Xem mẫu
- Ch p nh báo chí
Như h a ã lâu trong m c "Nh ng bưc nh s ng mãi v i th i gian", hôm
nay tôi s ăng các tài li u v nh báo chí, vì không th i gian biên t p l i
nên ch y u là copy và dán theo s x p x p c a cá nhân. Hy v ng s ư c trao i
nhi u v i các thành viên v ch này.
Các tài li u tham kh o:
1. Ngh làm báo
2. Báo chí hi n i nư c ngoài: nh ng quy t c và ngh ch lý
3. Các th lo i báo chí
4. Phóng s báo chí hi n i
5. nh báo chí
6. Ngh thu t thông tin
...
Các tài li u s ư c b xung tên tác gi , nhà xu t b n sau n u b n nào
mu n quan tâm
Trong các th lo i nh như nh th i trang, nh tư li u, nh qu ng cáo, nh
m thu t thì nh báo chí ư c coi là g n v i nh ngh thu t nh t. Nhi u t m nh
báo trí ngày xưa nay u ư c n m trong nh ng tuy n t p nh ngh thu t c a th i
i
- 1. Khái ni m v nh báo chí:
Không k các hình nh minh h a, nh báo chí Vi t Nam h u như ch t n
t i 2 hình th c: tin nh và phóng s nh. Tin nh là m t b c nh duy nh t ch p
m t s ki n v a di n ra v i l i chú thích nh nêu rõ ai, vi c gì, âu, ra sao và t i
sao theo úng yêu c u cơ b n c a m t b n tin v n -nhưng ây hình nh l i chính
là thông tin ch y u. Trong khi ó, phóng s nh l i là m t t p h p nhi u hình nh
tư ng thu t l i m t s ki n hay m t ch mang tính th i s . Khái ni m v tin
nh là m t khái ni m tương ng gi a báo chí Vi t Nam và báo chí qu c t nhưng
chính khái ni m phóng s nh l i có nhi u i m d bi t. Nh ng hình th c mà
chúng ta thư ng g i chung là "phóng s nh" l i ư c báo chí qu c t phân nh
thành b n nhóm khác nhau:
1.1. PHOTO STORY: Phóng cách phóng s nh lâu i nh t và ơn gi n
nh t, c trưng b ng m t lo i nh thu t l i m t s vi c v i m t ch c th . Ví
d : i s ng ngư i dân chài, ô nhi m môi trư ng khu chung cư m i, ...). M c dù
s vi c ư c tư ng thu t b ng hình nh, m t bài vi t ng n t ng quát và nh ng chú
thích nh chi ti t ph i i kèm v i hình nh. Cái này chúng ta t m g i là PHÓNG
S NH.
1.2. PHOTO PORTFOLIO: Thu t ng này hi n nay ư c các nhà nhi p
nh hay phóng viên nh s d ng trình bày m t t p h p nhi u b c nh riêng l
ho c nhi u lo t nh khác nhau. phương Tây, photo porfolio chính là cách t gi i
thi u t t nh t c a m t nhà nhi p nh hay phóng viên nh khi i xin vi c làm.
Trong ngh báo, thu t ng này cũng ư c dùng ch m t t p h p nh báo chí
nhưng không nh t thi t ph i có m t ch duy nh t và c th . Ví d : m t b
photo porfolio g m 10 b c nh v “Thành Ph H Chí Minh hôm nay” hay “Hà
N i ón xuân”,… Chúng ta t m g i là nh B .
- 1.3. PHOTO FEATURE: Thu t ng này ư c hãng thông t n Asscociated
Press (AP) cùng nhi u hãng tin khác s d ng ch m t b c nh duy nh t hay m t
t p h p nh nh g m nh ng hình nh không mang tính ch t th i s hay tin t c. ó
là m t hay nhi u b c nh không có th i gian tính và thư ng dùng minh h a nh
nhàng cho các chuyên m c c bi t. Ta t m g i là NH CHUYÊN M C. nh
chuyên m c – dù là nh ơn hay nh b - cũng có th là nh ch p phong c nh, thú
v t, th i trang tr em, nh ng s ki n khôi hài … nhưng ph i em l i cho c gi
i u gì ó m i l v th gi i chung quanh. M i nh t báo ngày nay uc nc
nh ng nh th i s nóng b ng l n nh ng nh i thư ng cho trang báo có n i
dung m và b t n ng n .
1.4. PHOTO ESSAY: ây là hình th c nh báo chí ư c hình thành và
phát tri n t nh ng năm 1920, ch y u c và Pháp. Photo Essay có th c p
n m t ch nghiêm túc (ch ng h n như các v n xã h i, kinh t , môi sinh,
…) nhưng cũng có th t p trung vào cu c s ng và công vi c c a nh ng nhân v t
n i ti ng trong th gi i ngh thu t, chính tr , hay cũng có th t p trung vào các ch
như m thu t, sân kh u, văn h c, ki n trúc, l ch s ,…. Trong các th lo i nh
báo chí, phóng s và bút ký là hai th lo i tương ương nhưng phóng s mang
m ch t thông t n, còn bút ký in rõ d u n văn chương. Photo Essay cũng gi ng
như m t bài bút ký, tác gi có th b c l nh ng c m xúc riêng tư và nh ng ph n
ng ch quan t tâm h n mình. Nhi u photo essay n i ti ng ngày nay ư c xem
như nh ng tác ph m c a ngh thu t nhi p nh. Chúng ta t m g i photo essay là
b ng t Ký S nh.
Báo chí nói chung có th x p thành 4 lo i:
- Báo vi t
- Báo nói
- Báo hình (báo chí truy n hình)
- - Báo i n t
và nh báo chí t trư c n nay g n v i báo vi t là nhi u, chúng ta ch c ai
mà trong tu n, trong ngày mà ch c m t vài t báo. Lúc thì v Th thao, Mua
bán, An ninh, Th i báo kính t ... Gi s nh ng hình nh Văn Quy n trong tr i
giam hay th y H không có m t trong các trang vi t trên các báo, ch c s gi m s
quan tâm và h p d n ngư i c khi xem bài ó các báo. Chúng ta có th không
nh h t n i dung c a bài báo mà chúng ta quan tâm, nhưng hình nh " c trưng"
s còn ng mãi.
nh báo chí (ABC) ư c coi như câu chuy n b ng hình nh, máy nh là
cây bút là phương tiên ghi nh n m t kho nh kh c trong th i gian, cái phút giây
i n hình khi hình nh úc k t m t câu chuy n. Mà chúng ta ã "tranh lu n" khá
nhi u - cái mà ông Henri Cartier-Bresson g i là "Kho nh kh c quy t nh".
Câu chuy n ây r t a d ng, có th là m t b c nh th i s v a nóng v a
th i , nh ng nơi chi n tranh ác li t, m t pha tranh bóng gay c n, m t phóng s
v Tây t ng huy n bí gian nan và cũng g n hao m t con Nikon D200 như IMIM ,
cái b t tay l ch s c a Th tư ng Phan Văn Kh i v i T ng th ng M G.Bush trên
t M , hay ơn gi n là cu c h p c a thư ng v huy n Simacai ch o cho
chuy n i v a qua c a chúng ta, cũng có th là m t b c chân dung c a con ngư i
trong m t s ki n nào ó... T t c u là nh báo chí, b i dù l n hay nh dù nó là
" nh cao" hay " nh th p", nhưng nh ng kho nh kh c y là thành ph n m t thi t
c a l ch s , gìn gi nh ng kho nh kh c cho tương lai.
2. o c ngh nghi p c a phóng viên nh:
V y khái ni m cơ b n v ABC chúng ta ã có. Túm l i là:
Tư ng thu t b ng hình nh
- Tóm kho nh kh c i n hình
Cái "kho nh kh c quy t nh"
ó là nh báo chí.
Làm i u gì n u mu n thành công cũng ph i có s am mê, ch p ABC
cũng không ngo i l . Nh ng nó khác các nhà nhi p nh ch : Trư c khi ngư i
phóng viên nh (PVA) ch p nh, anh ta ph i là m t nhà báo, r i sau ó m i là
m t nhà nhi p nh.
V y thì trư c h t o c c a ngư i làm báo, PVA ph i tuân th . Ngư i ta
v n còn tranh cãi là o c ngh nghi p nhà báo có trư c hay có sau ngh báo.
Ngư i ta cũng nói r ng Xêda là ngư i u tiên có ý tư ng àm o v i bè b n,
nh ng v n c p thi t b ng thư t , khi mà s b n r n không cho phép g p nhau
tr c ti p. ó là s giao ti p linh ho t, không qua trung gian, còn khi c báo. Nhà
báo ã là trung gian ưa nh ng thông tin n ngư i c, chính vì v y mà òi
h i" o c" luôn ư c cao nh ng Nhà báo.
V n này xin không bàn thêm, quay l i v i PVA, ngoài o c ngh
nghi p ph i tuân th . Anh ta còn ph i tuân th nh ng quy t c riêng c a t ng hãng
thông t n, t ng t báo v hình nh. Các chi ti t có th khác nhau nh ng nguyên t c
chung v n ph i là:
- Nh ng b c nh luôn luôn thu t l i s th t.
- Nh ng b c nh không bao gi ư c phép thay i hay ch tác theo b t kỳ
cách nào.
- Ngoài ra, m t s hãng còn quy nh ch cho phép t y các v t xư c, b i,
crop... Các bi n pháp ch nh s a hình nh, "gây c m giác" khác nhau cho ngư i
xem trư c và sau khi ch nh s a u không ư c phép.
- 3. Phóng viên nh anh là ai?
Cũng gi ng như khái ni m ăn nh và không ăn nh trong ch p chân dung.
Ch có khác ây là khái ni m dành cho ngư i ch p ch không ph i dành cho
ngư i "b " ch p. Có nghĩa úng ra ph i là "ăn phóng viên nh" và ngư c l i.
i u ó cũng có nghĩa là không ph i ai cũng h p v i ngh này, m t nhà
nhi p nh chuyên nghi p toàn ch p nh ngh thu t nhưng chưa ch c ã ch p gi i
ư c ABC, b i giá tr thông tin òi h i c a ABC khác v i nh ngh thu t. V y
i u gì ã ư c coi là t ch t c a "Phóng viên vi t b ng máy nh" ?
3.1. Nh y c m và thông c m:
Tri th c có th h c, k năng có th rèn nhưng s nh y c m, năng khi u
"phát hi n" nhưng i u mà nhi u ngư i không th y và tìm cách th hi n qu hình
nh c áo, thích h p thì l i không ph i ai cũng có và cũng gi i ư c.
Và cũng không ph i " i tư ng ph n ánh" nào ai ã gi i là gi i tu t, phóng
viên nh chúng ta thư ng bi t Vi t nam là th i s và th thao... PVA ph i nh y
c m và thông c m vì anh ta s g p nhi u tình hu ng khác nhau, nhi u tình hu ng
b t ng , có th b n s ch p nh ng gì au bu n x y n v i "ch " như tai n n,
chi n tranh, th m ho t nhiên, bênh t t... B n không th chăm chăm ch p nh v i
khuân m t l nh tanh vô c m hay trang ph c, u tóc " u g u" m t thi n c m cho
ư c, mà ph i có th i gian thi t l p quan h và s tin c y. Michel DuCille phóng
viên Washington Post cho r ng b t kỳ l i ti p c n nào c a phóng viên nh cũng
ph i " i x trân tr ng v i ch và v t b m i nh ki n có s n. Ph i có kh
năng lư ng trư c ư c b n ch t con ngư i và bi t có m t úng nơi úng lúc".
3.2. Dũng c m, kiên nh n và không ng i gian khó:
- N u không chúng ta là sao có nhưng nh trong nh ng khúc cua nguy hi m
trong ua xe, nh ng tình hu ng gay c n, c m ng trong chi n tranh, nh ng v
ho ho n, nh ng tình hu ng gi i c u con tin ngh t th , nhưng b c c n c nh v i
b nh nhân HIV, giao lưu và làm quen v i nh ng con nghi n, nh ng v th m ho
thiên nhiên chưa t ng có... và không th k h t nh ng tình hu ng nguy hi m.
Nhi u b c nh giá tr nó n m trư c hay sau s ki n, chínhvì v y ki n nh n
ch i hay ch u khó quan sát cũng là i u ki n không b l nhưng kho nh
kh c không có l n 2.
Ví như nhà báo Eric Draper ang làm nhi m v Macedonia, ch p nh dân
t n n Anbani cu c chi n Kosovo, anh c nán l i th t lâu trong lúc b c nh sát
u i và ó cũng là th i i m anh ch p ư c b c Ngư i b khóc trên u a con
sau c a kính ôtô ch ngư i t n n. Nói như Schiappa "C nh sát ra l nh cho anh
ph i d i v trí ó, b n tuân theo, nhưng hãy d i n v trí khác và ti p t c ch p n
khi nào h u i b n l n n a"".
Và k t thúc ph n này tôi xin nh c l i i ý câu nói n i ti ng c a m t
phóng viên n i ti ng, Ông có nói r ng: "N u b c nh c a b n chưa p thì có
nghĩa là b n chưa n g n". Và ông ã hy sinh trong chi n tranh khi ti p c n
g n "m c tiêu" hơn, tên c a ông là CAPA.
3.3. Tư duy và óc hi u kỳ:
Tư duy ây ư c hi u là tư duy hình nh, nó s ư c h tr n u nh
trư c nh ng ch c th và có cơ s v ng ch c. Nó òi h i v n ki n th c và t m
hi u bi t nh t nh. Như b c nh n i ti ng ch p tên c tài Pol Pot c a David
Longstreath năm 1998. Tác gi b c nh cho r ng: " ây là tên c tài cu i cùng
c a th k 20. Tôi không th nói không trư c cơ h i này và không th c hi n ư c
thì tôi không quay lui." B n ph i có t m nhìn l ch s hi u ư c t m quan tr ng
c a s ki n này.
- Nhưng ph i nói m t th c t không ch riêng Vi t nam (Vi t nam thì hi n
nhiên r i?) mà t m qu c t là hư ng tư duy c a PVA b nh hư ng b i các cu c
thi nh báo chí và nh ng cu n sách gi i thi u các b c nh n i ti ng. Nó ã làm
cho nhi u ngư i c m máy d dàng i theo con ư ng mà nh ng ngư i khác ã
v ch ra cho mình...
Còn óc hi u kỳ hi n nhiên luôn n m trong u m i PVA, anh không th vô
tư "b quên i" như m t nhà thơ trong nh ng lúc "bay b ng" ư c. Th t sai l m
n u ti p c n nh ng c nh tư ng m i PVA l i t h i mình "Chuy n này có gì mà
h p d n v y?". Chính óc hi u kỳ luôn luôn thôi thúc m i PVA theo u i thông tin.
4. Ch p nh báo chí có c n phong cách riêng?
Trư c khi i ti p ph n này tôi mu n m thành cho m i thành viên t cho
ý ki n c a mình. B i sau ó m i ngư i s c m nh n nhi u i u mà tôi cho là s
hay
Ca sĩ, ho sĩ và c nh ng nhà nhi p nh ch p nh Ngh thu t... nhi u ngư i
n i ti ng nh xây d ng cho mình m t phong cách riêng. Còn trong ch p nh báo
chí thì sao: Có c n không? Và n u có thì nó có nh hư ng n ngh nghi p
không...?
5. nh báo chí Vi t Nam: M t b ng chung còn th p
nh báo chí VN g n ây th y rõ s chuy n bi n v ch t lư ng, nhưng nhìn
chung nh ng b c nh xu t s c quá ít trên m t b ng chung còn y u. nh báo chí
VN luôn th t b i trong Cu c thi nh báo chí th gi i World Press Photo hàng năm.
Ngh sĩ ch p nh báo chí
- Nhìn vào danh sách nh ng tác gi VN ghi cu i cu n sách nh (Year Book)
hàng năm c a cu c thi WPP m i th y m t s l : n g n 90% ngư i d thi là
ngh sĩ nhi p nh, trong khi các tác gi nư c ngoài u là phóng viên nh t các
hãng thông t n, các t báo, t p chí l n trên th gi i.
Ngh sĩ nhi p nh ta thì thư ng tham d các cu c thi salon c a FIAP
(Liên oàn Nhi p nh ngh thu t qu c t ) và quen v i vi c can thi p, x lý vào
nh. Vì tính ch t FIAP là nghi p dư, là chơi nên càng thi th th pháp, càng d ng
công sáng t o thì có khi b c nh càng ư c ánh giá cao. Trong khi v i các phóng
viên nh, vi c th hi n quan i m cá nhân còn gây tranh cãi.
Hal Buell - nguyên Trư ng ban nh c a Hãng Thông t n AP (M ) - t ng
nói: "Nhà báo không ph i và không nên tr thành ngh sĩ b i vì ngh sĩ thư ng có
quan i m hay ít ra cũng c n có quan i m. Còn nhà báo ch tư ng thu t l i nh ng
gì ã x y ra".
Phóng viên nh thì sao?
N u nói ta không có s ki n t m c phóng viên tác nghi p là sai!
Phóng viên VN cũng không thi u s nhi t tình trong ngh , nhưng k năng tác
nghi p còn nh ng h n ch , ch b o hi m vào vùng nguy hi m chưa có và
nhu n nh thư ng chưa x ng áng.
Nhi u phóng viên nh trong toà so n v n m c c m so v i phóng viên vi t,
h u h t các báo chưa có biên t p nh riêng, và kh năng ch n nh c a biên t p hay
b t ng v i phóng viên. M t th c t khác là nhi u phóng viên nh không chú ý
úng m c n ph n ghi chú cho nh, nên chú thích không y ...
D ng phóng s nh, ký s nh úng tính ch t c a nó- r t ít phóng viên nh
VN làm t t- mà h u h t ch là nh ng nh ơn l ghép l i mà thi u m t móc xích
- k t n i ch t ch . ó là chưa k m t s phóng viên nh v n quen dàn d ng, s p t
vì thi u tính kiên nh n ho c ch m chân.
V i m này, Richard Voger- phóng viên m t hãng thông t n qu c t t i
VN - nói: "Tôi ã i cùng và nhi u l n ch ng ki n các phóng viên Châu Á dàn
d ng hi n trư ng. i u ó là không th . N u b n n mu n b n ph i ch p nh n
th t b i".
S nh m l n v nh báo chí
Không ít ngư i cho r ng: nh báo chí không c n tính ngh thu t, quan tr ng
nh t là kho nh kh c di n ra s ki n nóng và phóng viên nh b t ch p hi m nguy
ghi l i s ki n ó thì làm sao còn có i u ki n chú ý t i tính m thu t trong nh.
i u ó ch úng m t ph n.
T t nhiên, không ph i ai cũng làm ư c như nhà nhi p nh l ng danh
James Natchwey (M ) v i nh ng b c nh v a có ch t s ng ng c a s ki n, v a
giàu ch t t o hình.
Th c t các tác ph m o t gi i WPP 2005 v a qua là minh ch ng rõ nét v
s k t h p nhu n nhuy n báo chí và ngh thu t, tiêu bi u các th lo i nh th
thao, ngh thu t...
Chúng ta hay nh c n " ào t o"- khâu u vào ch ra nguyên nhân
chính c a s thua kém trong nh báo chí ta. Nhưng th c t là còn nhi u nguyên
nhân khác như ã nêu trên. Vì th vi c phóng viên Vi t Thanh (Báo VN News)
o t 1 trong 8 gi i nh t nh báo chí do hai t báo Asia News Network và China
Daily (Châu Á) t ch c là m t tin vui, nhưng cũng vì th mà có ngư i v i tung hô
quá m c v m t s " i tr ng" v i World Press Photo là chuy n bu n cư i. Ng
nh n v mình cũng là m t i m r t nên tránh.
- Bàn lu n
Nhân ti n ta bàn luôn v " nh báo chí" nh
Ch là NTL có ư c khá nhi u d p tham gia cùng và ch ng ki n anh em
phóng viên c a TTXVN tác nghi p. ã g i là "Thông t n xã" thì ch c ch n là
chuyên v tin t c r i th nhưng lúc xem l i nh c a anh em ang trên báo m i th y
là ngư i nhà mình thi u ư c ào t o nghi p v th t. Có m y v n n i c m:
1. N i dung:
nh phóng s r t c n n i dung và kh năng chuy n t i thông tin. nh
phóng s c a TTXVN còn r t y u v kho n này, nó g n v i nh "ghi chép" hơn là
"báo chí". Có l m t trong nh ng nguyên nhân chính là thi u ào t o chuyên
nghi p và kinh nghi m. ý thì th y ngay là phóng viên nhà mình i "cover" h i
ngh thư ng ch ơn gi n xin "Press release", copy bài phát bi u...mà không th t
s tìm hi u n i dung c a nó. Chính vì th mà h thi u kh năng t ng quát
"phóng s " l i s ki n b ng nh. nh ch p r t nhi u n m c không c n thi t.
2. K thu t th hi n:
a ph n anh em phóng viên nhà mình b h n ch b i phương ti n k thu t.
Ch p nh phóng s b ng dCam và BCam là ph bi n. Thêm vào ó là kh năng
thao tác k thu t v n còn h n h p nên g p r t nhi u trư ng h p phóng viên nhà
mình ng xa hơn 10m và ch p nh v i flash c a BCam! y là chưa nói t i cách
th c thao tác khi ch p nh, di chuy n... tránh tr thành v t c n không c n thi t
cho h i ngh và truy n hình.
Nói t i nh báo chí không có nghĩa là t y u t "ngh thu t" sang m t bên.
nh báo chí nh t thi t ph i p v k thu t và mang s c m nh c a n i dung. Giá
tr th i s là quan tr ng nh t v i nh báo chí. Ti p theo ó là hi u qu c a nh báo
- chí em l i trong xã h i thông tin. Xét v m t khía c nh nào ó nh báo chí g n
v i nh ng nh ngh thu t c a kho nh kh c. Tuy nhiên trong nh báo chí ngư i ta
không "xét nét" m t cách quá áng v "ý tư ng sáng t o" mà quan tâm nhi u v
k năng th hi n.
M t vài suy nghĩ cá nhân trao i cùng các b n. R t mong nh n ư c ý
ki n ph n h i.
nguon tai.lieu . vn
