Xem mẫu
- 6 cách để suy nghĩ như Einstein
Nguyễn Bích Duyên (theo Futurist/Utne Reader)
Làm thế nào các thiên tài cho ra đời những phát minh?
Đâu là mối liên hệ giữa hai lối suy nghĩ, một đã tạo ra
Mona Lisa với một đã phát minh ra định luật vạn vật hấp
dẫn? Chúng ta học được gì từ cách thức suy nghĩ của
những Galileo, Edison và Mozart trong lịch sử?
Trong nhiều năm, những học giả đã cố gắng nghiên cứu
các thiên tài bằng phương pháp phân tích thống kê. Năm
1904, Havelock Ellis nhận thấy hầu hết các thiên tài đều
sinh ra khi người cha trên 30 tuổi, mẹ dưới 25 và thường
đau ốm khi còn bé. Những công trình nghiên cứu khác
lại chỉ ra rằng nhiều thiên tài sống độc thân (như Descartes), mồ côi cha (như
Dickens) hay mồ côi mẹ (Darwin). Cuối cùng, những dữ liệu trên cũng không nói lên
được điều gì.
Các nhà nghiên cứu cũng cố gắng tìm ra mối liên hệ giữa trí thông minh và thiên tài
Nhưng họ nhận thấy rằng những nhà vật lý học bình thường lại có chỉ số là cao hơn
nhiều so với những người đoạt giải Nobel và cả thiên tài phi thường Richard
Feynman, người có chỉ số là kha khá: 122. Thiên tài không phải là người thông thạo
14 thứ tiếng lúc mới 7 tuổi hay thậm chí thông minh một cách đặt biệt. Năng lực sáng
tạo không đồng nghĩa với trí thông minh.
Hầu hết những người có trí tuệ trung bình có thể đưa ra những phương án thông
thường để giải quyết vấn đề. Thí dụ, khi được hỏi " Một nửa của 13 là gì?" thì đa số
chúng ta ngay lập tức sẽ trả lời là 6,5. Lý do là chúng ta luôn có khuynh hướng nghĩ
đến những điều đã có sẵn. Khi phải đối diện với một vấn đề, chúng ta xét lại những gì
chúng ta đã được dạy và những gì có hiệu quả trong quá khứ, lựa chọn cái gì gần
đúng nhất với hoàn cảnh hiện tại và dùng nó để giải quyết vấn đề.
Những thiên tài, ngược lại, suy nghĩ theo những hướng khác nhau. Họ tự hỏi: "Có bao
nhiêu cách khác nhau để tôi nhìn nhận vấn đề?" và "Có bao nhiêu cách để tôi giải
quyết nó?".
Dấu hiệu của những thiên tài là sự sẵn sàng khám phá tất cả những khả năng có thể
xảy ra chứ không phải cách giải quyết thông dụng nhất. Suy nghĩ thông thường đưa
đến sự cứng nhắc. Đó là lý do vì sao chúng ta thường thất bại khi phải đối mặt với
những vấn đề mới mà ban đầu chúng có vẻ gần với những gì chúng ta đã giải quyết
- được nhưng trên thực tế lại khác xa. Nắm bắt một vấn đề bằng những kinh nghiệm
của bạn trong quá khứ sẽ đương nhiên đưa bạn đi theo lối mòn. Nếu bạn suy nghĩ
theo tối mòn, bạn chỉ nhận được những gì bạn đã có.
Trong nhiều thế kỷ, người Thụy Sĩ thống trị ngành công nghiệp đồng hồ. Nhưng vào
năm 1968, khi một nhà phát minh người Mỹ giới thiệu một chiếc đồng hồ chạy pin tại
Đại hội đồng hồ thế giới (World Watch Congress), tất cả các nhà sản xuất đồng hồ
Thụy Sĩ đều bác bỏ nó bởi cho rằng nó không phù hợp với mẫu mã vốn có của họ.
Trong khi đó, Seiko, một công ty điện tử Nhật Bản đã quan tâm đến phát minh mới
này và thành công trong việc thay đổi tương lai của thị trường đồng hồ thế giới. Bằng
việc nghiên cứu sách vở, sự phù hợp và các cuộc trò chuyện với những nhân vật nổi
tiếng trên thế giới trong lĩnh vực khoa học, nghệ thuật và công nghiệp, các nhà nghiên
cứu đã tìm ra những cách thức suy nghĩ sau có thể thay đổi những ý tưởng thông
thường theo hướng thiên tài.
1- Thiên tài luôn nhìn nhận vấn đề từ mọi góc độ:
Phương pháp phân tích của Sigmund Freud là tìm ra những chi tiết không theo các
phương thức truyền thống để đến gần hơn với những cách nhìn hoàn toàn mới. Để
giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, bạn phải từ bỏ ngay phương pháp trước tiên xuất
hiện trong đầu bạn - cái thường bắt nguồn từ kinh nghiệm trong quá khứ - và nhìn
nhận lại vấn đề. Thiên tài không đơn thuần chỉ giải quyết những vấn đề sẵn có, họ còn
tìm ra những cái mới.
2- Thiên tài làm cho những suy nghĩ của mình trở nên hữu hình:
Thiên tài phát triển những khả năng về thị giác và không gian cho phép họ trình bày
thông tin theo những cách mới. Cuộc bùng nổ năng lực sáng tạo trong thời kỳ Phục
Hưng đã gắn liền với sự phát triển của đồ thị minh hoạ suốt thời gian này, đáng chú ý
có biểu đồ khoa học của Leonardo da Vinci và Galileo Galileo. Galileo cải cách khoa
học bằng cách làm cho những ý tưởng của ông rõ ràng, sinh động nhờ biểu đồ trong
khi người đương thời sử dụng những phương tiện thông thường hơn.
3- Thiên tài luôn làm việc
Thomas Edison có 1093 phát minh, đó vẫn đang là một kỷ lục: Ông đảm bảo năng
suất làm việc cao bằng cách đặt ra cho mình những chỉ tiêu phải đạt được: một phát
minh nhỏ mỗi mười ngày và một phát minh lớn mỗi sáu tháng. Johann Sebastian
Bach viết một bản nhạc mỗi tuần ngay cả khi ông ốm đau hay mệt mỏi. Wolfgang
Mozart đã viết hơn 600 bài nhạc.
4- Thiên tài có những sự kết hợp mới lạ
Giống như những đứa trẻ say mê với khối hộp xếp, các thiên tài luôn kết hợp và phối
hợp lại những ý tưởng, hình ảnh và suy nghĩ. Định luật di truyền đã được phát hiện
- nhờ Gregor Mendel, người đã kết hợp môn toán và sinh học để sáng tạo ra một tri
thức mới cho ngành di truyền học.
5- Thiên tài thúc đẩy những mối quan hệ
Khả năng phi thường của họ khi kết nối những thứ có vẻ như không hề liên hệ với
nhau giúp họ nhìn thấy những điều mà người khác bỏ sót. Da Vinci nhận ra sự giống
nhau giữa tiếng chuông và hòn đá rơi xuống mặt nước và kết luận rằng âm thanh
truyền đi theo dạng sóng.
6- Thiên tài chuẩn bị mình cho những cơ hội
Bất kỳ khi nào chúng ta cố gắng làm một điều gì đó và thất bại, chúng ta từ bỏ mục
đích của mình. Đó là nguyên tắc đầu tiên của những khó khăn trong sáng tạo. Chúng
ta có thể tự hỏi vì sao chúng ta thất bại trong những dự định của mình, một câu hỏi
hợp lý. Nhưng những khó khăn trong sáng tạo đưa đến cậu hỏi: Chúng ta đã làm gì?
Trả lời nó bằng cách mới và gây bất ngờ cũng chính là một hành động mang tính sáng
tạo chủ yểu Đó không phải là may mắn, nhưng là trình độ cao nhất của sự hiểu biết
sâu sắc năng lực sáng tạo.
Đây có lẽ là bài học quan trọng nhất: Khi bạn thấy điều gì đó hấp dẫn, dừng mọi việc
lại và bắt tay vào làm nó. Rất nhiều người có khả năng đã thất bại trong việc nâng cao
năng lực sáng tạo bởi họ quá gắn bó với những tư tưởng cố hữu của mình. Những thứ
đó không phải là những ý tưởng thực sự có ích. Những thiên tài không chờ đợi cơ hội,
họ tự tạo ra chúng.
Một số thiên tài (được nhắc đến trong bài viết)
Galileo Galilei (1564-1642):
Galileo là một nhà thiên văn học và toán học nổi tiếng của ltalia. Sau khi phát minh ra
chiếc kính thiên văn đầu tiên, ông dành hết thời gian cho việc quan sát và ghi chép về
các ngôi sao. Ông là người đầu tiên phát hiện ra mặt trăng xoay quanh sao Mộc.
Thomas Alva Edison (1847- 1931). Ông là tác giả của một số lượng lớn các phát
minh đã làm thay đổi thế giới. Ông được biết đến nhiều nhất qua phát minh bóng đèn
điện và máy ghi âm, nhưng đó chỉ là hai trong số hơn một ngàn phát minh của
Edison. Edison đã phát hiện ra carbon dẫn truyền, giúp cho Alexander Graham Bell
sau này phát minh ra điện thoại.
Wolfgang Amadeus Mozart (1758 - 1791): Nhạc sĩ người Áo này là một trong những
nhà soạn nhạc nổi tiếng nhất thế giới. Mozart là một thần đồng âm nhạc có thể chơi
và viết nhạc từ năm lên 6. Suốt quãng đời ngắn ngủi của mình, Mozart đã viết hơn
600 bản nhạc. Trong đó bao gồm bản opera The Marriage of Figaro và Don
Giovannicùng 41 bản giao hưởng và rất nhiều concerto.
- René Descartes (1596-1650):Thường được gọi là cha đẻ của triết học hiện đại. Ông đã
phát minh ra chủ nghĩa duy lý. Câu nói nổi tiếng của Descartes: Tôi nghĩ nên tôi tồn
tại. Y nghĩa của câu nói này vẫn còn được bàn luận ở những khoá triết học khắp thế
giới.
Charles Dickens (1812-1870): Là một trong những nhà văn sáng chói nhất trong lịch
sử văn học nước Anh. Ông sinh ra ở Hampshire, Anh, và trở thành một chàng trai trẻ
ham thích phiêu lưu và viết tiểu thuyết. Những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông bao
gồm Olivef Twist, David Copperfield, A Tale of Two Cities và Great Expectations.
Phần lớn tác phẩm của Dickens trình bày những vấn đề xã hội nổi cộm thời đó và vẫn
còn được quan tâm cho đến ngày nay.
Charles Darwin (1809-1882): Là nhà khoa học Anh nổi tiếng với Thuyết tiến hoá.
Trong cuốn sách của mình, The Descent of Man, ông cho rằng con người tiến hoá từ
loài khỉ. Điều này đã gây nên những tranh cãi dữ dội vào cuối thế kỷ XIX và vẫn còn
được bàn luận đến tận ngày nay.
Richard Feynman (1918-1988): Là nhà vật lý học người Mỹ đến từ New York. Ông
nổi tiếng với công trình Dự án Mahattan từ năm 1941- 1945. Trong dự án cực kỳ bảo
mật này, Feynman và một nhóm các nhà khoa học đã nghiên cứu để chế tạo ra quả
bom nguyên tử đầu tiên. Hai mươi năm sau, Feynman đoạt giải Nobel vật lý năm
1965 cho công trình trong lĩnh vực điện động lực lượng tử (quantum
electrodymanics).
Sigmund Freud (1858-1989). Là cha đẻ của ngành phân tâm học và có vai trò quan
trọng trong lịch sử tâm lý học. Phân tâm học là một phương pháp chữa trị những
chứng bệnh về tâm thần. Freud là một Bác sĩ người Áo. Vào những năm 90 của thế kỷ
XIX, ông bắt đầu thử nghiệm cái gọi là chữa bệnh bằng nói chuyện (talking cure) với
những bệnh nhân mắc bệnh tâm lý của ông. Năm 1900, Freud xuất bản cuốn sách
quan trọng nhất The lnterpretation of dreams. Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã
khăng định rằng nghĩ và nói về những giấc mơ là phương pháp tốt để có được một
tâm lý khoẻ mạnh.
Leonardo da Vinci (1452-1519). Là một người kiệt xuất, một hoạ sĩ, kiến trúc sư, nhà
điêu khắc và kỹ sư. Ông có lẽ là thiên tài vĩ đại nhất thời kỳ Phục Hưng ở ltalia. Bức
danh hoạ nổi tiếng của ông là Mona Lisa. Những ghi chép về Da Vinci cho thấy ông
có những hiểu biết đáng kinh ngạc về cơ thể con người và những ý tưởng sáng tạo của
ông trong nhiều phát minh mà chúng ta có ngày nay, bao gồm kính mắt và máy bay.
Johann Sebastian Bach (1685-1750): Là một trong những nhà soạn nhạc cổ điển vĩ
đại nhất Châu Âu. Ông sinh ra trong một gia đình người Đức có truyền thống về âm
nhạc và học chơi đàn từ rất sớm. Ông trở thành một nhà soạn nhạc khi còn trẻ tuổi.
Những tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm Brandenburg Conceltos và Mass in B
Minor.
- Gregor Mendel (1822-1884): Là một nhà khoa học người áo đã dành phần lớn đời
mình cho việc nghiên cứu sự thay đổi ở động vật và thực vật qua các thế hệ. Ông
được biết đến như cha đẻ của ngành di truyền học hiện đại. Di truyền học là ngành
học nghiên cứu những đặc tính được di truyền từ cha mẹ sang con. Mendel đã cống
hiến đời mình cho công cuộc nghiên cứu và ghi chép lại tiến trình này.
Nguồn: Kiến thức ngày na
nguon tai.lieu . vn
