Xem mẫu

  1. Bài 29 VIÊM KHỚP DẠNG THẤP MỤC TIÊU 1. Tr×nh bày ®ưîc ®Þnh nghÜa va nh÷ng yÕu tè dÞch tÔ häc cña bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp (VKDT). 2. Tr×nh bày ®ưîc nguyªn nh©n va c¬ chÕ bÖnh sinh cña VKDT. 3. ChÈn ®o¸n ®ưîc VKDT theo YHH§ va c¸c bÖnh c¶nh l©m sang YHCT. 4. Tr×nh bày ®ưîc nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu trÞ theo YHH§ &YHCT. 5. Tr×nh bày ®ưîc phư¬ng ph¸p ®iÒu trÞ cña tõng thÓ bÖnh cña VKDT theo YHCT. 6. Gi¶i thÝch ®ưîc c¬ së lý luËn cña viÖc ®iÒu trÞ VKDT theo YHCT. 1. ĐẠI CƯƠNG
  2. 1.1. §Þnh nghÜa Viªm khíp d¹ng thÊp là mét bÖnh m¹n tÝnh, ®ưîc coi la mét bÖnh tù miÔn quan träng thø hai trong nhãm c¸c lo¹i bÖnh tù miÔn (sau bÖnh lupus ®á hÖ thèng) và là bÖnh quan träng nhÊt trong nhãm bÖnh khíp do thÊp. 1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc 1.2.1. TÇn suÊt m¾c bÖnh a. Tû lÖ m¾c bÖnh (prevalence) Theo WHO (1992) tû lÖ m¾c bÖnh chung la 0,5 - 3% d©n sè thÕ giíi tõ 15 tuæi trë lªn; tû lÖ nay cã thÓ lªn ®Õn 5% tïy chñng téc như: Tû lÖ bÖnh thÊp h¬n 0,5% ë ngưêi NhËt va Trung Quèc. §Æc biÖt chØ 0,1% quÇn thÓ ngưêi da ®en ë Nam Phi va 0,18% ë T©y B¾c Hy L¹p. Tû lÖ m¾c bÖnh
  3. cao h¬n 5% ë quÇn thÓ ngưêi da tr¾ng va c¸c bé l¹c da ®á ë B¾c Mü. Tû lÖ m¾c bÖnh theo tuæi 0,3% ë ngưêi dưíi 35 tuæi va ®Õn trªn 10% ë ngưêi trªn 65 tuæi. 497 Copyright@Ministry Of Health Tû lÖ m¾c bÖnh ë phô n÷ cao h¬n h¼n ë nam giíi (tû lÖ nam/n÷ la 1/2,5). ë løa tuæi dưíi 60, tû lÖ nay la 1/5 - 6, nhưng trªn 65 tû lÖ nay chØ la 1/2. ë nưíc ta, theo nghiªn cøu cña c¸c tØnh phÝa B¾c, tû lÖ nay la 0,5% d©n sè va chiÕm 20% sè bÖnh nh©n khíp ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn. b. Tû lÖ míi m¾c bÖnh (incidence) Hang n¨m cã kho¶ng 700 - 750 ngưêi míi m¾c bÖnh VKDT trªn 1 triÖu
  4. d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn. Viªm khíp d¹ng thÊp cã thÓ gÆp ë mäi løa tuæi nhưng tËp trung tíi 80% vao løa tuæi trung niªn. Ngoai ra, c¸c yÕu tè dÞch tÔ còng ¶nh hưëng ®Õn tû lÖ m¾c bÖnh như: t×nh tr¹ng kinh tÕ, x· héi, c¸c stress t©m lý, va c¸c tr¹ng th¸i c¬ thÓ như thai nghÐn, thuèc ngõa thai, m·n kinh … Cã thÓ nãi vÒ mÆt dÞch tÔ häc, viªm khíp d¹ng thÊp la bÖnh cña phô n÷ ë tuæi trung niªn, v× 70 - 80% bÖnh nh©n la n÷ va 60 - 70% xuÊt hiÖn ë løa tuæi trªn 30. 1.3. Quan niÖm bÖnh theo y häc cæ truyÒn TriÖu chøng bÖnh lý cña VKDT theo YHH§ nªu trªn còng ®ưîc m« t¶ trong ph¹m vi c¸c chøng cña YHCT như: ư Chøng tý: tam tý, ngò tý.
  5. ư LÞch tiÕt phong, h¹c tÊt phong, b¹ch hæ lÞch tiÕt phong Chøng tý la mét trong nh÷ng chøng chñ yÕu cña YHCTC, tý ®ång ©m víi bÝ, tøc bÕ t¾c l¹i kh«ng th«ng. Tý võa ®ưîc dïng ®Ó diÔn t¶ biÓu hiÖn cña bÖnh như la t×nh tr¹ng ®au, tª, mái, nÆng, sưng, nhøc, buèt… ë da thÞt, khíp xư¬ng; võa ®ưîc dïng ®Ó diÔn t¶ t×nh tr¹ng bÖnh sinh la sù bÕ t¾c kh«ng th«ng cña kinh l¹c, khÝ huyÕt. 2. NGUYªN NH©N Va C¬ CHÕ SINH BÖNH 2.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh theo y häc hiÖn ®¹i 2.1.1. Mét sè gi¶ thuyÕt vÒ nguyªn nh©n Nguyªn nh©n g©y bÖnh chưa râ, cã nhiÒu gi¶ thiÕt ®ưîc ®ưa ra mÆc dï ®· t×m ®ưîc sù hiÖn diÖn cña nhãm kh¸ng thÓ kh¸ng globulin miÔn dÞch ë
  6. trong huyÕt thanh còng như trong dÞch khíp cña ngưêi bÖnh ma gäi chung la nh©n tè thÊp. Kh¸ng thÓ cã thÓ la: IgM anti IgG, IgG anti IgG, IgA anti IgG. C¸c kh¸ng thÓ nay tù nã kh«ng ®ñ gi¶i thÝch c¸c tæn thư¬ng bÖnh häc. Còng v× vÉn chưa gi¶i thÝch ®ưîc lý do s¶n xuÊt va hiÖn diÖn cña nh©n tè thÊp nªn ngưêi ta xÕp viªm khíp d¹ng thÊp vao lo¹i bÖnh tù miÔn víi sù tham gia cña nhiÒu nh©n tè. 498 Copyright@Ministry Of Health 2.1.2. C¸c yÕu tè tham gia a. YÕu tè c¬ ®Þa: bÖnh cã liªn quan râ ®Õn giíi tÝnh va løa tuæi. b. YÕu tè di truyÒn: bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp cã tÝnh chÊt gia ®×nh.
  7. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ viªm khíp d¹ng thÊp ë nh÷ng gia ®×nh cã cha mÑ bÞ bÖnh cao h¬n 2 - 3 lÇn so víi gia ®×nh kh¸c; va còng cho thÊy míi liªn quan gi÷a viªm khíp d¹ng thÊp va yÕu tè kh¸ng nguyªn phï hîp víi tæ chøc HLADR4. HÖ thèng HLA cã mèi liªn hÖ víi hang tr¨m bÖnh kh¸c nhau trong ®ã cã viªm khíp d¹ng thÊp. Trªn bÖnh nh©n, bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp cã tíi 60 - 70% cã HLADR4, trong khi ë ngưêi b×nh thưêng, tû lÖ nay chØ la 20 - 28%. Như vËy ë ngưêi mang HLADR4 cã nguy c¬ m¾c bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp nhiÒu gÊp 4 - 5 lÇn so víi nh÷ng ngưêi kh«ng mang HLADR4. MÆc dï chưa x¸c ®Þnh ®ưîc vÞ trÝ gen ®Æc biÖt dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn bÖnh, nhưng c¸c d÷ kiÖn ®· chØ ra r»ng phøc hîp hßa hîp tæ chøc chÝnh (Major
nguon tai.lieu . vn