Việc làm và đời sống của người lao động theo thời vụ từ nông thôn ra Hà Nội: Nghiên cứu trường hợp tại Hà Nội, xã Xuân Thượng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định - Nguyễn Thị Bích Nga

42 X· héi häc sè 2 (82), 2003 ViÖc lµm vµ ®êi sèng cña ng−êi lao ®éng theo thêi vô tõ n«ng th«n ra Hµ Néi (Nghiªn cøu tr−êng hîp t¹i Hµ Néi vµ x· Xu©n Th−îng, huyÖn Xu©n Tr−êng, tØnh Nam §Þnh) NguyÔn ThÞ BÝch Nga Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y qóa tr×nh ®« thÞ hãa diÔn ra víi tèc ®é nhanh chãng, vÊn ®Ò ng−êi lao ®éng tõ khu vùc n«ng th«n ra c¸c ®« thÞ vµ c¸c trung t©m c«ng nghiÖp, c¸c thµnh phè lín t×m viÖc lµm ngµy cµng t¨ng. Trong ph¹m vi c¶ n−íc tÝnh tõ 1990 - 1997 con sè nµy lªn tíi 1,2 triÖu ®Õn 1,5 triÖu ng−êi. Riªng ®èi víi thñ ®« Hµ Néi - trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa cña c¶ n−íc, th× hµng n¨m ph¶i tiÕp nhËn hµng ngµn l−ît lao ®éng tõ khu vùc n«ng th«n ®Õn ®Ó t×m c«ng ¨n viÖc lµm. Cã nhiÒu nguyªn nh©n thóc ®Èy nhiÒu nam, n÷ n«ng th«n rêi quª lªn Hµ Néi lao ®éng theo h×nh thøc kh«ng tho¸t ly hoµn toµn c«ng viÖc ë n«ng th«n. Bµi viÕt nµy xin ®Ò cËp ®Õn mét sè néi dung liªn quan ®Õn vÊn ®Ò viÖc lµm vµ ®êi sèng cña nam, n÷ n«ng th«n lao ®éng theo thêi vô t¹i Hµ Néi, ®−îc rót ra tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh tÝnh víi quy m« nhá t¹i Hµ Néi vµ x· Xu©n Th−îng, huyÖn Xu©n Tr−êng, tØnh Nam §Þnh, ®−îc tiÕn hµnh n¨m 2000 - 2001. Nghiªn cøu ®−îc tiÕp cËn theo ph−¬ng ph¸p m« t¶ thùc tr¹ng, vËn dông quan ®iÓm giíi vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, xem xÐt mèi t−¬ng quan gi÷a nam vµ n÷ trong mèi quan t©m vµ bèi c¶nh chung cña vÊn ®Ò di chuyÓn lao ®éng n«ng th«n -thµnh thÞ nh»m t×m hiÓu s©u c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Ó cã nh÷ng can thiÖp phï hîp cho tõng giíi. 1. NghÒ cña lao ®éng nam, n÷ t¹i Hµ Néi t−¬ng tù nhau, ®¬n gi¶n, phæ th«ng vµ sö dông lao ®éng c¬ b¾p lµ chÝnh. Lao ®éng nam vµ n÷ lµm viÖc t¹i 3 nhãm nghÒ chÝnh lµ: b¸n hµng rong, thu gom phÕ liÖu vµ lao ®éng tù do. Trong ®ã nhãm lao ®éng tù do cã nhiÒu lo¹i c«ng viÖc kh¸c nhau víi tÝnh chÊt, møc ®é kh¸c nhau vµ Ýt nhiÒu cã quan hÖ chñ thî. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ tr×nh ®é häc vÊn cña nh÷ng lao ®éng nµy chñ yÕu lµ cÊp 2 vµ tÝnh chÊt di chuyÓn theo phong trµo c¶ lµng, x· cïng ®i nªn c¶ 3 nhãm nghÒ mµ ng−êi lao ®éng lùa chän ®Òu kh«ng ®ßi hái chuyªn m«n kü thuËt, kh«ng cÇn nhiÒu vèn vµ c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô lao ®éng phøc t¹p, chØ cÇn cã søc kháe, chÞu khã tÝch lòy kinh nghiÖm lµ cã thÓ lµm tèt vµ cã thu nhËp. C¶ 3 nhãm nghÒ trªn ®Òu gióp ng−êi lao ®éng tù ®Þnh ®o¹t viÖc sö dông thêi gian trong ngµy, trong tuÇn vµ trong th¸ng ®Ó cã thÓ ®i vÒ quª bÊt cø lóc nµo. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn NguyÔn ThÞ BÝch Nga 43 Cïng mét nhãm nghÒ nh−ng gi÷a nam vµ n÷ kh«ng hoµn toµn gièng nhau vÒ c¸ch thøc thùc hiÖn. Nam giíi do søc kháe tèt h¬n th−êng chän nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc, ph¶i ®i xa, cßn phô n÷ th× chän viÖc nhÑ nhµng h¬n: nh− trong nhãm b¸n hµng rong, phô n÷ chØ b¸n nh÷ng mÆt hµng nhùa, quÇn ¸o, ®å dïng gia ®×nh hoÆc hoa qu¶ cßn nam giíi b¸n nh÷ng mÆt hµng ph¶i mang v¸c nÆng h¬n vµ ph¶i sö dông ®Õn c¸c ph−¬ng tiÖn trî gióp nh− xe ®¹p, loa ®µi ®Ó b¸n b¸o, b¸n d−a, b¸n ®å sø, v.v…; trong nhãm thu gom phÕ liÖu nÕu nam giíi th−êng chän Ýt mÆt hµng phÕ liÖu cã gi¸ trÞ ®Ó mua vµ hä sö dông b»ng xe ®¹p ®Õn c¸c ngâ phè th× phô n÷ l¹i chän ®«i quang g¸nh mua tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cã thÓ vµ hä cã thÓ ®i bé tõ ngµy nµy sang ngµy kh¸c; trong nhãm lao ®éng tù do, phô n÷ chØ lµm duy nhÊt lo¹i c«ng viÖc g¸nh hµng thuª víi thu nhËp trung b×nh 20.000 ®ång/ngµy trong khi nam giíi l¹i lµm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nÆng h¬n víi thu nhËp trung b×nh 30.000 ®ång - 40.000 ®ång/ngµy. Trong nhãm lao ®éng nµy tuy cã Ýt nhiÒu mèi quan hÖ chñ thî nh−ng kh«ng ai cã hîp ®ång lao ®éng, hä ®Òu chÊp nhËn møc ®é rñi ro rÊt cao khi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc, nghÜa lµ ng−êi lao ®éng chØ nh×n ®−îc c¸i lîi tr−íc m¾t mµ kh«ng thÊy ®−îc c¸i lîi l©u dµi liªn quan ®Õn c¶ tÝnh m¹ng b¶n th©n vµ gia ®×nh. Nãi chung, mçi ng−êi tù quyÕt ®Þnh ph−¬ng thøc vµ c¸c trang thiÕt bÞ phô gióp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cã thu nhËp trong ngµy, nh−ng cã mét ®iÓm chung cho c¶ hai giíi lµ hä ®Òu lµm nh÷ng c«ng viÖc theo nh÷ng ng−êi ®i tr−íc ®· lµm, nghÜa lµ nghÒ nghiÖp mµ hä lùa chän phï hîp víi ph−¬ng thøc di chuyÓn theo phong trµo tõ quª h−¬ng. HÇu hÕt trong sè hä ®· x¸c ®Þnh c«ng viÖc sÏ lµm tr−íc khi lªn Hµ Néi, chØ cã mét sè Ýt ng−êi sau khi lªn Hµ Néi míi t×m viÖc do ®−îc ng−êi kh¸c chØ dÉn hoÆc chuyÓn l¹i khi hä kh«ng tiÕp tôc lµm n÷a. §iÒu nµy chøng tá ng−êi lao ®éng kh«ng mÊy khã kh¨n khi héi nhËp vµo thÞ tr−êng lao ®éng cña Hµ Néi. Lao ®éng n÷ Ýt ph¶i chê viÖc h¬n lao ®éng nam do hä ®· ch¾c ch¾n c«ng viÖc tr−íc khi quyÕt ®Þnh ®i. Xu h−íng chuyÓn ®æi nghÒ Ýt x¶y ra trong c¸c nhãm b¸n hang rong vµ thu gom phÕ liÖu. Nam giíi nhãm lao ®éng tù do cã mong muèn thay ®æi nghÒ nhiÒu h¬n phô n÷ cïng nhãm nghÒ v× søc kháe cña hä tèt h¬n n÷ vµ mong muèn béc lé tÝnh n¨ng ®éng, x«ng x¸o, muèn thö nghiÖm nh÷ng c«ng viÖc míi còng cao h¬n n÷, nh−ng nh÷ng nghÒ mµ hä mong muèn thay ®æi còng th−êng lµ nh÷ng nghÒ cã tÝnh chÊt ®¬n gi¶n. Phô n÷ trong nhãm nµy kh«ng muèn thay ®æi nghÒ, hä b»ng lßng víi c«ng viÖc hiÖn t¹i cho dï cã vÊt v¶ nh−ng phï hîp víi tr×nh ®é, n¨ng lùc cña hä. Nh−ng thùc chÊt trong t©m t− cña mét sè phô n÷ còng cã mong muèn ®æi nghÒ nh−ng hä kh«ng d¸m quyÕt ®Þnh v× kh«ng tù tin khi lµm nghÒ kh¸c vµ ®iÒu quan träng lµ sî thu nhËp bÞ gi¶m ®i “muèn thay ®æi nghÒ kh¸c nh−ng sî ®−îc Ýt tiÒn h¬n nªn kh«ng d¸m lµm” (N÷ lao ®éng tù do, 46 tuæi, quª ë Song Mai, Kim §éng, H−ng Yªn). Ng−êi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn c−êng ®é cao, thêi gian lao ®éng trong ngµy trung b×nh 9 - 10 giê, c¸ biÖt cã ng−êi kh«ng tÝnh ®−îc thêi gian, hä lµm c¶ ngµy lÉn ®ªm nÕu cã c«ng viÖc. Ng−êi b¾t ®Çu c«ng viÖc sím nhÊt lµ 3 - 4 giê s¸ng, ng−êi muén nhÊt lµ 7 - 8 giê tïy thuéc vµo tõng nhãm nghÒ vµ c«ng viÖc mµ hä lµm. Dï lµm nghÒ nµo th× tÝnh chÊt “®i rong” còng thÓ hiÖn rÊt râ vµ lµ chñ yÕu. Nam giíi th−êng ®i b»ng xe ®¹p, ng−êi nhiÒu nhÊt lµ 15 km/ngµy, thÊp nhÊt lµ 6 km/ngµy. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn 44 ViÖc lµm vµ ®êi sèng cña ng−êi lao ®éng theo thêi vô tõ n«ng th«n ra Hµ Néi NÕu chØ nh×n vµo nh÷ng con sè nµy th× râ rµng c−êng ®é lao ®éng cña nam cao h¬n n÷ nh−ng thùc chÊt n÷ vÊt v¶ h¬n nam rÊt nhiÒu v× hä ph¶i tiªu tèn nhiÒu n¨ng l−îng h¬n cho c«ng viÖc ®i bé cña m×nh. Cã rÊt nhiÒu lý do ®Ó ng−êi lao ®éng chän nghÒ hiÖn t¹i nh−ng lý do c¬ b¶n mµ c¶ nam, n÷ ®Òu lùa chän lµ “lµm theo c«ng viÖc mµ ng−êi ®i tr−íc ®· lµm” (ý kiÕn nam cao h¬n ý kiÕn n÷). §èi víi mçi giíi cßn cã c¸c lý do kh¸c nh− lao ®éng nam “®· lµm c«ng viÖc kh¸c nh−ng kh«ng thµnh c«ng do vÊt v¶, thu nhËp thÊp, bÊp bªnh” cßn phô n÷ th× “kh«ng d¸m lµm nghÒ kh¸c v× sî thu nhËp thÊp, mÊt nhiÒu thêi gian vµ kh«ng cã ng−êi h−íng dÉn”. Nh÷ng lý do thuéc vÒ b¶n th©n ng−êi lao ®éng nh− kh«ng cã tr×nh ®é hoÆc cã nh−ng tr×nh ®é thÊp chiÕm tØ lÖ kh«ng ®¸ng kÓ ë c¶ nam vµ n÷. Lý do kh«ng cã søc kháe ®Ó phï hîp víi nghÒ kh¸c chØ cã ë lao ®éng n÷ vµ kh«ng cã n¨ng khiÕu ®Ó lµm nghÒ kh¸c chØ cã ë lao ®éng nam. Ngoµi ra, nam giíi trong nhãm lao ®éng tù do cßn “chän nghÒ nµy v× lµ nghÒ lµm ®Õn ®©u cã tiÒn ®Õn ®Êy, lµ nghÒ ®¬n gi¶n nhÊt, kh«ng cÇu kú, kh«ng ph¶i bá nhiÒu vèn, kh«ng muèn phô thuéc nhiÒu vµo ng−êi kh¸c - cã quan hÖ chñ thî nh−ng phô thuéc ng¾n chø kh«ng dµi h¹n, lµ nghÒ nÆng nhäc nªn phô n÷ Ýt lµm vµ cÇn cã søc kháe” (Nam lao ®éng tù do, 32 tuæi, quª ë Xu©n Th−îng, Xu©n Tr−êng, Nam §Þnh). §iÒu ®¸ng chó ý lµ hÇu hÕt nam, n÷ lao ®éng tr−íc khi quyÕt ®Þnh lµm lo¹i c«ng viÖc chÝnh ®ang lµm, hä ®· tõng lµm nh÷ng c«ng viÖc cña nhãm kh¸c nh− ®¹p xÝch l«, trång cÊy thuª ë ngo¹i thµnh, b¸n b¸nh mú, v.v… nh−ng kh«ng cã hiÖu qu¶. Còng cã mét sè ng−êi ®i lµm nh÷ng c«ng viÖc tr−íc ®ã cã thu nhËp kh¸ nh−ng l¹i thÊy c«ng viÖc ®ã qu¸ vÊt v¶ hoÆc bÞ rµng buéc bëi nhiÒu quy ®Þnh, bÞ cÊm, bÞ ph¹t mét vµi lÇn nªn ch¸n n¶n dÉn ®Õn xu h−íng chän lo¹i nghÒ nµo thËt ®¬n gi¶n, æn ®Þnh vµ kh«ng gß bã vÒ thêi gian miÔn lµ cã thu nhËp ®ñ chi tiªu c¸ nh©n vµ göi vÒ cho gia ®×nh lµ ®−îc: “Tr−íc khi lµm c«ng viÖc nµy, t«i ®· ®¹p xÝch l« kho¶ng 5 th¸ng nh−ng sau ®ã ph¶i bá nghÒ v× phøc t¹p, th−êng bÞ kh¸ch kh«ng tr¶ tiÒn, c«ng an cÊm vµ nÕu bÞ b¾t th× ph¹t tiÒn, mïa hÌ ph¶i ®i suèt ngµy trªn ®−êng n¾ng vµ mÖt” (Nam lao ®éng tù do, 32 tuæi, quª ë Xu©n Th−îng, Xu©n Tr−êng, Nam §Þnh); hoÆc “N¨m 1999 khi Nhµ n−íc trång c©y trªn ®ª, cã chÞ cïng nhµ trä cã ng−êi quen rñ th× c¶ nhµ trä bän em ra ®Êy lµm, mçi ngµy ng−êi ta tr¶ 14.000 ®ång. Lµm nh− vËy æn ®Þnh h¬n so víi ®i chî nh−ng c«ng viÖc chØ cã mét thêi gian lµ hÕt. Kh«ng d¸m ®i bu«n v× m×nh vông, kh«ng kh«n ngoan s¾c s¶o, cßn g¸nh thÕ nµy th× ch¶ cÇn ai chØ b¶o, nh×n mét lÇn lµ biÕt lµm, víi l¹i m×nh còng kh«ng lµm th−êng xuyªn ®−îc” (N÷ lao ®éng tù do, 45 tuæi, quª ë B·i SËy, ¢n Thi, H−ng Yªn). V× c«ng viÖc ®¬n gi¶n, phæ th«ng vµ sö dông b»ng søc lùc lµ chÝnh nªn viÖc ®µo t¹o nghÒ ®−îc thùc hiÖn theo h×nh thøc võa häc võa lµm. Tuy kh«ng bµi b¶n nh−ng hÇu hÕt lao ®éng nam, n÷ ®Òu cã thêi gian häc viÖc tõ ng−êi ®i tr−íc Ýt nhÊt lµ 2 ngµy, nhiÒu nhÊt lµ 2 th¸ng tïy thuéc vµo tõng nghÒ. Gi÷a nam vµ n÷ kh«ng kh¸c nhau nhiÒu vÒ thêi gian häc viÖc nh−ng gi÷a c¸c nghÒ th× cã kh¸c: nghÒ thu gom phÕ liÖu cã thêi gian häc viÖc l©u nhÊt v× ®a d¹ng c¸c mÆt hµng víi nhiÒu lo¹i gi¸ kh¸c nhau vµ quan träng nhÊt lµ ph¶i ph©n biÖt ®−îc hµng tèt, xÊu ®Ó biÕt h−íng ®Þnh gi¸ b¶o ®¶m “cã l·i” chø kh«ng bÞ “lç vèn”. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn NguyÔn ThÞ BÝch Nga 45 Ng−êi lao ®éng häc viÖc b»ng h×nh thøc h−íng dÉn nhau, cho lµm cïng, mua b¸n chung sau ®ã chia ®«i kho¶n thu nhËp cã ®−îc trong ngµy. PhÇn lín ng−êi lao ®éng häc tõ ng−êi th©n trong gia ®×nh hoÆc hä hµng ®· lªn Hµ Néi lao ®éng tr−íc ®ã. Nh÷ng ng−êi cã thêi gian häc viÖc Ýt chñ yÕu lµ hái b¹n bÌ c¸ch thøc råi tõ mµy mß l©u dÇn thµnh quen viÖc, nh−ng sè nµy kh«ng ®¸ng kÓ. Theo ®¸nh gi¸ cña hÇu hÕt ng−êi lao ®éng th× c«ng viÖc hiÖn t¹i so víi søc kháe lµ qu¸ vÊt v¶ vµ t−¬ng ®−¬ng vÒ møc ®é vÊt v¶ cña c«ng viÖc ë quª, nh−ng hä vÉn ph¶i cè lµm. Phô n÷ thÊy vÊt v¶ h¬n nam giíi v× “mïa hÌ nãng bøc, mïa ®«ng gi¸ l¹nh vÉn ph¶i ®i bé nhiÒu” (N÷ lao ®éng tù do, thu gom phÕ liÖu, 32 tuæi, quª ë Xu©n Hång, Xu©n Tr−êng, Nam §Þnh). Còng cã mét sè ng−êi ®−îc hái cho r»ng c«ng viÖc ë Hµ Néi nhµn h¬n ë quª v× mçi buæi tèi ®−îc nghØ ng¬i kh«ng ph¶i lµm nhiÒu c«ng viÖc lÆt vÆt kh«ng tªn trong gia ®×nh. Trong ®iÒu kiÖn cã nhiÒu ng−êi cïng lµm mét nghÒ nh−ng hÇu hÕt ng−êi lao ®éng ®Òu kh«ng cã biÖn ph¸p g× ®Ó duy tr× c«ng viÖc vµ hä còng kh«ng biÕt lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ duy tr× tèt ®−îc c«ng viÖc. Nh×n chung c¶ nam vµ n÷ ®Òu Ýt ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy, chØ riªng mét sè lao ®éng n÷ lµm nghÒ thu gom phÕ liÖu th× x¸c ®Þnh nghÒ hä lµm lµ “may rñi” tùa nh− ng−êi ®i c©u c¸, kh¸ch hµng gäi ai th× ng−êi ®ã mua, ng−êi nµo “cã duyªn” th× ®−îc nhiÒu vµ ng−îc l¹i, nªn cã ngµy cã ng−êi kh«ng kiÕm ®−îc ®ång nµo. Cßn nam giíi trong nhãm nµy th× kh«ng cã ý kiÕn g×. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng, nam n÷ ®Òu nhËn ®−îc sù hç trî, gióp ®ì cña nh÷ng ng−êi cïng hoµn c¶nh b»ng nhiÒu h×nh thøc nh− cho vay thªm tiÒn; gióp ®ì khi èm ®au vµ chia sÎ c«ng viÖc khi ®−îc ng−êi kh¸c thuª. 2. C¶ nam vµ n÷ ®Òu kh«ng chØ lµm mét nghÒ cè ®Þnh mµ cßn lµm thªm bÊt cø c«ng viÖc g× cã thÓ t¹o ra thu nhËp Mçi ng−êi lao ®éng dï lµ nam hay n÷ ®Òu kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµm mét lo¹i c«ng viÖc chÝnh ®· lùa chän, mét trong nh÷ng môc ®Ých ®Õn Hµ Néi lao ®éng lµ t×m kÕ m−u sinh nªn ®Ó kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn, cïng mét lóc hä lµm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. §èi víi hä, bÊt cø c«ng viÖc g× cã thu nhËp th× khã kh¨n, vÊt v¶ ®Õn mÊy hoÆc ®éc h¹i vµ ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn søc kháe hä còng s½n sµng lµm, thËm chÝ hä biÕt c¸c quy ®Þnh cÊm liªn quan ®Õn c¸c c«ng viÖc m×nh lµm nh−ng hä vÉn vi ph¹m “v× nh− thÕ míi b¸n ®−îc hµng” (Nam lao ®éng tù do, b¸n tµo phí vµ phô x©y dùng, 45 tuæi, quª ë NghÜa ThÞnh, NghÜa H−ng, Nam §Þnh). Hai nhãm nghÒ b¸n hµng rong vµ thu gom phÕ liÖu t×m viÖc lµm thªm dÔ dµng h¬n nhãm lao ®éng tù do bëi nh÷ng c«ng viÖc mµ c¸c nhãm nµy nhËn lµm thªm chÝnh lµ nh÷ng c«ng viÖc chÝnh cña nhãm lao ®éng tù do. C¸c c«ng viÖc mµ ng−êi lao ®éng lµm thªm ®Òu cã quan hÖ chñ thî nh−ng kh«ng cã hîp ®ång. PhÇn ®«ng ng−êi lao ®éng kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ nµy tèt hay xÊu phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè, trong ®ã ®Æc biÖt lµ sù c¶m th«ng gi÷a hai bªn vµ tÝnh chÊt cña lo¹i c«ng viÖc ®−îc thuª. NÕu c«ng viÖc mµ chÊt l−îng ®Æt lªn hµng ®Çu th× ng−êi lao ®éng ®−îc quan t©m h¬n trong vµ sau qu¸ tr×nh lµm viÖc, cã thÓ nhËn ®−îc sè tiÒn nhiÒu h¬n ®· tho¶ thuËn hoÆc ®−îc båi d−ìng b»ng vËt chÊt nh− Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn 46 ViÖc lµm vµ ®êi sèng cña ng−êi lao ®éng theo thêi vô tõ n«ng th«n ra Hµ Néi hoa qu¶, thuèc l¸, v.v.... Ng−îc l¹i, còng cã nh÷ng ng−êi chñ cã th¸i ®é coi khinh ng−êi lao ®éng, Ðp gi¸ c«ng, b¾t lµm thªm c«ng viÖc hoÆc quþt tiÒn sau khi c«ng viÖc ®· ®−îc hoµn thµnh, v.v... TÝnh chÊt cña c¸c c«ng viÖc lµm thuª rÊt ®a d¹ng nh−ng nh×n chung nÆng nhäc, ®éc h¹i, vÊt v¶ h¬n so víi søc lao ®éng cña hä bá ra. Thï lao mçi lao ®éng nhËn ®−îc tõ c«ng viÖc nµy trung b×nh kho¶ng 20.000 - 25.000 ®ång/ngµy tïy thuéc tõng lo¹i c«ng viÖc vµ sù tháa thuËn gi÷a hai bªn. ViÖc s¾p xÕp thêi gian ®Ó cã thÓ cïng thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau gi÷a c¸c nhãm nghÒ kh«ng gièng nhau vµ còng kh«ng gièng nhau gi÷a nam vµ n÷ trong cïng nhãm: nhãm nghÒ thu gom phÕ liÖu cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt, ng−êi lao ®éng cã thÓ tranh thñ kho¶ng thêi gian ch−a mua ®−îc hµng ®Ó lµm thªm c«ng viÖc kh¸c. Nam giíi chØ lµm thªm nh÷ng viÖc thu dän, phô gióp nh÷ng n¬i cã c«ng tr×nh x©y dùng, g¸nh hoÆc mang v¸c thuª cßn nh÷ng c«ng viÖc mµ phô n÷ lµm th−êng lµ dän dÑp nhµ cöa, giÆt quÇn ¸o, dän dÑp vÖ sinh vµ mét sè c«ng viÖc linh tinh kh¸c; nhãm b¸n hµng rong gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n, trong ®ã n÷ khã kh¨n nhiÒu h¬n nam v× nh÷ng mÆt hµng n÷ b¸n th−êng lµ hoa qu¶ hoÆc thùc phÈm t−¬i sèng cÇn tiªu thô hÕt trong ngµy nªn khi lµm c«ng viÖc phô th× c«ng viÖc chÝnh th−êng ph¶i chËm l¹i, thËm chÝ nÕu thÊy c«ng viÖc phô kiÕm ®−îc nhiÒu h¬n th× t¹m nghØ b¸n hµng mét vµi h«m ®Ó lµm v× kh«ng thÓ cïng lµm c¶ hai ®−îc, ng−êi lao ®éng cho r»ng nÕu "tham b¸t" th× sÏ "bá m©m" nªn nhiÒu khi nh×n thÊy viÖc kiÕm ra tiÒn mµ kh«ng thÓ bá b¸n hµng ®−îc. Nh−ng nam giíi th× dÔ dµng h¬n v× nh÷ng mÆt hµng hä b¸n gåm ®å sø, d©y l−ng, vÝ da... cã thÓ ®Ó l¹i kh«ng sî háng. Riªng nhãm lao ®éng tù do th× ng−îc l¹i, lao ®éng n÷ dÔ dµng h¬n lao ®éng nam v× n÷ th−êng g¸nh hµng thuª nªn kh«ng gß bã vÒ thêi gian cã thÓ lµm thªm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nh− dän dÑp nhµ cöa, c«ng tr×nh... cßn nam do ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc chÝnh cã thêi gian dµi h¬n nªn kh«ng dÔ s¾p xÕp thêi gian cho c«ng viÖc kh¸c. 3. Cïng nét nhãm nghÒ nh−ng thu nhËp cña nam cao h¬n n÷, do chi tiªu c¸ nh©n cña nam cao h¬n nªn sè tiÒn göi vÒ gia ®×nh cña nam vµ n÷ t−¬ng ®−¬ng nhau Thu nhËp cña mçi nghÒ kh«ng gièng nhau vµ chñ yÕu lµ bÊp bªnh, ngµy nhiÒu, ngµy Ýt, thËm chÝ cã ngµy kh«ng cã thu nhËp. Dï ë bÊt cø nhãm nghÒ nµo th× thu nhËp cña lao ®éng nam vÉn cao h¬n n÷ v× hä cã sù hç trî cña ph−¬ng tiÖn ®i l¹i. Mçi ngµy lao ®éng, phô n÷ thu nhËp trung b×nh thÊp nhÊt 10.000 ®ång, cao nhÊt 40.000 ®ång (nh−ng sè phô n÷ cã thu nhËp 40.000 ®ång kh«ng ®¸ng kÓ), cßn nam giíi th× thu nhËp trung b×nh thÊp nhÊt lµ 7.000 ®ång (kh«ng cã nhiÒu ng−êi cã møc thu nhËp nµy), cao nhÊt lµ 50.000 ®ång. §©y lµ kho¶n thu b»ng tiÒn mÆt t−¬ng ®èi lín víi nguêi lao ®éng so víi thu nhËp ë quª. Sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a nam vµ n÷ râ nhÊt ë nhãm lao ®éng tù do. Trong nh÷ng gia ®×nh c¶ hai vî chång ë Hµ Néi th× tuú theo nghÒ mµ mçi nguêi cã thu nhËp kh¸c nhau. ChÞ §Þnh 32 tuæi thu gom phÕ liÖu cßn chång chÞ phô x©y dùng th× thu nhËp cña chång cao h¬n vî (thu nhËp cña vî 300.000 ®ång/th¸ng, thu nhËp cña chång lµ 400.000 ®ång/th¸ng), cßn anh Th−îng 25 tuæi c¶ hai vî chång cïng Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn