Xem mẫu
- D phòng thi u máu,
dinh dư ng ph n
Thi u máu do thi u s t là v n có ý nghĩa trong s c kho c ng
ng nư c ta do kh u ph n ăn c a gia ình thư ng nghèo s t, nh t là
s t ngu n g c ng v t. Bài PGS.TS NGUY N TH LÂM PHÓ VI N
TRƯ NG - VI N DINH DƯ NG QU C GIA
- Theo T ch c Y t Th gi i, thi u máu dinh dư ng là tình tr ng b nh
lý x y ra khi hàm lư ng Hemoglobin (Hb) trong máu xu ng th p hơn bình
thư ng do thi u m t hay nhi u ch t dinh dư ng c n thi t cho quá trình t o
máu. Thi u máu do thi u s t là lo i thi u máu dinh dư ng hay g p nh t, có
th k t h p v i thi u acid folic, nh t là trong th i kỳ có thai. Các lo i thi u
máu dinh dư ng khác như thi u vi- tamin B12, piridoxin (B6) và ng thì ít
g p hơn. Các i tư ng thư ng b e d a thi u máu dinh dư ng là tr em,
h c sinh, ph n tu i sinh và nh t là ph n có thai. Cu c i u tra toàn
qu c v thi u máu dinh dư ng năm 1995 cho th y thi u máu dinh dư ng là
v n có ý nghĩa s c kh e c ng ng quan tr ng nư c ta. T l thi u máu
ph n mang thai là 52,7%, ã gi m xu ng còn 32,4% năm 2000. Cu c
i u tra ã xác nh thi u máu do thi u s t óng vai trò ch y u nư c ta do
kh u ph n ăn c a gia ình thư ng nghèo s t, nh t là s t ngu n g c ng v t.
Nguyên nhân c a thi u máu thi u s t ph n mang thai
Nhu c u s t cao th i kỳ mang thai
S hi u bi t nhu c u s t c a cơ th cũng như giá tr sinh h c c a s t
trong th c ăn s giúp chúng ta gi i thích vì sao m t s i tư ng như ph n
có thai, ph n l a tu i sinh , tr em ang phát tri n l i có nguy cơ cao v
thi u máu dinh dư ng.
Ngu n s t trong th c ăn và các y u t nh hư ng t i h p thu s t
S t ư c cung c p cho cơ th t hai ngu n: S t d ng Hem và không
d ng Hem. Hem là thành ph n c a hemoglobin và myoglobin, do ó có
trong th t, cá và máu. T l h p thu lo i s t này cao 20-30%. S t không
d ng Hem có ch y u ngũ c c rau c và các lo i h t, t l h p thu th p hơn
- nhi u và ph thu c vào s có m t c a các ch t h tr hay c ch trong kh u
ph n ăn như sau:
- Các ch t h tr h p thu s t d ng không Hem là: Vitamin C, th c ăn
giàu protein như th t, cá, th c ăn bi n, tr ng.
- Các y u t h n ch h p thu s t không Hem: Phytat, có nhi u trong
ngũ c c u ; Polyphenols, tanin có nhi u trong nư c chè.
- Y u t con ngư i: Tình tr ng s t: n u tình tr ng d tr s t c a cơ th
th p thì th p t l h p thu s t cao, và ngư c l i. Tình tr ng s c kh e: b nh
nhi m khu n và ký sinh v t, h p thu kém…
Ngư i ta chia các lo i kh u ph n thư ng g p ra làm 3 lo i theo giá tr
sinh h c c a s t:
- Kh u ph n có giá tr sinh h c th p (s t h p thu kho ng 5%): Ch
ăn ơn i u ch y u là ngũ c c, rau, c , còn lư ng th t ho c cá dư i 30g
ho c lư ng Vitamin C dư i 25mg.
- Kh u ph n có giá tr sinh h c trung bình (h p thu s t kho ng 10%):
Kh u ph n có t 30-90 g th t cá ho c 25-75mg vitamin C.
- Kh u ph n có giá tr sinh h c cao (s t h p thu kho ng 15%): Ch
ăn có trên 90g th t cá ho c trên 75mg vitamin C.
Căn c vào nhu c u s t và t l h p thu s t theo lo i giá tr sinh h c
c a kh u ph n, ta có th tính nhu c u s t th c t cho t ng lo i i tư ng
khác nhau.
- H u qu c a thi u máu dinh dư ng ph n mang thai
nh hư ng t i kh năng lao ng
Thi u máu gây nên tình tr ng thi u oxy các t ch c, c bi t m t
s cơ quan như tim, não. Nghiên c u nhi u nơi trên th gi i cho th y năng
su t lao ng c a nh ng ngư i b thi u máu th p hơn h n nh ng ngư i bình
thư ng. Khi tình tr ng s t ư c c i thi n thì năng su t lao ng cũng tăng
lên rõ r t. Ngư i ta cũng nh n th y tình tr ng thi u s t ti m tàng (chưa có
bi u hi n thi u máu) cũng làm gi m kh năng lao ng.
nh hư ng t i thai s n
Thi u máu tăng nguy cơ non, tăng t l m c b nh và t vong c a
m và con. Nh ng bà m b thi u máu có nguy cơ con nh cân và d b
ch y máu th i kỳ h u s n; và l i sinh ra nh ng a con có tình tr ng d
tr s t th p. Vì v y ngư i ta ã coi thi u máu thi u s t trong th i kỳ thai
nghén là m t e d a s n khoa (WHO ư c tính thi u máu óng góp t i 26%
nguyên nhân t vong c a m sau sinh).
Phòng ch ng thi u máu dinh dư ng cho ph n mang thai, ph
n l a tu i sinh
B sung viên s t, và acid folic cho ph n mang thai
- B sung viên s t cho bà m có thai: Bên c nh ch ăn a d ng
th c ph m góp ph n cung c p s t và acid folic vi c b sung có th ti n
hành ngay khi bà m có thai n khám l n u và u n su t th i gian
- mang thai cho t i sau khi sinh 1 tháng. Li u b sung là 60 mg s t nguyên t
(1 viên/ngày) hàng ngày, thư ng kèm theo c acid folic 250mcg/ngày.
- Ph n tu i sinh : Li u b sung là 60 mg s t nguyên t (1
viên/tu n) thư ng kèm theo c acid folic 250mcg.
- Nên u ng viên multi-vitamin-khoáng ch t có ch a s t+acid folic t t
hơn là ch dùng viên s t+acid folic.
Bi n pháp c i thi n ch ăn
C i thi n b a ăn c a ph n mang thai, l a ch n các th c ăn ng v t
giàu s t: gan ng v t, th t các lo i, ti t; th c ăn th c v t giàu s t, giàu
vitamin C, giàu acid folic: các lo i rau có lá màu xanh th m, u qu , u
h t... H n ch các y u t gây c ch h p thu s t trong th c ăn.
Phòng ch ng giun móc và v sinh môi trư ng
Giun móc là y u t tăng cao nguy cơ thi u máu dinh dư ng nư c ta
sau y u t dinh dư ng và t n t i các a phương trong c nư c. Do ó ph i
c i thi n tình tr ng môi trư ng.
Tăng cư ng s t, acid folic vào th c ph m
Trên th gi i s t ư c nghiên c u b sung vào các lo i th c ăn như s a, b t ngũ
c c, bánh mì, mì ăn li n, s a b t u tương, bánh bích qui. Vi t Nam ã có s t tăng
cư ng vào nư c m m, bánh bích qui dinh dư ng, s a tăng cư ng các vitamin và khoáng
ch t khác có th l a ch n cho ph n mang thai, cho con bú và ph n l a tu i sinh .
nguon tai.lieu . vn
