Xem mẫu
- Nh ng b n nh c hay t
sân kh u k ch thu xưa
Valse triste, cũng như nhi u b n nh c hay t sân kh u k ch
nói thu xưa, ã có m t i s ng riêng trong các phòng hòa nh c c
i n và ĩa thu âm th i nay.
Ngày nay n u c n s d ng âm nh c khi dàn d ng m t v k ch nói
trên sân kh u thì xu hư ng ph bi n là ch n dùng nh ng băng ĩa nh c
thu âm s n có. Nhưng các th i i trư c ây ngư i ta ph i nh c y
n m t nhà so n nh c c i n so n ra b nh c n n dành riêng cho
vi c trình di n v k ch nói d ki n.
M t b nh c n n như v y thư ng bao g m m t overture (khúc
m màn) và các ti t m c khí nh c và thanh nh c khác phù h p v i n i
dung v k ch nói. Dàn nh c và các ca sĩ s bi u di n làm n n cho các
di n viên k ch nói th hi n tài năng. V sau n u ph n âm nh c có giá tr
thì s ư c bi u di n c l p trên sân kh u hòa nh c dư i d ng các ti t
m c ơn l ho c c m t t khúc.
R t nhi u tác ph m n i ti ng trên sân kh u hòa nh c c i n có
ngu n g c t nh ng b nh c n n k ch nói. Khúc hát nàng Solveig và hai
t khúc "Peer Gynt" c a nhà so n nh c Na Uy Edvard Grieg xu t phát
- t nh c n n cho v k ch Peer Gynt c a nhà vi t k ch Henrik Ibsen.
Ludwig van Beethoven có các overture n i ti ng như Egmont;
Coriolan; Vua Stephen; Tàn tích c a thành Athens ... v n ư c vi t cho
các v k ch nói cùng tên c a Goethe, Collin và Kotzebue...
Jean Sibelius ( nh ch p Berlin năm 1890)
- V k ch tài tình yêu Pelléas và Mélisande c a tác gi B vi t
ti ng Pháp Maurice Maeterlinck (gi i Nobel Văn chương năm 1911) ã
t o c m h ng cho không ít hơn b n ki t tác âm nh c c i n: m t opera
n tư ng ch nghĩa c a Claude Debussy; m t thơ giao hư ng c a
Arnold Schoenberg; m t t khúc c a Gabriel Fauré rút t nh c n n cho
v k ch và nh c n n cho v k ch này do Jean Sibelius vi t.
Fauré ã vi t nh c n n cho v k ch nói c a Maeterlinck khi nó
l n u ư c dàn d ng Luân ôn năm 1898, theo m t h p ng mà
Debussy ã t ch i (phiên b n dàn d ng trong ó n di n viên Patrick
Campbell óng vai Mélisande). B n nh c Sicilienne trích t t khúc
"Pelléas và Mélisande" c a Fauré ã tr nên r t quen thu c v i ngư i
yêu nh c c i n ch ng kém gì Khúc hát nàng Solveig trích t t khúc
"Peer Gynt" c a Grieg.
Sibelius không bi t t i v k ch nói Pelléas và Mélisande cho n
khi ư c yêu c u vi t nh c n n cho m t phiên b n dàn d ng t i
Helsinki năm 1905 và âm nh c c a ông ch y u nh m vào vi c n m b t
nh ng tình c m c a các nhân v t chính b ng cách ph n ánh chúng theo
phong c nh vây quanh h .
Trong ti t m c u tiên c a b nh c n n vi t cho v k ch nói
Pelléas và Mélisande, chương nh c có tên " c ng lâu ài", Sibelius
gây hi u qu b ng s ph i h p nh ng h p âm c a dàn dây và b g mô
t lâu ài mênh mông trong ó bi k ch t nó di n ra sau ó. ài BBC ã
s d ng b n nh c này làm nh c hi u cho chương trình n i ti ng v thiên
- văn h c The Sky at Night (B u tr i êm) và nó tr nên quen thu c v i
hàng tri u ngư i dù h có th ch ng liên h nó v i v k ch Pelléas và
Mélisande chút nào.
Valse triste ( i u valse bu n th m), ti t m c u tiên c a b
nh c n n mà Jean Sibelius vi t cho v k ch Th n ch t ra m t năm 1903
c a anh v mình, tác gi Ph n Lan Arvid Järnefelt, cũng tr thành m t
ti t m c hòa nh c c l p và r t ư c thính gi nh c c i n yêu thích.
Valse triste, t a như m t thơ giao hư ng thu nh , ã giúp danh ti ng
c a Sibelius lan r ng kh p các phòng trà châu Âu và M lúc ông sinh
th i. Vi c m t o n ng n c a Valse triste có th ư c tìm th y cu i
b n Giao hư ng No. 7 (năm 1924) c a Sibelius cho th y nh hư ng l n
lao c a ti u ph m này nên s nghi p c a nhà so n nh c.
Trong lúc so n Valse triste ch c ch n Sibelius ph i tư ng tư ng
ra c nh m t bà c già m y u n m mơ th y mình nh y valse và b ki t
s c gi a i u valse ó. Theo yêu c u c a truy n k ch, âm nh c c n ph i
g i nên ni m vui c a bà c khi ư c h i ng v i ngư i ch ng quá c t
lâu c a mình ng th i khi n khán gi xem k ch thêm ph n h i h p vì
bi t r ng chính th n ch t ang dư i hình d ng c a ngư i ch ng t i
ón bà c i. Valse triste k t thúc b ng ba h p âm m m do bè
violon di n t u tư ng trưng cho ba ti ng gõ c a c a th n ch t.
Valse triste, cũng như nhi u b n nh c hay t sân kh u k ch nói
thu xưa, ã có m t i s ng riêng trong các phòng hòa nh c c i n và
ĩa thu âm th i nay. Valse triste còn tr thành linh h n c a m t v
- ballet hi n i vào năm 1985, khi biên o múa Peter Martins và Nhà
hát ballet thành ph New York dàn d ng v ballet Valse triste v i ph n
âm nh c là hai b n Valse triste và C nh v i àn s u c a Sibelius u
trích t nh c n n cho v k ch Th n ch t.
nguon tai.lieu . vn
