Xem mẫu
- I H C QU C GIA HÀ N I TRƯ NG I H C KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN L I TH H I BÌNH BÁO CHÍ V I QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÂN CÁCH C A H C SINH - SINH VIÊN (Kh o sát trên các báo Sinh viên Vi t Nam, Giáo d c & Th i i, Ti n phong, Tu i tr , Thanh niên) Chuyên ngành: Báo chí h c Mã s : 60. 32. 01 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C BÁO CHÍ 1
- M U 1. LÍ DO CH N TÀI Nh ng năm qua, trong b i c nh c a công cu c i m i, h th ng báo chí nư c ta ã trư ng thành nhanh chóng c v s lư ng và ch t lư ng. Báo chí có nh hư ng sâu r ng t i các nhóm dân cư, các t ng l p xã h i trong ó có h c sinh- sinh viên (HS-SV). Báo chí dành cho i tư ng này phong phú và a d ng v i s góp m t c a các báo tên tu i như: Giáo d c & Th i i, Sinh viên, Ti n Phong, Thanh Niên và Tu i Tr . có m t k t lu n chính xác, rút kinh nghi m và t hi u qu cao trong công tác, ư c s ng ý và hư ng d n c a Ti n s Tr n ăng Thao tác gi m nh d n nghiên c u tài: “Báo chí v i quá trình hình thành nhân cách c a h c sinh- sinh viên” làm tài b o v Lu n văn Th c s Khoa h c xã h i và Nhân văn chuyên ngành Báo chí. 2. L CH S V N Hi n nay Vi t Nam nghiên c u v i tư ng HS-SV có th nói là không nhi u. Các công trình nghiên c u v nh hư ng và tác ng c a báo chí n quá trình hình thành nhân cách c a HS-SV l i càng ít n u không mu n nói là không có. Vì v y khi nghiên c u tài này tác gi g p nhi u khó khăn khi tìm tài li u. Vài năm g n ây có m t s công trình nghiên c u v i tư ng công chúng là HS-SV như: nghiên c u “Vai trò c a báo chí trong vi c hình thành l i s ng c a thanh niên sinh viên” c a Ti n s Nguy n Th Thoa th c hi n năm 2000 và Lu n văn Th c s báo chí “Tâm lí ti p nh n s n ph m báo chí c a thanh niên sinh viên hi n nay” c a Thu H ng th c hi n năm 2002. 3. M C ÍCH NGHIÊN C U Làm vi c trong môi trư ng giáo d c ào t o, qua quá trình gi ng d y v chuyên ngành báo chí, quá trình ho t ng báo chí th c ti n tác gi nh n th y a s sinh viên th ng trong vi c ti p c n và th m nh thông tin. T th c t ó tác gi th y ph i có m t nh n nh khách quan v vai trò c a báo chí v i quá trình hình 2
- thành nhân cách c a HS-SV. 4. PH M VI NGHIÊN C U Ph m vi nghiên c u tài thu h p m c tìm ra các óng góp c a báo chí và làm n i b t vai trò c a nó i v i quá trình hình thành nhân cách c a h c sinh- sinh viên. tài ư c kh o sát, t ng h p ngu n tư li u t các t báo l n dành cho i tư ng h c sinh- sinh viên t năm 2003-2005 như báo: Giáo d c & Th i i, Sinh viên, Ti n Phong, Thanh Niên, Tu i Tr …. Vì i u ki n năng l c cũng như qu th i gian, lu n văn không th nghiên c u v tác ng và nh hư ng c a báo chí v i i tư ng HS-SV trên kh p c nư c. Tác gi ch n nghiên c u tài trong ph m vi nh hư ng c a nó v i i tư ng HS-SV các t nh phía B c trong ó ch y u là nghiên c u trong HS-SV c a th ô Hà N i và t nh Hà Nam. 5. I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U tài l y i tư ng nghiên c u là sinh viên và tác ph m báo chí ph n ánh v h c sinh - sinh viên nh m gi i quy t ba nhi m v chính mà lu n văn t ra: - Tìm hi u m t cách khái quát v n lí lu n v vai trò c a báo chí và quá trình hình thành nhân cách c a sinh viên. - Kh o sát các báo l y sinh viên làm i tư ng ph n ánh chính rút ra nh ng nh n nh v v n ã nêu. tài ư c nghiên c u d a trên phương pháp: Kh o sát, t ng h p, phân tích l y ý ki n và i u tra b ng b ng h i. 6. K T C U D a trên n i dung chính mà lu n văn t ra, tác gi chia lu n văn làm 3 chương l n và có thêm ph n m u, k t lu n, ph l c, tài ti u tham kh o: M U: G m các n i dung Lý do ch n tài, L ch s v n nghiên c u, i tư ng nghiên c u, Ph m vi nghiên c u, Phương pháp nghiên c u… CHƯƠNG M T: BÁO CHÍ V I VI C GIÁO D C NHÂN CÁCH CHO H C SINH- SINH VIÊN. Chương này ch y u i sâu tìm hi u các v n lí lu n v vai trò c a báo chí iv i i s ng xã h i và vai trò c a báo chí v i vi c hình 3
- thành và giáo d c nhân cách cho h c sinh- sinh viên. CHƯƠNG HAI: BÁO CHÍ V I TÀI H C SINH- SINH VIÊN. Qua kh o sát s ph n ánh c a báo chí t năm 2003-2005 trên các báo dành cho h c sinh- sinh viên như: Giáo d c & Th i i, Sinh viên, Ti n Phong, Thanh Niên, Tu i Tr … tác gi rút ra k t lu n, ánh giá, nh n nh v vai trò c a báo chí v i quá trình hình thành nhân cách c a i tư ng công chúng này. CHƯƠNG BA: VAI TRÒ C A BÁO CHÍ V I QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÂN CÁCH CHO SINH VIÊN. Qua i u tra s ti p nh n c a công chúng v i các s n ph m báo chí ã nghiên c u trong chương m t và chương hai, tác gi rút ra k t lu n và nh n nh v vai trò c a báo chí v i quá trình hình thành nhân cách c a sinh viên. ng th i tác gi cũng nêu ra các gi i pháp có tính nh hư ng nh m nâng cao vai trò c a báo chí v i quá trình hình thành nhân cách cho HS-SV. 4
- CHƯƠNG M T: BÁO CHÍ V I VI C GIÁO D C NHÂN CÁCH CHO H C SINH - SINH VIÊN 1. V TRÍ, VAI TRÒ C A BÁO CHÍ TRONG I S NG XÃ H I 1.1. V trí Báo chí ra i do nhu c u thông tin giao ti p, gi i trí và nh n th c c a con ngư i. Dù ra i ch m hơn các hình thái ý th c xã h i khác nhưng báo chí nhanh chóng tr thành l c lư ng xung kích trên m t tr n thông tin b i kh năng ph n ánh hi n th c. Báo chí là b ph n không th thi u trong i s ng tinh th n c a con ngư i, là công c ho t ng quan tr ng c a con ngư i và các giai c p trong cu c u tranh vì s ti n b và văn minh nhân lo i. V i tính ch t là phương ti n truy n thông i chúng ho t ng trên quy mô toàn xã h i, báo chí tham gia vào vi c tìm tòi phát hi n nh ng con ư ng, phương pháp h p lí nh m gi i quy t các nhi m v th c ti n. 1.2. Vai trò 1.2.1. V chính tr Báo chí là công c , vũ khí quan tr ng trên m t tr n tư tư ng- văn hoá. Vai trò c a báo chí là hư ng d n nh n th c và hành ng cho công chúng. nư c ta báo chí cách m ng v a là ngư i tuyên truy n, ph bi n ch nghĩa Mác Lênin, tư tư ng H Chí Minh, ư ng l i, chính sách c a ng, Nhà nư c, v a là ngư i phát hi n, nhân r ng nh ng cái hay, cái p, nh ng nhân t m i ng th i tích c c phê phán cái x u, cái tiêu c c trong xã h i. 1.2.2. Trong lĩnh v c kinh t Ho t ng báo chí có vai trò to l n trong vi c cung c p thông tin có giá tr như: thông tin th trư ng hàng hoá, thông tin th trư ng tài chính, th trư ng lao ng, v t tư, thi t b , c bi t là th trư ng công ngh (chu kỳ công ngh , s chuy n giao công ngh ). 1.2.3. Trong lĩnh v c văn hoá- xã h i 5
- Báo chí góp ph n nâng cao văn hoá, gi i trí, làm cho m i ngư i ngày càng hi u nhau, xích l i g n nhau hơn, chia s tâm tư, tình c m, ng th i cùng h c t p, ti p thu n n văn hoá a d ng, phong phú c a các dân t c khác làm giàu cho văn hoá dân t c mình. 1.3. Cơ ch tác ng và hi u qu xã h i c a báo chí 1.3.1. Cơ ch tác ng c a báo chí Báo chí tác ng vào xã h i b ng thông tin thông qua cơ ch sau: Ch Thông Ý th c Hàn h vi Hi u th đi p xã h i xã h i qu xã h i {SHAPE \* MERGEFORMAT } Cơ ch này bi u hi n vi c ch th xây d ng các thông i p hàm ch a n i dung thông tin thông qua phương ti n truy n thông truy n t i n công chúng. Thông tin ó tác ng vào ý th c xã h i, hình thành tri th c, thái m i hay thay i nh n th c, thái cũ. S thay i v ý th c xã h i d n n hành vi xã h i t o ra hi u qu xã h i. 1.3.2. Hi u qu xã h i c a ho t ng báo chí Hi u qu xã h i c a ho t ng báo chí th hi n nh ng m c khác nhau. Chúng ta có th chia làm ba m c ti p nh n: -M c th nh t là hi u qu ti p nh n -M c th hai là hi u ng xã h i -M c th ba- m c cao nh t c a hi u qu xã h i là hi u qu th c t 2. VAI TRÒ VÀ V TRÍ C A SINH VIÊN TRONG I S NG XÃ H I 2.1. Vai trò c a sinh viên Ngay t khi m i thành l p, ng ta xác nh HS-SV là l c lư ng nòng c t, i u trong s nghi p phát tri n t nư c. L c lư ng này s làm thay i di n m o c a t nư c, làm vinh danh t nư c v i b n bè qu c t . Sau 20 năm i m i, cùng v i s i thay c a dân t c, i ngũ thanh niên sinh viên cũng thay i. H ã 6
- kh ng nh v trí quan tr ng c a t ng l p trí th c tr , l c lư ng nòng c t, i u trong s nghi p xây d ng và phát tri n t nư c. 2.2. Báo chí i v i sinh viên Ho t ng báo chí là ho t ng c bi t tác ng nh t nh n i s ng tinh th n c a con ngư i. Sinh viên không n m ngoài quy lu t ó. Cho dù i s ng sinh viên thi u th n nhưng h v n c g ng tìm cm ts n ph m văn hoá tinh th n làm gi u thêm ki n th c. Sinh viên hi n nay c báo ít hơn nhưng kh năng ti p c n v i truy n thông a phương ti n (mass media) nhanh hơn các i tư ng khác. Báo chí th hi n vai trò v i công chúng sinh viên trên các phương di n sau: - Vai trò c a báo chí trong vi c giáo d c, nâng cao trình văn hoá cho SV - Vai trò c a báo chí trong vi c giáo d c l i s ng cho sinh viên - Vai trò c a báo chí trong vi c áp ng nhu c u văn hoá c a sinh viên. 2.3. Các chính sách c a ng và Nhà nư c v xây d ng i ngũ thanh niên- sinh viên Sinh viên hi n nay nh n ư c s quan tâm ưu ái c a các c p chính quy n, oàn th . Trong các văn ki n i h i VI, VII, VIII, IX và m i ây nh t là ih i Xc a ng u chú tr ng nh n m nh vai trò quan tr ng c a sinh viên. Văn ki n ih i ng IX nêu rõ: “M r ng h p lý quy mô giáo d c i h c, làm chuy n bi n rõ nét v ch t lư ng và hi u qu ào t o... Tăng cư ng giáo d c chính tr , tư tư ng, o c, l i s ng cho h c sinh, sinh viên. C i ti n vi c gi ng d y và h c t p các môn khoa h c Mác Lênin và tư tư ng H Chí Minh các trư ng i h c, cao ng, trung h c chuyên nghi p và d y ngh ”.2 3. M T S V N V NHÂN CÁCH H C SINH- SINH VIÊN 3.1. Khái ni m v nhân cách Có nhi u cách hi u v khái ni m nhân cách. Theo T i n Ti ng Vi t (tái b n l n th 7- 2000) thì: “Nhân cách là tư cách và ph m ch t con ngư i”. Theo GS.Vi n s Ph m Minh H c: “Nhân cách c a con ngư i là h th ng các thái c a m i ngư i th hi n m c phù h p gi a thang giá tr và thư c o giá tr c a 7
- ngư i y v i thang giá tr và thư c o giá tr c a c ng ng và xã h i; phù h p càng cao thì nhân cách càng l n”. PGS. TS Lê c Phúc trong công trình nghiên c u: “V nhân cách và nghiên c u nhân cách” ưa ra quan ni m: “Nhân cách là c u t o tâm lý ph c h p bao g m nh ng thu c tính tâm lý cá nhân, ư c hình thành và phát tri n trong cu c s ng và ho t ng, t o nên nhân di n và quy nh giá tr xã h i c a m i ngư i”. 3 3.2. M t s v n v nhân cách và nghiên c u nhân cách 3.2.1. Tri t h c phương ông bàn v nhân cách con ngư i Khi bàn v khái ni m NGƯ I và vi c xây d ng nên nh ng con ngư i có các y u t tài, c v n toàn ã có nhi u nhà nghiên c u, danh nhân văn hoá c p n. Th i Xuân Thu- Chi n Qu c, Kh ng T cho r ng ngư i àn ông trong xã h i ph i là ngư i: “Tu nhân, t gia, tr qu c, bình thiên h ”. Quan i m c a Kh ng T ch y u là nh ng quan i m v vũ tr và con ngư i v i tư tư ng “Thiên nhân tương ng”. N i dung cơ b n nh t trong h c thuy t o c c a Kh ng T là: Nhân, L , Trí, Dũng… Trong ó ch “Nhân” ư c ông c p v i ý nghĩa sâu r ng nh t. 3.2.2. Nghiên c u con ngư i và nhân cách con ngư i Con ngư i v i tư cách là t t nh ti n hoá c a th gi i sinh v t và ti p t c phát tri n thành cá th , cá nhân và nhân cách. Khi con ngư i là i di n c a loài ta g i là CÁ TH . V i tư cách là thành viên xã h i ta g i là CÁ NHÂN và khi nó có kh năng tr thành ch th c a ho t ng h c t p, lao ng, vui chơi, con ngư i tr thành NHÂN CÁCH. 3.2.3. Giáo d c nhân cách theo tư tư ng H Chí Minh Nhân cách H Chí Minh là nhân cách Vi t Nam tiêu bi u ư c hun úc trong h th ng giá tr truy n th ng m y nghìn năm l ch s hùng tráng, qu t cư ng, b t khu t, hy sinh, ch u ng c a dân t c. Nhân cách y nh hư ng n s hình thành, phát tri n nhân cách ngư i Vi t Nam. Tinh th n H Chí Minh, nhân cách H Chí Minh t o ra s c m nh tâm lý kỳ di u H Chí Minh. 8
- Giáo d c nhân cách là c t lõi nhi m v giáo d c cho th h tr và toàn xã h i. Giáo d c nhân cách là m u ch t s hình thành và phát tri n con ngư i: giáo d c là d y và h c làm ngư i. Con ngư i theo tư tư ng H Chí Minh, có c u trúc nhân cách C và TÀI, trong ó C là n n t ng. Thành t TÀI có c u trúc là năng l c, thành t C có c u trúc cơ b n là c n- ki m- liêm- chính. 3.2.4. Nghiên c u nhân cách trong các chương trình khoa h c công ngh c p nhà nư c Chương trình KX07 là h th ng tài nghiên c u v con ngư i, trong ó tài nghiên c u tr c ti p v nhân cách là tài KX07-04. tài có tên g i: “ c trưng và xu th phát tri n nhân cách con ngư i Vi t Nam trong s phát tri n kinh t - xã h i”. Chương trình KHXH04 là chương trình nghiên c u c p nhà nư c tr c ti p liên quan n nhân cách v i tài “Mô hình nhân cách con ngư i Vi t Nam trong th i kỳ công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c”. 3.3. V nhân cách và mô hình nhân cách con ngư i Vi t Nam trong giai o n CNH-H H 3.3.1. Cơ s phác th o mô hình nhân cách con ngư i Vi t Nam trong th i kỳ CNH-H H 3.3.1.1. Văn ki n ih i ng v òi h i c a s nghi p CNH-H H t nư c i v i nhân cách con ngư i i h i l n th IX ng C ng s n Vi t Nam xác nh m c tiêu t ng quát v ư ng l i phát tri n kinh t là: “ y m nh CNH-H H, xây d ng n n kinh t c l p t ch , ưa nư c ta tr thành m t nư c công nghi p, ưu tiên phát tri n l c lư ng s n xu t ng th i xây d ng quan h s n xu t phù h p theo nh hư ng xã h i ch nghĩa; phát huy cao n i l c, ng th i tranh th ngu n l c bên ngoài và h i nh p kinh t qu c t phát tri n nhanh, có hi u qu và b n v ng; tăng trư ng kinh t i li n v i phát tri n văn hoá, t ng bư c c i thi n i s ng v t ch t và tinh th n c a nhân dân, th c hi n ti n b và công b ng xã h i, b o v và c i 9
- thi n môi trư ng; k t h p phát tri n kinh t - xã h i v i tăng cư ng qu c phòng an ninh”. 3.3.1.2. M t s nghiên c u c a các nhà khoa h c v mô hình nhân cách con ngư i Vi t Nam i vào CNH- H H - Chương trình c p nhà nư c KX07 “Con ngư i Vi t Nam- m c tiêu và ng l c c a s phát tri n kinh t - xã h i” nh hư ng giá tr cơ b n c a con ngư i như sau: con ngư i có ni m tin v ng ch c và quy t tâm cao th c hi n nhi m v l ch s tr ng i là CNH- H H t nư c; con ngư i m à b n s c dân t c, có tinh th n yêu nư c; có b n ch t nhân văn, nhân o, có ý th c c ng ng; con ngư i khoa h c, phát tri n cao v trí tu ; con ngư i công ngh ư c ào t o, có tay ngh ; con ngư i công dân, có ý th c v nghĩa v và quy n l i công dân. - T i h i th o khoa h c c a H i Tâm lý- giáo d c v “Nhân cách con ngư i th i kỳ công nghi p hoá, hi n i hoá” ông Tr n Tr ng Thu xu t mô hình nhân cách như sau: con ngư i có s phát tri n hài hoà tâm lý bên trong, nhu c u và ng cơ, h ng thú, s thích, trí tu và tài năng, lý tư ng và ni m tin, tính cách và khí ch t phát tri n theo hư ng lành m nh; có nhân cách lành m nh s lý úng các m i quan h nhân tình, phát tri n tình b n; có th v n d ng hi u qu trí tu và năng l c t ư c thành công trong s nghi p. 3.3.2. Phác th o mô hình nhân cách con ngư i th i kỳ CNH- H H Mô hình nhân cách con ngư i Vi t Nam g m năm thành ph n cơ b n: con ngư i nhân văn và xã h i; con ngư i công ngh ; con ngư i thích nghi; con ngư i thiên nhiên; con ngư i sáng t o. 3.4. M t s i m c n chú ý trong nghiên c u văn hoá con ngư i và ngu n l c sinh viên 3.4.1. V thái c a sinh viên 3.4.2. V ý th c, s t ý th c và s phát tri n nhân cách 3.4.3. Hình thành và phát tri n “CÁI TÔI” c a sinh viên Vi t Nam trong th i kỳ công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c. 10
- 3.5. c i m cơ b n và thu c tính nhân cách c a sinh viên M t sinh viên hi n i là ngư i h i t ư c các y u t PH M CH T ( c) và NĂNG L C (Tài) như sau: - Ph m ch t: ph m ch t xã h i; ph m ch t cá nhân; ph m ch t ý chí; cung cách ng x . - Năng l c: m t sinh viên ưu tú là sinh viên có nh ng năng l c sau: năng l c xã h i hoá; năng l c ch th hoá; năng l c hành ng; năng l c giao lưu. 4. THÔNG TIN BÁO CHÍ VÀ V N THO MÃN H TH NG NHU C U VÀ L I ÍCH C A H C SINH- SINH VIÊN 4.1. V nhu c u và tho mãn nhu c u c a con ngư i Sinh viên có nhu c u ư c tho mãn v v t ch t, nhu c u m b o an ninh và an toàn trong xã h i, nhu c u vui chơi gi i trí, nhu c u ư c th a nh n, ư c trang b ki n th c giao ti p trong i u ki n n n kinh t tri th c (nhu c u s d ng m ng Internet), nhu c u ư c h c t p không ng ng phát tri n. 4.2. V nhu c u và tho mãn nhu c u c a sinh viên trong giai o n CNH- H H 4.2.1. Nhu c u văn hoá th m m 4.2.2. Nhu c u văn hoá giao ti p, ng x 4.2.3. Nhu c u lao ng, h c t p 4.2.4. Nhu c u sinh ho t v t ch t, tinh th n 5. Ti u k t chương m t Báo chí là hi n tư ng c bi t có v trí, vai trò quan tr ng trong i s ng xã h i. Bên c nh vi c cung c p thông tin báo chí có tác d ng hư ng d n và nh hư ng dư lu n, tác ng vào i s ng kinh t xã h i và quá trình hình thành nhân cách c a công chúng. Nhân cách m i ngư i không th hình thành trong m t ngày, m t tháng, m t năm mà là m t quá trình phát tri n theo su t cu c i con ngư i t khi là a tr n khi v già. Trong su t quá trình ó, giai o n hình thành và phát tri n nhân 11
- cách sinh viên là quá trình quan tr ng nh hư ng n nhân cách c a công dân sau này. Báo chí ã ph n ánh và xây d ng m t m u hình nhân cách sinh viên Vi t Nam th i kỳ CNH- H H t nư c v i các tiêu chí: say mê h c t p, nghiên c u, hi u bi t, ti p c n khoa h c công ngh nhanh, có ý th c v trách nhi m c a b n thân v i xã h i, có văn hoá trong giao ti p và ng x . 12
- CHƯƠNG 2: BÁO CHÍ V I TÀI H C SINH- SINH VIÊN 1. I U KI N VÀ PHƯƠNG TI N TI P NH N S N PH M BÁO CHÍ C A H C SINH- SINH VIÊN 1.1. M t s nh n nh bư c uv i u ki n ti p nh n các s n ph m báo chí c a sinh viên Báo chí là s n ph m văn hoá tinh th n c bi t dành cho sinh viên. H th ng n ph m báo chí dành cho sinh viên c a nư c ta không ph i là ít. Có th th y nh ng tên tu i l n như: Giáo D c & Th i i, Ti n Phong, Thanh Niên, Tu i Tr thành ph H Chí Minh, Sinh viên Vi t Nam… Ngoài ra các t báo khác cũng dành m t di n tích khá l n ph n ánh v nhóm i tư ng này như: Lao ng, Tu i tr Th ô, Văn hoá… Kh o sát vi c ti p nh n s n ph m báo chí cho th y, h u h t sinh viên ti p c n ư c v i thông tin báo chí là do “mư n”, “nh ”. a s sinh viên l a ch n ti p nh n n ph m báo chí qua thư vi n. H th ng thư vi n t i Hà N i ư c xem là h th ng thư vi n l n nh t c nư c v i các tên tu i như: Thư vi n Qu c Gia, Thư vi n Hà N i, Thư vi n Khoa h c t nhiên và Thư vi n Khoa h c xã h i, Thư vi n Quân i, thư vi n các vi n nghiên c u, các trư ng i h c l n t i Hà N i. Sinh viên thích xem truy n hình nhưng ây là lo i hình báo chí sinh viên ít ư c áp ng nh t. M t s trư ng có h th ng loa truy n thanh nhưng g n ây h th ng này g n như tê li t. 1.2. Cơ c u t ch c h th ng báo chí dành cho sinh viên H th ng báo chí dành cho sinh viên ư c t ch c tương i ch t ch , nh m tho mãn nhu c u thông tin m t cách y v i t l thích h p như sau: - Báo l y i tư ng ph n ánh chính là SV như Sinh viên Vi t Nam, T p chí Sinh viên. - Báo l y i tư ng ph n ánh chính là thanh niên- sinh viên như: Ti n Phong, Thanh Niên, Tu i Tr thành ph H Chí Minh, Giáo D c & Th i i. - Báo chính tr xã h i ph n ánh v sinh viên như: Lao ng, Nhân Dân, Tin 13
- T c, Th Thao & Văn hoá… - Báo, t p chí có thông tin gi i trí dành cho sinh viên như: Th thao, Bóng á, Th i Trang Tr , Ngư i p Vi t Nam, M t, p, M Ph m, Ti p th và Gia ình… Kh o sát th c t m t s t báo l y i tư ng ph n ánh là sinh viên. Ngo i tr t Sinh viên Vi t Nam có i tư ng ph n ánh là sinh viên nên có t i 80-90% s lư ng bài vi t v sinh viên. Còn l i k t qu thu ư c v i các t báo khác v m c xu t hi n này như sau: STT TÊN BÁO NĂM S S BÁO T L LƯ NG PHÁT (%) BÀI HÀNH/NĂM 1 Giáo d c & 2004 118 160 73,7 Th i i 2 Thanh Niên 2005 108 365 29,6 3 Tu i Tr T9-10/2005 29 51 56,8 4 Tu i Tr 2004 178 365 48,8 5 Ti n Phong 2003 64 258 24,8 1.3. Vai trò và tác ng c a t ch c oàn th , trư ng i h c và cao ng v i thói quen ti p nh n s n ph m báo chí c a sinh viên 1.3.1. Vai trò c a trư ng i h c, cao ng i u ki n v t ch t trong các trư ng giúp sinh viên ti p c n thư ng xuyên v i s n ph m báo chí. M t s trư ng chú ý trang b báo chí a d ng v i nhi u u báo sinh viên c. Các trư ng cũng quan tâm xây d ng cơ s v t ch t như m r ng thư vi n, phòng xem truy n hình, h th ng loa truy n thanh n i b , phát hành b n tin sinh viên... 1.3.2. Vai trò c a các t ch c oàn th 14
- Các t ch c oàn th trong trư ng i h c và cao ng, nh t là oàn Thanh niên C ng s n H Chí Minh và H i Sinh viên Vi t Nam có i u ki n g n bó, g n gũi v i sinh viên. oàn thanh niên và H i sinh viên có th khai thác các hi u ng lây lan và nh hư ng dư lu n cho sinh viên. 1.3.3. V n t rèn luy n ý th c và thói quen ti p nh n s n ph m báo chí c a sinh viên Sinh viên là ch th ti p nh n s n ph m báo chí. Vì v y tính ch ng, kh năng cũng như h ng thú c a sinh viên v i báo chí và thông tin báo chí quy t nh tr c ti p hi u qu ti p nh n. ng cơ, m c ích ti p nh n c a sinh viên v i các s n ph m báo chí hi n nay chưa tho mãn ư c yêu c u d y h c và giáo d c i h c. 2. VÀI NÉT V H TH NG BÁO CHÍ DÀNH CHO SINH VIÊN HI N NAY 2.1. Báo Giáo d c & Th i i Giáo d c & Th i i có n i dung ph n ánh chính là tình hình ngành giáo d c nư c ta. Trình văn hoá c a c gi t báo này cao và ng u. N i dung g m các bài vi t v lí lu n d y h c, các bài vi t nh hư ng giáo d c Vi t Nam, thông tin giáo d c, thông tin liên quan n ngành giáo d c, phương pháp gi ng d y các môn h c trong trư ng ph thông, giáo d c m t s qu c gia trên th gi i. S lư ng phát hành c a báo l n và n ư c v i công chúng sinh viên. 2.2. Báo Sinh viên Vi t Nam Ti n thân là t Sinh viên có tr s và Ban biên t p cùng v i n ph m Hoa H c Trò và báo Thi u niên Ti n phong, sau i tên thành Sinh viên Vi t Nam có tr s t i s 5, Hoà Mã, Hà N i. ây là t báo duy nh t hi n nay l y i tư ng ph n ánh chính là sinh viên v i nhi u góc khác nhau t nhà trư ng n gia ình, t gia ình n ký túc xá, nơi vui chơi gi i trí. 2.3. Báo Ti n Phong Là báo có tu i i l n so v i các báo khác dành cho i tư ng thanh niên sinh viên, báo Ti n Phong xu t b n nh ng n ph m u tiên t i tr s chính s 15, 15
- H Xuân Hương, Hà N i. Các n ph m c a báo th c hi n úng tôn ch m c ích là: “Ti ng nói, là di n àn c a thanh niên, tu i tr Vi t Nam”. 2.4. Báo Thanh Niên Tr s chính t t i thành ph H Chí Minh, sau này báo có chi nhánh t i Hà N i. L y i tư ng công chúng là thanh niên nhưng báo m r ng ph n ánh các lĩnh v c khác. Báo t o cho công chúng cách nhìn y v di n m o sinh viên Vi t Nam v i ưu i m, h n ch , lý tư ng, hoài bão và ư c mơ c a h . 2.5. Báo “Tu i Tr ” thành ph H Chí Minh Là t báo c a a phương nhưng m c nh hư ng và s lư ng phát hành c a Tu i Tr không nh . i tư ng ph n ánh chính là các v n di n ra trong i s ng xã h i. V i tên g i Tu i tr báo dành s lư ng l n bài vi t ph n ánh v công chúng là sinh viên. 2.6. M t s báo khác Bên c nh nh ng t báo l y i tư ng ph n ánh chính là sinh viên như trên, h u h t các báo chính tr xã h i u có bài vi t ph n ánh v i tư ng này như: Lao ng, Nhân Dân, Ph N Vi t Nam, i oàn K t, Th thao & Văn hoá… 3. BÁO CHÍ PH N ÁNH TH C TR NG V SINH VIÊN TRONG GIAI O N HI N NAY 3.1. V m c ích, ng cơ h c t p c a sinh viên M c ích ng cơ h c t p c a sinh viên ư c các báo chú tr ng ph n ánh. Sinh viên ngày nay h c gì và h c làm gì? ó là câu h i nhi u ngư i trong chúng ta quan tâm. Sinh viên bây gi nghĩ và hành ng thi t th c hơn. H bi t vươn t i nh ng ư c mơ, hoài bão nhưng không xa r i th c t . Nh ng sinh viên ngày nay “bi t r t nhi u, h i r t nhi u và không i nào ch u c nh c m u c m c chép chính t ” hoàn toàn khác v i th h sinh viên trư c. H bi t mình h c làm gì, và mu n gì i h c. H bư c vào gi ng ư ng t tin. H ý th c ư c vai trò c a mình, nh ng kỳ v ng ang t vào mình và nh hư ng con ư ng cho tương lai áp l i nh ng kỳ v ng y. 16
- 3.2. Báo chí ph n ánh v i u ki n, ch t lư ng h c t p c a sinh viên 3.2.1. V i u ki n h c t p i u ki n h c t p c a sinh viên là n i dung ư c các báo t p trung ph n ánh nhi u nh t. i u ki n h c t p c a sinh viên có th th y trên nhi u phương di n. Có th là i u ki n h c t p v phía nhà trư ng hay i u ki n cho con em i h c v phía gia ình. Sinh viên ư c t o i u ki n t t trong h c t p, ư c tham gia vào nhi u chương trình khác nhau v i h th ng cơ s v t ch t, trang thi t b ng b . Các trư ng quan tâm t o i u ki n cho sinh viên có tư li u nghiên c u. Tuy nhiên t i thư vi n các trư ng i h c bên c nh nh ng giáo trình m i xu t b n v n còn lư ng l n giáo trình quá cũ, th m chí có “tu i th ” tương i cao. Báo Giáo d c & Th i i s 156 năm 2004 có bài “Nh ng v n t ra trong 10 năm t i cho thư vi n i h c Vi t Nam” c a tác gi Bách Vi t v i nh n nh“thư vi n i h c Vi t Nam c n có nh ng thay i mang tính cách m ng thì m i có th áp ng ư c nhu c u i m i n n giáo d c H hi n nay”. Xã h i phát tri n sinh viên ư c ti p c n nhi u v i công ngh thông tin, truy n thông trong ó có Internet ph c v h c t p, nghiên c u, gi i trí. Báo Giáo d c & Th i i s 91 năm 2004 có bài “Internet trong các trư ng i h c: l ch pha gi a cung và c u” c a tác gi Thanh Huy n. Năm 2005, B Giáo d c- ào t o có án trình chính ph v vi c tăng h c phí i h c ngay l p t c nh n ư c s ph n ng gay g t c a công lu n. làm sáng t v n này tác gi Ki u H i có bài ph ng v n GS.TSKH Nguy n Xuân Hãn ( HQG Hà N i) “Không nh ng không tăng mà còn có th gi m h c phí!”. Sinh viên g p nhi u khó khăn trang tr i các kho n h c t p t i trư ng. V i m c ích tìm ra hư ng gi i quy t và ti ng nói chung cho v n này, H i Sinh viên Vi t Nam t th c di n àn “H tr i s ng và h c t p c a sinh viên”. Báo Thanh niên s 10 (3306) ra th hai ngày 10-01-2005 có bài “Không sinh viên b h c vì nghèo” c a tác gi T.H. 3.2.2. V ch t lư ng h c t p 17
- Ch t lư ng ào t o và i m s c a sinh viên khi còn ng i trên gh gi ng ư ng cũng như hi u qu công vi c mà sinh viên làm ư c sau khi ra trư ng là v n thu hút s quan tâm c a dư lu n. V y ch t lư ng h c t p c a sinh viên như th nào? Tác gi Ph m Thu Hà trong phóng s “Khó nh n v h n mùa thi” ăng trên Sinh viên Vi t Nam tu n l t 25/5/2005 n 01/6/2005 cho r ng SV hi n nay h c kém hơn so v i trư c. Báo Sinh viên Vi t Nam tu n l t 17/8/2005 n 24/8/2005 có phóng s “Mùa tr n và n i c c c a sinh viên i h c Thu l i” c a tác gi Ph m Thu Hà nêu hi n tr ng có quá nhi u sinh viên trư ng Thu l i ph i thi l i. Cũng tác gi Ph m Thu Hà có phóng s “Ch ng l chúng tôi u m y u p p? Hay chúng tôi “có v n v trí tu ”?” nêu hi n tr ng a s sinh viên trư ng H Văn hoá Hà N i thi trư t môn Giáo d c th ch t. ã có 20% sinh viên c a trư ng này b treo b ng ch vì thi không qua môn giáo d c th ch t. Làm sao có sinh viên gi i, làm sao tăng ch t lư ng h c t p? ây là câu h i khi n nh ng ngư i làm công tác giáo d c ph i au u. Câu tr l i là ph i có th y gi i, ti p ó là th y ph i giúp cho sinh viên phát tri n tư duy sáng t o và có phương pháp h c t t. Báo Tu i Tr ra ngày th hai, 8/01/2004 có bài “Nâng cao ch t lư ng ào t o i h c: Khó hay d ?” c a TS Lê Ng c Trà. Tác gi cho r ng nâng cao ư c ch t lư ng ào t o i h c trư c h t ph i có ư c th y gi i b i “Th y gi i = 1/2 trư ng H”. Yêu c u th hai là giúp sinh viên phát tri n tư duy sáng t o SV bi t cách t h c, t nghiên c u. Tác gi bài báo cũng c p n hai căn b nh ph bi n c a ngành giáo d c hi n nay. ây là nguyên nhân c a tình tr ng ch t lư ng sinh viên kém ó là b nh thành tích và b nh h c ư ng. N u hai căn b nh này còn t n t i song song v i s phát tri n c a ngành giáo d c thì t l sinh viên không t t nghi p úng kỳ h n ho c sinh viên t t nghi p có trình , tay ngh th p… ngày càng cao. 3.3. Báo chí ph n ánh v i s ng tinh th n c a sinh viên 3.3.1. M ng tài th thao, gi i trí, du l ch 18
- 3.3.2. M ng tài âm nh c và i n nh 3.3.3. M ng tài sinh viên nghiên c u- khoa h c và các ý tư ng sáng t o 3.4. Báo chí v i vi c giáo d c ý th c chính tr và tư tư ng cho sinh viên Giáo d c ý th c chính tr và tư tư ng cho sinh viên là công vi c c n làm thư ng xuyên và liên t c. M t ho t ng có ý nghĩa xã h i r ng l n giáo d c lý tư ng cách m ng cho sinh viên là phát ng sinh viên tham gia cu c thi “Tìm hi u 75 năm l ch s ng c ng s n Vi t Nam”. Trong cu c thi c p thành ph , sinh viên năm th ba khoa Ngo i ng , trư ng i h c Bách khoa Hà N i- Tr n Thu H ng ã giành gi i nh t. Tác gi Nguy n Th ng có bài trên báo Giáo d c & Th i i năm 2004 v i t a “Cô sinh viên và gi i nh t cu c thi: “Tìm hi u 75 năm l ch s ng c ng s n Vi t Nam”. Bên c ch vi c gi i thi u các t m gương i n hình t t cho sinh viên h c t p các báo còn chú tr ng gi i thi u nh ng gương i n hình t t nh m m c ích nh hư ng tư tư ng cho th h tr . Báo Thanh Niên s 8 (3304) th b y, ra ngày 8/1/2005 gi i thi u hai trong s 55 gương m t h c sinh, sinh viên c a TP. HCM ư c tuyên dương là “sinh viên 3 t t” (h c t p t t, rèn luy n t t, th l c t t) là gương m t tiêu bi u i di n cho m t th h sinh viên m i. 3.5. M ng tài Tình yêu- Hôn nhân- Gia ình trên báo Ti n Phong, Thanh Niên, Tu i Tr Có th nh n th y i u này qua s ph n ánh c a báo chí. i n hình trên trang “Tu i tr - Tình yêu- Cu c s ng” c a báo Ti n Phong có di n àn “S ng th - nên hay không?” thu hút s tham gia c a nhi u sinh viên. Quan i m sinh viên nêu ra trong di n àn cho th y h suy nghĩ khác v tình yêu so v i th h trư c. Báo Ti n Phong s 114, ra ngày th hai, 9/6/2003 có bài “S ào hoa” c a tác gi Th Ng c Hà. Tác gi nêu hi n tr ng không ch có các cô gái xinh p tài s c v n toàn m i ư c nhi u ngư i yêu mà có c nh ng chàng trai “t t x u c ” cũng có s ào hoa, ư c nhi u ngư i yêu nhưng s ph n ch ng sung sư ng gì. 19
- 4. NH NG M T M NH VÀ H N CH C A SINH VIÊN TH I KỲ CÔNG NGHI P HOÁ- HI N I HOÁ T NƯ C 4.1. Nh ng m t m nh c a h c sinh- sinh viên 4.1.1- Kh năng sáng t o trong lĩnh v c khoa h c công ngh 4.1.2- Tham gia nhi t tình vào các ho t ng xã h i 4.1.3- Thi ua h c t p và rèn luy n vì ngày mai l p nghi p 4.2. Nh ng h n ch tiêu c c còn t n t i trong h c sinh- sinh viên 4.2.1. L i s ng th c d ng không có ni m tin M t b ph n sinh viên tr l i r ng nhi u khi h bu n vô c mà ch bi t vì sao l i bu n. Nguyên nhân c a tình tr ng này là do “nhàn r i quá sinh hư”. M t s khác do thói quen ua òi, s ng ch bi t hư ng th , không có ni m tin và lý tư ng s ng. ó là thông tin c a tác gi Minh Hương trên báo Giáo d c & th i i s 144 v it a “Nh ng n i bu n vô c ”. Nh ng n i bu n vô c ưa sinh viên n v i nh ng cu c “t u chi n” tri n miên và b t t n. Trên báo Sinh viên Vi t Nam tu n l t 12/01/2005 n 19/01/2005 có phóng s “t u chi n sinh viên” c a Hoàng Chi n Th ng và s trư c ó có bài “Thi u n và i p khúc “dzô… dzô”” c a T Nga. M t bi u hi n n a c a l i s ng không có ni m tin là b n thân m i sinh viên c m th y t ti v mình. Tuy m i vào h c năm th nh t nhưng h s m th t v ng v nh ng gì ang ư c h c, v môi trư ng h ang s ng. ó là thông tin trên bài “Sinh viên ngo i t nh năm nh t: Vì sao s m m t l a” c a oàn Minh ăng trên báo Sinh viên Vi t Nam. H i ch ng “lái xe” cũng là bi u hi n c a vi c sinh viên s ng thi u ni m tin. “Lái xe” là ti ng lóng ch vi c xin i m, ch y i m trong gi i sinh viên. 4.2.2. L a ch n ngành ngh không cân i Hi n nay có tình tr ng sinh viên xô thi vào nh ng trư ng ư c cho là m t, là t giá nhưng không bi t mình có thích h p h c ngành y không? Vì v y sau khi ra trư ng có m t t l l n sinh viên th t nghi p do không tìm ư c vi c làm phù h p v i chuyên ngành ào t o. Trên hai s báo (s 38 và s 39/2003), báo Ti n 20