Xem mẫu
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
XÊY DÛÅNG NÏÌN TÛ THEO
PHAÁPTÛ
NHÊN
TÛÚÃNG
DÊN HÖÌ C
ÀÙÅNG VÙN CÛÚÂNG* - NGUYÏÎN VÙN ÀÖÌNG**
Ngaây nhêån:17/11/2017
Ngaây phaãn biïån:
25/12/2017
Ngaây duyïåt àùng:
29/12/2017
Toám tùæt:
Hiïån nay Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ nhên dên ta àang àêíy maånh thûåc hiïån cöng cuöåc caãi caách
dûång möåt nïìn tû phaáp dên chuã, tiïën böå, mang àêåm tñnh nhên dên, phuåc vuå àùæc lûåc cho lúåi ñch cu
vaâ phaát triïín àêët nûúác. Baâi viïët têåp trung phên tñch, luêån giaãi nïìn taãng cú baãn trong tû tûúãng Hö
nhên dên; tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì caãi caách hïå thöëng tû phaáp vaâ xêy dûång nïìn phaáp chïë xaä höåi c
àaánh giaá, kïët luêån vaâ kiïën nghõ àöëi vúái cöng taác tû phaáp úã Viïåt Nam.
Tûâ khoáa:
Caãi caách tû phaáp; Höì Chñ Minh; nïìn tû phaáp nhên dên; xêy dûång nïìn tû phaáp.
BUILDING THE JUDICIARY ACCORDING TO THE HO CHI MINH’S THOUG
Abstract:
At present, the Party, the State and people are stepping up the implementation of judicial reform i
democratic, progressive and deeply democratic judiciary to serve the interests of The people, for the cause of b
the country. The paper focuses on analyzing and explaining the basic foundations of Ho Chi Minh’s thought o
people’s judiciary; Ho Chi Minh’s idea of reforming the judicial system and building a socialist legal syst
assessment, conclusions and recommendations for judicial work in Vietnam are made.
Keywords:
Judicial reform; Ho Chi Minh; The people’s judiciary; Building the judiciary.
1. Nïìn taãng àïí xêy dûång nïìn tû phaáp nhên
hiïìn taâi, trong quaá trònh laänh àaåo àêët nûúác, Chuã tõch
dên theo tû tûúãng Höì Chñ Minh
Höì Chñ Minh àaä thûåc thi triïåt àïí vêën àïì
“àûác
Trong cöng cuöåc xêy dûång nïìn tû phaáp nûúác nhaâ, trõ” vúái “phaáp trõ”
trïn cú súã caách maång, khoa hoåc vaâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh rêët chuá troång túái tñnh nhênnhên nghôa, noái ài àöi vúái laâm, vò haånh phuác cuãa
vùn, vúái Ngûúâi, tû phaáp vaâ phaáp luêåt laâ do con ngûúâinhên dên [9]. Àöìng thúâi, nhaâ nûúác àoá phaãi vêån haânh
vaâ vò con ngûúâi, khöng theo kiïíu tû phaáp àöåc tön. vaâ quaãn lyá bùçng möåt nïìn tû phaáp dên, tiïën böå, hïå
Trong tû tûúãng cuãa Ngûúâi bao giúâ cuäng chuá yá túáithöëng phaáp luêåt nghiïm minh, kïët húåp chùåt cheä vúái
tñnh haâi hoaâ, giaãi quyïët möëi quan hïå giûäa ngûúâi vúáigiaáo duåc àaåo àûác... Àoá laâ cú súã tû tûúãng àùåt nïìn
ngûúâi, giûäa ngûúâi vúái cöng viïåc trïn nïìn taãng coá lyá, moáng hònh thaânh tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì phaáp
coá tònh.
quyïìn, vïì cöng taác tû phaáp.
Chuã tõch Höì Chñ Minh àùåc biïåt quan têm àïën
Àöëi vúái tûâng lônh vûåc cöng taác, möîi àöëi tûúång
quyïìn lûåc cuãa nhaâ nûúác Viïåt Nam dên chuã cöång hoaâ khaác nhau, Chuã tõch Höì Chñ Minh àïìu coá nhûäng tû
phaãi thuöåc vïì nhên dên, lúåi ñch phaãi vò dên. Àoá laâ tûúãng tònh caãm, lúâi daåy, nhùæc nhúã ên cêìn, Baác hiïíu
möåt nhaâ nûúác dên chuã - dên laâ chuã vaâ dên laâm chuã.roä àùåc trûng, nhiïåm vuå àùåc thuâ cuãa àöåi nguä caán böå
Quan niïåm vïì sûå thöëng nhêët giûäa “àûác trõ” vúái “phaáplaâm cöng taác tû phaáp, Ngûúâi khùèng àõnh:
“Tû phaáp
trõ” trong nhaâ nûúác phaáp quyïìn trong tû tûúãng Höì laâ cú quan troång yïëu cuãa chñnh quyïìn”. Cuäng
Chñ Minh coá nguöìn göëc sêu xa tûâ truyïìn thöëng vùn vò vêåy, chó sau 10 ngaây giaânh àûúåc chñnh quyïìn
hoaá phûúng Àöng vaâ tûâ têëm gûúng trõ nûúác cuãa caác
võ vua chuáa hiïìn minh trong lõch sûã Viïåt Nam. Tuy
* Vùn phoâng Luêåt sû Chñnh Phaáp
nhiïn, vûúåt lïn têët caã nhûäng öng vua àûác àöå vaâ keã sô ** Trûúâng Àaåi hoåc Luêåt Haâ Nöåi
9 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
(19/8/1945), dûúái sûå laänh àaåo trûåc tiïëp cuãa Chuã phaáp nhên dên laâ möåt nïìn tû phaáp gùæn boá vúái dên,
tõch Höì Chñ Minh ngaây 28/8/1945 Böå Tû phaáp nûúác gêìn dên, vò dên, möåt nïìn tû phaáp cuãa nhûäng thêím
Viïåt Nam dên chuã cöång hoaâ àûúåc thaânh lêåp, àaánh phaán nhên dên, lùn löån vúái dên vaâ hiïíu dên chûá khöng
dêëu chùång àûúâng xêy dûång vaâ trûúãng thaânh cuãa phaãi laâ nhûäng quan toâa aán xa vúâi kheáp kñn caánh cûãa
ngaânh tû phaáp nûúác nhaâ. Höì Chuã tõch dùån doâ: tû cöng àûúâng maâ xûã aán taåo ra sûå caách biïåt vúái dên, tû
caách àaåo àûác cuãa caán böå àûúåc ào bùçng sûå tin yïu, tûúãng Höì Chñ Minh àûúåc thïí hiïån àêåm neát qua caác
quyá mïën cuãa ngûúâi dên, vúái riïng caán böå tû phaáp nguyïn tùæc cú baãn vïì töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa hïå
phaãi lêëy cöng viïåc phuång sûå nhên dên laâm leä söëng, thöëng tû phaáp nhû: nguyïn tùæc baão àaãm quyïìn bònh
laâm muåc tiïu phêën àêëu, àùåt lúåi ñch cuãa nhên dên, àùèng cuãa moåi cöng dên trûúác phaáp luêåt, coá sûå tham
cuãa dên töåc lïn trïn hïët, phaãi tuên thuã phaáp luêåt, gia cuãa àaåi diïån nhên dên vaâo viïåc xeát xûã cuãa Toâa
giûä gòn vaâ baão vïå phaáp luêåt [5].
aán, Toâa aán xeát xûã cöng khai...
Trong thû gûãi Höåi nghõ cöng taác tû phaáp thaáng
2. Caãi caách tû phaáp - àiïìu kiïån àïí xêy dûång
2/1948, Ngûúâi viïët: “Caán böå tû phaáp phaãi tuyïåt àöëi möåt nïìn tû phaáp nhên dên
trung thaânh, caác baån laâ nhûäng ngûúâi phuå traách thi Möåt ngaây sau khi àoåc Tuyïn ngön àöåc lêåp khùèng
haânh luêåt phaáp, leä têët nhiïn caác baån phaãi nïu cao àõnh quyïìn con ngûúâi vaâ quyïìn cuãa caác dên töåc, taåi
têëm gûúng Phuång cöng thuã phaáp, chñ cöng vö tû
phiïn hoåp àêìu tiïn cuãa Chñnh phuã (3/9/1945), trong
cho nhên dên noi theo”. Lúâi daåy naây cuãa Chuã tõch6 nhiïåm vuå cêëp baách, Chuã tõch Höì Chñ Minh àïì ra
Höì Chñ Minh àaä ài vaâo têm khaãm möîi ngûúâi laâm nhiïåm vuå thûá ba laâ
“Chuáng ta phaãi coá ngay möåt Hiïën
cöng taác tû phaáp vaâ nhên dên Viïåt Nam; nhûng
phaáp dên chuã; phaãi töí chûác caâng súám caâng hay cuöåc
hiïíu vaâ thûåc hiïån cho àuáng, cho àêìy àuã, phuâ húåp Töíng tuyïín cûã vúái chïë àöå phöí thöng àêìu phiïëu”
[3]
vúái cöng cuöåc caãi caách tû phaáp hiïån nay laâ vêën àïì àïí súám coá möåt Nhaâ nûúác húåp hiïën do nhên dên bêìu
rêët àaáng quan têm.
ra. Ngaây 17/9/1945, Chuã tõch Höì Chñ Minh kyá Sùæc
Nùm 1950, noái chuyïån taåi Höåi nghõ hoåc têåp cuãa lïånh êën àõnh thïí lïå Töíng tuyïín cûã, àïën ngaây
caán böå ngaânh tû phaáp, Chuã tõch Höì Chñ Minh nïu 20/9/1945, Ngûúâi kyá Sùæc lïånh söë 34/SL thaânh lêåp uyã
yïu cêìu trong cöng taác xûã aán: “Phaãi cöng bùçng, liïm ban dûå thaão hiïën phaáp cuãa nûúác Viïåt Nam Dên chuã
khiïët, trong saåch. Nhû thïë cuäng chûa àuã. Khöng thïí
Cöång hoaâ àïí chuêín bõ àïå trònh Quöëc höåi thöng qua,
chó haån chïë hoaåt àöång cuãa mònh trong khung Toâa vúái tû tûúãng “phaáp trõ”
cuãa Höì Chñ Minh àùåc biïåt thïí
aán. Phaãi gêìn dên, hiïíu dên, giuáp dên. Giuáp dên, hoåc hiïån nöíi bêåt úã viïåc baão àaãm tñnh khoa hoåc, hiïåu lûåc
dên àïí giuáp mònh thïm liïm khiïët, thïm cöng bùçng”
vaâ nghiïm minh cuãa phaáp luêåt [9].
[6], tûâ lúâi daåy êëy khiïën möîi ngûúâi dên Viïåt Nam thêëm Chó hún hai thaáng sau khi tuyïn böë àöåc lêåp
nhuêìn tû tûúãng vaâ quan niïåm thùèng thùæn cuãa Ngûúâi, (23/11/1945), Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä kyá Sùæc lïånh
Chuã tõch Höì Chñ Minh daåy nhû vêåy àïì nhùæc nhúã vïì 64-SL vïì viïåc thaânh lêåp Ban Thanh tra àùåc biïåt vaâ
tònh traång caán böå tû phaáp xa dên, chó thuöåc luêåt möåt möåt Toaâ aán àùåc biïåt coá nhiïåm vuå giaám saát vaâ xeát xûã
caách maáy moác, khöng hiïíu cuöåc söëng thûåc cuãa ngûúâi caác sai phaåm cuãa caác nhên viïn tûâ trong caác uyã ban
dên, khöng hiïíu phong tuåc, têåp quaán àïí coá àûúåc nhên dên caác cêëp àïën cú quan cao nhêët cuãa chñnh
nhûäng phaán quyïët thêëu tònh àaåt lyá, àïí ngûúâi dên quyïìn (caác Böå). Böën ngaây sau khi kyá Sùæc lïånh thaânh
àûúåc “têm phuåc khêíu phuåc”.
lêåp Ban Thanh tra àùåc biïåt vaâ Toaâ aán àùåc biïåt, ngaây
Vïì baãn chêët vaâ nguöìn göëc quyïìn lûåc tû phaáp cuãa 27/11/1945, Höì Chñ Minh laåi kyá tiïëp Sùæc lïånh êën
nhaâ nûúác, Chuã tõch Höì Chñ Minh cho rùçng:
“Caán böå àõnh hònh phaåt “Töåi àûa vaâ nhêån höëi löå”, àûa vaâ nhêån
caác cú quan, caác àoaân thïí, cêëp cao thò quyïìn to, cêëp
höëi löå seä bõ phaåt tûâ 5 àïën 20 nùm khöí sai, vaâ phaãi
thêëp thò quyïìn nhoã, quyïìn lûåc naây laâ do Àaãng hoùåc nöåp phaåt gêëp àöi söë tiïìn nhêån höëi löå. Àïën cuöëi nùm
Chñnh phuã, àoaân thïí uãy cho hoå quyïìn laänh àaåo maâ 1945, khi giao cho àöìng chñ Lï Giaãn phuå traách ngaânh
coá. Xeát cho cuâng, quyïìn lûåc àoá cuäng àïìu do nhên Cöng an (Ty Liïm phoáng), Ngûúâi àaä dùån rùçng: “Chuá
dên uãy thaác ra vúái nhûäng thúâi haån nhêët àõnh”
[7]. Vúái phuå traách ngaânh naây laâ phaãi thiïët diïån vö tû, tûác laâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh, yá tûúãng vïì möåt chïë àöå xaä höåi
mùåt sùæt khöng thiïn võ. Nïëu chuá khöng thiïët diïån vö
múái töët àeåp, vïì möåt nïìn cöng lyá dên chuã, tiïën böå,tû thò Baác seä thiïët diïån vö tû àöëi vúái chuá”
thïí hiïån
möåt nïìn tû phaáp nhên dên àaä xuêët hiïån tûâ rêët súám möåt quan àiïím thùèng thùæn, liïm chñnh úã Ngûúâi
. Nhû
vaâ tû tûúãng xuyïn suöët, nhêët quaán trong toaân böå vêåy, chó trong voâng 3-4 thaáng sau ngaây tuyïn böë
cuöåc àúâi hoaåt àöång caách maång cuãa Ngûúâi. Nïìn tû nûúác Viïåt Nam àöåc lêåp, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä
10 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
têåp trung cao àöå cho viïåc xêy dûång böå maáy, trong àoá vuå baão vïå Töí quöëc. Hiïën phaáp nùm 1959 thïí hiïån
coá vêën àïì chöëng tham nhuäng, möåt trong nhûäng vêën àiïìu àoá roä neát vaâ àêìy àuã hún khi quy àõnh:
“Têët caã
àïì lúán liïn quan túái sûå söëng coân cuãa chïë àöå múái. nhên viïn cú quan nhaâ nûúác àïìu phaãi... tuên theo
Ngay caã khi noái vïì Àaãng, gùæn vúái vêën àïì phaáp luêåtHiïën phaáp vaâ phaáp luêåt...; Nhaâ nûúác chiïíu theo phaáp
chöëng tham nhuäng, Ngûúâi khùèng àõnh: “Nïëu cêìn coá luêåt baão höå quyïìn súã hûäu vïì àêët àai... vïì tû liïåu saãn
àaãng phaái thò seä laâ àaãng dên töåc Viïåt Nam. Àaãng àoáxuêët... cuãa nöng dên, ngûúâi lao àöång riïng leã, tû saãn
seä chó coá möåt muåc àñch laâm cho dên töåc ta hoaân dên töåc; cöng dên coá nghôa vuå tuên theo Hiïën phaáp,
toaân àöåc lêåp. Àaãng viïn cuãa àaãng àoá seä laâ têët caã
phaáp luêåt, kyã luêåt lao àöång, trêåt tûå cöng cöång vaâ
quöëc dên Viïåt Nam, trûâ nhûäng keã phaãn quöëc vaâ nhûäng quy tùæc sinh hoaåt cöng cöång”
[8].
nhûäng keã tham ö ra ngoaâi”[3], trong lúâi daåy naây Chuã
Bùæt nguöìn tûâ tû tûúãng yïu nûúác, thûúng dên,
tõch Höì Chñ Minh àaä àùåt ngang haâng keã tham ö vúái Chuã tõch Höì Chñ Minh sau khi vûâa giaânh àûúåc chñnh
keã phaãn quöëc, hai töåi danh naây àïìu xïëp vaâo khung quyïìn dên chuã nhên dên, mùåc duâ phaãi àöëi phoá vúái
hònh phaåt tûã hònh theo Quöëc lïånh 10 àiïìu thûúãng vaâ thuâ trong, giùåc ngoaâi (giùåc ngoaåi xêm, giùåc àoái, giùåc
10 àiïìu phaåt ngaây 26/01/1946 do Höì Chñ Minh kyá.
döët,...) vaâ muön vaân khoá khùn, vêîn daânh nhiïìu thúâi
Chuã tõch Höì Chñ Minh rêët chuá troång xêy dûång böågian cho viïåc quy àõnh chïë àõnh “tû phaáp baão trúå”,
maâ
maáy caác cú quan tû phaáp vaâ xaác àõnh àêy laâ cú thûåc chêët laâ trúå giuáp phaáp lyá hiïån nay - àïí hoaåt àöång
quan troång yïëu cuãa chñnh quyïìn. Caác cú quan tû
àiïìu tra, xeát xûã töåi phaåm àûúåc baão àaãm tiïën haânh
phaáp theo Hiïën phaáp nùm 1946 göìm caác Toâa aán nhû qu y trònh töë tuång cuãa caác quöëc gia vùn minh,
(Toâa aán töëi cao, caác Toâa aán phuác thêím, caác Toâa aán
tiïën böå khaác. Tû tûúãng naây xuêët phaát tûâ yïu cêìu
àïå nhõ cêëp vaâ sú cêëp), trong thúâi kyâ naây, cú quan baão vïå uy tñn cuãa Nhaâ nûúác dên chuã nhên dên non
cöng töë laâ möåt böå phêån töí chûác bïn trong Toâa aán;treã trong nhiïåm vuå baão vïå ngûúâi dên, traánh oan sai,
lõch sûã xêy dûång vaâ phaát triïín cuãa cú quan cöng töë laåm quyïìn hoùåc ûác hiïëp dên, cuäng nhû khöng àïí
(nay laâ Viïån kiïím saát nhên dên) gùæn liïìn vúái quaá loåt töåi phaåm. Ngay sau Caách maång thaáng Taám thaânh
trònh caãi caách tû phaáp úã nûúác ta vaâ chõu sûå chi phöëicöng, nhùçm baão àaãm coá luêåt sû thûåc hiïån baâo chûäa
möåt caách trûåc tiïëp cuãa quaá trònh caãi caách àoá; tûâ
cho bõ can, bõ caáo trûúác caác phiïn xeát xûã taåi Toaâ aán
nùm 1946 àïën nùm 1950, hïå thöëng cú quan cöng
cuãa chïë àöå dên chuã nhên dên, Chuã tõch Höì Chñ
töë àûúåc töí chûác nùçm trong cú cêëu cuãa Toaâ aán, do Minh àaä kyá Sùæc lïånh söë 10/SL ngaây 10/10/1945 vïì
Böå Tû phaáp quaãn lyá. Tuy nhiïn, Böå trûúãng Böå Tû viïåc duy trò töí chûác luêåt sû cuä. Hiïën phaáp 1946
phaáp khöng coá quyïìn trûåc tiïëp laâm nhiïåm vuå cöng (Àiïìu 67) quy àõnh: “Ngûúâi bõ caáo àûúåc quyïìn tûå
töë. Àïí nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa Toaâ aán, baâo chûäa lêëy hoùåc mûúån luêåt sû”,
ngay sau àoá Chuã
Àaãng ta àaä chó àaåo xêy dûång hïå thöëng Toaâ aán caáctõch Höì Chñ Minh àaä kyá caác Sùæc lïånh 13/SL ngaây
cêëp. Nùm 1950, cuâng vúái viïåc thaânh lêåp hïå thöëng 24/1/1946, trong àoá coá quy àõnh vïì chïë àöå Tû phaáp
Toaâ aán nhên dên caác cêëp, töí chûác vaâ hoaåt àöång baão trúå: “Nïëu bõ can khöng coá ai bïnh vûåc, öng
cuãa cú quan cöng töë àaä coá nhûäng thay àöíi àaáng kïí. Chaánh aán seä cûã möåt luêåt sû hoùåc möåt baâo chûäa
Hïå thöëng Thêím phaán göìm: thêím phaán ngöìi (laâ caác viïn àïí baâo chûäa”. Àùåc biïåt, taåi Sùæc lïånh söë 113/
thêím phaán thûåc hiïån nhiïåm vuå xeát xûã) vaâ thêímSL ngaây 28/6/1946 vïì lïå phñ vaâ aán phñ (Àiïìu 7)
phaán àûáng (laâ caác thêím phaán thûåc hiïån nhiïåm vuåcuäng quy àõnh: “Nguyïn caáo hoùåc bõ caáo trong möåt
cöng töë). Höì Chñ Minh coi phaát triïín tû phaáp laâ cú viïåc höå coá quyïìn xin tû phaáp baão trúå”
[4], nhû vêåy
súã àïí xaä höåi phaát triïín, Ngûúâi àûa ra khùèng àõnh: coá thïí thêëy chïë àõnh baão trúå tû phaáp cuäng àûúåc aáp
“Tû phaáp coá töët thò xaä höåi múái töët, xaä höåi töët ngûúâi
duång àöëi vúái caác vuå viïåc dên sûå do toaâ xeát xûã.
dên múái coá àûúåc hïå thöëng phaáp luêåt baão vïå”
[8].
Sùæc lïånh söë 217/SL ngaây 22/11/1946 quy àõnh
Tû tûúãng vïì phaáp chïë caách maång, phaáp chïë xaä vïì viïåc caác võ thêím phaán àïå nhõ cêëp (tónh vaâ khu) coá
höåi chuã nghôa thïí hiïån roä neát trong tû tûúãng Höì Chñ bùçng Luêåt khoa cûã nhên coá thïí ra laâm luêåt sû vúái
Minh, mùåc duâ thuêåt ngûä àoá khöng àûúåc sûã duångcaác àiïìu kiïån thúâi gian cuå thïí, nïëu coá 3 nùm thûåc
trong Hiïën phaáp nùm 1946 vaâ Hiïën phaáp nùm 1959.
haânh chûác vuå tû phaáp trûúác caác Toaâ aán khöng phaãi
Tû tûúãng àoá thïí hiïån úã chöî, taåi muåc A, chûúng II têåp sûå, chûa àuã 3 nùm phaãi têåp sûå luêåt sû thïm;
cuãa Hiïën phaáp nùm 1946 daânh ra 2 àiïìu quy àõnh
nïëu laâ Thêím phaán taåi möåt quaãn haåt Toaâ thûúång thêím,
nghôa vuå cuãa cöng dên, thò nghôa vuå tön troång Hiïën múái thöi chûác 1 nùm thò khöng àûúåc múã Vùn phoâng
phaáp, tuên theo phaáp luêåt àûúåc àùåt ra ngay sau nghôa
luêåt sû úã quaãn haåt àoá, vò võ Thêím phaán naây vêîn coá
11 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
thïí coân aãnh hûúãng trong àõa haåt vaâ àùåc biïåt, khöng
Trong hoaåt àöång cuãa mònh Chuã tõch Höì Chñ Minh,
bõ liïn àúái àïën nhûäng vuå phaãi xûã phuác thêím vaâ aán
àaä nïu têëm gûúng saáng vïì viïåc tuên thuã luêåt phaáp,
keáo daâi. Do söë lûúång luêåt sû coân quaá nhoã khöng àuãtön troång kyã cûúng. Baãn thên Ngûúâi luön àïì cao vaâ
àaáp ûáng nhu cêìu nïn Sùæc lïånh söë 69/SL ngaây 18/6/ coi troång pheáp nûúác, thiïët diïån vö tû, kiïn quyïët,
1949 vaâ Sùæc lïånh söë 144/SL ngaây 22/12/1949 àaä cûáng rùæn, cöng bùçng, cöng minh. Àöëi vúái ngûúâi caán
quy àõnh vïì viïåc múã röång chïë àöå baâo chûäa, cho pheáp böå tû phaáp, Ngûúâi khöng chó àoâi hoãi caán böå tû phaáp
caác bõ can, bõ caáo coá thïí nhúâ möåt cöng dên khöng laâ nhûäng ngûúâi phuå traách thi haânh phaáp luêåt, nïn leä
phaãi laâ luêåt sû bïnh vûåc trûúác caác Toaâ aán (trûâ Toaâdô nhiïn, phaãi hïët loâng vò caái chung, vò nhên dên maâ
aán binh taåi mùåt trêån). Theo Chuã tõch Höì Chñ Minh baão vïå phaáp luêåt, baão àaãm sûå cöng bùçng, cöng minh
giaáo duåc nhên dên hiïíu biïët vïì phaáp luêåt laâ cêìn thiïët, trong viïåc aáp duång phaáp luêåt vúái tinh thêìn cao nhêët,
vò àiïìu àoá taåo ra tñnh chuã àöång cuãa ngûúâi dên trong àoá laâ nhûäng tiïu chuêín laâm nïn baãn chêët múái cuãa
thûåc thi phaáp luêåt. Nhûng caán böå - nhêët laâ caán böåcaán böå tû phaáp, suy röång ra laâ cuãa caã nïìn tû phaáp
ngaânh tû phaáp - laâm gûúng trong viïåc tuên thuã phaáp múái. Ngûúâi àaä tûâng cùn dùån ngûúâi caán böå tû phaáp
luêåt cuäng rêët cêìn thiïët.
phaãi cöng bùçng, khöng àûúåc lêîn löån giûäa cöng vaâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh coi àaåo àûác vaâ phaáp luêåt laâtöåi, coá cöng thò àûúåc thûúãng, coá löîi thò phaãi bõ phaåt
hai mùåt khöng thïí taách rúâi trong ngûúâi caán böå phaáp vaâ khöng vò cöng maâ quïn löîi, khöng vò löîi maâ quïn
lyá. “Coá thêëm nhuêìn àaåo àûác vö saãn, coá thêëm nhuêìn cöng, Ngûúâi quan niïåm: “Cöng taác tû phaáp suy cho
àûác nhên cuãa àaåo àûác thò ngûúâi caán böå phaáp lyá múái
cuâng laâ úã àúâi vaâ laâm ngûúâi”
.
laâm töët cöng taác xêy dûång phaáp luêåt vaâ thi haânh Trong baâi phaát biïíu chó àaåo taåi Höåi nghõ Tû phaáp
phaáp luêåt”
. Phaáp luêåt ài àöi vúái àaåo àûác, xêy dûång toaân quöëc nùm 1950, Ngûúâi nhêën maånh àïën vai troâ,
möåt nïìn phaáp quyïìn nhên nghôa laâ neát hïët sûác àöåc yá nghôa cuãa phaáp luêåt:
“Phaáp luêåt cuãa ta hiïån nay
àaáo cuãa tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì phaáp luêåt. Tû baão vïå quyïìn lúåi cho haâng triïåu ngûúâi lao àöång, Phaáp
tûúãng àoá coá cöåi rïî hïët sûác sêu xa tûâ truyïìn thöëng, luêåt cuãa ta laâ phaáp luêåt thêåt sûå dên chuã, vò noá baão vïå
thêëm nhuêìn àaåo lyá nhên baãn cuãa dên töåc song haânh quyïìn tûå do, dên chuã röång raäi cho nhên dên lao àöång...
vúái tû tûúãng vïì phaáp lyá cuãa thïë giúái. Àoá chñnh laâ sûå
Ngûúâi naâo sûã duång quyïìn tûå do quaá mûác cuãa mònh
kïët tuå tinh hoa cuãa dên töåc vúái nhûäng giaá trõ thúâi àaåi
maâ phaåm àïën tûå do cuãa ngûúâi khaác laâ phaåm
trong con ngûúâi Chuã tõch Höì Chñ Minh. Àïì cao vai phaáp”, Ngûúâi cùn dùån:“Phaãi cöë gùæng laâm cho luêåt
troâ cuãa phaáp luêåt Chuã tõch Höì Chñ Minh àöìng thúâiphaáp dên chuã ngaây caâng nhiïìu hún, töët hún. Thïm
hïët sûác quan têm àïën vêën àïì laâm thïë naâo àïí phaáp nûäa laâ phaãi luön luön cöë gùæng hoåc têåp lyá luêån, hoåc
luêåt àûúåc thûåc thi, Ngûúâi cho rùçng trûúác hïët phaáp têåp àûúâng löëi chñnh saách cuãa Chñnh phuã”.
Ngûúâi hïët
luêåt phaãi àêìy àuã vaâ chñnh xaác, sau àoá phaáp luêåt phaãisûác quan têm túái viïåc xêy dûång vaâ hoaân thiïån hïå
àïën àûúåc vúái ngûúâi dên, laâm cho dên hiïíu roä phaáp thöëng phaáp luêåt, laâm cú súã àïí moåi ngûúâi dên vaâ caán
luêåt àïí söëng vaâ laâm theo phaáp luêåt. Búãi vêåy, Ngûúâi
böå tön troång, thûåc hiïån. Trong suöët thúâi gian giûä
tûâng noái:
“Möåt nhaâ nûúác vûäng maånh, coá hiïåu lûåccûúng võ Chuã tõch nûúác, Ngûúâi àaä hai lêìn àûáng àêìu
phaãi laâ möåt nhaâ nûúác laâm cho moåi ngûúâi dên biïëtUyã ban soaån thaão Hiïën phaáp (Hiïën phaáp 1946 vaâ
söëng vaâ laâm viïåc theo Hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt. Nhaâ1959); àaä kyá lïånh cöng böë 16 luêåt, 613 sùæc lïånh vaâ
nûúác phaáp quyïìn chó phaát huy hiïåu lûåc cuãa mònh khi nhiïìu vùn baãn dûúái luêåt khaác
[7]. Chuã tõch Höì Chñ
noá biïët kïët húåp giaáo duåc àaåo àûác vaâ phaáp luêåt trong
Minh laâ ngûúâi coá cöng lúán nhêët trong sûå nghiïåp lêåp
quaãn lyá xaä höåi vaâ nhaâ nûúác”.
Ngûúâi yïu cêìu nhûäng hiïën vaâ lêåp phaáp. Nhûng àiïìu quan troång hún laâ Ngûúâi
ngûúâi thûåc thi, thi haânh phaáp luêåt phaãi cöng têm, têåp trung chó àaåo àûa phaáp luêåt vaâo thûåc tiïîn cuöåc
minh baåch, nghiïm minh. Cuäng trong Lïî tuyïn thïå
söëng, laâm cho phaáp luêåt coá hiïåu lûåc trong thûåc tïë,
cho caác Thêím phaán múái, Ngûúâi nhùæc nhúã:
“Thêím taåo cú chïë baão àaãm cho phaáp luêåt àûúåc thûåc thi.
phaán cuãa nûúác Viïåt Nam múái, phaãi chñ cöng vö tû,
Liïn hïå vúái thûåc tiïîn caãi caách tû phaáp úã nûúác ta
khöng àûúåc àïí cho neán baåc àêm toaåc túâ giêëy”[8], thúâi àiïím hiïån nay cho thêëy, chêët lûúång xeát xûã cuãa
Ngûúâi àaä nïu cao àûác thanh liïm, àïì cao hai chûä
ngaânh toâa aán nhiïìu nùm qua khöng ngûâng àûúåc nêng
“cöng têm” cuãa ngûúâi caán böå tû phaáp vaâ yïu cêìu lïn nhûng cuâng vúái sûå tiïën böå cuãa dên chuã, sûác maånh
khöng àïí lúåi ñch caá nhên laâm múâ mùæt maâ laâm saigiaám saát cuãa nhên dên, cuãa baáo chñ maâ nhiïìu vuå aán
phaáp luêåt.
oan sai àùåc biïåt nghiïm troång àûúåc àûa ra aánh saáng,
12 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
nhiïìu ngûúâi bõ oan àûúåc minh oan, àûúåc xin löîi, böìi túái nùng lûåc thûåc tïë cuãa cöng chûác Viïåt Nam noái
thûúâng. Caác vuå aán Huyânh Vùn Neán (Bònh Thuêån);chung vaâ nùng lûåc trong viïåc giûä möåt nhiïåm vuå cuå
Nguyïîn Thanh Chêën, Trêìn Vùn Thïm, Haân Àûác Long
thïí trong böå maáy nhaâ nûúác noái riïng vúái tinh
(Bùæc Giang), Buâi Vùn Haãi (Àöìng Nai), Lûúng Ngoåc thêìn “Laâm nghïì gò cuäng phaãi hoåc”
vaâ “Laâm nghïì gò
Phi (Thaái Bònh), Trêìn Vùn Chiïën (Tiïìn Giang), phaãi gioãi nghïì àoá”
[3].
Nguyïîn Minh Huâng (Têy Ninh)... thêåt sûå gêy chêën
Tûâ thûåc tiïîn cho thêëy, toaâ aán laâ núi giaám saát kïët
àöång dû luêån vïì nhûäng vi phaåm töë tuång diïîn ra taåi quaã hoaåt àöång cuãa caã hïå thöëng tû phaáp, ngay caã
caác cú quan àiïìu tra truy töë, xeát xûã dêîn àïën oan sai
viïåc thi haânh aán úã khêu cuöëi cuâng cuãa töë tuång hònh
àùåc biïåt nghiïm troång. Roä raâng, tû phaáp chûa laâm sûå, töë tuång dên sûå cuäng nhû töë tuång haânh chñnh coân
töët, ngûúâi dên vö töåi àaä khöng àûúåc phaáp luêåt baão gùåp nhiïìu khoá khùn cuäng phaãi xem xeát tûâ cöåi nguöìn
vïå. Do àoá, muåc tiïu quan troång cuãa caãi caách tû phaáp cuãa vêën àïì laâ chêët lûúång baãn aán. Baãn aán cöng bùçng,
laâ: “Xêy dûång nïìn tû phaáp trong saåch, vûäng maånh, vö tû luön taåo ra sûác maånh vaâ tñnh chñnh àaáng cuãa
dên chuã, nghiïm minh, baão vïå cöng lyá, tûâng bûúác hïå thöëng cú quan tû phaáp. Theo Nghõ quyïët 49 “Töí
hiïån àaåi, phuåc vuå nhên dên, phuång sûå Töí quöëc Viïåt chûác hïå thöëng toaâ aán theo thêím quyïìn xeát xûã, khöng
Nam xaä höåi chuã nghôa”
[9] àûúåc nïu trong Nghõ quyïët
phuå thuöåc vaâo àún võ haânh chñnh cêëp huyïån; toaâ aán
söë 49-NQ/TW ngaây 02/6/2005 cuãa Böå Chñnh trõ vïì sú thêím khu vûåc àûúåc töí chûác úã möåt hoùåc möåt söë
“Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020” [2] laâ àún võ haânh chñnh cêëp huyïån; toaâ aán phuác thêím coá
rêët thiïët thûåc.
nhiïåm vuå chuã yïëu xeát xûã phuác thêím vaâ xeát xûã sú
Roä raâng, tû phaáp chûa laâm töët, ngûúâi dên vö töåi thêím möåt söë vuå aán; Toaâ thûúång thêím àûúåc töí chûác
àaä khöng àûúåc phaáp luêåt baão vïå. Do àoá, muåc tiïu theo khu vûåc coá nhiïåm vuå xeát xûã phuác thêím; Toaâ aán
quan troång cuãa caãi caách tû phaáp laâ: “
Xêy dûång nïìn nhên dên töëi cao coá nhiïåm vuå töíng kïët kinh nghiïåm
tû phaáp trong saåch, vûäng maånh, dên chuã, nghiïm
xeát xûã, hûúáng dêîn aáp duång thöëng nhêët phaáp luêåt,
minh, baão vïå cöng lyá, tûâng bûúác hiïån àaåi, phuåc vuåphaát triïín aán lïå vaâ xeát xûã giaám àöëc thêím, taái thêím”
nhên dên, phuång sûå Töí quöëc Viïåt Nam xaä höåi chuã [1]. Viïåc nghiïn cûáu caãi caách Toaâ aán, phaãi xuêët phaát
nghôa” [9] àûúåc nïu trong Nghõ quyïët söë 49-NQ/TW
tûâ yïu cêìu cú baãn cuãa viïåc xêy dûång Nhaâ nûúác phaáp
ngaây 02/6/2005 cuãa Böå Chñnh trõ vïì “Chiïën lûúåc caãi quyïìn laâ àaãm baão tñnh àöåc lêåp cuãa Toaâ aán. Trong hïå
caách tû phaáp àïën nùm 2020” laâ rêët thiïët thûåc. Trïn thöëng caác cú quan tû phaáp hiïån nay, cú quan àiïìu
tinh thêìn kïë thûâa caác baãn Hiïën phaáp trûúác àoá, àùåctra tuy hoaåt àöång àöåc lêåp theo quy àõnh cuãa phaáp
biïåt laâ Hiïën phaáp 1946 vúái tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì luêåt töë tuång hònh sûå nhûng do cú chïë töí chûác caán
phên cöng, kiïím soaát quyïìn lûåc, Hiïën phaáp nùm
böå, Thuã trûúãng cú quan àiïìu tra coá thïí kiïm nhiïåm
2013 àaä coá möåt bûúác tiïën múái, lêìn àêìu tiïn trong möåt chûác vuå haânh chñnh nhû Töíng cuåc trûúãng, Phoá
Hiïën phaáp nûúác ta chó roä Quöëc höåi thûåc hiïån quyïìn giaám àöëc Cöng an tónh, Phoá trûúãng Cöng an huyïån
lêåp hiïën (khöng coân laâ duy nhêët coá quyïìn lêåp hiïën nïn hoaåt àöång àiïìu tra khoá traánh khoãi sûå chó àaåo
nhû Hiïën phaáp nùm 1992), quyïìn lêåp phaáp (Àiïìu
mang tñnh haânh chñnh. ÚÃ ngaânh Kiïím saát, do àùåc
69), Chñnh phuã thûåc hiïån quyïìn haânh phaáp (Àiïìu thuâ cuãa ngaânh vïì tñnh têåp trung thöëng nhêët, kiïím saát
94) vaâ Toâa aán nhên dên thûåc hiïån quyïìn tû phaáp viïn ngoaâi viïåc thûåc hiïån thêím quyïìn vaâ chõu traách
(Àiïìu 102). Viïåc xaác nhêån caác cú quan khaác nhau nhiïåm trûúác phaáp luêåt, coân bõ chó àaåo mang tñnh
thûåc hiïån caác quyïìn lêåp phaáp, haânh phaáp vaâ tû phaáp haânh chñnh cuãa Viïån trûúãng Viïån kiïím saát. Vò vêåy,
laâ möåt thay àöíi quan troång, taåo àiïìu kiïån àïí laâm roä cêìn xêy dûång tñnh àöåc lêåp cuãa Toaâ aán nhû möåt thaânh
võ trñ, vai troâ, nhiïåm vuå quyïìn haån cuãa möîi quyïìn. luyä cuöëi cuâng àïí giaãm thiïíu töëi àa sûå can thiïåp tûâ
Àïí baão àaãm nhaâ nûúác phaáp quyïìn coá hiïåu lûåc bïn ngoaâi vaâo hoaåt àöång cuãa Toaâ aán.
maånh, vúái tû tûúãng “tòm ngûúâi taâi àûác”, chiïu hiïìn
Xêy dûång mö hònh Toaâ aán möåt mùåt taåo thuêån
àaäi sô, cêìu ngûúâi hiïìn taâi, Höì Chñ Minh àùåc biïåt quan lúåi cho viïåc thûåc hiïån quyïìn lûåc nhaâ nûúác nhûng
têm túái viïåc xêy dûång àöåi nguä caán böå cöng chûác cuäng cêìn quan têm àïën lúåi ñch cuãa cöng dên khi coá
vûâa “höìng” vûâa “chuyïn”. “Höìng” úã àêy laâ noái túái phêím viïåc phaãi hïå luyå àïën chöën phaáp àònh. Quan àiïím
chêët àaåo àûác cuãa ngûúâi caán böå cöng chûác, maâ haângcuãa Chuã tõch Höì Chñ Minh vïì xêy dûång cú quan tû
àêìu vaâ xuyïn suöët laâ yá thûác vaâ tinh thêìn têån tuyå phuåc
phaáp phaãi “gêìn dên, hiïíu dên, giuáp dên, hoåc dên”
vuå nhên dên, phuåc vuå Töí quöëc. Coân
“Chuyïn” laâ noái vêîn cêìn àûúåc quaán triïåt khi thiïët kïë phaåm vi quaãn
13 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
nguon tai.lieu . vn
XÊY DÛÅNG NÏÌN TÛ THEO
PHAÁPTÛ
NHÊN
TÛÚÃNG
DÊN HÖÌ C
ÀÙÅNG VÙN CÛÚÂNG* - NGUYÏÎN VÙN ÀÖÌNG**
Ngaây nhêån:17/11/2017
Ngaây phaãn biïån:
25/12/2017
Ngaây duyïåt àùng:
29/12/2017
Toám tùæt:
Hiïån nay Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ nhên dên ta àang àêíy maånh thûåc hiïån cöng cuöåc caãi caách
dûång möåt nïìn tû phaáp dên chuã, tiïën böå, mang àêåm tñnh nhên dên, phuåc vuå àùæc lûåc cho lúåi ñch cu
vaâ phaát triïín àêët nûúác. Baâi viïët têåp trung phên tñch, luêån giaãi nïìn taãng cú baãn trong tû tûúãng Hö
nhên dên; tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì caãi caách hïå thöëng tû phaáp vaâ xêy dûång nïìn phaáp chïë xaä höåi c
àaánh giaá, kïët luêån vaâ kiïën nghõ àöëi vúái cöng taác tû phaáp úã Viïåt Nam.
Tûâ khoáa:
Caãi caách tû phaáp; Höì Chñ Minh; nïìn tû phaáp nhên dên; xêy dûång nïìn tû phaáp.
BUILDING THE JUDICIARY ACCORDING TO THE HO CHI MINH’S THOUG
Abstract:
At present, the Party, the State and people are stepping up the implementation of judicial reform i
democratic, progressive and deeply democratic judiciary to serve the interests of The people, for the cause of b
the country. The paper focuses on analyzing and explaining the basic foundations of Ho Chi Minh’s thought o
people’s judiciary; Ho Chi Minh’s idea of reforming the judicial system and building a socialist legal syst
assessment, conclusions and recommendations for judicial work in Vietnam are made.
Keywords:
Judicial reform; Ho Chi Minh; The people’s judiciary; Building the judiciary.
1. Nïìn taãng àïí xêy dûång nïìn tû phaáp nhên
hiïìn taâi, trong quaá trònh laänh àaåo àêët nûúác, Chuã tõch
dên theo tû tûúãng Höì Chñ Minh
Höì Chñ Minh àaä thûåc thi triïåt àïí vêën àïì
“àûác
Trong cöng cuöåc xêy dûång nïìn tû phaáp nûúác nhaâ, trõ” vúái “phaáp trõ”
trïn cú súã caách maång, khoa hoåc vaâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh rêët chuá troång túái tñnh nhênnhên nghôa, noái ài àöi vúái laâm, vò haånh phuác cuãa
vùn, vúái Ngûúâi, tû phaáp vaâ phaáp luêåt laâ do con ngûúâinhên dên [9]. Àöìng thúâi, nhaâ nûúác àoá phaãi vêån haânh
vaâ vò con ngûúâi, khöng theo kiïíu tû phaáp àöåc tön. vaâ quaãn lyá bùçng möåt nïìn tû phaáp dên, tiïën böå, hïå
Trong tû tûúãng cuãa Ngûúâi bao giúâ cuäng chuá yá túáithöëng phaáp luêåt nghiïm minh, kïët húåp chùåt cheä vúái
tñnh haâi hoaâ, giaãi quyïët möëi quan hïå giûäa ngûúâi vúáigiaáo duåc àaåo àûác... Àoá laâ cú súã tû tûúãng àùåt nïìn
ngûúâi, giûäa ngûúâi vúái cöng viïåc trïn nïìn taãng coá lyá, moáng hònh thaânh tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì phaáp
coá tònh.
quyïìn, vïì cöng taác tû phaáp.
Chuã tõch Höì Chñ Minh àùåc biïåt quan têm àïën
Àöëi vúái tûâng lônh vûåc cöng taác, möîi àöëi tûúång
quyïìn lûåc cuãa nhaâ nûúác Viïåt Nam dên chuã cöång hoaâ khaác nhau, Chuã tõch Höì Chñ Minh àïìu coá nhûäng tû
phaãi thuöåc vïì nhên dên, lúåi ñch phaãi vò dên. Àoá laâ tûúãng tònh caãm, lúâi daåy, nhùæc nhúã ên cêìn, Baác hiïíu
möåt nhaâ nûúác dên chuã - dên laâ chuã vaâ dên laâm chuã.roä àùåc trûng, nhiïåm vuå àùåc thuâ cuãa àöåi nguä caán böå
Quan niïåm vïì sûå thöëng nhêët giûäa “àûác trõ” vúái “phaáplaâm cöng taác tû phaáp, Ngûúâi khùèng àõnh:
“Tû phaáp
trõ” trong nhaâ nûúác phaáp quyïìn trong tû tûúãng Höì laâ cú quan troång yïëu cuãa chñnh quyïìn”. Cuäng
Chñ Minh coá nguöìn göëc sêu xa tûâ truyïìn thöëng vùn vò vêåy, chó sau 10 ngaây giaânh àûúåc chñnh quyïìn
hoaá phûúng Àöng vaâ tûâ têëm gûúng trõ nûúác cuãa caác
võ vua chuáa hiïìn minh trong lõch sûã Viïåt Nam. Tuy
* Vùn phoâng Luêåt sû Chñnh Phaáp
nhiïn, vûúåt lïn têët caã nhûäng öng vua àûác àöå vaâ keã sô ** Trûúâng Àaåi hoåc Luêåt Haâ Nöåi
9 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
(19/8/1945), dûúái sûå laänh àaåo trûåc tiïëp cuãa Chuã phaáp nhên dên laâ möåt nïìn tû phaáp gùæn boá vúái dên,
tõch Höì Chñ Minh ngaây 28/8/1945 Böå Tû phaáp nûúác gêìn dên, vò dên, möåt nïìn tû phaáp cuãa nhûäng thêím
Viïåt Nam dên chuã cöång hoaâ àûúåc thaânh lêåp, àaánh phaán nhên dên, lùn löån vúái dên vaâ hiïíu dên chûá khöng
dêëu chùång àûúâng xêy dûång vaâ trûúãng thaânh cuãa phaãi laâ nhûäng quan toâa aán xa vúâi kheáp kñn caánh cûãa
ngaânh tû phaáp nûúác nhaâ. Höì Chuã tõch dùån doâ: tû cöng àûúâng maâ xûã aán taåo ra sûå caách biïåt vúái dên, tû
caách àaåo àûác cuãa caán böå àûúåc ào bùçng sûå tin yïu, tûúãng Höì Chñ Minh àûúåc thïí hiïån àêåm neát qua caác
quyá mïën cuãa ngûúâi dên, vúái riïng caán böå tû phaáp nguyïn tùæc cú baãn vïì töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa hïå
phaãi lêëy cöng viïåc phuång sûå nhên dên laâm leä söëng, thöëng tû phaáp nhû: nguyïn tùæc baão àaãm quyïìn bònh
laâm muåc tiïu phêën àêëu, àùåt lúåi ñch cuãa nhên dên, àùèng cuãa moåi cöng dên trûúác phaáp luêåt, coá sûå tham
cuãa dên töåc lïn trïn hïët, phaãi tuên thuã phaáp luêåt, gia cuãa àaåi diïån nhên dên vaâo viïåc xeát xûã cuãa Toâa
giûä gòn vaâ baão vïå phaáp luêåt [5].
aán, Toâa aán xeát xûã cöng khai...
Trong thû gûãi Höåi nghõ cöng taác tû phaáp thaáng
2. Caãi caách tû phaáp - àiïìu kiïån àïí xêy dûång
2/1948, Ngûúâi viïët: “Caán böå tû phaáp phaãi tuyïåt àöëi möåt nïìn tû phaáp nhên dên
trung thaânh, caác baån laâ nhûäng ngûúâi phuå traách thi Möåt ngaây sau khi àoåc Tuyïn ngön àöåc lêåp khùèng
haânh luêåt phaáp, leä têët nhiïn caác baån phaãi nïu cao àõnh quyïìn con ngûúâi vaâ quyïìn cuãa caác dên töåc, taåi
têëm gûúng Phuång cöng thuã phaáp, chñ cöng vö tû
phiïn hoåp àêìu tiïn cuãa Chñnh phuã (3/9/1945), trong
cho nhên dên noi theo”. Lúâi daåy naây cuãa Chuã tõch6 nhiïåm vuå cêëp baách, Chuã tõch Höì Chñ Minh àïì ra
Höì Chñ Minh àaä ài vaâo têm khaãm möîi ngûúâi laâm nhiïåm vuå thûá ba laâ
“Chuáng ta phaãi coá ngay möåt Hiïën
cöng taác tû phaáp vaâ nhên dên Viïåt Nam; nhûng
phaáp dên chuã; phaãi töí chûác caâng súám caâng hay cuöåc
hiïíu vaâ thûåc hiïån cho àuáng, cho àêìy àuã, phuâ húåp Töíng tuyïín cûã vúái chïë àöå phöí thöng àêìu phiïëu”
[3]
vúái cöng cuöåc caãi caách tû phaáp hiïån nay laâ vêën àïì àïí súám coá möåt Nhaâ nûúác húåp hiïën do nhên dên bêìu
rêët àaáng quan têm.
ra. Ngaây 17/9/1945, Chuã tõch Höì Chñ Minh kyá Sùæc
Nùm 1950, noái chuyïån taåi Höåi nghõ hoåc têåp cuãa lïånh êën àõnh thïí lïå Töíng tuyïín cûã, àïën ngaây
caán böå ngaânh tû phaáp, Chuã tõch Höì Chñ Minh nïu 20/9/1945, Ngûúâi kyá Sùæc lïånh söë 34/SL thaânh lêåp uyã
yïu cêìu trong cöng taác xûã aán: “Phaãi cöng bùçng, liïm ban dûå thaão hiïën phaáp cuãa nûúác Viïåt Nam Dên chuã
khiïët, trong saåch. Nhû thïë cuäng chûa àuã. Khöng thïí
Cöång hoaâ àïí chuêín bõ àïå trònh Quöëc höåi thöng qua,
chó haån chïë hoaåt àöång cuãa mònh trong khung Toâa vúái tû tûúãng “phaáp trõ”
cuãa Höì Chñ Minh àùåc biïåt thïí
aán. Phaãi gêìn dên, hiïíu dên, giuáp dên. Giuáp dên, hoåc hiïån nöíi bêåt úã viïåc baão àaãm tñnh khoa hoåc, hiïåu lûåc
dên àïí giuáp mònh thïm liïm khiïët, thïm cöng bùçng”
vaâ nghiïm minh cuãa phaáp luêåt [9].
[6], tûâ lúâi daåy êëy khiïën möîi ngûúâi dên Viïåt Nam thêëm Chó hún hai thaáng sau khi tuyïn böë àöåc lêåp
nhuêìn tû tûúãng vaâ quan niïåm thùèng thùæn cuãa Ngûúâi, (23/11/1945), Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä kyá Sùæc lïånh
Chuã tõch Höì Chñ Minh daåy nhû vêåy àïì nhùæc nhúã vïì 64-SL vïì viïåc thaânh lêåp Ban Thanh tra àùåc biïåt vaâ
tònh traång caán böå tû phaáp xa dên, chó thuöåc luêåt möåt möåt Toaâ aán àùåc biïåt coá nhiïåm vuå giaám saát vaâ xeát xûã
caách maáy moác, khöng hiïíu cuöåc söëng thûåc cuãa ngûúâi caác sai phaåm cuãa caác nhên viïn tûâ trong caác uyã ban
dên, khöng hiïíu phong tuåc, têåp quaán àïí coá àûúåc nhên dên caác cêëp àïën cú quan cao nhêët cuãa chñnh
nhûäng phaán quyïët thêëu tònh àaåt lyá, àïí ngûúâi dên quyïìn (caác Böå). Böën ngaây sau khi kyá Sùæc lïånh thaânh
àûúåc “têm phuåc khêíu phuåc”.
lêåp Ban Thanh tra àùåc biïåt vaâ Toaâ aán àùåc biïåt, ngaây
Vïì baãn chêët vaâ nguöìn göëc quyïìn lûåc tû phaáp cuãa 27/11/1945, Höì Chñ Minh laåi kyá tiïëp Sùæc lïånh êën
nhaâ nûúác, Chuã tõch Höì Chñ Minh cho rùçng:
“Caán böå àõnh hònh phaåt “Töåi àûa vaâ nhêån höëi löå”, àûa vaâ nhêån
caác cú quan, caác àoaân thïí, cêëp cao thò quyïìn to, cêëp
höëi löå seä bõ phaåt tûâ 5 àïën 20 nùm khöí sai, vaâ phaãi
thêëp thò quyïìn nhoã, quyïìn lûåc naây laâ do Àaãng hoùåc nöåp phaåt gêëp àöi söë tiïìn nhêån höëi löå. Àïën cuöëi nùm
Chñnh phuã, àoaân thïí uãy cho hoå quyïìn laänh àaåo maâ 1945, khi giao cho àöìng chñ Lï Giaãn phuå traách ngaânh
coá. Xeát cho cuâng, quyïìn lûåc àoá cuäng àïìu do nhên Cöng an (Ty Liïm phoáng), Ngûúâi àaä dùån rùçng: “Chuá
dên uãy thaác ra vúái nhûäng thúâi haån nhêët àõnh”
[7]. Vúái phuå traách ngaânh naây laâ phaãi thiïët diïån vö tû, tûác laâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh, yá tûúãng vïì möåt chïë àöå xaä höåi
mùåt sùæt khöng thiïn võ. Nïëu chuá khöng thiïët diïån vö
múái töët àeåp, vïì möåt nïìn cöng lyá dên chuã, tiïën böå,tû thò Baác seä thiïët diïån vö tû àöëi vúái chuá”
thïí hiïån
möåt nïìn tû phaáp nhên dên àaä xuêët hiïån tûâ rêët súám möåt quan àiïím thùèng thùæn, liïm chñnh úã Ngûúâi
. Nhû
vaâ tû tûúãng xuyïn suöët, nhêët quaán trong toaân böå vêåy, chó trong voâng 3-4 thaáng sau ngaây tuyïn böë
cuöåc àúâi hoaåt àöång caách maång cuãa Ngûúâi. Nïìn tû nûúác Viïåt Nam àöåc lêåp, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä
10 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
têåp trung cao àöå cho viïåc xêy dûång böå maáy, trong àoá vuå baão vïå Töí quöëc. Hiïën phaáp nùm 1959 thïí hiïån
coá vêën àïì chöëng tham nhuäng, möåt trong nhûäng vêën àiïìu àoá roä neát vaâ àêìy àuã hún khi quy àõnh:
“Têët caã
àïì lúán liïn quan túái sûå söëng coân cuãa chïë àöå múái. nhên viïn cú quan nhaâ nûúác àïìu phaãi... tuên theo
Ngay caã khi noái vïì Àaãng, gùæn vúái vêën àïì phaáp luêåtHiïën phaáp vaâ phaáp luêåt...; Nhaâ nûúác chiïíu theo phaáp
chöëng tham nhuäng, Ngûúâi khùèng àõnh: “Nïëu cêìn coá luêåt baão höå quyïìn súã hûäu vïì àêët àai... vïì tû liïåu saãn
àaãng phaái thò seä laâ àaãng dên töåc Viïåt Nam. Àaãng àoáxuêët... cuãa nöng dên, ngûúâi lao àöång riïng leã, tû saãn
seä chó coá möåt muåc àñch laâm cho dên töåc ta hoaân dên töåc; cöng dên coá nghôa vuå tuên theo Hiïën phaáp,
toaân àöåc lêåp. Àaãng viïn cuãa àaãng àoá seä laâ têët caã
phaáp luêåt, kyã luêåt lao àöång, trêåt tûå cöng cöång vaâ
quöëc dên Viïåt Nam, trûâ nhûäng keã phaãn quöëc vaâ nhûäng quy tùæc sinh hoaåt cöng cöång”
[8].
nhûäng keã tham ö ra ngoaâi”[3], trong lúâi daåy naây Chuã
Bùæt nguöìn tûâ tû tûúãng yïu nûúác, thûúng dên,
tõch Höì Chñ Minh àaä àùåt ngang haâng keã tham ö vúái Chuã tõch Höì Chñ Minh sau khi vûâa giaânh àûúåc chñnh
keã phaãn quöëc, hai töåi danh naây àïìu xïëp vaâo khung quyïìn dên chuã nhên dên, mùåc duâ phaãi àöëi phoá vúái
hònh phaåt tûã hònh theo Quöëc lïånh 10 àiïìu thûúãng vaâ thuâ trong, giùåc ngoaâi (giùåc ngoaåi xêm, giùåc àoái, giùåc
10 àiïìu phaåt ngaây 26/01/1946 do Höì Chñ Minh kyá.
döët,...) vaâ muön vaân khoá khùn, vêîn daânh nhiïìu thúâi
Chuã tõch Höì Chñ Minh rêët chuá troång xêy dûång böågian cho viïåc quy àõnh chïë àõnh “tû phaáp baão trúå”,
maâ
maáy caác cú quan tû phaáp vaâ xaác àõnh àêy laâ cú thûåc chêët laâ trúå giuáp phaáp lyá hiïån nay - àïí hoaåt àöång
quan troång yïëu cuãa chñnh quyïìn. Caác cú quan tû
àiïìu tra, xeát xûã töåi phaåm àûúåc baão àaãm tiïën haânh
phaáp theo Hiïën phaáp nùm 1946 göìm caác Toâa aán nhû qu y trònh töë tuång cuãa caác quöëc gia vùn minh,
(Toâa aán töëi cao, caác Toâa aán phuác thêím, caác Toâa aán
tiïën böå khaác. Tû tûúãng naây xuêët phaát tûâ yïu cêìu
àïå nhõ cêëp vaâ sú cêëp), trong thúâi kyâ naây, cú quan baão vïå uy tñn cuãa Nhaâ nûúác dên chuã nhên dên non
cöng töë laâ möåt böå phêån töí chûác bïn trong Toâa aán;treã trong nhiïåm vuå baão vïå ngûúâi dên, traánh oan sai,
lõch sûã xêy dûång vaâ phaát triïín cuãa cú quan cöng töë laåm quyïìn hoùåc ûác hiïëp dên, cuäng nhû khöng àïí
(nay laâ Viïån kiïím saát nhên dên) gùæn liïìn vúái quaá loåt töåi phaåm. Ngay sau Caách maång thaáng Taám thaânh
trònh caãi caách tû phaáp úã nûúác ta vaâ chõu sûå chi phöëicöng, nhùçm baão àaãm coá luêåt sû thûåc hiïån baâo chûäa
möåt caách trûåc tiïëp cuãa quaá trònh caãi caách àoá; tûâ
cho bõ can, bõ caáo trûúác caác phiïn xeát xûã taåi Toaâ aán
nùm 1946 àïën nùm 1950, hïå thöëng cú quan cöng
cuãa chïë àöå dên chuã nhên dên, Chuã tõch Höì Chñ
töë àûúåc töí chûác nùçm trong cú cêëu cuãa Toaâ aán, do Minh àaä kyá Sùæc lïånh söë 10/SL ngaây 10/10/1945 vïì
Böå Tû phaáp quaãn lyá. Tuy nhiïn, Böå trûúãng Böå Tû viïåc duy trò töí chûác luêåt sû cuä. Hiïën phaáp 1946
phaáp khöng coá quyïìn trûåc tiïëp laâm nhiïåm vuå cöng (Àiïìu 67) quy àõnh: “Ngûúâi bõ caáo àûúåc quyïìn tûå
töë. Àïí nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa Toaâ aán, baâo chûäa lêëy hoùåc mûúån luêåt sû”,
ngay sau àoá Chuã
Àaãng ta àaä chó àaåo xêy dûång hïå thöëng Toaâ aán caáctõch Höì Chñ Minh àaä kyá caác Sùæc lïånh 13/SL ngaây
cêëp. Nùm 1950, cuâng vúái viïåc thaânh lêåp hïå thöëng 24/1/1946, trong àoá coá quy àõnh vïì chïë àöå Tû phaáp
Toaâ aán nhên dên caác cêëp, töí chûác vaâ hoaåt àöång baão trúå: “Nïëu bõ can khöng coá ai bïnh vûåc, öng
cuãa cú quan cöng töë àaä coá nhûäng thay àöíi àaáng kïí. Chaánh aán seä cûã möåt luêåt sû hoùåc möåt baâo chûäa
Hïå thöëng Thêím phaán göìm: thêím phaán ngöìi (laâ caác viïn àïí baâo chûäa”. Àùåc biïåt, taåi Sùæc lïånh söë 113/
thêím phaán thûåc hiïån nhiïåm vuå xeát xûã) vaâ thêímSL ngaây 28/6/1946 vïì lïå phñ vaâ aán phñ (Àiïìu 7)
phaán àûáng (laâ caác thêím phaán thûåc hiïån nhiïåm vuåcuäng quy àõnh: “Nguyïn caáo hoùåc bõ caáo trong möåt
cöng töë). Höì Chñ Minh coi phaát triïín tû phaáp laâ cú viïåc höå coá quyïìn xin tû phaáp baão trúå”
[4], nhû vêåy
súã àïí xaä höåi phaát triïín, Ngûúâi àûa ra khùèng àõnh: coá thïí thêëy chïë àõnh baão trúå tû phaáp cuäng àûúåc aáp
“Tû phaáp coá töët thò xaä höåi múái töët, xaä höåi töët ngûúâi
duång àöëi vúái caác vuå viïåc dên sûå do toaâ xeát xûã.
dên múái coá àûúåc hïå thöëng phaáp luêåt baão vïå”
[8].
Sùæc lïånh söë 217/SL ngaây 22/11/1946 quy àõnh
Tû tûúãng vïì phaáp chïë caách maång, phaáp chïë xaä vïì viïåc caác võ thêím phaán àïå nhõ cêëp (tónh vaâ khu) coá
höåi chuã nghôa thïí hiïån roä neát trong tû tûúãng Höì Chñ bùçng Luêåt khoa cûã nhên coá thïí ra laâm luêåt sû vúái
Minh, mùåc duâ thuêåt ngûä àoá khöng àûúåc sûã duångcaác àiïìu kiïån thúâi gian cuå thïí, nïëu coá 3 nùm thûåc
trong Hiïën phaáp nùm 1946 vaâ Hiïën phaáp nùm 1959.
haânh chûác vuå tû phaáp trûúác caác Toaâ aán khöng phaãi
Tû tûúãng àoá thïí hiïån úã chöî, taåi muåc A, chûúng II têåp sûå, chûa àuã 3 nùm phaãi têåp sûå luêåt sû thïm;
cuãa Hiïën phaáp nùm 1946 daânh ra 2 àiïìu quy àõnh
nïëu laâ Thêím phaán taåi möåt quaãn haåt Toaâ thûúång thêím,
nghôa vuå cuãa cöng dên, thò nghôa vuå tön troång Hiïën múái thöi chûác 1 nùm thò khöng àûúåc múã Vùn phoâng
phaáp, tuên theo phaáp luêåt àûúåc àùåt ra ngay sau nghôa
luêåt sû úã quaãn haåt àoá, vò võ Thêím phaán naây vêîn coá
11 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
thïí coân aãnh hûúãng trong àõa haåt vaâ àùåc biïåt, khöng
Trong hoaåt àöång cuãa mònh Chuã tõch Höì Chñ Minh,
bõ liïn àúái àïën nhûäng vuå phaãi xûã phuác thêím vaâ aán
àaä nïu têëm gûúng saáng vïì viïåc tuên thuã luêåt phaáp,
keáo daâi. Do söë lûúång luêåt sû coân quaá nhoã khöng àuãtön troång kyã cûúng. Baãn thên Ngûúâi luön àïì cao vaâ
àaáp ûáng nhu cêìu nïn Sùæc lïånh söë 69/SL ngaây 18/6/ coi troång pheáp nûúác, thiïët diïån vö tû, kiïn quyïët,
1949 vaâ Sùæc lïånh söë 144/SL ngaây 22/12/1949 àaä cûáng rùæn, cöng bùçng, cöng minh. Àöëi vúái ngûúâi caán
quy àõnh vïì viïåc múã röång chïë àöå baâo chûäa, cho pheáp böå tû phaáp, Ngûúâi khöng chó àoâi hoãi caán böå tû phaáp
caác bõ can, bõ caáo coá thïí nhúâ möåt cöng dên khöng laâ nhûäng ngûúâi phuå traách thi haânh phaáp luêåt, nïn leä
phaãi laâ luêåt sû bïnh vûåc trûúác caác Toaâ aán (trûâ Toaâdô nhiïn, phaãi hïët loâng vò caái chung, vò nhên dên maâ
aán binh taåi mùåt trêån). Theo Chuã tõch Höì Chñ Minh baão vïå phaáp luêåt, baão àaãm sûå cöng bùçng, cöng minh
giaáo duåc nhên dên hiïíu biïët vïì phaáp luêåt laâ cêìn thiïët, trong viïåc aáp duång phaáp luêåt vúái tinh thêìn cao nhêët,
vò àiïìu àoá taåo ra tñnh chuã àöång cuãa ngûúâi dên trong àoá laâ nhûäng tiïu chuêín laâm nïn baãn chêët múái cuãa
thûåc thi phaáp luêåt. Nhûng caán böå - nhêët laâ caán böåcaán böå tû phaáp, suy röång ra laâ cuãa caã nïìn tû phaáp
ngaânh tû phaáp - laâm gûúng trong viïåc tuên thuã phaáp múái. Ngûúâi àaä tûâng cùn dùån ngûúâi caán böå tû phaáp
luêåt cuäng rêët cêìn thiïët.
phaãi cöng bùçng, khöng àûúåc lêîn löån giûäa cöng vaâ
Chuã tõch Höì Chñ Minh coi àaåo àûác vaâ phaáp luêåt laâtöåi, coá cöng thò àûúåc thûúãng, coá löîi thò phaãi bõ phaåt
hai mùåt khöng thïí taách rúâi trong ngûúâi caán böå phaáp vaâ khöng vò cöng maâ quïn löîi, khöng vò löîi maâ quïn
lyá. “Coá thêëm nhuêìn àaåo àûác vö saãn, coá thêëm nhuêìn cöng, Ngûúâi quan niïåm: “Cöng taác tû phaáp suy cho
àûác nhên cuãa àaåo àûác thò ngûúâi caán böå phaáp lyá múái
cuâng laâ úã àúâi vaâ laâm ngûúâi”
.
laâm töët cöng taác xêy dûång phaáp luêåt vaâ thi haânh Trong baâi phaát biïíu chó àaåo taåi Höåi nghõ Tû phaáp
phaáp luêåt”
. Phaáp luêåt ài àöi vúái àaåo àûác, xêy dûång toaân quöëc nùm 1950, Ngûúâi nhêën maånh àïën vai troâ,
möåt nïìn phaáp quyïìn nhên nghôa laâ neát hïët sûác àöåc yá nghôa cuãa phaáp luêåt:
“Phaáp luêåt cuãa ta hiïån nay
àaáo cuãa tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì phaáp luêåt. Tû baão vïå quyïìn lúåi cho haâng triïåu ngûúâi lao àöång, Phaáp
tûúãng àoá coá cöåi rïî hïët sûác sêu xa tûâ truyïìn thöëng, luêåt cuãa ta laâ phaáp luêåt thêåt sûå dên chuã, vò noá baão vïå
thêëm nhuêìn àaåo lyá nhên baãn cuãa dên töåc song haânh quyïìn tûå do, dên chuã röång raäi cho nhên dên lao àöång...
vúái tû tûúãng vïì phaáp lyá cuãa thïë giúái. Àoá chñnh laâ sûå
Ngûúâi naâo sûã duång quyïìn tûå do quaá mûác cuãa mònh
kïët tuå tinh hoa cuãa dên töåc vúái nhûäng giaá trõ thúâi àaåi
maâ phaåm àïën tûå do cuãa ngûúâi khaác laâ phaåm
trong con ngûúâi Chuã tõch Höì Chñ Minh. Àïì cao vai phaáp”, Ngûúâi cùn dùån:“Phaãi cöë gùæng laâm cho luêåt
troâ cuãa phaáp luêåt Chuã tõch Höì Chñ Minh àöìng thúâiphaáp dên chuã ngaây caâng nhiïìu hún, töët hún. Thïm
hïët sûác quan têm àïën vêën àïì laâm thïë naâo àïí phaáp nûäa laâ phaãi luön luön cöë gùæng hoåc têåp lyá luêån, hoåc
luêåt àûúåc thûåc thi, Ngûúâi cho rùçng trûúác hïët phaáp têåp àûúâng löëi chñnh saách cuãa Chñnh phuã”.
Ngûúâi hïët
luêåt phaãi àêìy àuã vaâ chñnh xaác, sau àoá phaáp luêåt phaãisûác quan têm túái viïåc xêy dûång vaâ hoaân thiïån hïå
àïën àûúåc vúái ngûúâi dên, laâm cho dên hiïíu roä phaáp thöëng phaáp luêåt, laâm cú súã àïí moåi ngûúâi dên vaâ caán
luêåt àïí söëng vaâ laâm theo phaáp luêåt. Búãi vêåy, Ngûúâi
böå tön troång, thûåc hiïån. Trong suöët thúâi gian giûä
tûâng noái:
“Möåt nhaâ nûúác vûäng maånh, coá hiïåu lûåccûúng võ Chuã tõch nûúác, Ngûúâi àaä hai lêìn àûáng àêìu
phaãi laâ möåt nhaâ nûúác laâm cho moåi ngûúâi dên biïëtUyã ban soaån thaão Hiïën phaáp (Hiïën phaáp 1946 vaâ
söëng vaâ laâm viïåc theo Hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt. Nhaâ1959); àaä kyá lïånh cöng böë 16 luêåt, 613 sùæc lïånh vaâ
nûúác phaáp quyïìn chó phaát huy hiïåu lûåc cuãa mònh khi nhiïìu vùn baãn dûúái luêåt khaác
[7]. Chuã tõch Höì Chñ
noá biïët kïët húåp giaáo duåc àaåo àûác vaâ phaáp luêåt trong
Minh laâ ngûúâi coá cöng lúán nhêët trong sûå nghiïåp lêåp
quaãn lyá xaä höåi vaâ nhaâ nûúác”.
Ngûúâi yïu cêìu nhûäng hiïën vaâ lêåp phaáp. Nhûng àiïìu quan troång hún laâ Ngûúâi
ngûúâi thûåc thi, thi haânh phaáp luêåt phaãi cöng têm, têåp trung chó àaåo àûa phaáp luêåt vaâo thûåc tiïîn cuöåc
minh baåch, nghiïm minh. Cuäng trong Lïî tuyïn thïå
söëng, laâm cho phaáp luêåt coá hiïåu lûåc trong thûåc tïë,
cho caác Thêím phaán múái, Ngûúâi nhùæc nhúã:
“Thêím taåo cú chïë baão àaãm cho phaáp luêåt àûúåc thûåc thi.
phaán cuãa nûúác Viïåt Nam múái, phaãi chñ cöng vö tû,
Liïn hïå vúái thûåc tiïîn caãi caách tû phaáp úã nûúác ta
khöng àûúåc àïí cho neán baåc àêm toaåc túâ giêëy”[8], thúâi àiïím hiïån nay cho thêëy, chêët lûúång xeát xûã cuãa
Ngûúâi àaä nïu cao àûác thanh liïm, àïì cao hai chûä
ngaânh toâa aán nhiïìu nùm qua khöng ngûâng àûúåc nêng
“cöng têm” cuãa ngûúâi caán böå tû phaáp vaâ yïu cêìu lïn nhûng cuâng vúái sûå tiïën böå cuãa dên chuã, sûác maånh
khöng àïí lúåi ñch caá nhên laâm múâ mùæt maâ laâm saigiaám saát cuãa nhên dên, cuãa baáo chñ maâ nhiïìu vuå aán
phaáp luêåt.
oan sai àùåc biïåt nghiïm troång àûúåc àûa ra aánh saáng,
12 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 10 thaáng 12/2017
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
nhiïìu ngûúâi bõ oan àûúåc minh oan, àûúåc xin löîi, böìi túái nùng lûåc thûåc tïë cuãa cöng chûác Viïåt Nam noái
thûúâng. Caác vuå aán Huyânh Vùn Neán (Bònh Thuêån);chung vaâ nùng lûåc trong viïåc giûä möåt nhiïåm vuå cuå
Nguyïîn Thanh Chêën, Trêìn Vùn Thïm, Haân Àûác Long
thïí trong böå maáy nhaâ nûúác noái riïng vúái tinh
(Bùæc Giang), Buâi Vùn Haãi (Àöìng Nai), Lûúng Ngoåc thêìn “Laâm nghïì gò cuäng phaãi hoåc”
vaâ “Laâm nghïì gò
Phi (Thaái Bònh), Trêìn Vùn Chiïën (Tiïìn Giang), phaãi gioãi nghïì àoá”
[3].
Nguyïîn Minh Huâng (Têy Ninh)... thêåt sûå gêy chêën
Tûâ thûåc tiïîn cho thêëy, toaâ aán laâ núi giaám saát kïët
àöång dû luêån vïì nhûäng vi phaåm töë tuång diïîn ra taåi quaã hoaåt àöång cuãa caã hïå thöëng tû phaáp, ngay caã
caác cú quan àiïìu tra truy töë, xeát xûã dêîn àïën oan sai
viïåc thi haânh aán úã khêu cuöëi cuâng cuãa töë tuång hònh
àùåc biïåt nghiïm troång. Roä raâng, tû phaáp chûa laâm sûå, töë tuång dên sûå cuäng nhû töë tuång haânh chñnh coân
töët, ngûúâi dên vö töåi àaä khöng àûúåc phaáp luêåt baão gùåp nhiïìu khoá khùn cuäng phaãi xem xeát tûâ cöåi nguöìn
vïå. Do àoá, muåc tiïu quan troång cuãa caãi caách tû phaáp cuãa vêën àïì laâ chêët lûúång baãn aán. Baãn aán cöng bùçng,
laâ: “Xêy dûång nïìn tû phaáp trong saåch, vûäng maånh, vö tû luön taåo ra sûác maånh vaâ tñnh chñnh àaáng cuãa
dên chuã, nghiïm minh, baão vïå cöng lyá, tûâng bûúác hïå thöëng cú quan tû phaáp. Theo Nghõ quyïët 49 “Töí
hiïån àaåi, phuåc vuå nhên dên, phuång sûå Töí quöëc Viïåt chûác hïå thöëng toaâ aán theo thêím quyïìn xeát xûã, khöng
Nam xaä höåi chuã nghôa”
[9] àûúåc nïu trong Nghõ quyïët
phuå thuöåc vaâo àún võ haânh chñnh cêëp huyïån; toaâ aán
söë 49-NQ/TW ngaây 02/6/2005 cuãa Böå Chñnh trõ vïì sú thêím khu vûåc àûúåc töí chûác úã möåt hoùåc möåt söë
“Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020” [2] laâ àún võ haânh chñnh cêëp huyïån; toaâ aán phuác thêím coá
rêët thiïët thûåc.
nhiïåm vuå chuã yïëu xeát xûã phuác thêím vaâ xeát xûã sú
Roä raâng, tû phaáp chûa laâm töët, ngûúâi dên vö töåi thêím möåt söë vuå aán; Toaâ thûúång thêím àûúåc töí chûác
àaä khöng àûúåc phaáp luêåt baão vïå. Do àoá, muåc tiïu theo khu vûåc coá nhiïåm vuå xeát xûã phuác thêím; Toaâ aán
quan troång cuãa caãi caách tû phaáp laâ: “
Xêy dûång nïìn nhên dên töëi cao coá nhiïåm vuå töíng kïët kinh nghiïåm
tû phaáp trong saåch, vûäng maånh, dên chuã, nghiïm
xeát xûã, hûúáng dêîn aáp duång thöëng nhêët phaáp luêåt,
minh, baão vïå cöng lyá, tûâng bûúác hiïån àaåi, phuåc vuåphaát triïín aán lïå vaâ xeát xûã giaám àöëc thêím, taái thêím”
nhên dên, phuång sûå Töí quöëc Viïåt Nam xaä höåi chuã [1]. Viïåc nghiïn cûáu caãi caách Toaâ aán, phaãi xuêët phaát
nghôa” [9] àûúåc nïu trong Nghõ quyïët söë 49-NQ/TW
tûâ yïu cêìu cú baãn cuãa viïåc xêy dûång Nhaâ nûúác phaáp
ngaây 02/6/2005 cuãa Böå Chñnh trõ vïì “Chiïën lûúåc caãi quyïìn laâ àaãm baão tñnh àöåc lêåp cuãa Toaâ aán. Trong hïå
caách tû phaáp àïën nùm 2020” laâ rêët thiïët thûåc. Trïn thöëng caác cú quan tû phaáp hiïån nay, cú quan àiïìu
tinh thêìn kïë thûâa caác baãn Hiïën phaáp trûúác àoá, àùåctra tuy hoaåt àöång àöåc lêåp theo quy àõnh cuãa phaáp
biïåt laâ Hiïën phaáp 1946 vúái tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì luêåt töë tuång hònh sûå nhûng do cú chïë töí chûác caán
phên cöng, kiïím soaát quyïìn lûåc, Hiïën phaáp nùm
böå, Thuã trûúãng cú quan àiïìu tra coá thïí kiïm nhiïåm
2013 àaä coá möåt bûúác tiïën múái, lêìn àêìu tiïn trong möåt chûác vuå haânh chñnh nhû Töíng cuåc trûúãng, Phoá
Hiïën phaáp nûúác ta chó roä Quöëc höåi thûåc hiïån quyïìn giaám àöëc Cöng an tónh, Phoá trûúãng Cöng an huyïån
lêåp hiïën (khöng coân laâ duy nhêët coá quyïìn lêåp hiïën nïn hoaåt àöång àiïìu tra khoá traánh khoãi sûå chó àaåo
nhû Hiïën phaáp nùm 1992), quyïìn lêåp phaáp (Àiïìu
mang tñnh haânh chñnh. ÚÃ ngaânh Kiïím saát, do àùåc
69), Chñnh phuã thûåc hiïån quyïìn haânh phaáp (Àiïìu thuâ cuãa ngaânh vïì tñnh têåp trung thöëng nhêët, kiïím saát
94) vaâ Toâa aán nhên dên thûåc hiïån quyïìn tû phaáp viïn ngoaâi viïåc thûåc hiïån thêím quyïìn vaâ chõu traách
(Àiïìu 102). Viïåc xaác nhêån caác cú quan khaác nhau nhiïåm trûúác phaáp luêåt, coân bõ chó àaåo mang tñnh
thûåc hiïån caác quyïìn lêåp phaáp, haânh phaáp vaâ tû phaáp haânh chñnh cuãa Viïån trûúãng Viïån kiïím saát. Vò vêåy,
laâ möåt thay àöíi quan troång, taåo àiïìu kiïån àïí laâm roä cêìn xêy dûång tñnh àöåc lêåp cuãa Toaâ aán nhû möåt thaânh
võ trñ, vai troâ, nhiïåm vuå quyïìn haån cuãa möîi quyïìn. luyä cuöëi cuâng àïí giaãm thiïíu töëi àa sûå can thiïåp tûâ
Àïí baão àaãm nhaâ nûúác phaáp quyïìn coá hiïåu lûåc bïn ngoaâi vaâo hoaåt àöång cuãa Toaâ aán.
maånh, vúái tû tûúãng “tòm ngûúâi taâi àûác”, chiïu hiïìn
Xêy dûång mö hònh Toaâ aán möåt mùåt taåo thuêån
àaäi sô, cêìu ngûúâi hiïìn taâi, Höì Chñ Minh àùåc biïåt quan lúåi cho viïåc thûåc hiïån quyïìn lûåc nhaâ nûúác nhûng
têm túái viïåc xêy dûång àöåi nguä caán böå cöng chûác cuäng cêìn quan têm àïën lúåi ñch cuãa cöng dên khi coá
vûâa “höìng” vûâa “chuyïn”. “Höìng” úã àêy laâ noái túái phêím viïåc phaãi hïå luyå àïën chöën phaáp àònh. Quan àiïím
chêët àaåo àûác cuãa ngûúâi caán böå cöng chûác, maâ haângcuãa Chuã tõch Höì Chñ Minh vïì xêy dûång cú quan tû
àêìu vaâ xuyïn suöët laâ yá thûác vaâ tinh thêìn têån tuyå phuåc
phaáp phaãi “gêìn dên, hiïíu dên, giuáp dên, hoåc dên”
vuå nhên dên, phuåc vuå Töí quöëc. Coân
“Chuyïn” laâ noái vêîn cêìn àûúåc quaán triïåt khi thiïët kïë phaåm vi quaãn
13 cöng àoaâ
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
Söë 10 thaáng 12/2017
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học