Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong tác phẩm di chúc

Nguyễn Tuấn Anh

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

186(10): 201 - 204

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG
TRONG TÁC PHẨM “DI CHÚC”
Nguyễn Tuấn Anh*
Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa nhưng tư tưởng của Người về xây dựng Đảng mãi mãi là tài sản vô
giá cho toàn thể dân tộc Việt Nam. Mặc dù rất bận việc công nhưng Người đã dành một khoảng
thời gian nhất định viết lên bản Di chúc lịch sử để lại cho toàn thể dân tộc. Lời lẽ mộc mạc, đơn sơ
nhưng vô cùng súc tích, ngắn gọn đã hàm chứa toàn bộ tình cảm, tư tưởng của Người đối với sự
nghiệp cách mạng và thế hệ Việt Nam mai sau. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi là tài sản
vô giá về xây dựng một Đảng cách mệnh để phục vụ tổ quốc, phụng sự nhân dân xứng đáng là
người lãnh đạo và người đầy tớ trung thành của nhân dân. Có thể thấy tư tưởng của Người về
Đảng cách mệnh được thể hiện ở nhiều khía cạnh từ nguyên tắc tổ chức Đảng, đến các điều kiện
để trở thành Đảng cách mệnh.
Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh, xây dựng Đảng, Di chúc, Đảng cách mệnh, Việt Nam.

ĐẶT VẤN ĐỀ *
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa nhưng tư
tưởng của Người về xây dựng Đảng mãi mãi
là tài sản vô giá cho toàn thể dân tộc Việt
Nam. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách
mạng của mình, mặc dù rất bận việc công
nhưng Người đã dành một khoảng thời gian
nhất định viết lên bản Di chúc lịch sử để lại
cho toàn thể dân tộc Việt Nam để sau này khi:
“Đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách
mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước,
đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều
khỏi cảm thấy đột ngột” [1,tr.621]. Trước khi
về với thế giới người hiền bản thân Hồ Chí
Minh nhận thấy không có điều gì phải hối
tiếc, phải ân hận mà chỉ tiếc một điều là
không được phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân
dân lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa. Bằng lời lẽ
mộc mạc, đơn sơ nhưng vô cùng súc tích,
ngắn gọn nhưng hàm chứa nhiều tư tưởng lớn
mãi là tài sản vô giá, một trong những tư
tưởng đó là xây dựng một Đảng cách mệnh để
phục vụ tổ quốc, phụng sự nhân dân xứng
đáng là người lãnh đạo và người đầy tớ trung
thành của nhân dân. Vì vậy, học tập, nghiên
cứu và vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng Đảng trong di chúc của Người trong
công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay
là một điều rất quan trọng và cấp thiết. Bởi
*

Người đã để lại cho chúng ta nhiều bài học
quí báu về công tác xây dựng Đảng, đặc biệt
trong bối cảnh hiện nay có nhiều biến đổi
phức tạp và nguy cơ mà Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 4 khóa XI đã chỉ ra Một số vấn
đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay.
Nghị quyết đã chỉ ra những kết quả đã đạt
được trong công tác xây dựng Đảng, thẳng
thắn chỉ ra những tiêu cực trong xã hội, đặc
biệt là “một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong
đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo,
quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy
thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống”
[2.tr18-19]. Hội nghị trung ương 4 khóa 12 đã
đánh giá sau 4 năm thực hiện Nghị quyết 4
khóa XII đã có nhiều chuyển biến tích cực,
tuy nhiên nhiều hạn chế chậm được khắc
phục “Công tác giáo dục chính trị tư tưởng,
nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, gảng dạy và
học tập chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh chưa đáp ứng được yêu cầu. Nội
dung sinh hoạt Đảng ở nhiều nơi còn đơn
điệu, hình thức, hiệu quả còn chưa cao. Năng
lực lãnh đạo, sức chiến đấu của không ít tổ
chức Đảng còn thấp, thậm chí có nơi còn mất
sức chiến đấu” [3, tr.21-22]. Hơn bao giờ hết,
công tác xây dựng Đảng ở nước ta hiện nay
đòi hỏi phải quán triệt, vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh với những nội dung cụ thể.

Tel: 0973855866; Email: Tuananhgdct@gmail.com

201

Nguyễn Tuấn Anh

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

NỘI DUNG
Tư tưởng về Đoàn kết, thống nhất trong
Đảng
Trong bản Di chúc vô cùng ngắn gọn, phần
đầu tiên Hồ Chí Minh đề cập đến vấn đề đến
về Đảng. Người khẳng định, mọi thắng lợi to
lớn của cách mạng đều bắt nguồn từ sự đoàn
kết toàn dân tộc mà trước hết là đoàn kết
trong Đảng. Vì vậy, Người căn dặn“Đoàn kết
là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng
và của nhân dân ta. Các đồng chí từ Trung
ương đến chi bộ cần phải gìn giữ sự đoàn kết
nhất trí trong Đảng như giữ gìn con ngươi
của mắt mình” [1,tr.622].
Như vậy, chúng ta thấy “đoàn kết” là một
trong những tư tưởng chiến lược, yếu tố có
tầm quan trọng đặc biệt, là hạt nhân dẫn đến
sự thành công trong Đảng. Lịch sử Việt Nam
đã chứng minh, sự đoàn kết của dân tộc ta
trong các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc
và bảo vệ tổ quốc cách mạng Việt Nam đã
vượt qua được mọi khó khăn, gian khổ. Chính
nhờ sự đoàn kết đó, nhân dân ta đã làm nên
chiến thắng vang dội để lập nên nhà nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa-nhà nước đầu
tiên ở khu vực Đông Nam Á, đưa nhân dân ta
từ thân phận người nô lệ trở thành người làm
chủ đất nước, làm chủ bản thân. Hồ Chí Minh
khẳng định “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng
một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân,
phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập
đến nay, Đảng đã đoàn kết, tổ chức và lãnh
đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ
thắng lợi này đến thắng lợi khác” [1,tr.621622]. Đảng không phải là tổ chức để làm quan
phát tài mà là nơi để phục sự tổ quốc, phục sự
nhân dân. Cho nên, trong quá trình xây dựng
Đảng ở mọi giai đoạn cách mạng thì luôn
luôn phải quan tâm và xây dựng khối đại
đoàn kết trong Đảng để trăm người như một,
thống nhất về tư tưởng và hành động thì sự
nghiệp cách mạng mới hoàn thành được. Và
ngược lại, nếu không có sự đoàn kết trong
Đảng thì không thể nói đến sự thống nhất về
tư tưởng, lại càng không thể cùng nhau hành
động. Đây thực sự là trở ngại cho cách mạng
202

186(10): 201 - 204

và lý tưởng của Đảng. Do đó Hồ Chí Minh
yêu cầu sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng
phải được xây dựng, củng cố dựa trên cơ sở
vì mục đích cao cả và mỗi cán bộ đảng viên
một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ
nhân dân, phục vụ Tổ quốc.
Thực hiện dân chủ rộng rãi
Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giữ gìn sự đoàn kết
thống nhất trong Đảng là phải thực hành dân
chủ rộng rãi. Chỉ có làm như vậy mới phát
huy được sức mạnh và trí tuệ tập thể, để cùng
nhau tìm ra những giải pháp và phương án tối
ưu trong quá trình hoạch định đường lối cách
mạng của Đảng để thực hiện nhiệm vụ cách
mạng. Chỉ có huy động tối đa trí tuệ của tập
thể mới đảm bảo cho Đảng phát huy được hết
khả năng của mình trong quá trình hoạch định
đường lối và lãnh đạo nhân dân trong suốt
quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và
trong công cuộc xây dựng xã hội mới. Khi đã
phát huy được sức mạnh trí tuệ của tập thể thì
mới bảo đảm thông suốt về tư tưởng trong
hành động.
Vấn đề dân chủ được thực hành rộng rãi
trong Đảng đã khắc phục được tình trạng độc
đoán, bè phái, cục bộ, quan liêu, xa rời quần
chúng nhân dân và chia rẽ của cán bộ đảng
viên. Nhưng để phát huy hết sức mạnh của
Đảng viên thì điều cốt yếu là phải thực hiện
dân chủ một cách thường xuyên, nghiêm túc
và thiện chí ở tất cả các cấp bộ Đảng từ
Trung ương đến địa phương, đến chi bộ cơ
sở, đồng thời tránh tình trạng dân chủ hình
thức qua loa, đại khái.
Tự phê bình và phê bình
Theo Hồ Chí Minh tự phê bình và phê bình là
quy luật phát triển, là phương thức giáo dục,
rèn luyện đảng viên và xây dựng đảng, làm
cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh. Với
tư cách là một bộ phận của xã hội, mỗi cán
bộ, đảng viên đều chịu sự tác tác động của
các yếu tố tích cực và tiêu cực, cái tốt và cái
xấu. Cho nên, Đảng phải thường xuyên thực
hiện tự phê bình và phê bình để phát huy mặt
tốt, tích cực trong mỗi cán bộ, đảng viên, làm

Nguyễn Tuấn Anh

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

cho tổ chức Đảng ngày càng lớn mạnh, đáp
ứng yêu cầu mới của nhân dân.
Để thực hiện tốt công tác tự phê bình Hồ Chí
Minh yêu cầu các Đảng viên phải tự mình
nâng cao trách nhiệm của bản thân, tự soi vào
mình, tự mình phê bình bản thân mình trước
để nhận ra mình có những ưu điểm gì cần
phát huy và khuyết điểm gì cần phải khắc
phục, sửa chữa để từ đó có những hành động
tốt hơn, đúng đắn hơn, tiến bộ hơn và có
hướng khắc phục những khuyết điểm, những
sai trái đã mắc phải. Người cán bộ trọng trách
càng cao thì càng phải gương mẫu và nghiêm
khắc tự kiểm điểm bản thân mình, làm như
vậy mới tự giúp mình được tiến bộ
Phê bình là cách tốt nhất để giúp cho đồng
chí, đồng đội của mình tiến bộ hơn, được tốt
hơn, đồng thời cũng chỉ ra cho đồng chí của
mình thấy được những khuyết điểm, sai lầm,
giúp cho đồng chí của mình có hướng khắc
phục trong thời gian tới để dần hoàn thiện bản
thân mình.
Tự phê bình và phê bình phải được thực hiện
một cách thẳng thắn, trung thực, công tâm,
kiên quyết, không nể nang làm cho qua loa,
xong chuyện. Mỗi cán bộ, đảng viên phải kiên
quyết chỉ ra những khuyết điểm, sai lầm của
mình và đồng chí của mình để cùng nhau tiến
bộ, làm được như thế Đảng mới mạnh, mới
bền. Tuy nhiên, trong việc thực hiện nguyên
tắc tự phê bình và phê bình không được lợi
dụng điều này để hạ thấp, trù dập và lợi dụng
tư thù để nói xấu người khác. Vì vậy, trong
quá trình tự phê bình và phê bình phải thật sự
chân thành, cởi mở, trung thực, thiện chí,
trong sáng và vô tư. Chỉ có như vậy mới làm
cho bản thân và đồng chí của mình thấy được
sự thiện chí và có động lực vượt lên sau vấp
ngã. Bên cạnh tính kiên quyết trong thực hiện
nguyên tắc tự phê bình và phê bình, Hồ Chí
Minh rất coi trọng cái tâm trong sáng khi phê
bình “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn
nhau” [1,tr.622]. Bởi vì khi phê bình đối với
đồng chí của mình mà không có cái tâm thì
rất dễ rơi vào tình trạng lợi dụng tư thù cá
nhân mà làm hỏng việc chung mỗi Đảng viên

186(10): 201 - 204

khi thực hiện tự phê bình và phê bình phải
thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần,
kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Phải luôn
luôn giữ gìn Đảng thật sự trong sạch, xứng
đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ trung
thành của nhân dân. Để thực hiện tốt điều đó,
trước hết đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thật
sự trong sạch, vững mạnh, có đủ trí tuệ và
năng lực lãnh đạo, được nhân dân tin yêu,
xứng đáng là tấm gương, là ngọn cờ lãnh đạo
cách mạng.
KẾT LUẬN
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa nhưng tư
tưởng của Người về xây dựng Đảng cách
mạng mãi mãi là tài sản vô giá cho toàn thể
dân tộc Việt Nam. Tư tưởng của Người về
xây dựng Đảng luôn được Đảng ta quán triệt
và chỉ đạo thực hiện một cách có hiệu quả,
củng cố thêm lòng tin của nhân dân đối với
Đảng. Trong quá trình đấu tranh giải phóng
dân tộc Đảng luôn được xem là nhân tố hàng
đầu đảm bảo cho sự thắng lợi của cách mạng
Việt Nam. Khi đất nước đang trong thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, chúng ta đã giành được những kết quả
quan trọng, nhưng cũng phải đối mặt với
những khó khăn thử thách, đặc biệt là các thế
lực thù địch đang âm mưu chống phá cách
mạng Việt Nam bằng các thủ đoạn thâm độc
làm cho một bộ phận cán bộ, đảng viên bị tha
hóa, biến chất đã làm giảm lòng tin của nhân
dân đối với Đảng, đối với đất nước.
Nhận thức rõ được tầm quan trọng của một
Đảng cách mạng trong những năm qua, Đảng
ta luôn có những quyết sách về “xây dựng
chỉnh đốn Đảng” nhằm nâng cao năng lực
lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng để Đảng
luôn trong sạch vững mạnh, xứng đáng là đội
tiên phong của giai cấp công nhân, là đại biểu
trung thành cho lợi ích của nhân dân lao động
và của cả dân tộc Việt Nam.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết
thực tiễn công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng,
Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 05-CT/TW ngày
15/5/2016 về Đẩy mạnh học tập và làm theo
tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
203

Nguyễn Tuấn Anh

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

Sau 5 năm thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW
ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị khóa XI
về “Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đã đạt
được kết quả bước đầu, tuy nhiên, “việc học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh còn có những hạn chế, chưa trở thành
việc làm thường xuyên, chưa thành ý thức tự
giác của không ít tổ chức đảng, cơ quan, địa
phương, đơn vị và một bộ phận cán bộ, đảng
viên”[4]. Đây là Chỉ thị hết sức quan trọng, là
đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng để cho các
đảng viên trong toàn Đảng có điều kiện tự
hoàn thiện mình và giúp đồng chí của mình
ngày một tiến bộ hơn. Chỉ thị cũng là dịp để
cho các Đảng viên thấy được vai trò và trách
nhiệm của mình trong việc học tập và làm
theo tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Phải luôn nâng cao đạo đức cách mạng,
cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư kiên
quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân.
Năm tháng sẽ qua đi nhưng Di chúc Hồ Chí
Minh vẫn sống mãi với dân tộc Việt Nam, là

186(10): 201 - 204

niềm tự hào của các thế hệ mai sau vững bước
trên con đường xây dựng đất nước. Để thực
hiện thành công ước nguyện của Người, mỗi
cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân
nguyện quyết tâm học tập và làm theo tư
tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để
thấm nhuần đạo đức cách mạng cần, kiệm,
liêm, chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng
ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người
lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của
nhân dân.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2011), tập 15, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Ban Tuyên giáo trung ương (2012), Tài liệu học
tập, Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành
Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Khóa XI,
Nxb. Chính trị quốc gia, Sự thật. 2012
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện, Hội
nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Khóa
XII, Văn phòng trung ương Đảng, Hà Nội.
4. Bộ Chính trị (2016), Chỉ thị 05-CT/TW ngày 155-1016 về Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Hà Nội.

SUMMARY
HO CHI MINH’S THOUGHTS OF PARTY BUILDING IN THE TESTAMENT
Nguyen Tuan Anh*
TNU – University of Education

Ho Chi Minh President passed aways but his thoughts on building the Party are forever an
invaluable asset for Vietnamese people. Although the words of Ho President’s testament are
simple but they contain all of his sentiments and thoughts for the revolutionary and the later
generations of Vietnam. Ho Chi Minh’s testament is an invaluable asset to the construcon of a
revolutionary- Party to serve the Fatherland, to serve the deserving people as leaders and faithful
servants of the people. It can be seen that his thoughts on the revolutionary party are expressed in
many aspects from the principle of party organization, to the conditions to become the
revolutionary party.
Key words: Ho Chi Minh's thoughts, Party building, testament, revolutionary party, Vietnam.

Ngày nhận bài: 15/8/2018; Ngày phản biện: 23/9/2018; Ngày duyệt đăng: 28/9/2018
*

Tel: 0973855866; Email: Tuananhgdct@gmail.com

204