Xem mẫu
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
CHƯƠNG VII
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HOÁ,
ĐẠO ĐỨC VÀ XÂY DỰNG CON NGƯỜI MỚI
Mục đích:
Cung cấp cho sinh viên những nội dung cơ bản của TT HCM về văn hóa, đạo đức
và xây dựng con người mới. HCM đã đưa ra những quan niệm chung về văn hóa, về vai trò,
về một số lĩnh vực của văn hóa. Mặt khác, Người còn trình bày tư tưởng của mình về vai trò
của đạo đức cách mạng, về những phẩm chất đạo đức cần có của con người mới,
những nguyên tắc cơ bản để xây dựng đạo đức mới, sau cùng là những cống hiến của
HCM về đạo đức, nhân văn và văn hóa vào sự phát triển chung của văn hóa nhân loại.
Yêu cầu:
Sinh viên cần nắm được nhưng quan điểm chung, cơ bản của HCM về văn hóa,
đạo đức và xây dựng con người mới đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của giai đoạn cách
mạng mới- Cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Hoạt động của GV và SV Nội dung bài học
Giới thiệu sơ lược và đi vào nội dung: I. Những quan điểm cơ bản của HCM về văn
Hồ Chí Minh đã định nghĩa như thế hoá
nào về văn hóa? 1. Khái niệm văn hóa theo TT HCM
Trong định nghĩa văn hóa của Hồ Chí a. Định nghĩa về văn hóa
Minh phản ánh những điều cơ bản
gì? Tháng 8-1943, khi còn ở trong nhà tù của
Tưởng Giới Thạch, HCM đưa ra định nghĩa về
- Nguồn gốc của văn hóa: từ lao văn hoá: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của
động… cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh
- Cấu trúc của văn hóa: là sự tổng hợp ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa
của mọi phương thức sinh hoạt. học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công
Định nghĩa về văn hóa này được hiểu cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn mặc ở và các
theo nghĩa rộng hay nghĩa hẹp? văn phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và
hóa bao gồm những lĩnh vực nào? phát minh đó tức là văn hoá.
Mục đích của văn hóa là gì? Nhằm Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương
đảm bảo sự sinh tồn của con người. thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài
người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu
đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn.
b. Quan điểm về xây dựng một nền văn hóa
mới
- Cùng với định nghĩa về văn hóa, HCM con ̀
nêu 5 điêm lớn định hướng cho việc xây dựng
̉
̀
nên văn hóa dân tôc: ̣
“1. Xây dựng tâm ly: tinh thân đôc lâp, tự
́ ̀ ̣ ̣
cường
2. Xây dựng luân ly: biêt hy sinh minh, lam
́ ́ ̀ ̀
lợi cho quân chung
̀ ́
3. Xây dựng xã hôi: moi sự nghiêp liên quan
̣ ̣ ̣
đên phuc lợi cua nhân dân trong xã hội
́ ́ ̉
4. Xây dựng chinh tri: dân quyên
́ ̣ ̀
5. Xây dựng kinh tế”
Trang 1
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
2. Quan điểm của HCM về các vấn đề chung
của văn hóa.
a. Quan điểm về vị trí và vai trò của văn hóa
trong đời sống xã hội
-Một là, văn hóa là đời sống tinh thấn
của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng.
Văn hóa thuộc lĩnh vực nào? Trong quan hệ với chính trị: Chính trị, xã
hội được giải phóng thì văn hóa mới được giải
phóng. Chính trị mở đường cho văn hóa phát triển
Trong quan hệ với kinh tế: Kinh tế thuộc
về cơ sở hạ tầng, là nền tảng của việc xây dựng
văn hóa. xây dựng cơ sở hạ tầng đề có điều
kiện xây dựng và phát triển văn hóa.
-Hai là, văn hóa không thể đứng ngoài
Văn hóa với kinh tế và chính trị có mà phải ở trong kinh tế và chính trị, phải
mối quan hệ như thế nào với nhau? phục vụ nhiệm vụ chính trị và thúc đẩy sự
phát triển của kinh tế
- Văn hóa có tính tích cực, chủ động,
đóng vai trò to lớn như một động lực, thúc đẩy sự
phát triển của kinh tế và chính trị:
- Văn hóa phải ở trong kinh tế và chính trị
có nghĩa là;
+ Văn hóa phải tham gia thực hiện
những nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dựng và
phát triển kinh tế. Quan điểm này định hướng
cho việc xây dựng một nền văn hóa mới ở Việt
Nam, định hướng cho mọi hoạt động văn hóa.
+ Kinh tế và chính trị cũng phải có văn
hóa. Vận dụng sáng tạo TT HCM, Đảng ta chủ
trương gắn văn hóa với phát triển, chủ trương
đưa các giá trị văn hóa thấm sâu vào kinh tế và
chính trị, làm cho văn hóa thực sự vừa là mục tiêu,
vừa là động lực của công cuộc xây dựng và phát
triển đất nước.
b. Quan điểm về tính chất của nền văn hóa
Tính chất văn hóa không phải “nhất + Tính chất dân tộc: Cốt cách dân tộc,
thành bất biến” mà nó thay đổi cho phù tinh tuý bên trong, đặc trưng của văn học
hợp với từng giai đoạn các mạng. + Tính khoa học: Thuân theo trào lưu
̣
tiến hoá của tư tưởng hiện đại: Hoà bình, độc
lập, dân chủ, tiến bộ xã hội. Đấu tranh chống
những gì trái với khoa học, phản tiến bộ, duy tâm,
thần bí, mê tín dị đoan, biết gạn đục khơi trong,
kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu
tinh hoa văn hóa nhân loại.
+ Tính chất đại chúng: phục vụ nhân
dân, hợp với nguyện vọng, đậm đà tính nhân văn,
là nền văn hóa do quần chúng xây dựng
Trang 2
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
c. Quan điểm về chức năng của văn hóa: văn
hóa có ba chức năng chủ yếu sau:
- Một là, bồi dưỡng lý tưởng, tư tưởng
đúng đắn, tình cảm cao đẹp:
- Hai là, mở rộng hiểu biết, nâng cao dân trí.
- Ba là, bồi dưỡng những phẩm chất tốt
đẹp, phong cách lành mạnh, hướng con người tới
cái chân, thiện, mỹ để hoàn thiện bản thân
Hồ chí minh chỉ ra mấy lĩnh vực văn 3. Quan điểm của HCM về một số lĩnh vực
hóa? chính của văn hóa
Ở mỗi nội dung có thể dẫn những câu a. Văn hóa giáo dục
chuyện hoặc thơ: - Phê phán nền văn hoá phong kiến và nền
“Vì lợi ích 10 năm trồng cây, …” văn hoá thực dân.
- Đưa ra một hệ thống quan điểm rất
phong phú và hoàn chỉnh về giáo dục, định hướng
cho nền giáo dục phát triển đúng đắn, góp phần
quan trọng vào sự nghiệp xây dựng CNXH và đấu
tranh thống nhất nước nhà
Thơ xưa yêu cảnh thiên nhiên đẹp b. Văn hóa văn nghệ
Mây gió trăng hoa… xung phong. Văn nghệ là văn hoá và nghệ thuật, biểu
“Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm hiện tập trung nhất của nền văn hoá, đỉnh cao của
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà” đời sống tinh thần, hình ảnh của tâm hồn dân tộc.
Có ba quan điểm chủ yếu:
- Một là, văn hóa - văn nghệ là một mặt
trận, nghệ sĩ là chiến sĩ, tác phẩm văn nghệ là vũ
khí sắc bén trong đấu tranh cách mạng
- Hai là, văn nghệ gắn với thực tiễn của
đời sống nhân dân
- Ba là, phải có những tác phẩm văn nghệ
xứng đáng với thời đại mới của đất nước và dân
tộc
c. Văn hóa đời sống
Thực chất cua văn hoá đời sông là đời
̉ ́
sống mới với ba nội dung: Đạo đức mới, lối sống
mới, nếp sống mới. Ba nội dung có quan hệ mật
thiết với nhau, trong đó đạo đức mới giữ vai trò
chủ yếu
+ Đạo đức mới: thực hành đạo đức cần,
kiệm, liêm, chính. HCM nhiều lần khẳng
định:“Nếu không giữ đúng Cần, Kiệm, Liêm,
Chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt
của dân „, “Nêu cao và thực hành Cần, Kiệm,
Lý tưởng của thanh niên hiện nay là
Liêm, Chính tức là nhen lửa cho đời sống mới’’
gì?
+ Lối sống mới: sống có lý tưởng, có đạo
đức, văn minh, tiên tiến, kết hợp hài hoà, truyền
thống dân tộc với tinh hoa văn hoá của nhân loại.
Trang 3
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
+ Nếp sống mới: nếp sống văn minh, là
quá trình làm cho lối sống mới dần dần trở thành
thói quen, phong tục tập quán tốt đẹp, kế thừa và
p.triển những thuần phong mỹ tục lâu đời của DT
II. TƯ TƯỞNG HCM VỀ ĐẠO ĐỨC
1. Nội dung cơ bản của TT HCM về đạo đức
a. QĐ về vai trò và sức mạnh của ĐĐ
- Đạo đức là gốc của cách mạng
Đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát
triển con người, như gốc của cây, ngọn nguồn
của sông suối.
Làm cách mạng là để cải tạo xã hội cũ
thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang,
nhưng cũng rất nặng nề
Người trăn trở với nguy cơ xa rời cuộc
sống, xa rời quần chúng, rơi vào thoái hóa biến
chất của Đảng. Người yêu cầu Đảng phải là
“đạo đức, là văn minh „
HCM luôn đặt đạo đức bên cạnh tài năng,
gắn đức với tài, lời nói đi đôi với hành động và
hiệu quả trên thực tế đức và tài thống nhất làm
một. Trong đó đức là gốc của tài.
- Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp
dẫn của chủ nghĩa xã hội
Sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội trước
hết ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất
của những người cộng sản ưu tú, bằng tấm
gương sống và hành động của mình, chiến đấu
cho lý tưởng đó trở thành hiện thực.
Phong trào cộng sản và công nhân quốc tế
trở thành lực lượng quyết định vận mệnh của loài
người không chỉ do chiến lược, sách lược thiên tài
của cách mạng vô sản, mà còn do những phẩm
chất đạo đức cao quý làm cho CNCS trở thành sức
HCM đưa ra những chuẩn mực đạo mạnh vô địch.
đức nào đối với người Việt Nam? b. Quan điểm về những chuẩn mực đạo
(3cmđđ) đức cách mạng
Trung là gì? Là trung thực, thật thà… - Trung với nước, hiếu với dân
Hiếu là gì? Hiếu thảo, biết quan tâm… “Trung” và “hiếu” vốn là những khái niệm
Dẫn 5 điều Bác Hồ dạy và lời khuyên đạo đức cũ… bao trùm nhất: “Trung với vua,
của bác đối với thanh niên 1950 hiếu với cha mẹ „
Trong XH phong kiến thì chuẩn mực HCM mượn khái niệm đạo đức cũ và đưa
trung hiếu biểu hiện như thế nào? vào đó một nội dung mới, tạo nên một cuộc cách
“Trung với vua, hiếu với cha mẹ” mạng, trong quan hệ về đạo đức, đó là “Trung với
nước, hiếu với dân” Người nói “Đạo đức cũ như
“Quân sử thần tử, thần bất tử bất người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời.
trung” Đạo đức mới như người hai chân đứng vững
Trang 4
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
Nội dung của trung và hiếu theo tư được dưới đất, đầu ngửng lên trời”
tưởng hồ chí minh? Theo HCM, Trung với nước phải gắn liền
với hiếu với dân, vì nước là của dân và dân là
chủ của đất nước. Bao nhiêu quyền hành, lực
lượng đều ở nơi dân, bao nhiêu lợi ích đều vì
dân, cán bộ là đày tớ của dân chứ không phải là
“quan cách mạng’’
Trung với nước là tuyệt đối trung thành
với sự nghiệp dựng và giữ nước trung thành với
con đường đi lên của đất nước, là suốt đời phấn
đấu cho Đảng, cho cách mạng.
Hiếu với dân là thể hiện ở chỗ thương
dân, tin dân, phục vụ nhân dân hết lòng. Phải gần
dân, kính trọng và học tập nhân dân, phải dựa vào
dân, lấy dân làm gốc Yêu cầu cán bộ lãnh đạo
phải nắm vững dân tinh, hiêu rõ dân tâm, cai thiên
̀ ̉ ̉ ̣
dân sinh, nâng cao dân trí
- Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
GV làm rõ từng phẩm chất ở mỗi phẩm
Là phẩm chất gắn liền với hoạt động
chất có thể kể những câu chuyện như:
hàng ngày của mỗi người, là đại cương đạo đức
HCM.
Cân, kiệm, liêm, chính, CCVT là những
̀
khái niệm đạo đức cũ, được HCM tiếp thu, chọn
lọc, đưa vào những yêu cầu và nội dung mới.
Người chỉ ra rằng: ngày xưa PK nêu ra
cần, kiệm, liêm, chính nhưng không bao giờ thực
hiện. Ngày nay ta đề ra cần, kiệm, liêm, chính cho
cán bộ thực hiện, làm gương cho nhân dân theo
để đem lại hạnh phúc dân. Với ý nghĩa như vậy,
đây là một biểu hiện cụ thể, một nội dung của
phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”
- Cần: Siêng năng, chăm chỉ, lao động có kế
Là sinh viên chúng dta thể hiện chữ hoạch, có hiệu quả, có năng suất với tinh thần tự
“cần” theo TT HCM như thế nào? lực cánh sinh
- Kiệm: Tiết kiệm (tiết kiệm thời gian, công
Bác Hồ đi ngoại giao mặc quần áo giản sức, của cải của nước của dân); không xa xỉ,
dị và đôi dép râu các anh cán bộ giấu không hoang phí, phô trương, bừa bãi, liên hoan,
dép đi ngoại giao không phải khoe chè chén lu bù.
giày nếu người khác đánh giá con - Liêm: Tôn trọng của công, của dân. Phải trong
người qua đôi dép thì họ sai lầm… sạch, không tham tiền của, địa vị, danh tiếng.
Tiết kiệm giấy đã sử dụng một mặt… - Chính: Không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Thể
[Có thể nói về các khoản tiếp khách hiên qua 3 môi quan hê: với mình, với người, với
̣ ́ ̣
trong giáo dục- ăn nhậu] việc.
Cần, kiệm, liêm là gốc rễ của chính. C, k,
l, chính cần thiết đối với tất cả mọi người.
Cần, Kiêm, Liêm, Chính là thước đo sự
giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, văn
minh tiến bộ của dân tộc; Là nền tảng của đời
Trang 5
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
sống mới, của thi đua yêu nước, là cái cần để
“làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự
Tổ quốc
- Chí công vô tư: là công bằng, công tâm,
không thiên tư, thiên vị, làm việv gì cũng không
nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì dân tộc,
“lo trước thiên hạ, vui sau thiện hạ”. Thực hành
chí công vô tư là nêu chủ nghĩa tập thể, trừ bỏ
chủ nghĩa cá nhân.
“Quan san muôn dặm một nhà,
- Thương yêu con người, sống có tình, có nghĩa
Bốn phương vô sản đề là anh em”
+ Tình yêu rộng lớn dành cho những
người cùng khổ, những người lao động bị áp
Hình tượng 5 ngón tay… bức, bóc lột.
+ Nghiêm khắc với mình, độ lượng với
Có thể nói thêm về vấn đề giải phóng người khác. Phải có tình nhân ái với cả những ai
phụ nữ: phụ nữ là một nữa XH vì sự có sai lầm, đã nhận rõ và cố gắng sửa chữa,
đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con người.
tiến bộ phụ nữ bình đẳng giới.
+ Tình yêu thương con người còn là tình
yêu bạn bè, đồng chí, có thái độ tôn trọng con
người, điều này có ý nghĩa đối với người lãnh
đạo.
- Có tinh thần quốc tế trong sáng
-Tư tưởng HCM là sự thống nhất, hoà
quyện giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với
chủ nghĩa quốc tế trong sáng.
-Chủ nghĩa quốc tế là một trong những
đặc điểm quan trọng nhất của đạo đức CSCN,
bắt nguồn từ bản chất quốc tế của giai cấp công
nhân và của xã hội XHCN
-Nội dung chủ nghĩa quốc tế trong TT
HCM rất rộng lớn và sâu sắc:
+ Đó là sự tôn trọng và thương yêu tất cả
Giúp uống nước nhớ nguồn: liên xô,
các dân tộc, nhân dân các nước, đoàn kết với giai
các nước xã hội chủ nghĩa…
cấp vô sản toàn thế giới, với tất cả các dân tộc…
Giúp bạn là tự giúp mình… Pônpôt
+ Chống hằn thù, bất bình đẳng dân tộc,
phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi,
biệt lập, bành trướng bá quyền…
+ Chủ trương giúp bạn là tự giúp mình
- Đoàn kết quốc tế nhằm thực hiện những
mục tiêu lớn của thời đại là hòa bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, là hợp tác và hữu
nghị theo tinh thần: Bốn phương vô sản đều là
Vận dụng kiến thức nói đi đôi với làm anh em.
để hiểu về lời khuyên “Hãy làm theo c. QĐ về những nguyên tắc XD ĐĐ mới.
những điều tôi nói, đừng làm theo tôi
làm” - Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về
đạo đức:
- Đây là thói đạo đức giả.
Là nguyên tắc quan trọng bậc nhất trong
Trang 6
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
- Nói một đằng làm một nẻo, nói được xây dựng một nền đạo đức mới
không làm được. - Nói đi đôi với làm đối lập với thói đạo
Hiểu thế nào về câu nói của Lênin đức giả của giai cấp bóc lột, nói một đằng làm
“một trăm bài diễn văn hay không bằng một nẻo, thậm chí nói mà không làm. Cũng là
một tấm gương sống” Lý luận phải biểu hiện của thói đạo đức giả ở một số cán bộ
gắn với thực tiễn. “ vác mặt làm quan cách mạng”…
- Nêu gương đạo đức là một nét đẹp của
truyền thống văn hoá phương Đông: “Nói chung
thì các dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm,
và đối với họ một tấm gương sống còn có giá trị
hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”
- Đạo đức cách mạng phải đặc biệt chú
trọng đến “đạo làm gương” Phải chú ý phát hiện,
xây dựng những điển hình người tốt việc tốt
trong mọi lĩnh vực, mọi đối tượng…Người
nói:“Người tốt việc tốt nhiều lắm. Ở đâu cũng
Xây là xây cái gì? Chống là chống cái có. Ngành nào, giới nào, địa phương nào, lứa tuổi
gi? nào cũng có”
Phong trào 3 xây ba chống: - Xây đi đôi với chống
- Xây: kế hoạch, tài chính, khoa học kĩ Trong cuộc sống hàng ngày, những hiện
thuật. tượng tốt- xấu, đúng-sai, cái đạo đức và cái vô
- Chống: tham ô, quan liêu, lãng phí. thường đen xen nhau, đối chọi nhau thông qua
hành vi của con người. Xây phải đi đôi với
Mục đích của xây và chống? chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục
Là sinhh viên chúng ta cần xây cái gì đích xây
và chống cái gì? - Xây dựng đạo đức mới trước hết phải
được tiến hành bằng việc giáo dục những phẩm
chất, những chuẩn mực đạo đức mới. Việc giáo
dục phải phù hợp với từng giai đoạn, lứa tuổi,
nghề nghiệp, giai cấp, môi trường . Phải khơi
dậy được ý thức đạo đức lành mạnh ở mỗi người
“Mỗi con người đều có cái thiện và cái ác ở
trong lòng. Ta phải biết làm cho phần tốt trong
mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần
xấu mất dần đi, đó là thái độ của người CM”
Xây phải đi đôi với chống, với việc loại
bỏ cái sai, xấu, vô đạo đức trong đời sống hàng
ngày. Phải kiên trì mục tiêu chống chủ nghĩa đế
quốc, chống những thói quen, tập quán lạc hậu và
loại trừ chủ nghĩa cá nhân.
- Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời
Một nền đạo đức mới chỉ được xây dựng
trên cơ sở tự giác tu dưỡng đạo đức của mỗi
người.
Khổng tử nói:“chính tâm, tu thân”. HCM
chỉ rõ: “Chính tâm tu thân tức là cải tạo. Cải tạo
cũng phải trường kỳ gian khổ, vì đó là cuộc cách
mạng trong bản thân mỗi người. Bồi dưỡng tư
Trang 7
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
tưởng mới để đánh thắng tư tưởng cũ, để trở
thành con người mới không phải là một việc dễ
dàng…Dù khó khăn gian khổ nhưng muốn cải tạo
thì nhất định thành công”
- Đạo đức cách mạng đòi hỏi mỗi người
phải tự giác rèn luyện thông qua hoạt động thực
tiễn, trong công việc, trong các mối quan hệ của
mình, phải nhìn thẳng vào mình, không tự lừa dối,
Là sinh viên, chúng ta phải học tập
huyễn hoặc; phải thấy rõ cái hay, cái dở, cái xấu,
và làm theo tư tưởng, tấm gương
cái ác của mình để khắc phục; phải kiên trì rèn
đạo đức HCM như thế nào?
luyện, tu dưỡng suốt đời như công việc rửa mặt
hàng ngày
2. Sinh viên học tập và làm theo tư tưởng, tấm
gương đạo đức HCM
a. Học tập và làm theo tư tưởng đạo đức HCM
- Xác định đúng vị trí, vai trò của đạo đức đối
với cá nhân:
- Đạo đức, hiểu tổng quát là toàn bộ
những chuẩn mực, những quy tắc, những quan
niệm về các giá trị thiện, ác, lương tâm, trách
nhiệm, danh dự, hạnh phúc, công bằng được xã
hội thừa nhận. Đạo đức là yếu tố cơ bản của
nhân cách tạo nên giá trị con người.
- HCM quan tâm đến việc giáo dục đạo
đức cho thanh niên từ rất sớm, vì thanh niên là
“người chủ tương lai của nước nhà”
-Thực hành đạo đức trong đời sống hàng
ngày không chỉ có tác dụng tôn vinh, nâng cao giá
trị chính họ mà còn tạo sức mạnh nội sinh, giúp
họ vượt qua khó khăn, thử thách . - Trong xã
hội, mỗi người có công việc, tài năng và vị trí
khác nhau, người làm việc to, người làm việc
nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng đều
là người cao thượng.
- Kiên trì, tu dưỡng theo các phẩm chất đạo
đức HCM:
- Sinh viên phải có “6 cái yêu”: Yêu Tổ quốc, yêu
nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu lao động, yêu
khoa học và kỷ luật
- Sinh viên phải:
+ Rèn luyện cho mình những đức tính:
trung thành, tận tụy, thật thà, chính trực.
+ Phải xác định rõ nhiệm vụ của mình.
+ Trong học tập, phải kết hợp lý luận và
thực hành, học tập với lao động; phải chống mọi
biểu hiện của chủ nghĩa các nhân, chống tư tưởng
háo danh, hám lợi, chống lười biếng, coi khinh lao
động, kiêu ngạo, giả dối, khoa khoang…Phải trả
Trang 8
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
lời được câu hỏi: học để làm gì? Học để phục
vụ cho ai?
+ Phải xác định rõ thế nào là tốt, thế nào là
xấu? Ai là bạn, ai là thù?
b. Nội dung học tập theo tấm gương đạo đức
HCM
- Thực trạng đạo đức lối sống trong sinh
viên hiện nay
- Học tập và làm theo tấm gương ĐĐ
HCM
+ Một là, học trung với nước, hiếu với dân,
suốt đời phấn đấu cho sự nghiệp GPDT, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người
+ Hai là, học cần, kiệm, liêm, chính, chí công
vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và
đức tính khiêm tốn phi thường
+ Ba là, học đức tin tuyệt đối vào sức mạnh
của nhân dân, kính trọng nhân dân và hết lòng, hết
sức phục vụ nhân dân, luôn nhân ái, vị tha, khoan
dung và nhân hậu với con người.
+ Bốn là, học tấm gương về ý chí và nghị lực
HCM nhìn nhận non người như thế tinh thần to lớn, quyết tâm vượt qua mọi thử thách,
nào? gian nguy để đạt được mục đích cuộc sống.
III. TT HCM về xây dựng con người mới
1. Quan niệm của HCM về con người
a. Con người được nhìn nhận như một chỉnh
thể
- HCM xem xét con người như một chỉnh thể
thống nhất về tâm lực, thể lực và các hoạt động
của nó. Con người luôn có xu hướng vươn lên cái
Chân- Thiện- Mỹ.
Xem xét con người trong tính đa dạng: trong
quan hệ xã hội, trong tính cách, khát vọng, phẩm
chất, khả năng, trong hoàn cảnh xuất thân, điều
kiện, làm việc
HCM xém xét con người trong các
mối quan hệ nào? - HCM xem xét con người trong sự thống
nhất của hai mặt đối lập: thiện và ác, hay và dở,
tốt và xấu, hiền và dữ… bao gồm cả mặt xã hội
và mặt sinh học của con người. “dù là xấu, tốt,
văn minh hay dã man đều có tình”
b. Con người cụ thể, lịch sử
- HCM dùng khái niệm con người theo nghĩa
rộng trong một số trường hợp (phẩm giá con
người, giải phóng con người, người ta, con người,
ai…)
- Xem xét con người trong các mối quan hệ
xã hội, giai cấp, giới tính, nghề nghiệp, trong khối
Trang 9
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
thống nhất của cộng đồng dân tộc và quan hệ
quốc tế. Đó là con người hiện thực, cụ thể, khách
quan
c. Bản chất con người mang tính xã hội
- Để sinh tồn, con người phải LĐ sản xuất,
Vì sao nói con người là vốn quý nhất, xác lập các mối quan hệ giữa người với người
nhân tố quyết định thành công của sự
nghiệp CM? - Con người là sản phẩm của xã hội, là tổng
thể các quan hệ xã hội từ hẹp đến rộng, chủ yếu
bao gồm các quan hệ: anh, em, họ hàng, bầu bạn,
đồng bào, loài người.
2. Quan điểm của HCM về vai trò của con
người và chiến lược trồng người
a. Quan điểm của HCM về vai trò của con
người
Vì sao nói con người vừa là mục tiêu,
vừa là động lực của cách mạng? - Con người là vốn quý nhất, nhân tố
quyết định thành công của sự nghiệp CM
Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân
dân, không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết
của nhân dân. Nhân dân là người sáng tạo ra mọi
giá trị vật chất và tinh thần.
- Con người vừa là mục tiêu, vừa là động
lực của cách mạng, phải coi trọng, chăm sóc,
phát huy nhân tố con người.
+ Con người là mục tiêu của CM.
Mục tiêu của một cuộc cách mạng triệt
để: đích cuối cùng là để giải phóng con người,
đem lại tự do hạnh phúc cho con người.
Mọi chủ trương, đường lối, chính
sách đều phải xuất phát từ nhu cầu, nguyện
vọng chính đáng của con người.
+Con người là động lực của cách mạng.
Không phải mọi con người đều trở thành
động lực mà phải là những người được thức tỉnh,
giác ngộ, giáo dục, định hướng và tổ chức.
Con người là động lực chỉ có thể thực
hiện được khi hoạt động có tổ chức, có lãnh đạo
của Đảng cộng sản.
+ Phải thấy mối quan hệ biện chứng giữa
con người mục tiêu và con người động lực. Chăm
lo cho con người mục tiêu tốt bao nhiêu thì sẽ
phát huy con người động lực tốt bấy nhiêu.
Ngược lại, tăng cường được sức mạnh của con
người động lực thì sẽ nhanh chóng đạt được mục
tiêu cách mạng
b. QĐ của HCM về chiến lược “trồng người”
- Trồng người là yêu cầu khách quan, vừa
cấp bách, vừa lâu dài của cách mạng
Trang 10
- Giáo án môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Tạ Văn Sang
“Muốn xây dựng CNXH, trước hết cần có
những con người XHCN”.
- Chiến lược trồng người là một trọng
tâm, một bộ phận hợp thành của chiến lược
phát triển kinh tế- xã hội
Để thực hiện chiến lược “trồng người”,
cần có nhiều biện pháp, giáo dục là biện pháp
quan trọng bậc nhất
Nội dung, phương pháp giáo dục phải toàn
diện, cả đức, trí, thể , mỹ, phải đặt đạo đức, lý
tưởng và tình cảm cách mạng, lối sống XHCN lên
hàng đầu.
- Con người XHCN có hai mặt gắn bó chặt
chẽ với nhau: kế thừa những giá trị truyên thông
̀ ́
tốt đẹp, hình thành những phẩm chất mới : tư
tưởng XHCN, có đạo đức cách mạng, có trí tuệ và
bản lĩnh làm chủ, có lòng nhân ái, vị tha độ
lượng.
Quan niệm: “Vì lợi ích 10 năm thì phải
trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng
người”.
“ Việc học không bao giờ cùng, còn sống
còn phải học”
KẾT LUẬN
HCM được cả thế giới tôn vinh là nhà văn hóa kiệt xuất, không chỉ vì Người đã sáng
tạo ra một thời đại mới và một nền văn hóa mới ở Việt Nam mà còn vì những sự đóng góp
mới của Người vào lý luận và sự phát triển chung của văn hóa nhân loại
- Trong lĩnh vực văn hóa, HCM đã sớm nhận thấy vai trò và sức mạnh của văn hóa, đã
sớm đưa văn hóa vào chiến lược phát triển của đất nước.
- Trong lĩnh vực đạo đức, HCM đã có những đóng góp rất đặc sắc vào tư tưởng đạo
đức macxit. Những đóng góp đó đã nâng Người lên vị trí một nhà đạo đức học lỗi được thế
giới thừa nhận.
- TT HCM về con người mới có giá trị lý luận và thực tiễn rất quan trọng:
+ Về lý luận: có nội dung sâu sắc và mới mẻ, có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự
nghiệp GD, ĐT con người Việt Nam. Trên cơ sở quan triệt quan điểm GD đạo lý để làm
người, coi con người là vốn quý nhất, chăm lo hạnh phúc của con người là mục tiêu phấn
đấu cao nhất của chế độ ta, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp cách
mạng XHCN. Đảng ta xác định GD và ĐT là quốc sách hàng đầu.
+ Về thực tiễn: sự phát triển con người đã trở thành tiêu chí ngày càng quan trọng
trong việc xếp hạng các nước trên thế giới. Dưới ánh sáng của TT HCM, Đảng ta nhấn mạnh
việc chăm lo cho hạnh phúc của con người là mục tiêu phấn đấu cao nhất của chế độ ta.
Tư tưởng về văn hóa, đạo đức và xây dựng con người mới là một bộ phận rất quan
trọng trong hệ thống TT HCM. Nghiên cứu và học tập theo tấm gương đạo đức HCM không
chỉ đơn thuần là vấn đề nhận thức, mà còn là trách nhiệm chính trị của các dân tộc, nhằm xây
dựng Việt Nam thành một quốc gia văn minh trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
Trang 11
nguon tai.lieu . vn