Xem mẫu
- TRƯỜNG………………………
KHOA……………………
BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
Xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi
TNKQ chương trình hoá học lớp 10 –
THPT- Ban cơ bản
- Lêi c¶m ¬n
Sau mét thêi gian nghiªn cøu, ®Ò tµi “X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái
tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 – THPT- Ban c¬ b¶n” ®·
hoµn thµnh. §Ó hoµn thµnh ®-îc luËn v¨n nµy cã sù h-íng dÉn trùc tiÕp cña
PGS- TS §Æng ThÞ Oanh, sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ
ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y Ho¸ häc vµ toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o cña khoa ho ¸
Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi. Ngoµi ra cßn cßn cã sù gióp ®ì, ñng hé nhiÖt
t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ ho¸ häc, c¸c em häc sinh tr-êng THPT TrÇn
Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu – Thµnh phè Hµ Néi.
T«i xin tr©n träng bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c vµ ch©n thµnh nhÊt ®Õn PGS-
TS §Æng ThÞ Oanh vÒ sù h-íng dÉn tËn t×nh vµ ®µy t©m huyÕt trong suèt qu¸
tr×nh x©y dùng vµ hoµn thµnh luËn v¨n .
T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi c¸c thµy c« gi¸o trong tæ ph-¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y Ho¸ häc – Tr-êng §¹i häc S- Ph¹m Hµ Néi , tíi c¸c thµy c« gi¸o, c¸c
em häc sinh tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn gia ThiÒu –
Thµnh phè Hµ Néi vµ c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp gÇn xa ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh
luËn v¨n nµy.
T«i còng xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n ®Õn Phßng Qu¶n lý khoa häc -
Tr-êng §¹i häc S- Ph¹m Hµ Néi, Ban chñ nhiÖm khoa Ho¸ häc - Tr-êng §¹i häc
S- ph¹m Hµ Néi. Ban gi¸m ®èc Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Hµ Néi, Ban Gi¸m hiÖu
c¸c tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu ®· t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Hµ Néi 10/2006
Hoµng ThÞ Dung
- PhÇn I: Më ®Çu
I. Lý do chän ®Ò tµi
Trong sù nghiÖp ®æi míi toµn diÖn cña ®Êt n-íc, ®æi míi nÒn gi¸o dôc vµ
®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng träng t©m cña sù ph¸t triÓn. Trong b¸o c¸o chÝnh
trÞ cña §¹i héi §¶ng lÇn thø 9 vÒ chiÕn l-îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o trong
thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ®· ghi râ: " Ph¸t triÓn gi¸o dôc
vµ ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®iÒu kiÖn ph¸t huy nguån lùc con ng-êi - yÕu tè
®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng".
§Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ con ng-êi nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc cÇn ph¶i t¹o søc chuyÓn biÕn c¬ b¶n toµn diÖn vÒ gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o. §ã lµ "§æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y vµ häc, ph¸t huy t- duy s¸ng
t¹o vµ n¨ng lùc tù ®µo t¹o cña ng-êi häc, coi träng thùc hµnh, thùc nghiÖm,
lµm chñ kiÕn thøc, tr¸nh nhåi nhÐt, häc vÑt, häc chay. §æi míi vµ tæ chøc thùc
hiÖn nghiªm minh chÕ ®é thi cö".
(TrÝch NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX)
Muèn n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc, chóng ta ph¶i ®æi míi néi dung vµ
®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c m«n häc, c¸c cÊp bËc häc. Trong ®ã viÖc
®æi míi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc kü n¨ng cña häc sinh lµ mét
kh©u quan träng, nã ch¼ng nh÷ng lµ kh©u cuèi cïng ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cao vÒ
s¶n phÈm ®µo t¹o mµ nã cßn cã t¸c dông ®iÒu tiÕt trë l¹i hÕt søc m¹nh mÏ ®èi
víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o.
Th«ng qua kiÓm tra ®¸nh gi¸ ng-êi gi¸o viªn biÕt ®-îc tr×nh ®é, kh¶
n¨ng kiÕn thøc cña häc sinh, viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸ còng gióp gi¸o viªn rót
kinh nghiÖm vÒ x¸c ®Þnh môc ®Ých yªu cÇu, lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ nh÷ng
néi dung cÇn chó ý ®i s©u h¬n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña m×nh. Thùc chÊt
c¸c vÊn ®Ò ®ã lµ thu ®-îc c¸c tÝn hiÖu ph¶n håi, c¸c liªn hÖ ng-îc lµm cho
mèi quan hÖ thÇy trß trong qu¸ tr×nh d¹y häc trë thµnh mét hÖ kÝn, hÖ ®iÒu
khiÓn…
1
- Thùc tÕ, tõ tr-íc ®Õn nay viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¸c m«n häc nãi chung
vµ m«n ho¸ häc nãi riªng vÉn ®-îc tiÕn hµnh chñ yÕu theo ph-¬ng ph¸p
truyÒn thèng nh- kiÓm tra miÖng, kiÓm tra viÕt (15 phót, 45 phót, kiÓm tra häc
kú) b»ng h×nh thøc tr¾c nghiÖm tù luËn. Khi sö dông ph-¬ng ph¸p nµy ®Ó
kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn ph¶i ®Æt ra c©u hái phï hîp víi ®èi t-îng, thêi
gian, néi dung kiÕn thøc, häc sinh ph¶i sö dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, ph¶i
ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh ®Ó lý gi¶i, biÖn luËn tr¶ lêi c©u hái. Ph-¬ng ph¸p
nµy cã -u ®iÓm lµ cho phÐp kiÓm tra kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, chñ ®éng, tr×nh ®é
tæng hîp kiÕn thøc còng nh- ph-¬ng ph¸p t- duy, suy luËn, gi¶i thÝch, chøng
minh cña häc sinh khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, cã thÓ kiÓm tra s©u mét vÊn ®Ò nµo
®ã trong néi dung ch-¬ng tr×nh, gãp phÇn ph¸t triÓn ng«n ng÷ nãi vµ viÕt cña
häc sinh vµ nhÊt lµ phï hîp víi nhiÒu ®èi t-îng häc sinh. Tuy nhiªn ph-¬ng
ph¸p tr¾c nghiÖm tù luËn vÉn béc lé nhiÒu nh-îc ®iÓm c¬ b¶n nh-: kh«ng thÓ
kiÓm tra ®-îc nhiÒu kiÕn thøc trong ch-¬ng tr×nh häc v× vËy khã tr¸nh ®-îc
viÖc häc tñ, ®èi phã cña häc sinh, thiÕu tÝnh kh¸ch quan chÝnh x¸c; tèn thêi gian,
c«ng søc; kh«ng sö dông ®-îc ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i trong viÖc chÊm bµi.
§Ó kh¾c phôc nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p kiÓm tra truyÒn thèng, viÖc
nghiªn cøu sö dông ph-¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong kiÓm tra ®¸nh
gi¸ lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ phï hîp víi ®Þnh h-íng ®æi míi néi dung,
ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc ë c¸c bËc häc mµ Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ®Ò ra. §Æc
trong thêi ®iÓm hiÖn nay ngµnh gi¸o dôc b¾t ®Çu tiÕn hµnh d¹y ch-¬ng tr×nh
ph©n ban míi trong toµn quèc cho líp 10 THPT.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn chóng t«i m¹nh d¹n nghiªn cøu ®Ò tµi:
"X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng
tr×nh ho¸ häc líp 10 THPT- ban c¬ b¶n".
II. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu vµ ®èi t-îng nghiªn cøu
II.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu
Qu¸ tr×nh kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh trong gi¶ng d¹y
m«n ho¸ häc líp 10 ë tr-êng THPT - Ban c¬ b¶n.
2
- II.2. §èi t-îng nghiªn cøu.
X©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong ch-¬ng tr×nh ho¸ häc
líp 10 THPT- ban c¬ b¶n.
III. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô
III.1. Môc ®Ých cña ®Ò tµi
X©y dùng vµ sö dông c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng tr×nh ho¸
häc líp 10 THPT Ban c¬ b¶n nh»m gãp phÇn ®æi míi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
III.2. NhiÖm vô ®Ò tµi
1. Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ
tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
2. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña viÖc x©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
3. X©y dùng, lùa chän, s¾p xÕp hÖ thèng c©u hái TNKQ theo c¸c d¹ng:
D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt.
D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ®óng, sai.
D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ghÐp ®«i.
D¹ng c©u tr¾c nghiÖm nhiÒu lùa chän c©u tr¶ lêi ®Ò.
D¹ng c©u tr¾c nghiÖm b»ng h×nh vÏ.
4. B-íc ®Çu nghiªn cøu viÖc sö dông trong kiÓm tra, ®¸n h gi¸ kÕt qu¶
häc tËp cña häc sinh.
5. TiÕn hµnh thùc nghiÖm s- ph¹m ë tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn
Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu (Thµnh phè Hµ Néi) x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña ®Ò
tµi.
6. §Ò xuÊt viÖc sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong
kiÓm tra, ®¸nh gi¸ häc sinh THPT.
IV. Gi¶ thuyÕt khoa häc
NÕu viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
vµo viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc häc tËp líp 10 THPT ®-îc ¸p dông th×
gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
vµ chÊt l-îng d¹y, häc ë bËc THPT.
3
- V. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi chóng t«i ®· sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p
nghiªn cøu sau:
1. Nghiªn cøu lý luËn
- Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi
- Nghiªn cøu tµi liÖu lý luËn d¹y häc cã liªn quan ®Õn ph-¬ng ph¸p kiÓm
tra, ®¸nh gi¸.
- Lý luËn vÒ ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸; ®i s©u vÒ ph-¬ng ph¸p
kiÓm tra tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
- Quy tr×nh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ph-¬ng ph¸p x©y dùng c©u hái TNKQ.
- Nghiªn cøu néi dung, cÊu tróc ch-¬ng tr×nh líp 10 THPT.
2. §iÒu tra c¬ b¶n
- §iÒu tra, tæng hîp ý kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu gi¸o dôc.
- Trao ®æi ý kiÕn víi c¸c gi¸o viªn d¹y ho¸ häc ë c¸c tr-êng THPT vÒ néi
dung, h×nh thøc diÔn ®¹t, sè l-îng c©u hái vµ kh¶ n¨ng sö dông hÖ thèng bµi
tËp TNKQ ®· so¹n th¶o dïng ®Ó kiÓm tra qu¸ tr×nh thùc nghiÖm.
- Th¨m dß ý kiÕn cña häc sinh sau khi sö dông hÖ thèng bµi tËp tr¾c
nghiÖm kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm.
3. Thùc nghiÖm s- ph¹m vµ xö lý kÕt qu¶
- X¸c ®Þnh néi dung, kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸, x©y dùng
vµ sö dông hÖ thèng c©u hái TNKQ trong ch-¬ng tr×nh líp 10 - Ban c¬ b¶n.
- Thùc nghiÖm kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l-îng hÖ thèng c©u hái TNKQ ®·
®-îc chuÈn bÞ cho viÖc kiÓm tra kiÕn thøc cña häc sinh líp 10 - Ban C¬ b¶n.
- Xö lý kÕt qu¶ b»ng ph-¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong khoa häc gi¸o dôc.
VI. §iÓm míi cña luËn v¨n
1. X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan dïng cho líp 10
THPT - Ban c¬ b¶n.
2. Sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vµo kiÓ m tra, ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
4
- PhÇn II. Néi dung
Ch-¬ng i. Tæng quan vÒ c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi
i. C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
I.1. Kh¸i niÖm chøc n¨ng cña kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
a) Kh¸i niÖm kiÓm tra - ®¸nh gi¸:
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, kiÓm tra - ®¸nh gi¸ lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét
qu¸ tr×nh d¹y häc, ®¶m nhËn mét chøc n¨ng lý luËn d¹y häc c¬ b¶n, chñ yÕu
kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña qu¸ tr×nh nµy.
KiÓm tra lµ theo dâi, sù t¸c ®éng cña ng-êi kiÓm tra ®èi víi ng-êi häc
nh»m thu ®-îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh gi¸.
KiÓm tra cã 3 chøc n¨ng bé phËn liªn kÕt, thèng nhÊt, th©m nhËp vµo
nhau vµ bæ sung cho nhau ®ã lµ: ®¸nh gi¸, ph¸t hiÖn lÖch l¹c vµ ®iÒu chØnh.
VÒ mÆt lý luËn d¹y häc, kiÓm tra cã vai trß liªn hÖ nghÞch trong qu¸ tr×nh
d¹y häc. KiÓm tra biÕt nh÷ng th«ng tin, kÕt qu¶ vÒ qu¸ tr×nh d¹y cña thÇy vµ
qu¸ tr×nh häc cña trß ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cho sù ®iÒu khiÓn tèi -u
cña c¶ thÇy lÉn trß. Häc sinh sÏ häc tèt h¬n nÕu th-êng xuyªn ®-îc kiÓm tra
vµ ®-îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch nghiªm tóc, c«ng b»ng víi kü thuËt cao vµ ®¹t kÕt
qu¶ tèt.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp lµ qu¸ tr×nh ®o l-êng møc ®é ®¹t ®-îc cña häc
sinh vÒ c¸c môc tiªu vµ nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh d¹y häc. M« t¶ mét c¸ch ®Þnh
tÝnh vµ ®Þnh l-îng: tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng ®¾n, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh v÷ng ch¾c
cña kiÕn thøc, mèi liªn hÖ cña kiÕn thøc víi ®êi sèng, c¸c kh¶ n¨ng vËn dông
kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, møc ®é th«ng hiÓu, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t b»ng lêi nãi,
b»ng v¨n viÕt, b»ng chÝnh ng«n ng÷ chuyªn m«n cña häc sinh … vµ c¶ th¸i ®é
cña häc sinh trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c th«ng tin ph¶n håi tõ viÖc quan s¸t, kiÓm
tra, ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô ®-îc giao, ®èi chiÕu víi nh÷ng chØ
tiªu, yªu cÇu dù kiÕn, mong muèn ®¹t ®-îc cña m«n häc.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ c«ng
phu. V× vËy ®Ó viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp ®¹t kÕt qu¶ tèt th× quy tr×nh ®¸nh
gi¸ gåm nh÷ng c«ng ®o¹n sau:
5
- Ph©n tÝch môc tiªu häc tËp thµnh c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng.
§Æt ra c¸c yªu cÇu vÒ møc ®é ®¹t ®-îc c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng dùa
trªn nh÷ng dÊu hiÖu cã thÓ ®o l-êng hoÆc quan s¸t ®-îc.
TiÕn hµnh ®o l-êng c¸c dÊu hiÖu ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®-îc
vÒ c¸c yªu cÇu ®Æt ra, biÓu thÞ b»ng ®iÓm sè.
Ph©n tÝch, so s¸nh c¸c th«ng tin nhËn ®-îc víi c¸c yªu cÇu ®Ò ra
råi ®¸nh gi¸, xem xÐt kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh, møc ®é thµnh
c«ng cña ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña thÇy… ®Ó tõ ®ã cã thÓ c¶i
tiÕn, kh¾c phôc nh-îc ®iÓm.
Trong ®¸nh gi¸ ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c võa søc, b¸m s¸t yªu
cÇu cña ch-¬ng tr×nh.
b) Chøc n¨ng cña kiÓm tra - ®¸nh gi¸:
KiÓm tra gåm 3 chøc n¨ng bé phËn liªn kÕt thèng nhÊt víi nhau ®ã lµ:
®¸nh gi¸, ph¸t hiÖn lÖch l¹c vµ ®iÒu chØnh.
§¸nh
gi¸
Ph¸t
hiÖn lÖch
l¹c §iÒu
chØnh
H×nh 1: CÊu tróc chøc n¨ng cña kiÓm tra.
Môc tiªu Tr×nh ®é xuÊt Nghiªn cøu tµi KT-§G kÕt qu¶
®µo t¹o ph¸t cña HS liÖu míi häc tËp
H×nh 2: VÞ trÝ cña KT-§G trong qu¸ tr×nh d¹y häc
Tõ ®ã ta thÊy:
6
- Nhê ®¸nh gi¸ sÏ ph¸t hiÖn ra c¶ nh÷ng mÆt tèt lÉn mÆt ch-a tèt trong
tr×nh ®é ®¹t tíi cña häc sinh, trªn c¬ së ®ã t×m hiÓu kü nguyªn nh©n cña nh÷ng
lÖch l¹c, vÒ phÝa d¹y còng nh- phÝa häc, hoÆc cã thÓ tõ kh¸ch quan. Ph¸t hiÖn
ra lÖch l¹c, t×m ra nguyªn nh©n cña lÖch l¹c lµ rÊt quan träng. V× sù thµnh ®¹t
trong kÕt qu¶ lµ ®iÒu ®· dù kiÕn trong môc tiªu, cßn nh÷ng lÖch l¹c th-êng bÞ
bá qua, mµ nÕu söa ch÷a lo¹i trõ chóng th× chÊt l-îng sÏ ®-îc tèt lªn.
Tõ ®¸nh gi¸ vµ ph¸t hiÖn lÖch l¹c ng-êi thÇy ®iÒu chØnh, uèn n¾n, lo¹i trõ
nh÷ng lÖch l¹c ®ã, th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, thóc ®Èy chÊt l-îng d¹y
häc lªn rÊt nhiÒu.
I.2. ý nghÜa, b¶n chÊt cña viÖc KT-§G.
I.2.1. ý nghÜa cña viÖc KT-§G.
Víi häc sinh: ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng sÏ th-êng xuyªn cung
cÊp kÞp thêi nh÷ng th«ng tin "liªn hÖ ng-îc trong" gióp ng-êi häc tù ®iÒu
chØnh ho¹t ®éng häc. Nã gióp cho häc sinh kÞp thêi nhËn thÊy møc ®é ®¹t
®-îc nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh, cßn lç hæng kiÕn thøc nµo cÇn ®-îc bæ sung
tr-íc khi b-íc vµo phÇn míi cña ch-¬ng tr×nh häc tËp, cã c¬ héi ®Ó n¾m ch¾c
nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®èi víi tõng phÇn cña ch-¬ng tr×nh.
Ngoµi ra th«ng qua KT-§G häc sinh cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng trÝ tuÖ nh-: ghi nhí, t¸i hiÖn, chÝnh x¸c ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸
kiÕn thøc.
ViÖc KT-§G ph¸t huy trÝ th«ng minh, linh ho¹t vËn dông kiÕn thøc ®·
häc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng thùc tÕ.
NÕu viÖc KT-§G ®-îc tæ chøc nghiªm tóc, c«ng b»ng sÏ gióp häc sinh
n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong häc tËp; cã ý chÝ v-¬n lªn ®¹t kÕt qu¶
cao h¬n, cñng cè lßng tin vµo kh¶ n¨ng cña m×nh, n©ng cao ý thøc tù gi¸c,
kh¾c phôc tÝnh chñ quan tù m·n.
Víi gi¸o viªn: ViÖc KT-§G häc sinh cung cÊp cho gi¸o viªn nh÷ng
th«ng tin "liªn hÖ ng-îc ngoµi", qua ®ã cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kÞp thêi ho¹t
®éng d¹y cña m×nh.
7
- KT-§G kÕt hîp víi viÖc theo dâi th-êng xuyªn gióp cho gi¸o viªn n¾m
®-îc mét c¸ch cô thÓ vµ kh¸ chÝnh x¸c n¨ng lùc vµ tr×nh ®é mçi häc sinh
trong líp, tõ ®ã cã biÖn ph¸p cô thÓ, thÝch hîp båi d-ìng cô thÓ riªng cho tõng
nhãm häc sinh, n©ng cao chÊt l-îng häc tËp chung cho c¶ líp.
Qua KT-§G gi¸o viªn xem xÐt hiÖu qu¶ cña nh÷ng c¶i tiÕn trong néi
dung, ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc mµ m×nh ®· thùc hiÖn.
I.2.2. B¶n chÊt cña viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸.
VÒ mÆt lý luËn d¹y häc th× kiÓm tra thuéc ph¹m trï ph-¬ng ph¸p, nã gi÷
vai trß liªn hÖ nghÞch trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Tõ nh÷ng th«ng tin vÒ kÕt
qu¶ cña ho¹t ®éng c«ng t¸c trong hÖ d¹y häc mµ gãp phÇn quan träng quyÕt
®Þnh cho sù ®iÒu khiÓn tèi -u ho¹t ®éng cña hÖ d¹y (cho c¶ ng-êi d¹y vµ
ng-êi häc).
Trong d¹y häc - ®¸nh gi¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p, nÕu kh«ng cÈn
thËn dÔ dÉn ®Õn sai lÇm. V× vËy ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc nhÊt thiÕt ph¶i
®æi míi c¶i c¸ch KT-§G, sö dông kü thuËt ngµy cµng tiªn tiÕn, cã ®é tin cËy
cao, bªn c¹nh ®ã cßn cã c«ng cô KT-§G cho häc sinh ®Ó hä tù KT-§G kÕt
qu¶ lÜnh héi kiÕn thøc cña b¶n th©n m×nh, tõ ®ã ®iÒu chØnh uèn n¾n viÖc häc
tËp cña b¶n th©n.
Nh- vËy sù KT-§G cña ng-êi d¹y ph¶i g©y ra vµ thóc ®Èy ®-îc sù tù
KT-§G cña ng-êi häc. Hai mÆt nµy ph¶i thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. KT -
§G ph¶i cã t¸c dông lµm cho häc sinh thi ®ua häc tèt víi chÝnh m×nh chø
kh«ng ph¶i ®Ó ganh ®ua víi ng-êi kh¸c.
I.3. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸
I.3.1. Môc tiªu d¹y häc, môc ®Ých häc tËp - c¬ së cña viÖc ®¸nh gi¸ kÕt
qu¶ häc tËp.
* Môc tiªu d¹y häc lµ nh÷ng g× mµ häc sinh cÇn ®¹t ®-îc sau khi häc
xong m«n ho¸ häc ®ã lµ:
- HÖ thèng c¸c kiÕn thøc khoa häc vµ c¶ ph-¬ng ph¸p nhËn thøc chóng.
- HÖ thèng c¸c kü n¨ng vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo thùc tÕ.
- Th¸i ®é, t×nh c¶m ®èi víi khoa häc vµ x· héi.
* Môc ®Ých häc tËp cña häc sinh:
8
- - Ph¶i lÜnh héi ®-îc néi dung kiÕn thøc ®· häc nh»m ®¸p øng ®-îc nhu
cÇu nhËn thøc thÕ giíi tù nhiªn vµ x· héi.
- KiÕn thøc ®-îc trang bÞ nh»m ®¸p øng yªu cÇu vÒ thi tuyÓn, nghÒ
nghiÖp vµ cuéc sèng.
* Môc tiªu d¹y häc, môc ®Ých häc tËp chÝnh lµ c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh
néi dung ch-¬ng tr×nh, ph-¬ng ph¸p vµ quy tr×nh d¹y häc, häc tËp do ®ã nã
còng lµ c¬ së ®Ó lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ quy tr×nh KT-§G kÕt qu¶ häc tËp.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp dùa trªn c¸c môc tiªu d¹y häc sÏ nhËn ®-îc nh÷ng
th«ng tin ph¶n håi chÝnh x¸c nh»m bæ sung, hoµn thiÖn qu¸ tr×nh d¹y häc.
I.3.2. Nh÷ng nguyªn t¾c lý luËn d¹y häc cÇn tu©n thñ khi kiÓm tra
®¸nh gi¸.
1. KiÓm tra - ®¸nh gi¸ ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu d¹y häc. NghÜa lµ x¸c
®Þnh râ môc tiªu cÇn ®¹t ®-îc ph¶i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña viÖc ®¸nh gi¸.
2. H×nh thøc kiÓm tra - ®¸nh gi¸ ph¶i cã tÝnh hiÖu lùc, ®¶m b¶o møc ®é
chÝnh x¸c nhÊt ®Þnh.
3. Ph¶i ®¶m b¶o ®é tin cËy, ®é bÒn v÷ng cña sù ®¸nh gi¸.
4. §¶m b¶o tÝnh thuËn tiÖn cña c¸c h×nh thøc KT-§G.
5. B¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan cña ®¸nh gi¸: ®©y lµ yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu
®-îc, nã ¶nh h-ëng tíi toµn bé qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp. §¸nh gi¸
kh¸ch quan kÕt qu¶ häc tËp cña ng-êi häc sÏ gióp cho gi¸o viªn thu ®-îc tÝn
hiÖu ng-îc trong qu¸ tr×nh d¹y häc mét c¸ch chÝnh x¸c, tõ ®ã ®iÒu chØnh c¸ch
d¹y cña gi¸o viªn, c¸ch häc cña häc sinh nh»m n©ng cao chÊt l-îng d¹y vµ
häc. §ång thêi ®¸nh gi¸ kh¸ch quan t¹o ra yÕu tè t©m lý tÝch cùc cho ng-êi
®-îc ®¸nh gi¸, ®éng viªn khuyÕn khÝch hä häc tËp, ng¨n ngõa nh÷ng biÓu
hiÖn tiªu cùc trong KT-§G, thi cö.
6. Ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®Æc thï cña m«n häc kÕt hîp ®¸nh gi¸ lý thuyÕt vµ
®¸nh gi¸ thùc hµnh; ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn.
7. Ph¶i dùa vµo nh÷ng môc tiªu cô thÓ trong mét bµi, mét ch-¬ng hay
sau mét häc kú… víi nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é cô thÓ t-¬ng øng víi
néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc cña tõng líp häc, cÊp häc.
8. Ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng xu h-íng ®æi míi trong d¹y häc ë tr-êng THPT.
ViÖc ®¸nh gi¸ ph¶i gióp cho viÖc häc tËp mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, gióp
häc sinh cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t vµ s¸ng t¹o.
9
- I.3.3. C¸c tiªu chuÈn vÒ nhËn thøc ¸p dông cho bµi kiÓm tra - ®¸nh gi¸.
Cã 6 tiªu chuÈn vÒ qu¸ tr×nh nhËn thøc ®-îc ¸p dông cho KT -§G: ®ã lµ
c¸c møc ®é nhËn thøc ®i tõ thÊp ®Õn cao cña ho¹t ®éng t- duy.
- BiÕt (hay cßn gäi lµ nhí l¹i): ®©y lµ kh¶ n¨ng thÊp nhÊt trong lÜnh vùc
kiÕn thøc.
- HiÓu: lµ kü n¨ng häc sinh hiÓu ®-îc vÊn ®Ò hä biÕt, cã kh¶ n¨ng ¸p
dông nh÷ng kiÕn thøc ®· biÕt vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò míi.
- øng dông: lµ kh¶ n¨ng vËn dông c¸c kiÕn thøc quy luËt, kh¸i niÖm, ®Þnh
luËt… nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. Häc sinh cã kh¶ n¨ng t- duy tèt
sÏ vËn dông kiÕn thøc tèt.
- Ph©n tÝch: lµ kh¶ n¨ng t¸ch ra tõng phÇn ®Ó nghiªn cøu, ®Ó t×m hiÓu râ
®èi t-îng hay hiÖn t-îng. Ph©n tÝch cßn lµ sù ph©n biÖt c¸c dÊu hiÖu, c¸c ®Æc
tÝnh riªng biÖt cña ®èi t-îng hay hiÖn t-îng ®ã theo mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh.
- Tæng hîp: Lµ kü n¨ng kÕt hîp c¸c yÕu tè riªng biÖt ®Ó rót ra nh÷ng c¸i
chung, c¸c b¶n chÊt nhÊt cña ®èi t-îng hay hiÖn t-îng, tøc lµ nh÷ng dÊu hiÖu
trong mét tæng thÓ ph©n tÝch vµ tæng hîp cã sù liªn kÕt mËt thiÕt víi nhau lµ
hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh t- duy thèng nhÊt, nã cã t¸c dông quan träng trong
viÖc lÜnh héi c¸c kh¸i niÖm khoa häc.
- §¸nh gi¸: Cã thÓ coi lµ møc ®é cao nhÊt cña sù ph¸t triÓn c¸c k ü n¨ng
vÒ trÝ tuÖ. Dùa trªn sù hiÓu biÕt nh÷ng ph©n tÝch vµ tæng hîp ®Ó rót ra kÕt luËn
®óng nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt, xem xÐt kÕt luËn nµy cã -u nh-îc ®iÓm g×, cã vai
trß ra sao, tiÕn hµnh ¸p dông nã thÕ nµo. §ã chÝnh lµ kü n¨ng mµ cã thÓ ®Ò
xuÊt viÖc nhËn ®Þnh chÊt l-îng häc tËp cña häc sinh.
I.3.4. Quy tr×nh cña viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸.
VÒ c¬ b¶n quy tr×nh nµy gåm 5 b-íc.
B-íc 1: X©y dùng hÖ thèng chØ tiªu vÒ néi dung ®¸nh gi¸ vµ tiªu chÝ
®¸nh gi¸ (®¸nh gi¸ c¸i g×? vµ cho ®iÓm sè thÕ nµo?) t-¬ng øng víi hÖ thèng
môc tiªu d¹y häc ®· ®-îc cô thÓ ho¸ ®Õn chi tiÕt.
B-íc 2: ThiÕt kÕ c«ng cô ®¸nh gi¸ (hay lùa chän h×nh thøc KT -§G) vµ
kÕ ho¹ch sö dông chóng, tuú theo môc ®Ých KT-§G mµ cã thÓ lùa chän c¸c d¹ng
kiÓm tra (kiÓm tra s¬ bé, kiÓm tra th-êng ngµy, kiÓm tra ®Þnh kú vµ kiÓm tra tæng
kÕt); hoÆc c¸c h×nh thøc kiÓm tra (kiÓm tra miÖng, viÕt 15', 45', 90'…).
10
- B-íc 3: Thu nhËp sè liÖu ®¸nh gi¸: theo ®¸p ¸n, b¶ng ®Æc tr-ng, gi¸o
viªn chÊm bµi kiÓm tra, thèng kª ®iÓm kiÓm tra.
B-íc 4: Xö lý sè liÖu
B-íc 5: H×nh thµnh hÖ thèng kÕt luËn vÒ viÖc KT-§G vµ ®-a ra nh÷ng ®Ò
xuÊt ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc.
I.4. C¸c h×nh thøc kiÓm tra - ®¸nh gi¸.
Ta cã thÓ tãm t¾t c¸c h×nh thøc tæ chøc kiÓm tra ®¸nh gi¸ theo 2 b¶ng sau:
B¶ng 1: Nh÷ng c«ng cô ®Ó kiÓm tra - ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp.
Ph©n lo¹i c¸c kiÓu c«ng cô kiÓm tra
VÒ néi dung
a) Theo bµi häc
b) Theo ch-¬ng
c) Theo vÊn ®Ò lín
d) S¬ kÕt häc kú
KiÓu Test e) Tæng kÕt n¨m
C©u hái KT
VÒ tæ chøc
a) §Þnh kú cã b¸o tr-íc
b) BÊt th-êng
c) VÊn ®¸p trªn líp
Theo néi dung d¹y häc
a) ThÝ nghiÖm thùc hµnh
Bµi lµm
b) Bµi to¸n
kiÓm tra
c) §äc s¸ch, tµi liÖu, lµm
®Ò c-¬ng.
ViÕt b¸o c¸o khoa häc
a) C¸ nh©n
Ho¹t ®éng chuyªn ®Ò
b) Nhãm
cã h-íng dÉn
c) C¶ líp
Nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc (quan s¸t,
thu thËp d÷ liÖu, lµm b¸o c¸o, thuyÕt
tr×nh).
11
- B¶ng 2: Ph©n lo¹i c¸c kiÓu Test kiÓm tra
C¸c kiÓu Test kiÓm tra
Test cã ®Ó
Tr¶ lêi b»ng mét tõ
chç trèng
HS tr¶ lêi Tr¶ lêi b»ng c©u ng¾n
Bµi to¸n
Gi¶i tù do
ho¸ häc
Häc sinh chän:
- §óng hoÆc sai
- Cã hoÆc kh«ng
Test kÌm nhiÒu Häc sinh chän mét
c©u tr¶ lêi so¹n lêi gi¶i
s½n
Cã thÓ phèi hîp xen kÏ
2 kiÓu
I.4.1. KiÓm tra miÖng.
KiÓm tra miÖng lµ kiÓm tra vÊn ®¸p, lµ h×nh thøc kiÓm tra th-êng xuyªn,
nã ®-îc thùc hiÖn qua c¸c kh©u «n tËp, cñng cè bµi cò, tiÕp thu bµi míi, vËn
dông kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn. Víi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra miÖng gi¸o
viªn cã thÓ KT-§G ®-îc møc ®é thu nhËn kiÕn thøc cña ng-êi häc, biÕt ®-îc
kh¶ n¨ng t- duy, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t tr×nh bµy vÊn ®Ò ph¸t hiÖn ngay ®-îc lÖch
l¹c cña hä, tõ ®ã ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc cña thÇy vµ trß.
Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi h×nh thøc kiÓm tra miÖng.
- X¸c ®Þnh thËt chÝnh x¸c c¸c kiÕn thøc cÇn kiÓm tra, qua ®ã chÝnh x¸c
ho¸, cñng cè kiÕn thøc ®· thu nhËn ®-îc, rÌn luyÖn kü n¨ng tr× nh bµy m¹ch
l¹c vµ chuÈn bÞ ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc míi.
12
- - C©u hái ®Æt ra ph¶i chÝnh x¸c, râ rµng tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh cã thÓ
hiÓu theo nhiÒu nghÜa kh¸c nhau dÉn ®Õn l¹c ®Ò.
- Nh÷ng c©u hái, bµi tËp gi¸o viªn nªu ra kÝch thÝch tÝch cùc t- duy cña
häc sinh.
- C©u hái nªu lªn ph¶i phï hîp víi tõng ®èi t-îng häc sinh. Gi¸o viªn
cÇn theo dâi l¾ng nghe c©u tr¶ lêi cña häc sinh, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä béc lé
mét c¸ch tù nhiªn, ®Çy ®ñ nhÊt nh÷ng hiÓu biÕt cña hä. Sau khi häc sinh tr¶
lêi, gi¸o viªn ph¶i uèn n¾n, bæ sung kiÕn thøc, h-íng dÉn häc sinh c©u tr ¶ lêi
ng¾n gän, xóc tÝch.
I.4.2. KiÓm tra viÕt.
- KiÓm tra viÕt lµ h×nh thøc kiÓm tra 15 phót, 45 phót, kiÓm tra häc kú
d-íi h×nh thøc tù luËn.
I.4.2.a) ChuÈn bÞ tæ chøc bµi kiÓm tra viÕt (víi bµi kiÓm tra 15 phót gi¸o
viªn cã thÓ b¸o tr-íc hoÆc kh«ng b¸o tr-íc. Bµi kiÓm tra 45 phót ph¶i b¸o
tr-íc ®Ó häc sinh chuÈn bÞ).
- Lùa chän nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt trong nh÷ng bµi, ch-¬ng ®· häc.
- ChuÈn bÞ 2, 3 ®Ò cã néi dung, khèi l-îng, møc ®é khã cña kiÕn thøc, kü
n¨ng t-¬ng ®-¬ng víi nhau.
- Trong mçi ®Ò cÇn cã nhiÒu lo¹i c©u hái kh¸c nhau, c¸c c©u hái, bµi to¸n
hÕt søc râ rµng vµ x¸c ®Þnh thang ®iÓm cho hîp lý.
- ChÊm, tr¶ bµi ®óng quy ®Þnh.
I.4.2.b) Nh÷ng -u, nh-îc ®iÓm cña bµi kiÓm tra viÕt.
¦u ®iÓm:
1. Trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh cã thÓ kiÓm tra tÊt c¶ c ¸c häc sinh
trong líp.
2. ViÖc chuÈn bÞ c©u hái Ýt tèn thêi gian, c«ng søc
3. Ph¸t huy ®-îc ®éc lËp t- duy s¸ng t¹o cña häc sinh
4. Qua bµi lµm cña häc sinh gi¸o viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc tr×nh ®é kiÕn
thøc, kü n¨ng, sù ph¸t triÓn ng«n ng÷, c¸ch diÔn ®¹t v Ên ®Ò cña häc sinh.
13
- 5. KÕt qu¶ bµi kiÓm tra gióp gi¸o viªn ®¸nh gi¸ ®-îc t×nh h×nh tiÕp thu
chung cña c¶ líp vÒ mét vÊn ®Ò, mét néi dung nµo ®ã.
Nh-îc ®iÓm:
Víi kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh kh«ng bao qu¸t ®-îc toµn bé kiÕn thøc
®· häc cña häc sinh mµ chØ kiÓm tra ®-îc mét phÇn kiÕn thøc nhÊt ®Þnh nµo
®ã: khiÕn cho häc sinh dÔ cã chiÒu h-íng häc tñ.
Kh«ng kiÓm tra ®-îc kü n¨ng thùc hµnh vµ kh¶ n¨ng tæ chøc lao ®éng
cña häc sinh.
KÕt qu¶ bµi kiÓm tra cßn mang tÝnh chñ quan cña ng-êi chÊm vµ phô
thuéc vµo tæ chøc kiÓm tra, mÊt thêi gian, c«ng søc trong viÖc chÊm bµi.
I.4.3. Bµi kiÓm tra tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
HiÖn nay ta ®· sö dông ph-¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ®Ó kiÓm tra
kiÕn thøc kü n¨ng cña häc sinh ®¹t ®-îc b»ng hÖ thèng c¸c c©u hái vµ c¸c c©u
tr¶ lêi ng¾n, yªu cÇu häc sinh ph¶i lùa chän c©u tr¶ lêi vµ dïng ký hiÖu quy
-íc ®Ó hoµn thµnh. Víi d¹ng kiÓm tra nµy c¸ch cho ®iÓm hoµn toµn kh¸ch
quan kh«ng phô thuéc vµo ng-êi chÊm vµ cã thÓ sö dông ph-¬ng tiÖn kü thuËt
trong kiÓm tra.
§©y còng lµ ph-¬ng h-íng ®æi míi ph-¬ng ph¸p KT-§G trong d¹y häc,
ta sÏ xem xÐt cô thÓ ph-¬ng ph¸p nµy trong néi dung d-íi ®©y.
II. C©u hái, bµi tËp tr¾c nghiÖm.
II.1. Kh¸i niÖm.
Tr¾c nghiÖm (Test) lµ h×nh thøc ®o ®¹c ®-îc "tiªu chuÈn ho¸"cho mçi c¸
nh©n häc sinh b»ng "®iÓm".
Môc tiªu cña tr¾c nghiÖm lµ ®¸nh gi¸ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña häc sinh.
Tiªu chuÈn vÒ nhËn thøc ¸p dông cho tr¾c nghiÖm lµ:
1. BiÕt
2. HiÓu
3. øng dông
4. Ph©n tÝch
14
- 5. Tæng hîp
6. §¸nh gi¸
C¸c c©u hái tr¾c nghiÖm cã thÓ chia lµm 2 lo¹i lµ c©u hái tr¾c nghiÖm t ù
luËn vµ c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
II.2. Tr¾c nghiÖm tù luËn.
II.2.1. Kh¸i niÖm.
Tr¾c nghiÖm tù luËn lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp b»ng viÖc
sö dông c«ng cô ®o l-êng lµ c¸c c©u hái, häc sinh tr¶ lêi d-íi d¹ng bµi viÕt
trong mét kho¶ng thêi gian ®· ®Þnh tr-íc.
Tr¾c nghiÖm tù luËn ®ßi hái häc sinh ph¶i nhí l¹i kiÕn thøc, ph¶i biÕt s¾p
xÕp vµ diÔn ®¹t ý kiÕn cña m×nh mét c¸ch chÝnh x¸c râ rµng.
Bµi TNTL trong mét chõng mùc nµo ®ã ®-îc chÊm ®iÓm mét c¸ch chñ
quan, ®iÓm bëi nh÷ng ng-êi chÊm kh¸c nhau cã thÓ kh«ng thèng nhÊt. Mét
bµi tù luËn th-êng cã Ýt c©u hái v× ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó viÕt c©u tr¶ lêi.
Khi viÕt c©u hái tù luËn, gi¸o viªn cÇn ph¶i diÔn ®¹t c©u hái mét c¸ch râ
nghÜa, ®Çy ®ñ, cÇn lµm râ nh÷ng yªu cÇu trong c©u tr¶ lêi c¶ vÒ ®é dµi cña nã;
viÖc chÊm bµi tèn thêi gian.
II.2.2. C¸c d¹ng c©u hái TNTL.
a) C©u hái tù luËn cã sù tr¶ lêi më réng: lo¹i c©u nµy cã ph¹m vi t-¬ng
®èi réng vµ kh¸i qu¸t häc sinh ®-îc tù do diÔn ®¹t t- t-ëng vµ kiÕn thøc trong
c©u tr¶ lêi nªn cã thÓ ph¸t huy ãc s¸ng t¹o vµ suy luËn. Lo¹i c©u tr¶ lêi nµy
®-îc gäi lµ tiÓu luËn.
b) C©u tù luËn víi sù tr¶ lêi cã giíi h¹n. Lo¹i nµy th-êng cã nhiÒu c©u
hái víi néi dung t-¬ng ®èi hÑp. Mçi c©u tr¶ lêi lµ mét ®o¹n ng¾n nÕu viÖc
chÊm ®iÓm dÔ h¬n.
Cã 3 lo¹i c©u tr¶ lêi cã giíi h¹n.
Lo¹i c©u ®iÒn thªm vµ tr¶ lêi ®¬n gi¶n. §ã lµ mét nhËn ®Þnh viÕt d-íi
d¹ng mÖnh ®Ò kh«ng ®Çy ®ñ hay mét c©u hái ®-îc ®Æt ra mµ häc sinh ph¶i tr¶
lêi b»ng mét c©u hay mét tõ (trong TNKQ ®-îc gäi lµ c©u ®iÒn khuyÕt).
15
- Lo¹i c©u tõ tr¶ lêi ®o¹n ng¾n trong ®ã häc sinh cã thÓ tr¶ lêi b»ng hai
hoÆc 3 c©u trong giíi h¹n cña gi¸o viªn.
Gi¶i bµi to¸n cã liªn quan tíi trÞ sè cã tÝnh to¸n sè häc ®Ó ra mét kÕt
qu¶ cô thÓ ®óng theo yªu cÇu cña ®Ò bµi.
II.2.3. ¦u nh-îc ®iÓm cña TNTL.
a) ¦u ®iÓm:
- Cho phÐp kiÓm tra ®-îc nhiÒu ng-êi trong mét thêi gian ng¾n, tèn Ýt
thêi gian vµ c«ng søc cho viÖc chuÈn bÞ cña gi¸o viªn.
- RÌn cho häc sinh kh¶ n¨ng tr×nh bµy , diÔn t¶ c©u tr¶ lêi b»ng chÝnh
ng«n ng÷ cña hä, ®o ®-îc møc ®é t- duy (kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hî p,
so s¸nh); TNTL kh«ng nh÷ng kiÓm tra ®-îc møc ®é chÝnh x¸c cña kiÕn
thøc mµ cßn kiÓm tra ®-îc kü n¨ng gi¶i bµi ®Þnh tÝnh còng nh- ®Þnh l-îng
cña häc sinh.
- Cã thÓ KT-§G c¸c môc tiªu liªn quan ®Õn th¸i ®é, sù hiÓu biÕt nh÷ng ý
niÖm, së thÝch vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t t- t-ëng cña häc sinh.
- H×nh thµnh cho häc sinh kü n¨ng s¾p ®Æt ý t-ëng, suy diÔn, ph©n tÝch,
tæng hîp kh¸i qu¸t ho¸… ph¸t huy tÝnh ®éc lËp t- duy s¸ng t¹o cña häc sinh.
;
b) Nh-îc ®iÓm:
- Bµi kiÓm tra theo kiÓu tù luËn khã ®¹i diÖn ®Çy ®ñ cho néi dung m«n
häc do sè l-îng néi dung Ýt.
- V× l-îng c©u hái Ýt nªn kh«ng thÓ kiÓm tra hÕt c¸c néi dung trong
ch-¬ng tr×nh häc.
- ViÖc chÊm ®iÓm phô thuéc vµo ng-êi ®Æt thang ®iÓm vµ chñ quan cña
ng-êi chÊm.
- §iÓm sè cã ®é tin cËy thÊp vµ nhiÒu nguyªn nh©n n h-: phô thuéc vµo
tÝnh chÊt chñ quan, tr×nh ®é ng-êi chÊm, häc sinh cã thÓ häc tñ, häc lÖch.
16
- II.3. Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
II.3.1. Kh¸i niÖm.
TNKQ lµ ph-¬ng ph¸p KT-§G kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh b»ng hÖ
thèng c©u hái TNKQ gäi lµ "kh¸ch quan" v× hÖ thèng cho ®iÓm hoµn toµn
kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ng-êi chÊm.
Mét bµi TNKQ gåm nhiÒu c©u hái víi néi dung kiÕn thøc kh¸ réng, mçi
c©u tr¶ lêi th-êng chØ thÓ hiÖn b»ng mét dÊu hiÖu ®¬n gi¶n. Néi dung bµi
TNKQ còng cã phÇn chñ quan v× kh«ng khái bÞ ¶nh h-ëng tÝnh chñ quan cña
ng-êi so¹n c©u hái.
II.3.2. C¸c d¹ng c©u hái TNKQ.
C©u hái TNKQ cã thÓ chia lµm 5 lo¹i chÝnh sau:
II.3.2.a) C©u tr¾c nghiÖm "®óng, sai":
C©u nµy ®-îc tr×nh bµy d-íi d¹ng c©u ph¸t biÓu vµ häc sinh tr¶ lêi b»ng
c¸ch lùa chän mét trong hai ph-¬ng ¸n ®óng hoÆc sai.
* Nh÷ng l-u ý khi x©y dùng d¹ng c©u ®óng, sai:
- §óng còng ph¶i ®óng hoµn toµn, sai còng ph¶i sai hoµn toµn.
- Tr¸nh nh÷ng ®iÒu ch-a thèng nhÊt.
* ¦u ®iÓm: Cña tr¾c nghiÖm ®óng sai lµ lo¹i c©u ®¬n gi¶n dïng ®Ó tr¾c
nghiÖm kiÕn thøc vÒ nh÷ng sù kiÖn, v× vËy so¹n lo¹i c©u hái nµy t-¬ng ®èi dÔ
dµng, Ýt ph¹m lçi, mang tÝnh kh¸ch quan khi chÊm.
* Nh-îc ®iÓm: Häc sinh cã thÓ ®o¸n mß v× vËy ®é tin cËy thÊp, dÔ t¹o
®iÒu kiÖn cho häc sinh häc thuéc lßng h¬n lµ hiÓu, Ýt phï hîp víi ®èi t-îng
häc sinh giái.
II.3.2.b) C©u tr¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u ®Ó lùa chän:
C©u t¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u tr¶ lêi ®Ó lùa chän (hay c©u hái nhiÒu lùa
chän) lµ lo¹i c©u ®-îc dïng nhiÒu nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Mét c©u hái nhiÒu
c©u tr¶ lêi (c©u dÉn) ®ßi hái häc sinh t×m ra c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong nhiÒu
17
- kh¶ n¨ng tr¶ lêi cã s½n, c¸c kh¶ n¨ng, c¸c ph-¬ng ¸n tr¶ lêi kh¸c nhau nh-ng
®Òu cã vÎ hîp lý (hay cßn gäi lµ c¸c c©u nhiÔu).
* ¦u ®iÓm: Gi¸o viªn cã thÓ dïng lo¹i c©u hái nµy ®Ó KT-§G nh÷ng môc
tiªu d¹y häc kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh-:
+ X¸c ®Þnh mèi t-¬ng quan nh©n qu¶.
+ NhËn biÕt c¸c ®iÒu sai lÇm
+ GhÐp c¸c kÕt qu¶ hay c¸c ®iÒu quan s¸t ®-îc víi nhau
+ §Þnh nghÜa c¸c kh¸i niÖm
+ T×m nguyªn nh©n cña mét sè sù kiÖn
+ NhËn biÕt ®iÓm t-¬ng ®ång hay kh¸c biÖt gi÷a hai hay nhiÒu vËt
+ X¸c ®Þnh nguyªn lý hay ý niÖm tæng qu¸t tõ nh÷ng sù kiÖn
+ X¸c ®Þnh thø tù hay c¸ch s¾p ®Æt gi÷a nhiÒu vËt
+ XÐt ®o¸n vÊn ®Ò ®ang ®-îc tranh luËn d-íi nhiÒu quan ®iÓm.
§é tin cËy cao h¬n kh¶ n¨ng ®o¸n mß hay may rñi Ýt h¬n so víi c¸c
lo¹i c©u hái TNKQ kh¸c khi sè ph-¬ng ¸n lùa chän t¨ng lªn, häc sinh buéc
ph¶i xÐt ®o¸n, ph©n biÖt kü tr-íc khi tr¶ lêi c©u hái.
TÝnh gi¸ trÞ tèt h¬n víi bµi tr¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u tr¶ lêi ®Ó chän cã
thÓ ®o ®-îc c¸c kh¶ n¨ng nhí, ¸p dông c¸c nguyªn lý, ®Þnh l uËt… tæng qu¸
,
ho¸…rÊt cã hiÖu qu¶.
ThËt sù kh¸ch quan khi chÊm bµi. §iÓm sè bµi TNKQ kh«ng phô thuéc
vµo ch÷ viÕt, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña häc sinh hoÆc chñ quan cña ng-êi chÊm.
* Nh-îc ®iÓm:
Lo¹i c©u nµy khã so¹n vµ ph¶i t×m cho ®-îc c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt, cßn
nh÷ng c©u cßn l¹i gäi lµ c©u nhiÔu th× còng cã vÎ hîp lý. Ngoµi ra ph¶i so¹n
c©u hái sao cho cã thÓ ®o ®-îc c¸c møc trÝ n©ng cao h¬n møc biÕt, nhí, hiÓu.
Kh«ng tho¶ m·n víi nh÷ng häc sinh cã ãc s¸ng t¹o, t- duy tèt cã thÓ
t×m ra nh÷ng c©u tr¶ lêi hay lín h¬n ®¸p ¸n.
18
nguon tai.lieu . vn
