Xem mẫu
- Dinh dư ng d phòng và h tr
i u tr m t s b nh mãn tính
S thay i v thói quen ăn u ng theo hư ng tăng lư ng m và
ch t béo, nh t là ch t béo ng v t trong kh u ph n làm gia tăng nh ng
b nh mãn tính. V y nên ăn u ng như th nào d phòng b nh t t?
- Các b ng ch ng khoa h c g n ây cho th y có s gia tăng nhanh
chóng c a các b nh mãn tính có liên quan t i dinh dư ng như: Th a cân,
béo phì, ái tháo ư ng typ 2, tăng huy t áp và t qu ang ngày càng tăng
t i Vi t Nam. Nguyên nhân chính c a tình tr ng này là s thay i v thói
quen ăn u ng theo hư ng tăng lư ng m và ch t béo, nh t là ch t béo ng
v t trong kh u ph n. Bên c nh ó m t l i s ng ít v n ng, thi u luy n t p
th d c th thao góp ph n làm gia tăng các b nh nói trên. V y dinh dư ng
như th nào có s c kh e và d phòng ư c b nh t t?
Ch ăn cho ngư i dư cân
Nên có ch ăn th p năng lư ng, m, các acid amin, các
acid béo c n thi t, vitamin và khoáng ch t cho cơ th . B n có th ch n
các th c ph m th p năng lư ng và có tác d ng h tr cho gi m cân như sau:
- Cà chua: Ch a nhi u acid h u cơ, ch t tomatine và lycopersicin,
giúp cơ th d dàng tiêu th th c ăn. c bi t, trong cà chua r t giàu ch t
Lycopen có tác d ng ch ng oxy hóa và t t i v i làn da và s c kho tim
m ch.
- C i cúc: Có nhi u caroten, k m, canxi, s t hơn hơn các lo i rau khác
như rau mu ng, c i b p, c i b .
- Dưa chu t: N m trong nhóm rau xanh ch a năng lư ng th p, giàu
kali. Thành ph n propanol ch a trong dưa chu t giúp h n ch ư ng hóa
chuy n thành m , ch t xơ thúc y bài ti t ch t th i trong ru t.
- Rau c n: Ch a nhi u ch t xơ, có th lo i tr cholesterol và các ch t
c h i trong ru t; giàu kali có tác d ng gi m huy t áp.
- - Ngô: Lư ng ch t xơ trong ngô (b p) cao g p 4-10 l n g o, ch a
nhi u magiê, giúp tăng cư ng nhu ng trong ru t, thúc y s bài ti t ch t
th i c a cơ th . Râu b p còn có tác d ng l i ti u, có th u ng thay trà.
Ăn làm gi m cholesterol máu cao
Ch n ch ăn nhi u rau xanh, qu
chín: Nên ăn các món rau xào v i d u u nành, (ho c d u h t c i, d u l c,
d u v ng, d u ô liu, d u ngô, và d u hư ng dương… - nh ng lo i d u có tác
d ng làm h m c cholesterol x u trong máu), ho c nên ăn d ng tr n salat
như rau xanh và giá v i d u th c v t, ho c v ng l c…
Ăn ít ch t béo: Các món ăn nên cho ít béo, tránh ăn m ng v t (m
l n, bơ, m bò...) và kem s a bò. Nh ng th c ph m này ch a nhi u ch t béo
no, nh ng ch t r t d làm tăng các thành ph n lipid x u trong máu - d n t i
làm tăng v a xơ ng m ch. Cách t t nh t là ch n th t n c, ăn cá thay cho ăn
th t (Cá h i, cá ng , cá mòi, cá trích và cá thu có axit béo nhóm
Omega-3, có tác d ng b o v tim m ch), u ng s a g y, s a u nành, ăn các
món t u . H n ch u ng cà phê v i kem th c v t vì trong thành ph n
có d u c hay d u d a cũng không t t cho s c kho tim m ch. Tránh ăn
nhi u các th c ăn như bánh nư ng lò, s n ph m d ng rán như khoai tây rán,
- mì ăn li n, th t nư ng và nhi u th c ăn công nghi p ch bi n s n khác.
Trong nh ng th c ăn này có axit béo d ng trans, có th làm tăng lư ng
cholesterol x u trong máu.
Ăn nhi u rau qu tăng lư ng ch t xơ trong b a ăn, c bi t là ch t
xơ dư i d ng hòa tan. Nh ng th c ăn có nhi u ch t xơ hòa tan là g o l c,
bánh mì en, các h t h u, u lăng, rau, hành, trái cây (chu i, táo, lê, i,
m n, cam, bư i). Món măng cũng là món ăn c truy n và r t giàu ch t xơ.
Các th c ăn trên làm gi m lư ng ch t béo và cholesterol ư c h p th vào
cơ th , giúp “tr c xu t” các mu i m t (có cho- lesterol) ra ngoài. Bên c nh
ó ch ăn giàu ch t xơ còn có tác d ng nhu n tràng, ch ng táo bón, và d
phòng ung thư i, tr c tràng.
Ăn các lo i u, nh t là các s n ph m ch bi n t u tương: Có tác
d ng cung c p r t nhi u ch t xơ, giúp gi m lư ng cholesterol x u (LDL).
Trong u tương r t giàu Isol avon có tác d ng ch ng oxy hóa nên gi m
ư c r i lo n lipid máu và v a xơ ng m ch. Có th ch n các s n ph m t
u nành như u ph , b t u tương, s a b t u tương, các lo i bánh làm
t u tương, s a u tương...
Nên ăn các th c ph m giàu axid folic: N u hàm lư ng axit này trong
máu quá th p thì hàm lư ng homocystein s tăng, d n n nguy cơ b b nh
m ch vành tim. Nên ăn m i ngày 400 mcg axid folic qua các th c ph m
như rau hoa lô xanh, nư c ép trái cam, l c, u tr ng và các th c ph m có
tăng cư ng acid folic và vi ch t dinh dư ng.
Dinh dư ng cho ngư i m c cao huy t áp
- Ngư i m c cao huy t áp c n có ch dinh dư ng sao cho không
tăng cân quá m c và không làm tăng huy t áp. C n nh t là h n ch ăn mu i
(ch dùng không quá 4-6g m i ngày) gi m lư ng natri h p thu vào cơ th .
Nên ăn nhi u trái cây tươi (nh t là các lo i trái cây giàu vitamin C như cam,
bư i, quýt, chu i) tăng s c b n c a thành m ch máu và cũng là ngu n
giàu kali có tác d ng th i b t natri cho cơ th . Ngoài ra, ngư i m c cao
huy t áp c n b rư u, gi m b t các th c u ng có rư u và b các ch t kích
thích như cà phê, thu c lá.
C n có ch ăn ch a ít ch t béo no và cholesterol. Ch t béo no
thư ng có th t m , da gà, bơ ng v t và d u d a. Lưu ý là không ăn quá 4
lòng tr ng m i tu n, h n ch dùng não, tim, gan, th n, lòng l n, lòng bò
vì ây là nh ng th c ph m có nhi u cholesterol, không t t cho ngư i b tăng
huy t áp và m máu cao. Nên b lư ng mu i thêm vào trên bàn ăn như nư c
m m, nư c tương, mu i tiêu, b t canh... gi m 3-5g mu i/ngày. Không ăn
nư c xào, nư c ninh xương và da, u, c , cánh, chân c a các lo i gia c m
vì r t nhi u acid béo bão hòa và cholesterol.
Ngư i b b nh ái tháo ư ng nên ăn như th nào?
H n ch ăn ng t như bánh k o thông thư ng, các món chè ng t n u
v i ư ng m t, qu ngâm ư ng, qu khô vì các món ăn này s làm tăng
nhanh gluccse máu sau ăn, do v y r t không t t v i ngư i b b nh ái tháo
ư ng. Nên s d ng ư ng Isqnalt thay cho ư ng kính như vâ s t t cho
ngư i b nh. Nên ăn nhi u rau xanh và các lo i qu chín ít ng t như táo, cam,
bư i, nên ăn các món ăn ch bi n t mư p ng như: N m mư p ng, canh
mư p ng, mư p ng nh i th t, t t cho ki m soát glucose máu.
- Ngư i b nh ái tháo ư ng, ngư i có ư ng máu cao không nên ăn
quá nhi u trong m t b a ăn, vì s làm tăng nhanh lư ng glucose máu sau ăn
s d n n nh ng di n bi n x u cho tình tr ng b nh t t. Nên chia nh b a ăn
thành 6 b a ăn /ngày s t t cho ki m soát lư ng glucose trong máu.
nguon tai.lieu . vn
