Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 24 (49) - Thaùng 01/2017 Yếu tố tâm linh trong tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái Spiritual element in The Apocalypse Bell Tolls in the Human World by Ho Anh Thai ThS. NCS. Trương Thị Kim Anh Trường Đại học Đồng Nai Truong Thi Kim Anh, M.A. Ph.D. student. The University of Dong Nai Tóm tắt Bài viết đề cập tới yếu tố tâm linh trong Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái qua việc phân tích vấn đề Thiện – Ác từ câu chuyện mà nhà văn đã xây dựng. Đồng thời cũng đề cập tới hành trình sám hối của nhân vật Tôi và hành trình tìm đường trở về với chính mình của cô gái có tên Mai Trừng. Toàn bộ câu chuyện có chất huyền bí và tâm linh nhưng đó cũng chính là hiện thực của cuộc sống đương đại ngày nay. Nhà văn đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về cái ác đang chế ngự trong cõi người, nhưng từ trong sâu thẳm tác phẩm vẫn gieo vào lòng người đọc một niềm tin ở sự hướng thiện của con người. Từ khóa: Tiểu thuyết, đương đại, tâm linh, cõi người, cái thiện, cái ác, sám hối, lời nguyền. Abstract The article discusses spiritural elements in the novel The Apocalypse Bell Tolls in the Human World by Ho Anh Thai by analyzing the good and the evil in the story, the remorse journey of the narrating character and the journey for self-identification of the girl named Mai Trung. The entire story is covered in magical and spiritual colors, but it reflects the reality of the contemporary life. The author rings an alarm bell about the evil that has been controlling the human world, but the novel, deep down, still makes readers believe in human’s kind hearts. Keywords: novel, contemporary, spiritual, human world, good, evil, remorse, curse. 1. Mở đầu linh như: Mẫu Thượng ngàn (2005), Đội Trong những năm gần đây giới nghiên gạo lên chùa (2011) của Nguyễn Xuân cứu văn học bắt đầu chú ý đến vấn đề yếu Khánh, Cách trở âm dương (2009) của Vũ tố tâm linh được sử dụng trong các tác Huy Anh, Và khi tro bụi (2006) của Đoàn phẩm văn học Việt Nam, đặc biệt là trong Minh Phượng, Cõi người rung chuông tận thể loại tiểu thuyết. Ở đây chúng ta thấy thế (2002) của Hồ Anh Thái, Hoang Tâm dòng văn học đương đại đã xuất hiện rất (2013) của Nguyễn Đình Tú, Họ vẫn chưa nhiều cuốn tiểu thuyết mang dấu ấn tâm về (2009) của Nguyễn Thế Hùng, Chân 102
- trần (2013) của Thùy Dương… Dù rằng thuyết “huyền ảo Mỹ Latinh” như có người tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế nhận xét. Thực ra, câu chuyện trong Cõi của Hồ Anh Thái ra đời khá sớm hơn so người rung chuông tận thế phảng phất sắc với các tác phẩm trên nhưng cho tới hôm màu huyền thoại kiểu tâm linh phương nay thì cuốn tiểu thuyết này vẫn được tái Đông, và đặc biệt thuần Việt, khi tác giả bản nhiều lần, điều đó chứng tỏ sức hút của tinh tế củng cố cái thông điệp truyền thống: nó đến bạn đọc rất lâu. Khi trả lời phỏng ác giả thì ác báo” [3.279]. Đi cùng với các vấn Báo Sài Gòn giải phóng (19-10-2002), bài viết và kèm với những lời nhận định trên Hồ Anh Thái nhấn mạnh: “Quan niệm hiện thì bài viết của chúng tôi một lần nữa đi tìm thực là những gì ta thấy, ta nghe, ta trải hiểu sâu hơn vào cái tầng huyền bí có tính nghiệm là chưa đủ. Hiện thực còn là cái ta chất tâm linh của tác phẩm về vấn đề Thiện cảm nữa. Những gì tồn tại ở thế giới bên – Ác trong “cõi người” đương đại này. ngoài đều có thể tìm thấy ở thế giới bên 2. Nội dung trong mỗi người, ở trong tâm và trí của họ. 2.1. Yếu tố tâm linh qua cuộc truy đuổi Cả một đời sống tâm linh cũng là hiện giữa cái thiện và cái ác thực, không ai dám nói là đã đào sâu hiểu Vấn đề Thiện – Ác là một vấn đề tồn thấu cái thế giới tâm linh ấy” [3.260]. tại muôn thuở trong xã hội loài người. Làm Trong bài viết “Ám ảnh và dự cảm” sao để biết được hành động chúng ta đang tác giả Phạm Chí Dũng nhận định rằng: làm là hành động thiện hay là ác là một câu “Nếu so sánh Cõi người rung chuông tận hỏi nan giải với mỗi con người. Ranh giới thế với một số tác phẩm hiện thực – tâm giữa hành động ác và hành động thiện rất linh trong những năm gần đây, chúng ta có chi là mong manh. Trong Tam tự kinh của thể khách quan nhận xét rằng dù sao thì Hồ Trung Quốc có nói rằng “Nhân chi sơ, tính Anh Thái vẫn còn là một tác giả có cái tâm bổn thiện” – nghĩa là con người khi sinh ra thành thực, với lòng mong muốn tha thiết vốn đã có tính thiện, vậy còn tính ác từ đâu về một xã hội hướng thiện, hoặc chí ít thì mà có? Phải chăng từ sự tác động bởi cũng bớt đi được cái ác vốn đang ngự trị” những thế lực vô hình nào đó ở thế giới [3. 322]. Còn trong bài viết “Cõi người bên ngoài, gieo rắt vào lòng người những ý rung chuông tận thế, nhìn từ vài con số định xấu như là trả thù, chiếm đoạt, tranh thống kê” tác giả Phan Văn Tú cho rằng: giành... Ngay từ những câu chuyện cổ tích “Dung lượng không lớn nhưng Cõi người xa xưa đã có sự đấu tranh quyết liệt giữa rung chuông tận thế dồn nén một mảng cái thiện và cái ác, giữa sự tàn nhẫn và hiện thực khá rộng: quá khứ và hiện tại, cái lòng vị tha của con người. Và chính nghĩa thiện và cái ác, cái cao thượng và cái thấp đã thắng gian tà, đó là môtíp kết thúc trong hèn, hiện thực và huyền ảo, truyền thống các câu chuyện cổ tích xa xưa. Còn hôm và hiện đại, bảo thủ và hội nhập, thời bao nay sống giữa một xã hội phức tạp, con cấp và thời kinh tế thị trường, hận thù và người thì đa đoan, Hồ Anh Thái với Cõi tình yêu…” [3.330]. Trong bài viết “Giọng người rung chuông tận thế không chỉ nói tiểu thuyết đa thanh” tác giả Nguyễn Thị đến vấn đề Thiện – Ác trong xã hội nữa mà Minh Thái nhận định như sau: “Quả là một còn phản ánh hiện thực đầy tính thời sự của câu chuyện huyền hoặc, nhưng tuyệt nhiên đời sống đương thời như: nạn đua xe trái không phải là kết quả vay mượn kiểu tiểu phép, tệ nạn mua bán mại dâm, quyền lực 103
- xã hội đen hoành hành, tình yêu riđô trong [3.202]. Chính vì Mai Trừng xinh đẹp như ký túc xá sinh viên, vấn đề giải tỏa mặt “một tiên nữ giáng trần” nên khi lớn lên cô bằng… đi đến đâu là đều có người theo đến đó, rồi Mở đầu tác phẩm nói về việc một cô họ hành động bằng một ý nghĩ là muốn gái bị chết trong lúc tắm biển với mấy chiếm đoạt thể xác cô hơn là tâm hồn cô người bạn trai. Đúng là có một cô gái tắm chính vì thế lần lượt “họ cứ như thiêu thân biển cùng với mấy người bạn trai nhưng cô lao vào lửa và bị trừng phạt” [3.210]. Khi ấy không phải là người “nộp thuế” cho Mai Trừng đến làm cho “Công ty Trách biển năm ấy mà là một gã trai – cháu của nhiệm Hữu hạn Hồng Hoang”, Quốc Đài – nhân vật tôi tên là Đông. Liên tiếp trong giám đốc công ty cũng đã bị cuốn hút bởi vòng một tháng mà Đông phải chứng kiến vẻ đẹp của Mai Trừng và anh ta đã không ba cái chết của ba đứa cháu mình, cả ba cái ngăn nổi được ngọn lửa dục vọng muốn chết điều hết sức phi lí. Cái chết đầu tiên là chiếm đoạt Mai Trừng trong lòng anh ta. thằng Cốc trên bãi biển khi ba chú cháu đi Lần thứ nhất trong phòng giám đốc hắn đã tắm biển ở bãi biển Bình Sơn. Cốc chết đã vòng tay ôm Mai Trừng như một con trong lúc anh ta trêu chọc và muốn chiếm trăn siết chặt miếng mồi nhưng “đột ngột đoạt thể xác một cô gái ngay lúc tắm biển, một cơn lạnh buốt chạy từ phía đốt xương nhưng Cốc không biết được hành động anh cụt dọc lên sống lưng rồi đâm nhói lên đầu. ta đang làm là một hành động “ác” và anh Hắn rùng mình dữ dội. Con trăn nới lỏng ta đã bị trừng trị ngay khi cái ác mới bắt vòng quấn. Hắn hơi hoang mang vì chưa đầu bằng cái chết tức tưởi ngay trên biển: bao giờ trục trặc cơ quan sinh dục và hoạt “thằng Cốc bỗng giật nảy theo phương động ái tình như vậy. Hắn rã rời buông cho thẳng đứng. Nảy mạnh. Nảy cao. Đến nỗi Mai Trừng ra đi” [3.144]. Chưa dừng lại ở trong chớp mắt phơi lộ mọi thứ đúng theo đó, lần thứ hai trong một chuyến đi công phỏng đoán của tôi với chiếc quần bơi tụt tác hắn cũng ôm ghì lấy Mai Trừng trong xuống gần đầu gối. Nó rơi trở xuống không phòng nhưng “thình lình hắn thấy lạnh một tiếng kêu. Quằn quại. Vặn xoắn. Quẫy buốt ở chỗ ấy, như thể công cụ của hắn ùm ùm như một con cá mập mắc câu” bỗng biến thành một khối đá lạnh. Chỉ [3.23]. Cô gái mà Cốc muốn chiếm đoạt trong một thoáng chốc tê dại, dục vọng trên biển hôm ấy có tên là Mai Trừng – một thoát ra bay biến khỏi người hắn. Hắn ôm cái tên có nhiều ý nghĩa và chứa đựng nhiều chỗ đau lăn lộn co quắp trên giường vài nỗi hận thù khi cha mẹ đặt cho cô trong lúc phút thì khỏi” [3.164]. Lần này Mai Trừng sinh cô ra ở chiến trường năm xưa. Ngay từ tiết lộ cho hắn biết là “hễ có ai định làm nhỏ Mai Trừng đã nhận ra được một sức điều xấu cho em thì người ấy gặp ngay tai mạnh bí ẩn nào đó đang tồn tại trong con nạn” [3.147]. Không chỉ có hắn mà cả vợ người cô, khi cô bị những người chung hắn cũng định hãm hại Mai Trừng vì lòng quanh định hãm hại cô thì ngay lập tức họ ghen tuông ích kỉ bằng cách dùng con dao sẽ bị trừng trị bằng chính hành động họ định định rạch trên mặt cô nhưng chưa kịp làm làm tổn hại đến Mai Trừng. thì “con dao đã đập xuống nền gạch hoa Ngay từ khi mới sinh ra “con bé sinh đánh choang một cái. Mụ đàn bà nấc lên, đẹp lạ lùng. Một thứ tiên nữ bị oan trái thế ngã vật ra, tay trái ôm lấy cái tay phải đã nào đó mà bị giáng xuống làm người trần” cứng đờ như khúc củi… Mụ lăn lộn kêu 104
- trời” [3.149]. Mai Trừng giống như là một nhận đúng “cái mà nó định làm để trừ khử” cô gái do trời đất sinh ra để đi trừng phạt Mai Trừng ngay khi cô đang đi trên đường cõi người đầy tội lỗi này chăng? Hay là Hồ phố Sài Gòn. Thế là một đứa cháu nữa của Anh Thái đang rung lên một hồi chuông Đông ra đi với nhiều câu hỏi nghi vấn mà cảnh báo về sự tồn tại của cái ác đang có ở không có câu trả lời. Đông và Phũ đưa xác khắp nơi, ở mọi tầng lớp, mọi thế hệ trong Bóp vào Sài Gòn vì cha mẹ của Bóp ở “cõi người”. trong Sài Gòn, sau đó thì Phũ thấy Mai Quay về với câu chuyện của nhân vật Trừng ở Sài Gòn và lại nảy sinh hai chữ Tôi, đó là sau khi đưa cái chết bất ngờ của “trả thù”. Phũ định dùng chiếc xe “750 Cốc ở bãi biển về thì “mấy ngày sau, tôi phân khối” để đâm vào Mai Trừng và ý đang ngồi cùng thằng Phũ trong phòng nghĩ của hắn là “coi như một vụ tai nạn va quản trị thì thằng Bóp bước vào. Nó bảo đã quệt, rồi bỏ chạy mất dạng” [3.91], nhưng tìm ra chỗ ở của cái con khốn nạn đã giết dường như cái ác không thể thắng cái thiện thằng Cốc. Nó đã nắm được quy luật đi lại được, cũng như Bóp, Phũ đã chọn lấy cách của con kia. Nó bảo trừ khử ngày hôm nay chết của mình ngay trong ý nghĩ và hành là tốt nhất” [3.49]. Lại bắt đầu một cuộc động đi trả thù. Phũ không giết chết được hận thù mới, rồi lại đi trả thù, cứ thế dường Mai Trừng như dự định mà chính anh mới như cái ác không bao giờ mất trong “cõi là người “bật ra khỏi xe cũng quay tít, đầu người” này. Cả thằng Phũ và Bóp đều cho quật vào một gốc cây vỡ toang sọ, lăn lông rằng cái chết của Cốc trên bãi biển hôm ấy lốc mấy vòng rồi nằm vắt mình trên một là do Mai Trừng làm vì thế khi về đến miệng cống để ngỏ” [3.93]. Thế là lần lượt thành phố gặp lại cô, Bóp và Phũ đã bàn từng đứa cháu của Đông ra đi mà anh cách tiếp cận nhà Mai Trừng để hãm hại không có câu trả lời, chỉ có nỗi đau không cô. Bóp “lấy ra một đôi găng tay mỏng da thể nói lên thành lời vì mọi nỗi đau đều người. Một bình xịt thuốc mê. Và một cuộn được thời gian xoa dịu. Mọi sai lầm đều có dây. Có nghĩa là nó đã chọn hình thức xử thể sữa chữa được. Chỉ trừ cái chết. lý như đã làm với những con dê. Sau đó Một câu chuyện kì lạ về ba cái chết và cuộn dây sẽ đánh lạc hướng điều tra như một cô gái có tên Mai Trừng đầy bí ẩn với một vụ treo cổ tự tử” [3.49]. Bóp làm nghề những thế lực siêu nhiên có trong cô mà đầu bếp hay ra tay giết những con dê bằng chính cô cũng là nạn nhân của những thế cách là “bóp cổ” chúng và đây cũng là cách lực đó. Có phải đây là “ác giả ác báo” Bóp chọn để đi giết Mai Trừng sau đó trong “cõi người” chăng? Trong bài viết dùng sợi dây treo cổ cô lên. Khi Bóp chọn “Cõi người rung chuông tận thế từ góc cách trả thù này cũng là đồng nghĩa với nhìn Phật giáo” tác giả Võ Anh Minh nhận việc Bóp chọn cách chết cho mình vì thế định: “Hồ Anh Thái đã gióng lên hồi khi chưa đi tìm Mai Trừng thì Bóp đã chết chuông cảnh báo với cõi người, hãy thanh trong phòng tắm với một tư thế “đang đung lọc hết hận thù, hãy bao dung và yêu đưa như một hình nộm giữa phòng tắm khá thương đồng loại, đừng để cái ác ngự trị rộng. Một sợi dây thừng siết quanh cổ nó, trong tâm hồn, bởi cái gì cũng có giá của treo vào mái nóc ở trên trần. Mặt nó bầm tụ nó, mỗi người có một cái Nghiệp của riêng máu, mắt nó trợn tròn, lưỡi nó thè lè” mình” [3.361]. Đúng là nhà văn đang [3.54]. Và sau này Phũ cũng vậy, cũng “gióng lên hồi chuông cảnh báo” về cái ác 105
- đang chế ngự trong “cõi người”, nhưng từ cũng sẽ rơi trở lại xuống đầu người đó” trong sâu thẳm tác phẩm vẫn gieo vào lòng [3.162]. người đọc một niềm tin ở sự hướng thiện Khi tìm đến nhà Mai Trừng không gặp của con người. được cô ấy Đông “hoàn toàn tuyệt vọng. 2.2. Yếu tố tâm linh qua hành trình Tôi sẽ chết. Một cái chết oan uổng. Mai sám hối và giải thiêng lời nguyền Trừng sẽ không hề biết rằng tôi tìm đến cô Sau ba cái chết của ba đứa cháu lại đến để sám hối, để xin cô tha thứ cho tội lỗi của Đông muốn trả thù, thực ra anh đã sống ba gã trai đã chết, tha thứ cho cái ý đồ ban trong sự thù hận trước đó rồi, ngay lúc anh đầu của tôi là định giết cô bằng thuốc độc” ngồi sau lưng xe của Phũ đi giết Mai Trừng [3.164]. Thì ra khi con người đứng bên bờ thì anh đã là tòng phạm của cái ác rồi. Và vực thẳm của cái chết, họ mới càng muốn trước đó anh cũng đã thừa nhận rằng: “Tôi được sống, càng muốn hướng thiện hơn cũng muốn trả thù. Tôi cũng muốn dẹp hận bao giờ hết. Đông thốt lên rằng “không, tôi thù lại cùng một lúc” [3.67]. Khi trở ra còn muốn sống” [3.164], nhưng anh lo Bắc, Đông đã tìm đến công ty Hồng Hoang rằng “khoảng thời gian sống của tôi đang - nơi Mai Trừng đang làm việc, trước khi dần dần bị thu hẹp. Nếu không nhanh chân, đi anh lại giống như những đứa cháu của biết đâu tôi không thể đến kịp để xin được mình là định sẵn việc trả thù bằng cách sám hối” [3.184]. Anh luôn hy vọng rằng nào. Đông đã chọn cách là dùng thuốc độc dù ở đâu đi chăng nữa thì Mai Trừng với để thực hiện hành động trả thù của mình, khá năng linh cảm siêu nhiên của mình anh còn nói “thuốc độc của tôi một liều cực cũng “xin cô hãy chứng giám và ghi nhận mạnh chỉ bằng cái cúc áo có thể quật ngã tấm lòng thành và lương thiện của tôi. Ở đó tức thì một con trâu mộng” [3.139]. Nhưng không còn hận thù và độc dược nữa” khi đến công ty Hồng Hoang nghe ông [3.184]. Ở đó chỉ có lòng hướng thiện của giám đốc nói về sự bí ẩn và thần bí trong con người và ở đó Đông đang rất muốn con người Mai Trừng đã làm cho Đông sống chứ không muốn chết như số phận không còn ý nghĩ trả thù nữa mà chỉ còn lại những đứa cháu mình và anh đã quyết tâm một điều là “tôi bỗng thấy thèm sống hơn là “phải tìm cho bằng được để sám hối, bao giờ hết” [3.157]. Bởi vì anh đã hiểu ra bằng không số phận tôi sẽ bị kết liễu chỉ một điều rằng khi anh có ý đinh trừ khử trong vòng ít ngày nữa” [3.186]. Mai Trừng bằng thuốc độc thì anh đã tự lựa Cuộc tìm kiếm của Đông lại tiếp tục, chọn cái chết cho chính mình mà không anh gặp Mai Trừng trên chùa Bảo Sơn, một hay biết. Và những cái chết kia không liên ngôi chùa nằm trên núi ở vùng biển Cửa quan gì đến Mai Trừng mà chính là do Lớn ở miền Trung. Tại đây anh đã làm một những con người đó phải nhận lấy cái điều hành động mà cả cuộc đời thủy thủ như ác chính họ gieo nên. Cuộc hành trình sám anh chưa bao giờ làm vì “một người thuyền hối của Đông cũng bắt đầu từ đây, anh đã trưởng không bao giờ quỳ gối. Ngay cả ném viên thuốc độc đi và “việc cùng lúc tôi trước thủy quái và bão tố đại dương. phải làm là thanh lọc cái tâm hồn tội lỗi Nhưng sám hối và cầu xin tha tội thì phải của mình. Từ giờ trở đi không được phép quỳ” [3.199]. Đúng như lời anh nói nếu ai nghĩ ác về Mai Trừng. Một điều ác người đó muốn sám hối và cầu xin sự tha tội thì ta định làm cho cô, dù chỉ trong tâm tưởng, phải “quỳ” mới thể hiện được lòng thành 106
- của mình và đi kèm với hành động “quỳ” ngay cả những người thân từng tham gia trước mặt Mai Trừng là lời nói sám hối của chiến đấu cùng với cha mẹ cô cũng không Đông: “tôi đến để ăn năn” [3.199]. Nhưng nhớ đường đến đó. Nhưng dường như có dường như lúc này anh cũng vỡ lẽ ra một một thế giới tâm linh huyền bí nào đó đã điều là Mai Trừng “cũng sợ anh bị chết” và dẫn đường đưa lối chỉ cho cô đường đến cô bảo rằng: “tôi cũng cần phải ăn năn. Vì nơi yên nghỉ của cha mẹ mình qua những tôi mà bao nhiêu người phải chết” [3.199]. giấc mơ rất kì lạ. Đó là “những ngày ở đây, Không phải chỉ những người muốn làm thỉnh thoảng Mai Trừng lại mơ thấy có một điều ác với cô là bị trừng trị không mà bóng người dẫn cô đi. Đi qua một con ngay cả người cô yêu cũng bị trừng trị khi đường lớn và dài. Rồi rẽ ngoặt vào một lối chạm vào người cô. Chính điều này làm đi nhỏ trong rừng. Lướt qua những bụi cây cho Mai Trừng rất đau khổ, bởi vì cô cành cây gai góc bùng nhùng. Bay trên một không thể yêu và được yêu như những cánh rừng đã dày rậm xanh lá, dù thảng người con gái bình thường khác. Nhưng nó hoặc vẫn chen lẫn những thân cây bị cháy cũng là động lực để cô quay về mảnh đất thiêu trơ trụi. Đến bên một con suối cạn thì chiến trường năm xưa, nơi cha mẹ cô yên bóng người dẫn đường biến mất” [3.218]. nghỉ để xin “giải thiêng lời nguyền” mà cô Cô đã mơ thấy những hình ảnh này đến đã mang theo suốt hai mươi sáu năm qua. “lần thứ tư” trước khi cô lên đường và Ngày trước Bác Miên – người nuôi Mai đúng như trong giấc mơ khi đến nơi cô Trừng từ khi cha mẹ cô chết cũng cho cô bỗng reo lên “em đã nhận ra đường rồi”, biết ý nghĩa cái tên mà mẹ cô bảo đặt: lúc đó Đông thấy cô như người đã bị nhập “Mai Trừng – ngày mai lớn lên, nó sẽ đi đồng, cứ lao đầu về phía trước. Đi như trừng phạt, diệt trừ kẻ ác để báo thù cho người mộng du. Đi như có người cầm tay cha mẹ” [3.210]. Nó giống như một lời dẫn đi thì đúng hơn. Lúc này Mai Trừng nguyền ám vào đời cô, vì thế trong suốt hai giống như người có một luồng khí ma quái mươi sáu năm qua, cô phải lãnh sứ mệnh là nào nhập vào cô, mọi hành động của cô đi diệt trừ kẻ ác nhưng dường như “con diễn ra như có một người “cõi trên” nào đó người chưa đến nỗi phải bị trừng phạt đau đang nhập vào người để chỉ cho cô biết đớn như thế. Con người dù sao vẫn có thể nấm mồ của cha mẹ mình ở đâu giữa núi cảm hóa và cải biến được bằng con đường rừng bao la này, để giúp cô giải thiêng lời giáo dục” [3.210]. Chính vì lẽ đó mà Mai nguyền đã mang bên mình hai mươi sáu Trừng không muốn mình lãnh sứ mệnh này năm qua. Sau khi biết được rằng hai mô đất nữa, không chỉ Đông sợ hãi nếu không tìm nằm liền kề nhau đó chính là hai nấm mồ được Mai Trừng để mà sám hối, để mà ăn của cha mẹ mình thì Mai Trừng đã quỳ gối năn mà còn có cả Mai Trừng cũng muốn ăn và khấn vái rằng: “con lạy cha, con lạy mẹ, năn, cũng muốn sám hối, cũng muốn giải cha mẹ hãy giải thoát cho con khỏi sứ thiêng lời nguyền để không phải chứng mệnh đi trừng phạt cái ác. Hai mươi sáu kiến nhiều cái chết nữa. năm con phải đi trừng phạt như vậy là dài Mai Trừng cùng với Đông lên đường quá rồi” [3.227]. Và “xin cha mẹ cho con tìm về chiến trường năm xưa nơi có phần trở về làm một đứa con gái bình thường. mộ cha mẹ cô ở đó. Nhưng chiến tranh đã Con cũng muốn yêu và được yêu” [3.228]. lùi xa, nơi đó bây giờ cũng khác đi nhiều, Dường như lời cầu xin của cô đã có linh 107
- ứng, gió rừng thổi xao xác, những ngọn cỏ biết chế ngự cái ác trong chính mình, để đung đưa qua lại, còn cô thì “bỗng đổ vật cho tâm mình luôn hướng thiện thì xã hội xuống. Lại giãy giụa trong cơn run quằn ngày càng trở nên tốt đẹp hơn bao giờ hết. quại. Một cái gì đó đang bị xé rách trong Ở đây, thông qua hành trình sám hối của người cô, bị giật ra từng mảnh, bị rút dần nhân vật Đông và hành trình tìm đường trở ra như một sợi dây mảnh và bất tận. Rồi về với chính mình của Mai Trừng, tác vút một cái, tất cả bay thoát lên khỏi người phẩm Cõi người rung chuông tận thế của cô. Mai Trừng quẫy đạp mấy cái nữa rồi lật Hồ Anh Thái như đem đến người đọc một nghiêng người. Cặp mắt lờ đờ hết hồn của thông điệp: “không phải cứ làm điều ác để cô dần dần trở lại tỉnh táo và tinh nhạy” rồi bị trừng phạt, như vậy cái ác vẫn tràn [3.228]. Mai Trừng đã hoàn toàn giải thoát đầy trong xã hội, thần chết vẫn lấy đi sinh được sứ mệnh đi diệt trừ cái ác, dù biết mạng của nhiều thân phận; để tận diệt cái rằng trong “cõi người” này cái ác vẫn đang ác, điều cốt yếu là ở tâm mỗi người cần có hiện diện ở khắp mọi nơi, nhưng diệt trừ sự phục thiện, có sự thanh lọc tâm hồn để cái ác là việc của tất cả mọi người, của toàn trở về với điều thiện, bỏ qua hận thù, như xã hội chứ không riêng gì của ai, cũng vậy tự thân cái ác sẽ không còn. Trừng không riêng gì ở Mai Trừng. Hãy để cho phạt chỉ là giải pháp. Ngộ ra lẽ phải, thực người con gái ấy có được tình yêu, có được tâm niệm thiện thì cái ác sẽ không còn, cõi hạnh phúc trong tình yêu như mọi người người sẽ bình an, đó mới là điều quan con gái khác, đó cũng chính là việc thiện trọng” [3.360]. mà “cõi người” này nên làm đối với cô ấy. Mai Trừng đã được giải thoát, Đông cũng TÀI LIỆU THAM KHẢO được giải thoát nhưng có lẽ “cõi người” 1. Hoàng Cẩm Giang (2014), Tiểu thuyết Việt này chưa được giải thoát. Nam đầu thế kỉ XXI cấu trúc và khuynh 3. Kết luận hướng, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. Vấn đề Thiện – Ác ở đây không chỉ 2. E.M.Meletinsky, Thi pháp của huyền thoại mang dáng dấp từ những câu chuyện cổ (Người dịch - Trần Nho Thìn, Song Mộc), Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. tích xa xưa nữa, mà cái ác đã trở thành một 3. Hồ Anh Thái (2013), Cõi người rung chuông thế lực tìm ẩn có ở khắp nơi, đang làm ngả tận thế (tác phẩm và dư luận), Nxb Trẻ. nghiêng cõi người đương đại. Cái ác không 4. Bùi Việt Thắng (2009), Tiểu thuyết đương đại chỉ có trong chiến tranh, trong quá khứ mà (Tiểu luận - phê bình văn học), Nxb Văn hóa nó còn hiện diện khắp nơi ở hiện tại. Vì thế thông tin. làm sao để cái ác lùi xa vĩnh viễn thì không 5. Bùi Thanh Truyền (2014), Yếu tố kì ảo trong ai có thể làm được, nhưng nếu con người văn xuôi đương đại Việt Nam, Nxb Văn học. Ngày nhận bài: 14/10/2016 Biên tập xong: 15/01/2017 Duyệt đăng: 20/01/2017 108
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học