Bài giảng Quản trị sản xuất chương 4

Ch­¬ng 4 ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP I. THỰC CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP 1.1. Thực chất của định vị doanh nghiệp Định vị doanh nghiệp là quá trình lựa chọn vùng và địa điểm bố trí doanh nghiệp nhằm đảm bảo thực hiện những mục tiêu chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Lựa chọn địa điểm doanh nghiệp có thể tiến hành theo các hướng sau: - Lựa chọn địa điểm để xây dựng một doanh nghiệp mới hoàn toàn; - Lựa chọn địa điểm để mở thêm các chi nhánh, các xí nghiệp hoặc các phân xưởng mới. 1.2. Vai trò Định vị doanh nghiệp có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của từng doanh nghiệp: - Là giải pháp quan trọng tạo ra lợi thế cạnh tranh và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh. - Tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp xúc trực tiếp với khách hàng, nâng cao khả năng thu hút khách hàng, thâm nhập và chiếm lĩnh thị trường mới, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển, tăng doanh thu và lợi nhuận. - Là biện pháp quan trọng giảm giá thành sản phẩm. - Định vị doanh nghiệp hợp lý còn tạo ra một nguồn lực quan trọng cho doanh nghiệp. - Việc định vị doanh nghiệp là một trong những nhiệm vụ quan trọng mang tính chiến lược lâu dài đối với doanh nghiệp. II. CÁC KHUYNH HƯỚNG HIỆN NAY TRONG ĐỊNH VỊ 2.1. Định vị ở nước ngoài Hiện nay xu hướng định vị doanh nghiệp ở nước ngoài đã trở thành trào lưu không chỉ ở các nước phát triển, có nền công nghiệp hiện đại, có nhiều công ty lớn mà còn lan cả sang các nước đang phát triển, có trình độ công nghiệp thấp hơn. Lý do chính để họ quyết định đặt doanh nghiệp ở nước ngoài vì họ muốn làm cho hàng 45 hoá của mình bán ra gần thị trường hơn, tận dụng được nguồn nhân công và nguyên liệu rẻ, giảm thuế. 2.2. Định vị ở khu công nghiệp Việc đưa các doanh nghiệp vào các khu công nghiệp tạo ra rất nhiều thuận lợi cho hoạt động và phát triển của bản thân doanh nghiệp như: tận dụng được các thuận lợi do khu công nghiệp tạo ra, ứng dụng và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh hiện đại, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. 2.3. Định vị ở ngoại ô Vấn đề ô nhiễm môi trường ngày nay đang được toàn thế giới quan tâm. Việc bố trí các doanh nghiệp ở trong đô thị gây ra nhiều thiệt hại cho sản xuất và đời sống của người dân. Để giảm thiệt hại, người ta đã tính đến việc lắp đặt các thiết bị chống ô nhiễm, tuy nhiên, chi phí rất lớn. Vì vậy, có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp định vị ở ngoại ô là một biện pháp quan trọng của Nhà nước để hạn chế sự ô nhiễm môi trường. III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn địa điểm. Tuy nhiên, chúng tôi chỉ đề cập đến 3 nhóm nhân tố chính xếp theo thứ tự ưu tiên: Nhân tố về vùng, nhân tố về văn hoá - xã hội và nhân tố về vị trí cụ thể. 3.1. Yếu tố về vùng a. Định vị theo thị trường Gần thị trường tiêu thụ là nhân tố quan trọng nhất đối với các loại doanh nghiệp sau đây: - Các doanh nghiệp dịch vụ: các cửa hàng bán lẻ, khách sạn, bệnh viện, trung tâm thông tin, xí nghiệp vận tải hành khách... - Các doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng khó vận chuyển như những mặt hàng dễ vỡ, dễ thối hỏng, hàng đông lạnh, hoa tươi, cây cảnh, cây lương thực,... - Các doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng tăng trọng trong quá trình sản xuất: rượu, bia, nước giải khát,... b. Nguồn nguyên liệu 46 Nguyên liệu có ảnh hưởng lớn đến quyết định địa điểm của doanh nghiệp trong một số trường hợp và một số ngành. Vì vậy, khi xác định địa điểm doanh nghiệp cần chú ý phân tích các vấn đề sau: - Chủng loại và quy mô nguồn nguyên liệu. - Chất lượng và đặc điểm của nguyên liệu sử dụng. - Chi phí vận chuyển nguyên liệu. c. Nhân tố lao động Tuỳ đặc tính của công nghệ sản xuất mà chọn vùng có dân cư đáp ứng yêu cầu về trình độ của công nhân, về phí nhân công và sự khác biệt về văn hoá của cộng đồng dân cư. Các ngành có nhu cầu về lao động có trình độ tay nghề cao nên bố trí ở các thành phố lớn, gần các trung tâm đào tạo khoa học kỹ thuật. Các ngành có nhu cầu lao động phổ thông thì có thể bố trí ở những vùng tập trung đông dân cư, giá thuê lao động rẻ. Chi phí lao động có ảnh hưởng lớn đến giá thành sản phẩm. Tuy nhiên, khi xem xét yếu tố giá thuê nhân công cần đặt nó trong mối quan hệ với năng suất lao động. d. Cơ sở hạ tầng Cơ sở hạ tầng kinh tế được coi là nhân tố hết sức quan trọng khi xác định phương án định vị doanh nghiệp bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến khả năng nắm bắt thông tin và thích ứng kịp thời với nhu cầu của thị trường. Có 2 nhân tố quan trọng nhất của cơ sở hạ tầng kinh tế là hệ thống giao thông và hệ thống thông tin liên lạc. 3.2. Các nhân tố văn hoá - xã hội Văn hoá, xã hội được xem là một nhân tố có tác động lớn đến quyết định định vị doanh nghiệp. Các nhân tố về văn hoá như: cộng đồng dân cư, tập quán tiêu dùng, cách sống, thái độ lao động có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp. Những nhân tố này lại chịu ảnh hưởng sâu sắc của nền văn hoá truyền thống của mỗi dân tộc, của mỗi vùng. Ngoài các yếu tố văn hoá, cần phải tính tới hàng loạt các nhân tố xã hội khác: - Chính sách phát triển kinh tế, xã hội của các vùng; - Sự phát triển của các ngành bổ trợ trong vùng; 47 - Quy mô cộng đồng dân cư trong vùng và tình hình xã hội; - Tôn giáo, tín ngưỡng và phong tục tập quán. 3.3. Nhân tố về vị trí Nếu như việc phân tích các yếu tố về vùng đòi hỏi tính tổng quát cao thì việc phân tích các nhân tố về vị trí cụ thể của doanh nghiệp lại đòi hỏi phải cụ thể và chi tiết hơn. Những yếu tố cụ thể cần cân nhắc, tính toán là: - Diện tích mặt bằng và tính chất đất đai của địa điểm đặt doanh nghiệp; - Nguồn nước, điện; - Chỗ đổ chất thải; - Khả năng mở rộng trong tương lai; - Tình hình an ninh, các dịch vụ y tế, hành chính... - Chi phí về đất đai và các công trình sẵn có; - Những quy định của chính quyền địa phương về lệ phí dịch vụ trong vùng và những đóng góp cho địa phương. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH CHỌN ĐỊA ĐIỂM - Xác định mục tiêu, tiêu chuẩn sẽ sử dụng để đánh giá các phương án định vị doanh nghiệp; - Xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến định vị doanh nghiệp; - Xây dựng nhiều phương án định vị khác nhau; - Đánh giá và lựa chọn phương án trên cơ sở những tiêu chuẩn và mục tiêu đã lựa chọn. V. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến việc định vị doanh nghiệp, tuy nhiên có thể chia các nhân tố đó thành 2 nhóm chính: - Nhóm nhân tố định lượng: chi phí vận chuyển, chi phí lao động - Nhóm nhân tố định tính: sự phát triển cơ sở hạ tầng, văn hóa địa phương nơi mà doanh nghiệp định xây dựng địa điểm,... Thích ứng với hai nhóm nhân tố trên có 2 nhóm phương pháp định vị doanh nghiệp: phương pháp định tính và các phương pháp định lượng. 5.1. Phương pháp định tính 48 Trong thực tế, có những yếu tố để tính được mức thu lợi, người ta không thể tính bằng đơn vị tiền tệ được. Hơn nữa, có những yếu tố định lượng được hẳn hoi nhưng không thể dùng chung một đơn vị để đánh gía được. Vì vậy, trong phương pháp này người ta thường cho điểm và sử dụng trọng số để đánh giá mức độ ảnh hưởng của nhân tố tới việc định vị doanh nghiệp. Khi đưa ra quyết định, người quản trị có thể dựa thêm vào kết quả của các phương pháp định lượng khác. Các bước để tiến hành đánh giá địa điểm như sau: 1. Kể ra các yếu tố được coi là quan trọng; 2. Cho trọng số mỗi yếu tố tuỳ tầm mức quan trọng; 3. Cho điểm từng vị trí định chọn dựa theo từng yếu tố; 4. Nhân trọng số với số điểm của mỗi yếu tố; 5. Cộng điểm cho từng vị trí định lựa chọn; 6. Chọn vị trí nào có số điểm cao nhất. Ví dụ: Công ty A muốn chọn một địa điểm để xây dựng một nhà máy sản xuất đá Granit với công suất 30000 m3/năm. Công ty phải lựa chọn 2 địa điểm là Huế và Thanh Hoá. Sau quá trình điều tra nghiên cứu, Công ty đã đánh giá các yếu tố của 2 địa điểm trên theo bảng sau: YÕu tè Träng sè §iÓm sè Thanh Ho¸ §iÓm sè ®· tÝnh ®Õn träng sè HuÕ Thanh Ho¸ Nguyªn liÖu 0,30 70 60 21,0 18,0 ThÞ tr­êng 0,25 80 60 20,0 15,0 Chi phÝ lao ®éng 0,20 60 70 12,0 14,0 N¨ng suÊt lao ®éng 0,15 70 70 10,5 10,5 V¨n ho¸, x· héi 0,10 70 50 7,0 5,0 Tæng 70,5 62,5 Theo kết quả trên, ta chọn Huế là địa điểm xây dựng doanh nghiệp vì có tổng số điểm cao hơn. 5.2. Phương pháp định lượng 5.2.1. Phân tích địa điểm hoà vốn 49 ... - tailieumienphi.vn