Xem mẫu

nguyÔn thïy v©n ý NGHÜA BIÓU TR¦NG CñA MéT Sè LOµI HOA §IÓN H×NH TRONG CA DAO VIÖT NAM nguyÔn thïy v©n * Tãm t¾t: Bµi viÕt t×m hiÓu ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh trong ca dao ng­êi ViÖt, ph©n tÝch nh÷ng líp nghÜa biÓu tr­ng cña tõng loµi hoa khi g¾n víi nh÷ng ng÷ c¶nh cô thÓ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng liªn t­ëng phong phó, ®a ®¹ng g¾n víi ®êi sèng con ng­êi. Qua thao t¸c ph©n tÝch ng÷ nghÜa, kÕt hîp víi nh÷ng luËn gi¶i dùa trªn yÕu tè v¨n hãa, t«n gi¸o, tÝn ng­ìng vµ t©m thøc b¶n ®Þa, bµi viÕt gãp phÇn chøng minh biÓu tr­ng hoa trë thµnh trung t©m, h¹t nh©n, vµ motif nÒn t¶ng h×nh thµnh cÊu tø c¸c bµi ca dao cña ng­êi ViÖt. Tõ khãa: Ca dao; d©n ca; biÓu tr­ng; biÓu t­îng; hoa ®µo; hoa sen; hoa hång; hoa cóc; hoa lan; hoa huÖ; motif; kÝn ®¸o; d©n gian; b×nh d©n. Ngµy nhËn bµi: 3/7/2013; Ngµy duyÖt ®¨ng bµi: 30/9/2013 Nghiªn cøu vÒ biÓu tr­ng, biÓu t­îng lµ lÜnh vùc hiÖn ®­îc c¸c nhµ khoa häc quan t©m d­íi gãc ®é nghiªn cøu liªn ngµnh. thiªn nhiªn, c¸c biÓu tr­ng vÒ hoa ®· ®­îc h×nh thµnh, mçi loµi hoa víi nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, tr¹ng th¸i kh«ng gièng ThÕ giíi biÓu t­îng ®ãng mét vai trß quan nhau ®· gîi cho d©n gian nh÷ng liªn träng trong ®êi sèng tinh thÇn cña con t­ëng phong phó, ®a ®¹ng vÒ ®êi sèng con ng­êi. Mèi quan hÖ gi÷a thÕ giíi biÓu ng­êi. Hoa trë thµnh trung t©m, h¹t t­îng vµ thÕ giíi con ng­êi gîi ra nh÷ng nh©n, vµ m«-tÝp nÒn t¶ng h×nh thµnh cÊu quy ­íc thÈm mü cña mét céng ®ång. tø c¸c bµi ca dao, t¹o nªn mét lèi giao tiÕp, Ngµy cµng cã nhiÒu h¬n nh÷ng kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn míi, ®éc ®¸o tõ thÕ giíi biÓu t­îng. HÖ thèng biÓu t­îng nghÖ thuËt trong ca dao nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· thu hót ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña c¸c nhµ nghiªn cøu, gãp phÇn ®em l¹i cho ng­êi tiÕp nhËn nh÷ng Ên t­îng s©u s¾c, thó vÞ vÒ b¶n chÊt thÈm mü cña lo¹i th¬ ca d©n gian ®Æc biÖt nµy. Bµi viÕt t×m hiÓu vÒ ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh trong ca dao ng­êi ViÖt. Trªn c¬ së mét sè nÐt nghÜa chung phæ biÕn lµ biÓu thÞ cho ng­êi phô n÷, khi g¾n víi tõng ng÷ c¶nh cô thÓ, mçi loµi hoa l¹i mang nh÷ng nÐt nghÜa biÓu tr­ng riªng biÖt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan s¸t cña d©n gian vÒ thÕ giíi hoa cá trong mét c¸ch diÔn ®¹t kÝn ®¸o, tao nh·, c« ®äng, sóc tÝch cña ng­êi b×nh d©n x­a. Nãi ®Õn hoa lµ nãi ®Õn c¸i ®Ñp, hoa biÓu tr­ng cho vÎ ®Ñp cña con ng­êi, ®Æc biÖt lµ ng­êi phô n÷. Tõ cuéc sèng, hoa ®i vµo v¨n häc víi nh÷ng biÓu tr­ng thÈm mü, tÝn ng­ìng vµ triÕt lý nh©n sinh. Nh÷ng biÓu tr­ng cña hoa ®­îc kh¬i nguån tõ v¨n häc d©n gian. Trong tiÕng ViÖt, “hoa” cã nhiÒu nghÜa kh¸c nhau, trong ®ã nghÜa c¬ b¶n, nghÜa gèc lµ: “C¬ quan sinh s¶n h÷u tÝnh cña c©y h¹t kÝn, th­êng cã mµu s¾c vµ h­¬ng th¬m”(1). Hoa cã nh÷ng nÐt chung phæ biÕn nh­: hoa lµ hiÖn th©n cña (*) NCS Khoa Ng«n ng÷ häc, Häc viÖn Khoa häc x· héi. (1) Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, tr. 552 . Sè 5-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 67 ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh... sù sèng (dÊu hiÖu cña thùc vËt ®Õn kú Trung Hoa cæ ®¹i th× "®µo" cßn lµ mét tõ sinh tr­ëng dåi dµo); hoa lµ biÓu t­îng mang nghÜa bãng ®Ó chØ nh÷ng c« d©u cña c¸i ®Ñp (thuéc tÝnh ®iÓn h×nh); hoa lµ biÓu t­îng cña phót gi©y tho¸ng qua (mau në, chãng tµn); hoa lµ thùc thÓ thô ®éng (yÕu ®uèi, phô thuéc). Trªn c¬ së mét nÐt nghÜa chung Êy, mçi biÕn thÓ kÕt hîp cña “hoa” l¹i gîi ra nh÷ng ý nghÜa riªng, thÓ hiÖn nh÷ng s¾c th¸i trong thÕ giíi néi t©m phong phó vµ tinh tÕ cña con ng­êi. Trong ca dao, hoa kh«ng chØ xuÊt hiÖn víi líp nghÜa ®en thuÇn tóy mµ cßn ®­îc t¸c gi¶ d©n gian kho¸c cho c¸c líp nghÜa míi, v× vËy nã còng ®­îc chän lµm biÓu t­îng cho lÔ c­íi. Qu¶ ®µo ®­îc xem lµ cã t¸c dông phßng chèng nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu, trõ tµ ma(3). Gç ®µo ®­îc cho lµ cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ tuyÖt vêi chèng l¹i ma quû. Ngoµi ra, c©y ®µo vµ qu¶ ®µo th­êng biÓu tr­ng cho sù tr­êng sinh bÊt tö g¾n víi huyÒn tho¹i vÒ c©y ®µo cña T©y V­¬ng MÉu 3000 n¨m míi ra qu¶ mét lÇn. Kh«ng nh÷ng thÕ, hoa ®µo còng ®­îc chän lµm biÓu t­îng cho s¾c ®Ñp cña ng­êi thiÕu n÷. biÓu t­îng. Hoa lµ c¸i ®Ñp, lµ ng­êi yªu, lµ Còng víi ng­êi Trung Quèc, v­ên ®µo hiÖn th©n cho nh÷ng gi¸ trÞ thiªng liªng cao ®Ñp, lµ biÓu tr­ng cho lèi sèng, t©m hån vµ cèt c¸ch cña ng­êi ViÖt. §Æc biÖt, hoa trong ca dao cßn biÓu tr­ng cho vÎ ®Ñp vµ th©n phËn cña ng­êi phô n÷. ngoµi viÖc g¾n víi ®Ò tµi lÞch sö - Lêi thÒ v­ên ®µo trong Tam Quèc DiÔn NghÜa cña La Qu¸n Trung, nã cßn ®­îc xem lµ khu v­ên ®Þa ®µng, v­ên cña sù tr­êng sinh, sù tíi ®Ých cña hµnh tr×nh thô ph¸p. Cßn Qua kh¶o s¸t tËp Kho tµng ca dao theo quan niÖm cña ng­êi NhËt, hoa ®µo ng­êi ViÖt víi 11.847 c©u ca dao, bµi viÕt tËp trung kh¶o s¸t vµ t×m hiÓu nghÜa biÓu tr­ng cña c¸c tõ thuéc tiÓu tr­êng nghÜa chØ c¸c loµi hoa víi 7 loµi hoa xuÊt hiÖn nhiÒu nhÊt trong ca dao ng­êi ViÖt. §ã lµ c¸c loµi hoa nh­ : hoa ®µo (146 lÇn, chiÕm 7%), hoa sen (101 lÇn, chiÕm 4,7%), hoa t­îng tr­ng cho sù trong tr¾ng vµ thñy chung, t­îng tr­ng cho sù trinh tiÕt cña ng­êi phô n÷(4). Trong v¨n hãa ViÖt Nam, hoa ®µo còng nh­ c©y ®µo, qu¶ ®µo kh«ng hµm chøa hÕt c¸c líp nghÜa biÓu t­îng ë trªn mÆc dï nh÷ng ý nghÜa Êy kh«ng xa l¹ g× ®èi víi hång (67 lÇn, chiÕm 3%), hoa lan (45 lÇn, ng­êi ViÖt Nam qua lÞch sö, v¨n hãa chiÕm 2%), hoa cóc (50 lÇn, chiÕm 2,3%) vµ hoa huÖ (25 lÇn, chiÕm 1%). 1. Hoa ®µo Theo Tõ ®iÓn biÓu t­îng v¨n hãa thÕ Trung Quèc còng nh­ NhËt B¶n. Hoa ®µo ®· ®i vµo lÞch sö, ng«n ng÷ hµng ngµy vµ thi ca mét c¸ch ®Ëm ®µ ý vÞ. VÒ lÞch sö, vµo tÕt Kû DËu (1789), vua Quang Trung giíi, hoa ®µo cã nh÷ng líp nghÜa biÓu sau khi ®em ®oµn qu©n tèc chiÕn tõ Nam tr­ng phong phó: Hoa ®µo biÓu tr­ng cho mïa xu©n, lµ h×nh ¶nh cña sù ®æi míi vµ søc sinh s¶n dåi dµo(2). §µo ®­îc biÕt ®Õn t¹i Trung Quèc vµ NhËt B¶n kh«ng chØ nh­ lµ mét lo¹i qu¶ phæ biÕn mµ cßn g¾n liÒn víi nhiÒu truyÒn thuyÕt d©n gian vµ tÝn ng­ìng. ë Trung Hoa, qu¶ ®µo lµ biÓu t­îng cña sù tr­êng thä. Trong v¨n hãa ra B¾c, ®¹i ph¸ ®­îc 20 v¹n qu©n Thanh x©m l­îc, liÒn sai qu©n sÜ chän lÊy mét cµnh bÝch ®µo ®Ñp nhÊt Th¨ng Long, cho (2) Jean Cheralier Alain Greerbrant (1997), Tõ ®iÓn biÓu t­îng v¨n hãa thÕ giíi, Nxb. §µ N½ng, Tr­êng viÕt v¨n NguyÔn Du, §µ N½ng, tr. 282. (3) Jean Cheralier Alain Greerbrant (1997), S®d, tr. 282. (4) Jean Cheralier Alain Greerbrant (1997), S®d, tr. 282. 68 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 5-2013 nguyÔn thïy v©n ngùa phi gÊp mang vµo Phó Xu©n ®Ó tÆng cho c«ng chóa Ngäc H©n, thay cho thiÖp vÞ trÝ cao nhÊt trong b¶ng xÕp lo¹i. Hoa ®µo ®­îc xem lµ lo¹i hoa ®Æc tr­ng cho b¸o tin mõng chiÕn th¾ng. Trong ng«n mïa xu©n vµ lµ mét di s¶n tinh thÇn cña ng÷ hµng ngµy th× mµu ®µo, dïng ®Ó t¶ mµu hång th¾m hay ®á t­¬i nh­: lôa ®µo, cê ®µo, m¸u ®µo. ng­êi ViÖt. Theo thèng kª cô thÓ, cã 69 lêi ca nãi tíi h×nh ¶nh cña hoa ®µo vµ v­ên ®µo víi nhiÒu líp nghÜa biÓu tr­ng cô thÓ. Theo quan niÖm cña ng­êi ViÖt, hoa Hoa ®µo biÓu tr­ng cho vÎ ®Ñp cña ®µo në vµo mïa xu©n - mïa cña sù phån ng­êi thiÕu n÷: Hoa ®µo xuÊt hiÖn víi sinh, ®em l¹i sinh lùc vµ h¹nh phóc míi nªn loµi hoa nµy biÓu t­îng cho sù may m¾n, h¹nh phóc, cho t×nh b¹n kh¨ng khÝt, th©n thiÕt vµ tr­êng tån. Mïa xu©n còng lµ thêi gian tèt nhÊt cho nh÷ng ®«i trai g¸i nghÜa biÓu tr­ng víi tÇn sè cao trong c¸c lêi ca cã tõ ®µo. Víi 17 lÇn lÆp l¹i, hoa ®µo ®­îc liªn t­ëng víi vÎ ®Ñp cña ng­êi thiÕu n÷ vµ xuÊt hiÖn víi nhiÒu biÕn thÓ. C¸c t¸c gi¶ d©n gian ®· kh¾c häa vÎ ®Ñp ng­êi lËp gia ®×nh, v× vËy, ®µo còng lµ biÓu phô n÷ trong sù t­¬ng quan víi hoa ®µo, t­îng cña h«n nh©n. Ch­ng mét c©y ®µo trong nhµ hoÆc ®em tÆng cho mét ng­êi mµ b¹n yªu mÕn lµ thÓ hiÖn lêi cÇu chóc cuéc sèng tèt ®Ñp, h¹nh phóc mü m·n, niÒm vui vµ sù yªn Êm. Theo phong thñy ph­¬ng §«ng, c©y ®µo t­îng tr­ng cho sù tr­êng thä nªn ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ trong viÖc thu hót sinh khÝ vµo phßng, lµ vËt cã kh¶ n¨ng thu hót vËn may ®èi víi gia chñ. C©y ®µo còng lµ mét trong nh÷ng lo¹i c©y cã vÞ trÝ quan träng trong nhiÒu lo¹i h×nh nghÖ thuËt vµ tËp qu¸n, phong tôc cña nhiÒu n­íc ë ph­¬ng §«ng. Trong ch¹m ®«i khi lµ bóp ®µo, nô hoa, nhÞ hoa, thËm chÝ c¶ th©n cµnh vµ céi rÔ hoa. H×nh ¶nh bóp ®µo hay nô hoa chím në ®Çy e Êp, ãng ¸nh nh­ chÝnh vÎ ®Ñp tù nhiªn c¨ng ®Çy nhùa sèng thanh t©n cña thiÕu n÷: §i ngang thÊy bóp hoa ®µo Muèn vµo mµ bÎ sî rµo l¾m gai. (KTCDNV, tr. 822) B«ng ®µo chªnh chÕch në ra ThÊy hoa liÒn h¸i biÕt hoa ai trång. (KTCDNV, tr. 794) Mµu s¾c vµ h­¬ng th¬m lµm nªn vÎ ®Ñp cña hoa. S¾c th¾m t­¬i hång cña hoa kh¾c trang trÝ ®×nh lµng cña ng­êi ViÖt, ®µo hay tr¸i ®µo chÝn h©y h©y m¸ ®á ®µo ®­îc c¸ch ®iÖu víi m«tÝp “®µo ho¸ l©n” hoÆc “®µo ho¸ rång”. §©y lµ lo¹i m«tÝp cã tÝnh l­ìng nguyªn: võa lµ c©y, võa lµ vËt. NÕu nh­ v¨n hãa Trung Quèc vµ NhËt B¶n chó träng chñ yÕu vµo ý nghÜa cña còng ®­îc vÝ víi vÎ ®Ñp rùc rì cña ng­êi con g¸i. VÎ ®Ñp Êy ®Ó l¹i bao nhiªu niÒm tiÕc nuèi cho c¸c chµng trai. Tõ m¸ ®µo xuÊt hiÖn 9 lÇn trong sù chuyÓn nghÜa chØ vÎ ®Ñp t­¬i t¾n, hång hµo cña ng­êi qu¶ ®µo th× v¨n hãa ViÖt Nam chó träng con g¸i. §«i m¸ öng hång cña ng­êi chñ yÕu vµo ý nghÜa cña hoa ®µo, v­ên ®µo. Trong kho tµng ca dao ng­êi ViÖt, hoa ®µo thuéc nhãm 7 loµi hoa xuÊt hiÖn thiÕu n÷ nh­ hoa ®µo, nãi m¸ ®µo lµ nãi ®Õn ng­êi con g¸i ®Ñp. ThÊy ai h©n hÊn m¸ ®µo nhiÒu nhÊt trong thÕ giíi mu«n hoa. Thanh t©n mµy liÔu d¹ nµo ch¶ th­¬ng. Trong Kho tµng ca dao ng­êi ViÖt, qua kh¶o s¸t 11.847 c©u ca dao, h×nh ¶nh hoa (KTCDNV, tr.204) C¸nh hoa ®µo mong manh tr­íc c¶nh ®µo xuÊt hiÖn 146 lÇn, (chiÕm 7%) ®øng ë d·i dÇu giã m­a cña thiªn nhiªn còng Sè 5-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 69 ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh... gièng nh­ t©m tr¹ng ng­êi con g¸i e sî, dÌ dÆt tr­íc khi trao th©n, göi phËn m×nh cho ng­êi ®µn «ng mµ m×nh lùa chän g¾n bã: Vãc bå liÔu e dÌ giã bôi §ãa hoa ®µo sî h·i n¾ng s­¬ng. (KTCDNV, tr.2338) Hoa ®µo cßn biÓu tr­ng cho t×nh yªu ®«i cã nghÜa nh»m chØ ng­êi con g¸i ®· phai m¸ ®µo mµ vÉn ch­a t×m ®­îc n¬i trao th©n göi phËn, ch­a yªn bÒ gia thÊt: Chång cßn m« cã anh nµo Em cßn lËn ®Ën v­ên ®µo sím tr­a. (KTCDNV, tr.633) Hoa ®µo lµ biÓu tr­ng cho c¸i ®Ñp, cho løa. H×nh ¶nh hoa ®µo th­êng g¾n bã víi nhan s¾c ng­êi con g¸i. Song quy luËt t×nh yªu vµ duyªn nî cña trai g¸i n«ng nghiÖt ng· cña thêi gian ®· khiÕn cho th«n, xuÊt hiÖn trong rÊt nhiÒu bµi ca dao. ng­êi con g¸i kh«ng gi÷ m·i ®­îc nÐt V­ên ®µo trong ca dao lµ v­ên yªu, v­ên t×nh ¸i, lµ n¬i t×nh tù. Trong 11.847 c©u ca dao kh¶o s¸t, h×nh ¶nh biÓu t­îng nµy xuÊt hiÖn 33 lÇn, chiÕm tØ lÖ cao trong c¸c lêi ca dao cã xuÊt hiÖn h×nh ¶nh ®µo. V­ên ®µo lµ khu v­ên cña nhan s¾c, v­ên yªu, v­ên t×nh ¸i, n¬i dËp d×u ong b­ím, dËp d×u kh¸ch ghÐ th¨m vµ khao kh¸t h¸i hoa, bÎ nhôy, kh¸t khao chinh phôc t×nh yªu: B­ím vµng, b­ím tr¾ng, b­ím xanh Bay qua l­în l¹i, quÊn quanhv­ên ®µo. (KTCDNV, tr. 604) §i qua tr­íc cöa v­ên ®µo ThÊy hoa thiªn lÝ muèn vµo h¸i ch¬i. (KTCDNV, tr.827) Trong v­ên t×nh ¸i Êy, v­ên ®µo trë thanh t©n, quyÕn rò, c¸m c¶nh tuæi xu©n mét ®i kh«ng trë l¹i, sù luyÕn tiÕc cuéc ®êi, luyÕn tiÕc c¸i ®Ñp còng ®­îc thÓ hiÖn bëi h×nh ¶nh “hoa ®µo hÐo nhôy”: Hoa ®µo hÐo nhôy anh th­¬ng, Anh mong bÎ l¸ che s­¬ng cho ®µo. (KTCDNV, tr.1093) Hoa ®µo hÐo nhôy, tuæi xu©n tr«i ®i, song kh«ng h¼n duyªn cña ng­êi con g¸i ®· kÐm mÆn mµ. Lêi tr¸ch mãc chua xãt cña kiÕp hoa còng lµm ®¾ng lßng c¸c bËc qu©n tö: Th©n thiÕp nh­ c¸nh hoa ®µo, §ang t­¬i ®ang tèt thiÕp trao cho chµng. B©y giê nhÞ r÷a hoa tµn, V­ên xu©n nã kÐm sao chµng l¹i chª? (KTCDNV, tr.2034) thµnh kh«ng gian tá t×nh lÝ t­ëng, kÝn ®¸o Nh­ vËy, víi nh÷ng líp nghÜa biÓu nhÊt cho c¸c chµng trai c« g¸i ®­¬ng ®é xu©n th×. §«i khi, nh©n vËt tr÷ t×nh còng tr­ng ®a d¹ng, hoa ®µo trë thµnh mét biÓu tr­ng ®Æc biÖt trong ca dao d©n ca ViÖt hãa th©n vµo “®µo”, “mËn” ®Ó bµy tá Nam, ngoµi nh÷ng nÐt nghÜa biÓu t­îng nh÷ng lêi ­ím hái s©u kÝn: §ªm qua mËn míi hái ®µo: V­ên xu©n ®· cã ai vµo h¸i hoa? B«ng ®µo chªnh chÕch në ra Dang tay muèn h¸i sî nhµ cã c©y L¹ lïng anh míi tíi ®©y ThÊy hoa liÒn h¸i, biÕt c©y ai trång? (KTCDNV, tr.7944) VÉn lµ biÓu t­îng v­ên ®µo nh­ng khi v­ên ®µo Êy v¾ng bãng b­ím ong qua l¹i h»ng t¹i ®· ®i vµo ký tÝch v¨n hãa vµ t©m thøc d©n téc, nã cßn biÓu tr­ng cho c¸i ®Ñp, søc trÎ, cho t©m hån vµ cèt c¸ch con ng­êi, ®Æc biÖt lµ ng­êi phô n÷ ViÖt Nam. 2. Hoa sen Hoa sen lµ lo¹i hoa xuÊt hiÖn nhiÒu trong ca dao ng­êi ViÖt. Hoa sen lµ biÓu t­îng cña sù thuÇn khiÕt gi÷a bôi trÇn tôc lôy. Theo quan niÖm cña ng­êi ViÖt, hoa sen héi tô ®Çy ®ñ trong m×nh ý nghÜa triÕt 70 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 5-2013 nguyÔn thïy v©n häc - nh©n sinh cao quý, mang ý nghÜa vÒ ©m d­¬ng ngò hµnh vµ søc v­¬n dËy cña tho¸t, gi¸c ngé PhËt ph¸p. ë ViÖt Nam, nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc tiªu biÓu víi mét ý chÝ sèng m·nh liÖt nh­ d©n téc ViÖt. h×nh t­îng hoa sen th­êng xuÊt hiÖn Tõ vÎ ®Ñp t¹o h×nh, sù hµi hßa mµu s¾c, trong nh÷ng giai ®o¹n h­ng thÞnh cña hoa sen ®· ®­îc chän lµ “Quèc hoa ViÖt Nam” víi nhôy vµng gîi liªn t­ëng tíi PhËt gi¸o nh­: Chïa Mét Cét - Hµ Néi; th¸p Cöu phÈm liªn hoa, Chïa Bót Th¸p - mµu l¸ cê tæ quèc, sù thanh tao, tinh B¾c Ninh; Chïa T©y Ph­¬ng - Hµ Néi, khiÕt; vëi vÎ ®Ñp v­¬n lªn tõ bïn gièng nh­ ng­êi ViÖt tõ nghÌo khæ, tõ n« lÖ mµ ®øng lªn – hoa sen ®· trë thµnh lo¹i hoa Chïa Kim Liªn - Hµ Néi... H·ng hµng kh«ng Vietnam Airline còng lÊy hoa sen vµng lµm biÓu t­îng cña m×nh. BiÓu t­îng biÓu tr­ng cho cèt c¸ch, t©m hån ViÖt míi cña du lÞch ViÖt Nam còng lµ biÓu Nam. Kh«ng riªng ViÖt Nam, Ên §é - t­îng ®ãa hoa sen ®ang hÐ në. quèc gia cña ®¹o PhËt còng ®· t«n hoa sen tr¾ng lµm “Quèc hoa”, víi ý nghÜa b¶n thÓ lµ loµi hoa tõ nguån céi. Tån t¹i tõ ngµn n¨m cïng víi c©y cá thiªn nhiªn ®Êt n­íc, hoa sen kh«ng chØ lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt mµ cßn ®­îc xem Hoa Sen trong PhËt gi¸o lµ biÓu t­îng nh­ lµ biÓu tr­ng v¨n ho¸ bÐn rÔ s©u cña sù thuÇn khiÕt vµ sinh hãa hån nhiªn bëi ë sen cã 5 phÈm chÊt c¬ b¶n: tÝnh v« nhiÔm (kh«ng bÞ v­¬ng bÈn mïi bïn); tÝnh thanh läc (dßng n­íc n¬i sen sinh tr­ëng trë nªn trong m¸t); tÝnh thuú mÞ (sen táa h­¬ng thanh khiÕt); tÝnh thuÇn khiÕt (ong b­ím kh«ng lai v·ng hót nhôy); tÝnh kiªn nhÉn (trong qu¸ tr×nh sinh tr­ëng, v­¬n lªn). C¸c hoa sen cã mµu s¾c kh¸c nhau sÏ trong t©m thøc ng­êi d©n ViÖt. ë ViÖt Nam, sen ®­îc xÕp vµo bé tø quý (4 mïa): Lan, sen, cóc, mai vµ xÕp vµo hµng “tø qu©n tö” cïng tïng, tróc, cóc. §i vµo trong ca dao, sen t­îng tr­ng cho cèt c¸ch thanh tao cña con ng­êi: Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen L¸ xanh b«ng tr¾ngl¹i chennhÞ vµng NhÞ vµng b«ng tr¾ng l¸ xanh mang nh÷ng ý nghÜa biÓu tr­ng kh¸c Gµn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn. nhau. Tõ ®êi sèng, hoa sen ®· ®i vµo t©m thøc cña ng­êi ViÖt, trë thµnh h×nh t­îng ®Æc biÖt trong nghÖ thuËt, trong kiÕn tróc vµ ®iªu kh¾c. Ng­êi ViÖt vèn sèng trong m«i tr­êng cña hÖ sinh th¸i nhiÖt ®íi, c©y cá cã ý nghÜa quan träng trong ®êi sèng vËt chÊt vµ t©m linh cña con ng­êi. Sèng, tån t¹i trong c©y cá, nhê c©y cá vµ chÕt còng ho¸ (KTCDNV, tr .2227) Hoa sen biÓu tr­ng cho vÎ ®Ñp thiÕu n÷: G­¬ng mÆt thanh tó, hång hµo cña thiÕu n÷ th­êng ®­îc vÝ víi hoa sen, nhÊt lµ bóp sen: Bóp hoa sen lai l¸ng gi÷a hå Anh ®­a tay bÎ sî trong chïa cã s­. Cã s­ th× mÆc cã s­ Gi¬ tay anh bÎ cã h­ anh ®Òn. th©n trong c©y cá. Cho nªn tõ xa x­a (KTCDNV, tr.304) ng­êi ViÖt ®· cã tÝn ng­ìng thê c©y, v× thÕ, hoa sen còng lµ loµi c©y cá ®­îc dïng lµm m« tÝp trang trÝ chñ ®¹o trong chïa. §µo t¬ sen ngã xanh xanh Ngäc lµnh cßn ®îi, gi¸ lµnh ®Ñp duyªn. (KTCDNV, tr.734) Trong kiÕn tróc PhËt gi¸o ¸ §«ng, h×nh Hoa sen còng ®­îc dïng ®Ó biÓu thÞ t­îng hoa sen mang ý nghÜa vÒ sù gi¶i phÈm c¸ch cao quý cña con ng­êi nãi chung: Sè 5-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 71 ... - tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn