
_ x +Rmax
(theo ph¬ng Oy) gia tèc a cã ®é lín: _ O +
U 1 _ y
+
F qE e d eU
a=
m
=
m
=
m
=
md
1
_ +Rmax
_
e e e e
(2)
Ph¬ng tr×nh chuyÓn ®éng theo ph¬ng Oy cã _
E +
d¹ng: +
1 2 1 1
y = v oy t +
at = 0 + at 2 = at 2 (3)
2 2 2
Khi x=Rmax th× y=d, ta cã:
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang116
- Ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp vËt lý Ch¬ng VII: Quang häc lîng tö
1 2 2d . Thay vµo (1) ta ®îc:
y= at = d ⇒t =
2 a
2d
x = Rmax = v ox t = v ox (4)
a
1 2eU 2
Trong ®ã: VËn tèc vox: me v ox = e U h = eU 2 ⇒ vox =
2
2 me
(5).
Thay (2) vµ (5) vµo (4) ta ®îc:
2d 2eU 2 2d U2
x = Rmax = vox = . = 2d U2
a me eU 1 U 1 . KÕt luËn: Rmax = 2d
U1
me d
(6)
VÝ dô 8 Khi chiÕu bøc x¹ cã bíc sãng λ 1 = 0,48µm vµo catot cña tÕ
:
bµo quang ®iÖn, ®Ó dßng quang ®iÖn triÖt tiªu cÇn ®Æt vµo hiÖu ®iÖn
thÕ h∙m cã ®é lín Uh. Khi chiÕu vµo bøc x¹ cã bíc sãng λ 2 th× ®Ó dßng
quang ®iÖn triÖt tiªu cÇn ®Æt vµo hiÖu ®iÖn thÕ h∙m cã ®é lín lín
h¬n ®é lín cña Uh lµ 0,25V .Bíc sãng λ 2 b»ng:
A. 0,54µm B. 0,44µm C. 0,36 µm D.
0,32µm
Bµi lµm
hc
Khi chiÕu b»ng ¸nh s¸ng cã bíc sãng λ 1 ta cã: = A + eU h
λ1
(1)
Khi chiÕu b»ng ¸nh s¸ng cã bíc sãng λ 2 ta cã:
hc
= A + e U h − 0,25 = A + e U h + e.0,25 (2).
λ2
LÊy (2)(1), ta ®îc:
−1
hc hc hc hc 1 0,25e 1 0,25e 1
− = 0,25e ⇒ = 0,25e + ⇒ = + ⇒ λ2 =
λ 2 λ1 λ2 λ1 λ2 hc λ1 hc + λ
1
Thay sè vµo ta ®îc: λ = 0,44 µm .
Th.S Lª V¨n ThµnhEmail: levanthanh@pvpower.vn §T:04.33.52.86.810989.345.975
Trang117
nguon tai.lieu . vn