Xem mẫu
- THIÊN 74: LUẬN TẬT CHẨN XÍCH
Hoàng Đế hỏi Kỳ Bá: "Ta muốn rằng không cần phải nhìn sắc diện, không cần
phải bắt mạch, chỉ cần chẩn đ ược các bộ vị của da nơi bộ xích để nói lên được
cái bệnh, tức là phương pháp quan sát đi từ bên ngoài để biết được bên trong,
Ta phải làm thế nào để đạt được những điều kể trên”[1].
Kỳ Bá đáp : "Ta nên thẩm đoán được tình trạng hoãn hay cấp, đại hay tiểu,
hoạt hay sắc của bộ vị của xích phu, thẩm đoán sự cứng hay mềm của c ơ nhục,
nhờ vậy ta sẽ nắm được bệnh thuộc loại hình nào[2]. Ví dụ: ta thấy khoé mắt
dưới của người bệnh bị hơi sưng lên, gi ống như người mới ngủ thức dậy, mạch
ở cổ nhịp động, thỉnh thoảng có ho, khi ta d ùng tay đè lên vùng tay chân, nơi bị
đè lõm xuống mà không nổi lên như cũ, đó là chứng trạng của Phong thủ y phu
trướng[3].
Bộ vị xích phu trơn, nhuận trạch, đó là Phong bệnh[4]. Cơ nhục ở bộ vị xích
phu mềm nhũn gọi là giải diệc, người cứ như muốn buồn ngủ 1 cách tối tăm
ngây ngây, cơ nhục gầy héo đi, đó l à bệnh thuộc hàn nhiệt hư lao, không trị
được[5]. Bộ vị của xích phu trơn, như thoa m ỡ vào ngón tay, đó là Phong
bệnh[6]. Bộ vị của xích phu rít, đó là bệnh thuộc Phong tý[7]. Bộ vị của xích
phu thô sần sùi như chiếc vảy cá khô, đó là do khí Thủy thấp tràn lên đến tay
chân[8]. Bộ vị xích phu nóng nhiều, mạch t hịnh táo, đó là Ôn bệnh, khi nào
- mạch thịnh mà hoạt, đó là triệu chứng bệnh khí sắp thoát ra ngo ài để lành
bệnh[9]. [Bộ vị xích phu lạnh, mạch đi tiểu, đó l à bệnh tiêu chảy hoặc khí hư
thiểu10]. Bộ vị xích phu nóng đến bỏng tay, tr ước nóng sau lạnh, đó là hàn
nhiệt[11]. Bộ vị xích phu hàn trước, kéo dài lâu hơn sau đó m ới nhiệt cũng gọi
là hàn nhiệt bệnh” [12].
Riêng vùng da của cánh chỏ bị nhiệt, là biểu hiện của từ thắt l ưng trở lên bị
nhiệt[13]. Vùng da mu bàn tay bị nhiệt, là biểu hiện của từ thắt l ưng trở xuống
bị nhiệt[14]. Riêng mép ngoài cánh chỏ bị nhiệt, l à biểu hiện của vùng ngực bị
nhiệt[15]. Riêng mép trong cánh chỏ bị nhiệt, l à biểu hiện của vùng vai và lưng
bị nhiệt[16]. Riêng giữa cánh tay bị nhiệt, là biểu hiện của thắt l ưng và bụng bị
nhiệt[17]. Vùng từ cánh chỏ chạy xuống khoảng 3 đến 4 thốn bị nhiệt, l à biểu
hiện của trong ruột có giun[18]. L òng bàn tay phát nhiệt, là biểu hiện của trong
bụng có nhiệt[19]. L òng bàn tay bị lạnh, là biểu hiện của trong bụng bị
lạnh[20]. Trên mu bàn tay nơi bạch nhục vùng ngư thượng hiện lên những lạc
mạch có huyết màu xanh, là biểu hiện trong Vị (dạ dày) bị lạnh[21].
Bộ vị nơi bì phu của bộ xích bị nhiệt cao, mạch Nhân nghênh đại, nên đoạt
huyết[22]. Vùng xích kiên đại, mạch tiểu thậm, thiểu khí, lại gia thêm chứng
phiền muộn, có thể chết ngay[23].
- Mắt hiện lên mầu đỏ, bệnh ở tại Tâm, hiện ra mầu trắng, bệnh ở tại Phế, hiện ra
mầu xanh, bệnh ở tại Can, hiện ra mầu vàng bệnh ở tại Tỳ, hiện ra mầu đen,
bệnh ở tại Thận[24]. Nếu hiện ra mầu vàng mà lẫn lộn các mầu khác không
phân biệt được nữa, bệnh ở tại giữa ngực[25].
Chẩn đoán chứng đau mắt, nếu mạch gân đỏ đi từ trên xuống dưới, đó là Thái
dương bệnh; nếu đi từ dưới lên trên, đó là Dương minh b ệnh; đi từ ngoài chạy
vào trong, đó là Thiếu dương bệnh[26]
Chẩn đoán chứng hàn nhiệt vãng lai, có mạch gân đỏ từ trên chạy xuống đến
đồng tử, nếu chỉ hiện có 1 đường thì sẽ chết sau 1 năm, nếu hiện l ên 1 đường
rưỡi, sẽ chết sau 1 năm rưỡi, nếu hiện lên 2 đường sẽ chết sau 2 năm, nếu hiện
lên 2 đường rưỡi, sẽ chết sau 2 năm rưỡi, nếu hiện l ên 3 đường, sẽ chết sau 3
năm[27].
Chẩn đoán về sâu đau răng, ta ấn lên con đường của kinh Dương minh, nếu
mạch đi thái quá, đó là riêng kinh mạch bị nhiệt, nếu ở bên tả thì đó là bên tả bị
nhiệt, nếu ở bên hữu thì bên hữu bị nhiệt, nếu ở trên thì trên bị nhiệt, nếu ở
dưới thì bên dưới bị nhiệt[28].
Chẩn đoán các huyết mạch huyết lạc, nhiều mầu đỏ đó l à nhiệt nhiều, nhiều
mầu xanh đó là đau nhức nhiều, nhiều mầu đen đó l à bị chứng Tý lâu ngày,
- nếu cùng lúc hiện lên nhiều mầu như nhiều đỏ, nhiều đen, nhiều xanh, đó là
bệnh kiêm cả hàn nhiệt[29].
Thân mình đau, sắc mặt lại hơi vàng, men răng vàng, trên móng tay c ũng hiện
lên mầu vàng, đó là chứng hoàng đản, người bệnh hay thích nằm, tiểu tiện ra
màu vàng pha đỏ, mạch tiểu m à sáp, không thèm ăn[30].
Có người bệnh, mạch Thốn khẩu nhịp đại tiểu giống với mạch Nhân ngh ênh,
hoặc nhịp phù trầm cũng giống nhau, đó l à bệnh khó trị khỏi[31].
Người con gái nếu phát hiện thấy mạch của thủ Thiếu âm Tâm động manch, đó
là biểu hiện của sự mang thai[32].
Bệnh của trẻ con, tóc của chúng bị dựng ng ược lên, phải chết[33]. Nếu bên tai
có gân xanh nổi lên (làm cho thân mình hay tay chân, gân) bị đau buốt, đại tiện
như tiêu chảy, tiêu ra phân như những hạt dưa đỏ, mạch tiểu, tay chân lạnh,
bệnh này khó lành[34]. Khi nào tiêu chảy, mạch tiểu, tay chân ấm, chứng tiêu
chảy sẽ dễ trị khỏi[35].
Sự biến hóa của khí hóa trong bốn m ùa, sự tương thắng của hàn thử, khi Âm
tiến đến cực thì biến thành Dương, khi Dương tiến đến cực thì biến thành Âm,
cho nên Âm chủ về Hàn, Dương chủ về nhiệt, cho nên khi hàn thậm thì sẽ
thành Nhiệt, Nhiệt thậm thì thành Hàn, Cho nên mới nói: Hàn sinh ra Nhiệt,
- Nhiệt sinh ra Hàn[36]. Đó là con đường biến hóa của Âm Dương, cho nên nói
rằng: nếu mùa đông, bị thương bởi Hàn thì mùa xuân sinh ra bệnh tiêu chảy
hoặc bệnh lỵ, m ùa hạ bị thương bởi Phong thì mùa hạ sinh ra bệnh ti êu chảy
hoặc bệnh lỵ, m ùa hạ bị thương bởi Thử thì mùa Thu sinh ra bệnh sốt rét, mùa
thu bị thương bởi Thấp thì mùa đông sinh ra bệnh ho, Đây là bệnh xảy ra thuận
theo tứ thời vậy”[37].
nguon tai.lieu . vn
