Vai trò và ảnh hưởng của Đệ nhất Pháp Chủ Thích Đức Nhuận trong sự nghiệp xây dựng Giáo hội Phật giáo Việt Nam giai đoạn 1980-1990

ϭϭ
1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   
ĈӖNG VĂN THU(*)

VAI TRÒ VÀ ҦNH HѬӢNG
CӪA Ĉӊ NHҨT PHÁP CHӪ THÍCH ĈӬC NHUҰN
TRONG SӴ NGHIӊP XÂY DӴNG GIÁO HӜI PHҰT GIÁO
VIӊT NAM GIAI ĈOҤN 1980 - 1990
Tóm tҳt: Trên c˯ sͧ giͣi thi͏u khái quát thân th͇ và s͹ nghi͏p cͯa
Hòa th˱ͫng Thích Ĉͱc Nhu̵n, bài vi͇t này t̵p trung nêu và phân
tích ÿóng góp cͯa Ngài, trên ngôi v͓ Ĉ͏ nh̭t Pháp chͯ H͡i ÿ͛ng
Chͱng minh, vͣi vi͏c ÿoàn k͇t th͙ng nh̭t Tăng ÿoàn và công tác
ÿào t̩o Tăng tài cͯa Giáo h͡i Ph̵t giáo Vi͏t Nam trong giai ÿo̩n
1980 - 1990.
Tӯ khóa: Ĉ͏ nh̭t Pháp chͯ, Hòa th˱ͫng Thích Ĉͱc Nhu̵n, H͡i
ngh͓ Ĉ̩i bi͋u Th͙ng nh̭t Ph̵t giáo Vi͏t Nam, Giáo h͡i Ph̵t giáo
Vi͏t Nam.
1. Nhұp ÿӅ
Ĉҥi lão Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn (1897 - 1993) là ĈӋ nhҩt Pháp
chӫ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam (1981 - 1993). Trên ngôi vӏ Pháp chӫ
Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam, Ngài là mӝt vӏ cao tăng ÿã trӑn ÿӡi hiӃn
dâng cho lý tѭӣng hoҵng pháp ÿӝ sinh; nhiӋt tâm góp phҫn to lӟn vào sӵ
nghiӋp làm sáng danh Phұt giáo và dân tӝc ViӋt Nam; là tҩm gѭѫng sáng
trong tu thân, hành ÿҥo. Ngài luôn lҩy giӟi hҥnh tinh nghiêm làm thân
giáo ÿӇ răn dҥy, sách tҩn kҿ hұu lai; luôn thӇ hiӋn tinh thҫn Bi, Trí, DNJng
trong công hҥnh vô ngã vӏ tha, tұn lӵc chuyên tâm vào sӵ nghiӋp hoҵng
dѭѫng chính pháp, chú trӑng ÿào tҥo Tăng tài ÿӇ có nguӗn nhân lӵc Tăng
ni có ÿҥo hҥnh phөc vө nhân gian.
2. Ĉҥi lão Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn vӟi viӋc ÿoàn kӃt thӕng
nhҩt Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam
Ĉҥi lão Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn, pháp hiӋu Thanh ThiӋu, pháp
danh Ĉӭc Huy, thӃ danh Phҥm Ĉӭc Hҥp, sinh năm Ĉinh Dұu (1897) tҥi
thôn Quҫn Phѭѫng, xã Hҧi Phѭѫng, huyӋn Hҧi Hұu, tӍnh Nam Ĉӏnh. Năm
͘ Hòa thѭӧng Thích Gia Quang, Hӝi ÿӗng Trӏ sӵ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam

Ύ



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

1912, Ngài xin phép song thân xuҩt gia ÿҫu Phұt, sѫ tâm cҫu pháp vӟi sѭ
tә Thích Thanh Nghƭa (thuӝc ThiӅn phái Tào Ĉӝng, chùa Quҧng Bá,
thành phӕ Hà Nӝi), trө trì chùa Ĉӗng Ĉҳc (xã Ĉӗng Hѭӟng, huyӋn Kim
Sѫn, tӍnh Ninh Bình). Sau khi thӃ phát xuҩt gia, Ngài ÿѭӧc nghiӋp sѭ gӱi
ÿӃn chùa Thanh Nӝn (huyӋn Kim Bҧng, tӍnh Hà Nam) hӑc ÿҥo vӟi sѭ tә
Thích Thanh Ninh. Vӟi ÿӭc hҥnh khiêm cung, siêng năng, hiӃu hӑc, Ngài
luôn ÿѭӧc sѭ tә thѭѫng yêu và kǤ vӑng là pháp khí cӫa tùng lâm.
Năm 1917, xuân ÿҥo lý ÿѫm bông trí tuӋ, tâm Bӗ ĈӅ tӓa giӟi ngát
hѭѫng, Ngài ÿѭӧc tôn sѭ cho thө giӟi Cө túc tҥi chùa Phúc Nhҥc, tӍnh
Ninh Bình. Ngài thӵc sӵ dӵ vào hàng Tăng bҧo vӟi trӑng trách: “thѭӧng
cҫu Phұt ÿҥo, hҥ hóa quҫn sinh”. Sau khi ÿҳc pháp, Ngài tiӃp tөc hành
cѭӟc, tham hӑc ӣ các chӕn tә lӟn ӣ MiӅn Bҳc nhѭ chӕn tә Ĉào Xuyên
(thành phӕ Hà Nӝi) do Tә Giám Thông MӋnh giҧng dҥy, chӕn tә Bҵng
(huyӋn Thѭӡng Tín, thành phӕ Hà Nӝi) và chӕn tә Sӣ (quұn Ĉӕng Ĉa,
thành phӕ Hà Nӝi) do Tә Phan Trung Tӭ thuyӃt pháp. Trҧi qua bao năm
tháng chuyên tâm tu hӑc tҥi các chӕn tә này, Ngài trӣ thành mӝt bұc ÿҥo
hҥnh trong sáng, không nhӳng uyên thâm Phұt pháp mà còn quán triӋt cҧ
Khәng giáo, Ĉҥo giáo, trӣ thành tiêu ÿích cho hàng Tăng ni, Phұt tӱ
ngѭӥng mӝ, quy tâm.
Năm 1940, Ngài thӯa kӃ trө trì chùa Ĉӗng Ĉҳc, huyӋn Kim Sѫn, tӍnh
Ninh Bình. Tҥi ÿây, Phұt sӵ ÿҫu tiên cӫa Ngài là thành lұp 02 trѭӡng Phұt
hӑc ӣ chùa Ĉӗng Ĉҳc và chùa KǤ Lân. Trong khoҧng thӡi gian ÿó, Ngài
thѭӡng làm chӫ trѭӡng Hҥ các chùa Phúc Nhҥc, Ĉҥi Hӳu, Non Nѭӟc, Lê
Xá, Bà Ĉá,v.v…
Vӟi ÿӭc ÿӝ tu hành, giӟi luұt tinh nghiêm, năm 1950, Hӝi Phұt giáo
tӍnh Ninh Bình cung thӍnh Ngài giӳ chӭc Giám luұt Phұt giáo tӍnh ÿӇ làm
tiêu ÿích cho Tăng ni, Phұt tӱ trên con ÿѭӡng tiӃn tu Tam Vô Lұu Hӑc.
Năm 1955, sau khi hoà bình lұp lҥi, Ngài ÿѭӧc mӡi lên Hà Nӝi ÿӇ
tham gia tә chӭc lҥi Giáo hӝi. Trong thӡi gian này, Ngài vӅ trө trì chùa
Phә Giác, quұn Ĉӕng Ĉa, thành phӕ Hà Nӝi ÿӇ tiӋn viӋc ÿi sang chùa
Quán Sӭ. Sau ÿó mӝt thӡi gian, Ngài ÿѭӧc bә nhiӋm làm trө trì chùa
Quán Sӭ.
Năm 1956, Ngài ÿѭӧc bҫu làm Phó Trӏ sӵ Giáo hӝi Tăng già Bҳc ViӋt,
kiêm ÿҥi diӋn Phұt giáo Thӫ ÿô. Tháng 3/1958, Hӝi Phұt giáo Thӕng nhҩt

Ĉ͓QJ 9ăQ 7KX 9DL WUz Yj ɠQK Kɉ͟QJ«



ViӋt Nam thành lұp do Hòa thѭӧng Thích Trí Ĉӝ làm Hӝi trѭӣng. Ngài ÿѭӧc
Ĉҥi hӝi suy cӱ làm Phó Hӝi trѭӣng Hӝi Phұt giáo Thӕng nhҩt ViӋt Nam.
Năm 1979, sau khi Hòa thѭӧng Thích Trí Ĉӝ, Hӝi trѭӣng Hӝi Phұt
giáo Thӕng nhҩt ViӋt Nam thӏ tӏch, Ngài ÿѭӧc suy cӱ làm Hӝi trѭӣng cho
ÿӃn ngày thӕng nhҩt Phұt giáo cҧ nѭӟc năm 1981.
Năm 1980, Ngài ÿӭng ra thành lұp nghƭa trang tҥi chùa HuǤnh Cung,
huyӋn Thanh Trì, thành phӕ Hà Nӝi. CNJng trong năm này, Ngài vӅ chùa
Hòe Nhai, chӕn tә cӫa ThiӅn phái Tào Ĉӝng. Năm 1986, Ngài chính thӭc
vӅ ngôi chùa này trө trì cho ÿӃn khi viên tӏch.
Năm 1980, trong bӕi cҧnh nѭӟc nhà hoàn toàn ÿӝc lұp thӕng nhҩt,
Tăng ni, Phұt tӱ cҧ nѭӟc mong muӕn thӵc hiӋn ý nguyӋn bao ÿӡi cӫa các
bұc tiӅn nhân là thӕng nhҩt, hòa hӧp Phұt giáo ViӋt Nam. Ban Vұn ÿӝng
Thӕng nhҩt Phұt giáo ViӋt Nam ra ÿӡi ÿã cung thӍnh Ngài làm Chӭng
minh Ban Vұn ÿӝng. CNJng trong năm này, Ngài vào lѭu trú tҥi Tә ÿình
Vƭnh Nghiêm ӣ Thành phӕ Hӗ Chí Minh mӝt năm ÿӇ cùng vӟi Ban Vұn
ÿӝng Thӕng nhҩt Phұt giáo ViӋt Nam thӵc hiӋn ý nguyӋn thӕng nhҩt Phұt
giáo. Ban Vұn ÿӝng ÿã nhұn ÿѭӧc sӵ chào ÿón và ӫng hӝ nӗng nhiӋt cӫa
Tăng ni, Phұt tӱ ViӋt Nam.
ĈӇ chuҭn bӏ cho quá trình thӕng nhҩt Phұt giáo ViӋt Nam, Ban Vұn
ÿӝng Thӕng nhҩt Phұt giáo ViӋt Nam ÿã có nhiӅu buәi tiӃp xúc, làm viӋc
vӟi lãnh ÿҥo các tә chӭc, hӋ phái Phұt giáo và ÿông ÿҧo Tăng ni, Phұt tӱ
trong cҧ nѭӟc. Trong khoҧng mӝt tháng, Ban Vұn ÿӝng ÿã có ba buәi ra
mҳt tҥi ba trung tâm Phұt giáo, cNJng là ba trung tâm kinh tӃ, văn hóa, xã
hӝi lӟn trong cҧ nѭӟc là Hà Nӝi, HuӃ và Thành phӕ Hӗ Chí Minh nhҵm
tranh thӫ sӵ ӫng hӝ cӫa Tăng ni, Phұt tӱ, chuҭn bӏ cho sӵ ra ÿӡi cӫa mӝt
tә chӭc Phұt giáo ViӋt Nam toàn quӕc.
Sau thӡi gian chuҭn bӏ chín muӗi, Ban Vұn ÿӝng Thӕng nhҩt Phұt
giáo ViӋt Nam ÿã quyӃt ÿӏnh lҩy tháng 11/1981 là thӡi gian ÿӇ tә chӭc
Hӝi nghӏ Thành lұp Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam. Hӝi nghӏ diӉn ra tҥi
chùa Quán Sӭ, thành phӕ Hà Nӝi. Trong hӝi nghӏ, Ngài ÿѭӧc suy tôn
ngôi vӏ Pháp chӫ Hӝi ÿӗng Chӭng minh Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam.
Khi ÿó, Ngài ÿã 84 tuәi. Ĉây là lҫn thӕng nhҩt quy mô lӟn nhҩt tӯ trѭӟc
ÿӃn nay, tұp hӧp 9 tә chӭc, hӋ phái ÿҥi diӋn cho Phұt giáo cҧ 3 miӅn.
Tӯ ÿây, Phұt giáo ViӋt Nam ÿã có ngôi nhà chung mang tên Giáo hӝi
Phұt giáo ViӋt Nam, là tә chӭc hӧp pháp duy nhҩt ÿҥi diӋn cho Phұt giáo
ViӋt Nam ӣ trong nѭӟc cNJng nhѭ trên thӃ giӟi.

13



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam ra ÿӡi ÿã chӭng tӓ tinh thҫn ÿoàn kӃt hòa
hӧp, biӇu hiӋn sӵ thӕng nhҩt ý chí và nguyӋn vӑng cӫa ÿông ÿҧo Tăng ni,
Phұt tӱ, phù hӧp vӟi xu thӃ phát triӇn cӫa ÿҩt nѭӟc trong tình hình mӟi.
3. Ĉҥi lão Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn vӟi công tác ÿào tҥo
Tăng tài, xây dӵng nguӗn nhân lӵc phát triӇn Giáo hӝi
Trong bài viӃt M͡t vài c̫m nh̵n chân thành h˱ͣng ÿ͇n Ĉ̩i lão Hòa
th˱ͫng Pháp chͯ Giáo h͡i Ph̵t giáo Vi͏t Nam, Hòa thѭӧng Thích Minh
Châu ÿã nhҩn mҥnh: “BiӃt chúng tôi có trách nhiӋm chăm lo vҩn ÿӅ giáo
dөc Tăng ni, Hòa thѭӧng luôn luôn lo lҳng chѭѫng trình tu hӑc cӫa giӟi
trҿ. Hòa thѭӧng sӧ rҵng các Tăng ni có hӑc lҥi không tu, có tu lҥi không
hӑc, thái ÿӝ nào cNJng nguy hiӇm cho giӟi Tăng ni và có hҥi cho tѭѫng lai
Phұt giáo ViӋt Nam. Cho nên, Hòa thѭӧng luôn nhҳc nhӣ chúng tôi chu
toàn vҩn ÿӅ giáo dөc Tăng ni, cҧ vӅ pháp hӑc lүn pháp hành. Có nhѭ vұy,
các Tăng ni mӟi có khҧ năng tiӃp dүn hұu lai, bҧo Phұt ân ÿӭc”(1).
Ngay sau khi ÿҩt nѭӟc ÿѭӧc giҧi phóng và thӕng nhҩt (1975), Hӝi
Phұt giáo Thӕng nhҩt ViӋt Nam ÿã xin phép Nhà nѭӟc cho mӣ các lӟp
bӗi dѭӥng ÿào tҥo Tăng ni khҭn cҩp. Nhӳng lӟp hӑc ba tháng, sáu tháng
liên tөc ÿѭӧc mӣ ra. Ngài luôn ÿѭӧc Hòa thѭӧng Thích Trí Ĉӝ ӫy thác
giӳ trӑng trách trong viӋc giáo dөc và ÿào tҥo Phұt giáo.
Nhӳng hӑc tăng cӫa các khóa hӑc nói trên, sau ÿó ÿã ÿҧm nhiӋm tӕt
nhӳng nhiӋm vө quan trӑng ӣ các cҩp cӫa Hӝi Phұt giáo Thӕng nhҩt ViӋt
Nam. ĈӃn nay, nhiӅu vӏ ÿã viên tӏch, mӝt sӕ vӏ hiӋn còn ÿang giӳ trӑng
trách trong Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam.
Trong các khóa ÿào tҥo, dù ngҳn hҥn hay dài hҥn, Ngài luôn quan tâm
nhҳc nhӣ Tăng ni sinh phҧi chú trӑng giӳ gìn giӟi luұt và phҧi hӑc chӳ
Hán. Theo Ngài, kinh sách Phұt giáo chӫ yӃu bҵng chӳ Hán, nӃu không
thông thҥo chӳ Hán sӁ không hiӇu hӃt ÿѭӧc nghƭa lý cӫa kinh ÿiӇn.
Khi Ĉҥi lão Hòa thѭӧng Thích Trí Ĉӝ viên tӏch (1978), Ngài ÿѭӧc Hӝi
Phұt giáo Thӕng nhҩt ViӋt Nam suy cӱ vào vӏ trí Hӝi trѭӣng Hӝi Phұt
giáo Thӕng nhҩt ViӋt Nam kiêm HiӋu trѭӣng Trѭӡng Tu hӑc Phұt pháp
Trung ѭѫng. Vӟi cѭѫng vӏ mӟi này, Ngài lҥi cùng vӟi quý vӏ trong Ban
Thѭӡng trӵc Trung ѭѫng thúc ÿҭy các hoҥt ÿӝng cӫa Hӝi. Ngài luôn nhҳc
nhӣ Tăng ni tu hӑc và hành ÿҥo phҧi ÿúng vӟi chính pháp.
Mӝt sӵ kiӋn ghi nhұn công trҥng ÿào tҥo Tăng tài cӫa Ngài mà hàng
hұu thӃ thѭӡng soi nhҳc là tҥi Hӝi nghӏ Thành lұp Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt

Ĉ͓QJ 9ăQ 7KX 9DL WUz Yj ɠQK Kɉ͟QJ«



Nam tҥi chùa Quán Sӭ vào chiӅu ngày 6/11/1981. ĈӃn thӡi ÿiӇm Ĉҥi hӝi
suy tôn Hӝi ÿӗng Chӭng minh và suy cӱ Hӝi ÿӗng Trӏ sӵ, Hòa thѭӧng
Thích Trí Thӫ, Trѭӣng ban Vұn ÿӝng Thӕng nhҩt Phұt giáo ViӋt Nam,
thay mһt Chӫ tӏch ÿoàn và toàn thӇ ÿҥi biӇu cung thӍnh Ngài ÿҧm nhұn
ngôi vӏ Pháp chӫ Hӝi ÿӗng Chӭng minh ÿҫu tiên cӫa Giáo hӝi Phұt giáo
ViӋt Nam.
Cҧ hai lҫn Ngài ÿӅu khiêm tӕn tӯ chӕi. ĈӃn lҫn thӭ ba, Ngài phát biӇu,
nӃu chѭ tôn ÿӭc mӝt lòng quyӃt bҫu Ngài làm Pháp chӫ thì ÿӅ nghӏ Ĉҥi
hӝi chҩp thuұn ÿӅ ÿҥt lên Chính phӫ cho phép Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt
Nam ÿѭӧc thӵc hiӋn 03 ÿiӅu, trong ÿó có vҩn ÿӅ trѭӡng Phұt hӑc:
“Trѭӡng Phұt hӑc ÿѭӧc thiӃt lұp trên cҧ 3 miӅn Bҳc, Trung, Nam. Tҥi
Thӫ ÿô Hà Nӝi ÿѭӧc phép thiӃt lұp mӝt trѭӡng ÿҥi hӑc Phұt giáo. Tҥi
thành phӕ HuӃ ÿѭӧc phép thiӃt lұp mӝt trѭӡng ÿҥi hӑc Phұt giáo. Tҥi
Thành phӕ Hӗ Chí Minh ÿѭӧc phép thiӃt lұp mӝt trѭӡng ÿҥi hӑc Phұt
giáo. Ngoài ra, các tӍnh trong toàn quӕc, mӛi tӍnh cNJng ÿӅu ÿѭӧc phép
thành lұp mӝt Phұt hӑc viӋn, tuǤ theo khҧ năng và nhu cҫu mӛi tӍnh, nӃu
có thӇ làm ÿѭӧc”(2).
NguyӋn vӑng cӫa Ĉӭc Pháp chӫ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam ÿѭӧc
trình lên Chӫ tӏch Hӝi ÿӗng Bӝ trѭӣng Phҥm Văn Ĉӗng và ÿѭӧc chҩp
thuұn. Ngay sau Ĉҥi hӝi, hai trѭӡng cao cҩp Phұt hӑc ÿѭӧc thành lұp tҥi
chùa Quán Sӭ (Hà Nӝi) và ThiӅn viӋn Vҥn Hҥnh (Thành phӕ Hӗ Chí
Minh). Bҳt ÿҫu tӯ NhiӋm kǤ III (1993 - 1997), hai trѭӡng trên ÿәi thành
Hӑc viӋn Phұt giáo ViӋt Nam và có thêm mӝt Hӑc viӋn Phұt giáo ÿһt tҥi
Thành phӕ HuӃ. Cҧ ba hӑc viӋn Phұt giáo này ÿã và ÿang hoҥt ÿӝng tӕt
cho ÿӃn hiӋn nay.
Trong lӉ bӃ giҧng khóa ÿҫu tiên cӫa Trѭӡng Cao cҩp Phұt hӑc ViӋt
Nam cѫ sӣ I tҥi chùa Quán Sӭ năm 1985, Ngài ÿã ban ÿҥo tӯ: “Muӕn
thӵc hành tӯ bi phҧi có trí tuӋ mà trí tuӋ thì vô biên và bӇ hӑc thì vô bӡ.
Vì thӃ phҧi tiӃp tөc hӑc tұp. ViӋc hӑc tұp phҧi ÿѭӧc thѭӡng xuyên hҵng
ngày, không nên sao nhãng, không vì ÿã tӕt nghiӋp mà tӵ mãn, lãng quên
viӋc hӑc hành, trau dӗi trí tuӋ. Hӑc và tu phҧi gҳn chһt. Trí tuӋ càng nâng
cao thì ÿӭc hҥnh càng phҧi trau dӗi. Cho nên cҫn phҧi tu tұp ÿӭc hҥnh ÿӇ
thӵc sӵ là ngѭӡi kӃ thӯa xӭng ÿáng cӫa Phұt Pháp và là ngѭӡi hӳu ích
trong xã hӝi. Tôi mong rҵng, chѭ vӏ tôn túc trong Giáo hӝi cҫn lѭu tâm
uӕn nҳn, giáo dөc ÿӇ các Tăng ni sinh ngày càng tinh tiӃn trên con ÿѭӡng
tu hӑc và là ngѭӡi kӃ tөc tin cұy cӫa Giáo hӝi”(3).

15