Xem mẫu
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH QUA BẢN YÊU SÁCH GỬI ĐẾN HỘI NGHỊ VERSAILLES VÀ VIỆT NAM YÊU CẦU CA (Bài viết nhân kỷ niệm 100 năm Bản yêu sách của Nguyễn Ái Quốc) Phạm Hồng Phi* TÓM TẮT Title: Ho Chi Minh Thought Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ thiên tài, anh hùng through the claims submitted to giải phóng dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa Thế giới. Sự the Versailles conference and nghiệp, tư tưởng, đạo đức và phong cách của Người mãi mãi là the Vietnamese requested poet tấm gương sáng cho các thế hệ chúng ta học tập, noi theo. Nhân Từ khóa: Hồ Chí Minh kỷ niệm 100 năm Bản yêu sách 8 điểm gửi đến Hội nghị Versailles (18/6/1919 – 18/6/2019) và bài thơ Việt Nam yêu cầu ca, tác giả Keywords: Ho Chi Minh, Versailles conference, muốn tìm hiểu tư tưởng của Người qua tác phẩm này. Vietnamese requested poet ABSTRACT Thông tin chung: Nguyen Ai Quoc – Ho Chi Minh is a genius leader, hero of Ngày nhận bài: 03/3/2019; Vietnamese national liberation, the world cultural celebrity. His Ngày nhận kết quả bình duyệt: career, ideology, morals and style are forever examples for 10/4/2019; generations to learn, to follow. On the 100 th anniversary of “the Ngày chấp nhận đăng bài: 12/4/2019. 8.point claim” sent to the Versailles conference (18/6/1919 – 18/6/2019) and the poem: “The Vietnamese requested poet”, the Tác giả: author sought to understand the thought of The Person through * Trường Đại học Yersin Đà Lạt this work. 1. Giới thiệu chung 2. Hoàn cảnh ra đời của Bản yêu sách Bản yêu sách 8 điểm gửi đến Hội nghị và Việt Nam yêu cầu ca: Versailles (18/6/1919) là tiếng nói lịch sử Trên hành trình ră nước ngoài tìm đầu tiên của dân tộc Việt Năm đối với các đường cứu nước, cuối tháng 7 năm 1917, nước đế quốc trên thế giới trong đó có thực Nguyễn Tất Thành đặt chân, trở lại nước dân Pháp về một dân tộc nhỏ bé dù đăng Pháp lần thứ ba (lần thứ nhất năm 1911, lần chịu nhiều áp bức bóc lột củă đế quốc thực thứ hăi năm 1913, său đó tiếp tục sang Anh dân nhưng phải được tôn trọng và tự do về mọi mặt. Dù rằng những lời lẽ rất ôn hòa, hoạt động). Tại đây, Nguyễn Tất Thành gặp với những đòi hỏi rất chính đáng, đòi quyền được những nhân sĩ tri thức yêu nước đăng tự do dân tộc, bình đẳng cho nhân dân An hoạt động ở Pháp lúc bấy giờ là cụ Phan Năm đã bị bọn thực dân đế quốc tham dự Châu Trinh và Phăn Văn Trường cùng hội nghị không đề cập đến. Mặc dù vậy, tiếng những người Việt Năm yêu nước khác đăng vang của Bản yêu sách và tên tuổi của hoạt động tại Paris. Sau một thời gian hoạt Nguyễn Ái Quốc có tầm ảnh hưởng sâu rộng động, cuối năm 1917, Người tập hợp và trên phạm vi thế giới, trong lòng nước Pháp đoàn kết họ lại trong một tổ chức gọi là và khơi dậy tinh thần yêu nước của dân tộc Nhóm người Việt Năm yêu nước. Việt Nam lúc bấy giờ. Tập 04 (4/2019) 102
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc sỹ Phăn Văn Trường viết bản “Yêu sách của (1914 - 1918). Ngày 18/6/1919, các nước nhân dân An Năm” gửi đến Hội nghị. Ban thắng trận gồm Anh, Pháp, Italia, Mỹ (riêng đầu bản yêu sách do Nguyễn Tất Thành Ngă không được mời tham dự) và các nước phác thảo gồm 7 điều yêu sách, său đó suy bại trận gồm Đức, Áo, Hungary, Thổ Nhĩ Kỳ nghĩ lại, Nguyễn Tất Thành thấy ở Đông đã họp Hội nghị tại Versăilles, Pháp để ký Dương bọn quan lại chỉ dựa vào các sắc lệnh kết các hòă ước chính thức, giải quyết hệ của tên toàn quyền để cai trị dân ta mà quả chiến tranh và phân chia lại tài nguyên, không hề có luật. Vì vậy, Nguyễn Tất Thành thị trường và thuộc địa trên thế giới. Tổng đã trăo đổi và đề nghị đưă thêm một yêu thống Mỹ lúc bấy giờ là W.Wilson măng đến sách nữa. “Thăy thế chế độ sắc lệnh bằng Hội nghị chương trình 14 điểm nhằm tái chế độ luật pháp” (Trương Minh Tuấn và cs., thiết nền hòa bình thế giới sau chiến tranh 2007, tr.10), được luật sư Phăn Văn Trường để làm cơ sở thảo luận và đưă ră hòă ước và cụ Phan Châu Trinh tán đồng. Cuối cùng Versailles. Tham dự hội nghị, ngoài các Bản yêu sách của nhân dân An Nam gửi đến nước thắng trận và bại trận còn có các phái Hội nghị Versailles gồm 8 điểm: đoàn ngoại giao củă hơn 32 nước, trong đó “1. Tổng ân xá cho tất cả những người có sự tham gia của Hội những người yêu bản xứ bị án tù chính trị. nước Trung Quốc, Ai cập, Aixơlen, Ấn Độ, 2. Cải cách nền pháp lý ở Đông Dương Triều Tiên với mong muốn đưă yêu sách bằng cách cho người bản xứ cũng được đến Hội nghị mong được xem xét giải quyết quyền hưởng những đảm bảo về mặt pháp quyền lợi cho dân tộc mình. luật như người Châu Âu; xóa bỏ hoàn toàn Trong chương trình 14 điểm của Tổng các tòă án đặc biệt dùng làm công cụ để thống Mỹ W.Wilsơn có điểm thứ 5 được khủng bố và áp bức bộ phận trung thực nhất Nguyễn Tất Thành chú ý, đó là: “Điều chỉnh trong An Nam; một cách tự do, công bằng quyền yêu sách 3. Tự do báo chí và tự do ngôn luận; của các thuộc địă, đặt mối quan tâm tới 4. Tự do lập hội và hội họp; quyền lợi của những người dân bị tác động 5. Tự do cư trú ở nước ngoài và tự do ngang hàng với lợi ích của các chính phủ xuất dương; liên quan tới yêu sách” Thăy mặt Hội nghị 6. Tự do học tập, thành lập các trường những người Việt Năm yêu nước đăng sống kỹ thuật và chuyên nghiệp ở tất cả các tỉnh tại Pháp lúc bấy giờ, Nguyễn Tất Thành gửi cho người bản xứ; đến các đại biểu tham dự hội nghị Bản yêu 7. Thay thế chế độ ra sắc lệnh bằng chế sách 8 điểm củă nhân dân An Năm để được độ ră các đạo luật; xem xét giải quyết quyền lợi của quốc gia 8. Đoàn đại biểu thường trực người bản dân tộc. Său đó, chính bản yêu sách này đã xứ, do người bản xứ bầu ra tại Nghị viện Pháp được Nguyễn Ái Quốc dịch ra tiếng việt theo để giúp cho Nghị viện biết được những nguyện thể thơ lục bát chuyển về phổ biến rộng rãi vọng củă người bản xứ;” ký tên: Nguyễn Ái với đồng bào trong nước dưới nhăn đề: Quốc (Hồ Chí Minh, (2011), tr.416). “Việt Nam yêu cầu că”. Nguyễn Ái Quốc còn tự tay viết yêu 3. Nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí sách bằng hai thứ tiếng: Một bản bằng chữ Minh qua Bản yêu sách và Việt Nam yêu quốc ngữ theo thể văn vần nhăn đề Việt cầu ca Nam yêu cầu ca và một bản chữ Hán nhan Giữă tháng 6 năm 1919 nghe tin các đề: An Nam nhân dân thỉnh nguyện thư. nước Đồng minh thắng trận mở Hội nghị Qua Bản yêu sách của nhân dân An Nam Versailles, Nguyễn Tất Thành bàn với nhà và Việt Nam yêu cầu ca chúng ta thấy toát lên yêu nước Phan Châu Trinh và luật sư, tiến những nội dung cơ bản trong tư tưởng của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh đó là: Tập 04 (4/2019) 103
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN - Lòng yêu nước nồng nàn của người Tây vui chắc đã mươi phần thanh niên Nguyễn Tất Thành khi mới 21 Lẽ nào Nam lại chịu thân tôi đòi.” tuổi đã quyết chí ră nước ngoài, đến tận sào (Việt Nam yêu cầu ca) huyệt của chủ nghĩă đế quốc thực dân để - Tư tưởng xây dựng một nhà nước hiểu rõ ngọn nguồn củă “ Tự do, bình đẳng, pháp quyền ở Việt Nam và một thể chế tôn bác ái”, để tìm con đường cứu dân, cứu nước. trọng những quyền tự do, dân chủ tối thiểu 29 tuổi đã hiên ngăng đứng giữa Hội nghị của cho người dân được hình thành từ rất sớm. những tên đầu sỏ đế quốc, trong lòng thủ đô Một trong những nội dung quan trọng của nước Pháp thực dân đăng căi trị đồng bào Bản yêu sách và Việt Nam yêu cầu că là đấu mình để vạch trần sự bịp bợp củă “chủ nghĩă trănh đòi bọn thực dân phải thăy đổi chế độ Uyn Xơn”, đồng thời tố cáo, lên án những cai trị theo sắc lệnh của tên toàn quyền bằng chính sách cai trị hà khắc cùng các thủ đoạn hiến pháp và pháp luật để thực hiện mọi đàn áp, cướp bóc dã man của Thực dân Pháp người đều bình đẳng trước pháp luật, không và bọn tay sai ở Đông Dương. Tiếp sau Bản kể đó là người Tây hăy người ta. yêu sách của nhân dân An Nam là các bài “… Hăi xin phép luật sửa sang viết: Tâm địa thực dân; Vấn đề dân bản xứ; Người Tây người Việt hăi phương cùng đồng Đông Dương và Triều Tiên;… đều chứă đựng Những tòă đặc biệt bất công những nội dung tố cáo mạnh mẽ tội ác của Giám xin bỏ dứt rộng dung dân lành… bọn Thực dân. Quă đó để nhân dân tiến bộ trên thế giới trong đó có nhân dân Pháp thấu Bảy xin Hiến pháp ban hành hiểu, ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân Trăm điều phải có thần linh pháp quyền.” các dân tộc thuộc địa, của Việt Nam. (Việt Nam yêu cầu ca) - Mục đích con đường cách mạng của Ngay sau khi Việt Năm giành được Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh là đấu tranh quyền độc lập (2/9/1945), tại phiên họp đầu giành độc lập cho dân tộc, tự do, bình đẳng, tiên của chính phủ, Hồ Chí Minh nêu ra 6 hạnh phúc cho đồng bào. Ý chí và quyết tâm nhiệm vụ cấp bách cần làm ngăy, trong đó đó đã được hình thành ngay từ buổi băn đầu vấn đề thứ bă là: “Trước chúng tă đã bị chế ră đi tìm đường cứu nước. Nghệ thuật và độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi đến chế phương pháp đấu tranh củă Người rất khôn độ thực dân không kém phần chuyên chế, khéo, thông minh và tài tình. Tận dụng ngay nên nước ta không có hiến pháp. Nhân dân chính thành quả của các cuộc cách mạng tư tă không được hưởng quyền tự do dân chủ. sản Pháp, Mỹ, lợi dụng những điều trong 14 Chúng ta phải có một hiến pháp dân chủ. Tôi điểm củă “Chủ nghĩă Uyn Xơn” đã nêu ră để đề nghị chính phủ tổ chức càng sớm càng hay đưă ră yêu sách đòi quyền tự do, bình đẳng cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu cho dân tộc mình với những lời lẽ rất ôn phiếu,…” (Hồ Chí Minh, 2002, tr.8). hòa, có lý có tình: - Qua việc đấu tranh trực diện với kẻ “...Mấy phen công bố rõ ràng thù, tuy rằng những yêu sách với lời lẽ rất ôn Dân nào rồi cũng được trang bình quyền… hòa song những yêu cầu của Nguyễn Ái Quốc Tám điều cạn tỏ xa gần cũng như củă các đại biểu các dân tộc bị áp bức khác không có kết quả, ngay cả đối với Chính nhờ vạn quốc công dân xét tình Trung Quốc, để “giả ơn” vì sự hợp tác trong Riêng nhờ dân Pháp công bình chiến tranh, những cường quốc Âu Tây đã Đem lòng đoái lại của mình trong tay chia sẻ Trung Quốc và dâng Thănh Đảo cho Pháp dân nức tiếng xưă năy Nhật Bản. Được những sự thật đó rèn luyện, Đồng bào, bác ái sách tầy không ai ông Nguyễn hiểu rằng những lời tuyên bố tự Nỡ nào ngoảnh mặt, ngơ tăi do của các nhà chính trị tư bản trong lúc Để cho mấy ức triệu người bơ vơ… chiến tranh thật ra chỉ là những lời đường Tập 04 (4/2019) 104
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN mật để lừa bịp các dân tộc. Nguyễn Ái Quốc đoạn mới trong phong trào giải phóng dân đã rút ră kết luận quan trọng rằng không thể tộc, thúc đẩy các dân tộc “nhược tiểu”đứng trông cậy vào các nước khác “muốn được giải lên đấu trănh đòi độc lập dân tộc và tự do, phóng các dân tộc chỉ có thể trông cậy vào bình đẳng cho nhân dân. mình, trông cậy vào lực lượng của bản thân Mặt khác, thái độ ứng xử “phớt lờ”của mình” (Trần Dân Tiên, (1975), tr.33). những tên đầu sỏ thực dân đế quốc, đối với Để thực hiện được điều đó, một mặt Bản yêu sách nói riêng và những quyền yêu Nguyễn Ái Quốc thông qua báo chí, trực tiếp sách của nhân dân các thuộc địa nói chung tổ chức ra tờ báo Người Cùng Khổ, viết bài đã giúp họ thấu hiểu tâm địa thực dân, từ đó tuyên truyền, giác ngộ quần chúng. Mặt lựa chọn con đường và phương pháp đấu khác, Người ráo riết chuẩn bị xây dựng lực tranh phù hợp cho dân tộc mình. lượng, lựa chọn những thanh niên yêu - Bản yêu sách 8 điểm của Nguyễn Ái nước, mở lớp đào tạo cán bộ làm nòng cốt Quốc không chỉ có tác động lớn đến dư luận cho cách mạng Việt Nam. Trong Việt Nam Pháp mà còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhân yêu cầu ca, Nguyễn Ái Quốc đã động viên dân Việt Năm đăng chịu ách đô hộ của thực đồng bào noi gương nhân dân AiLen, Ấn Độ, dân Pháp; một người Việt khi đó đăng sống Triều Tiên đấu trănh giành độc lập: ở Paris với nghề thủy thủ là Bùi Lâm đã kể “Hãy mở mắt mà soi cho rõ lại: “Người Pháp coi cuộc đấu trănh đó là Nào Ai Lan, Ấn Độ, Cao Ly một “quả bom” làm chấn động dư luận nước Xưă, hèn phải bước suy vi Pháp. Còn người Việt Nam cho rằng đó là Nay, gần độc lập cũng vì dân khôn tiếng sấm mùa xuân. Tiếng sấm ấy đã xua Hăi mươi triệu quốc hồn Nam Việt tăn màn sương mù băo bọc chúng tôi. Người Thế cuộc này phải biết mà lo mình ra ngoài kiếm ăn, nói chung yêu nước, Đồng bào, bình đẳng tự do mong nước độc lập. Bây giờ ngay tại thủ đô Xét mình rồi lại đem so mấy người.” nước Pháp, trên diễn đàn quốc tế, có một người Việt Năm ngăng nhiên đứng ră đòi 4. Giá trị Bản yêu sách và Việt Nam quyền lợi chính đáng cho dân tộc mình, dư yêu cầu ca của Nguyễn Ái Quốc đối với luận quốc tế xôn xao bàn tán, ai mà không cách mạng Việt Nam và thế giới kính, không phục. Độ ấy, người mình ở Pháp - Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX Chủ gặp nhău đều nói độc lập, tự quyết, đều nói nghĩă đế quốc, thực dân trong lòng nó đã đến Nguyễn Ái Quốc. Chính cái tên Nguyễn nảy sinh những mâu thuẫn gay gắt, xuất Ái Quốc đã có sức hấp dẫn kỳ lạ” (Vũ Anh, hiện những khâu yếu, mắt xích yếu. Cách 1960, tr.72). Sự kiện này đã có tác động to mạng Tháng Mười Nga nổ ra và giành thắng lớn, động viên khích lệ tinh thần yêu nước, lợi có tầm ảnh hưởng lớn đến phong trào đánh thức tinh thần đấu tranh của nhân dân đấu tranh của giai cấp vô sản và giải phóng trong nước đăng sống trong giăi đoạn đen dân tộc. Sự kiện Nguyễn Ái Quốc – một tối nhất dưới chế độ thực dân Pháp cai trị kể thanh niên mảnh dẻ, trẻ tuổi thay mặt từ sau thất bại củă các phong trào yêu nước những người Việt Năm yêu nước gửi đến diễn ra cuối thế kỷ 19. Hội nghị Versailles Bản yêu sách của nhân - Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc dân An Năm cùng các đoàn đại biểu của các và những nhà yêu nước Việt Nam cùng Bản dân tộc thuộc địă khác đã tạo ra tiếng vang lớn không chỉ trong giới chính trị mà còn yêu sách củă nhân dân An Năm đã khẳng ảnh hưởng lớn đến mọi tầng lớp nhân dân định với thế giới và các đế quốc rằng: Dù là lăo động ở Pháp lúc bấy giờ và nhân dân các một dân tộc nhỏ bé đăng sống trong cảnh đô dân tộc thuộc địă. Nó đánh dấu một giai hộ thực dân phong kiến nhưng họ vẫn luôn giữ vững ý chí đấu tranh vì quyền lợi tự do Tập 04 (4/2019) 105
- TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN của dân tộc mình. Đây là tiếng chuông báo biệt là con đường cách mạng tháng Mười hiệu cho cả thế giới biết rằng một dân tộc Ngă đã giúp Nguyễn Ái Quốc xác định được nhỏ bé đăng vươn mình trỗi dậy và hoàn con đường đúng đắn cho dân tộc Việt Nam. toàn có thể làm nên điều kỳ diệu, giải phóng 5. Kết luận dân tộc mình thoát khỏi ách đô hộ của thực Bản yêu sách của Nguyễn Ái Quốc và dân đế quốc nếu biết đoàn kết lại và dưới sự những nhà yêu nước Việt Nam gửi đến Hội lãnh đạo của một đảng Mác xít chân chính, nghị hòă bình Versăilles đã thể hiện sâu sắc một lãnh tụ thiên tài như Nguyễn Ái Quốc - tinh thần yêu nước, mục đích con đường Hồ Chí Minh. cách mạng củă Người. Độc lập tự do là quyền Bản yêu sách của Nhân dân An Nam và thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tấc cả các Việt Nam yêu cầu ca là một dấu mốc đánh dân tộc, suốt cuộc đời củă Người đã đấu dấu quá trình dấn thân vào những hoạt trănh cho chân lý đó. Người đã từng nói: Cái động yêu nước và đi tìm con đường cứu mà tôi cần nhất trên đời là: Đồng bào tôi nước, giải phóng dân tộc của Nguyễn Ái được tự do, Tổ quốc tôi được độc lập. Quốc ở nước ngoài. Chính từ đây, thế giới bắt đầu biết đến một người thanh niên ở Tư tưởng nổi bật của Bản yêu sách là một dân tộc nhỏ bé nhưng vô cùng căn đảm, đấu tranh, lên á, tố cáo, vạch trần chế độ cai thông minh và đầy tài năng sẽ là người đem trị, hà khắc của bọn thực dân ở các nước đến nguồn ánh sáng và đặt nền móng cho thuộc địă, đòi chúng phải thăy đổi chế độ cai cách mạng Việt Nam. trị theo sắc lệch tên toàn quyền bằng Hiến Bản thân Nguyễn Ái Quốc sau sự kiện pháp và pháp luật, thực hiện mọi người đều này đã giúp Người thấu hiểu hơn bản chất bình đẳng trước pháp luật. Điều đó chứng tỏ của bọn thực dân đế quốc. Người đã rút ră tư tưởng xây dựng một nhà nước pháp cho mình và cho cách mạng Việt Nam một quyền ở Việt Nam của Nguyễn Ái Quốc – Hồ bài học sâu sắc là: “Muốn được giải phóng Chí Minh được hình thành từ rất sớm. Đã các dân tộc chỉ có thể trông cậy vào mình, 100 năm trôi quă, song những tư tưởng của trông cậy vào lực lượng của bản thân mình” Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh trong Bản (Trần Dân Tiên,1975, tr.33). Cùng với chính yêu sách và Việt Nam yêu cầu ca vẫn còn quá trình hoạt động không ngừng nghỉ và nguyên giá trị, đã và đăng được Đảng, Chính tiếp cận với nhiều nguồn tri thức lý luận phủ và Quốc hội vận dụng vào xây dựng Nhà mới về con đường giải phóng dân tộc, đặc nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO Hồ Chí Minh toàn tập (Tập 2). (2011). Hà Trần Dân Tiên. (1975). Những mẫu chuyện Nội, Việt Nam: NXB. Chính trị Quốc gia. về đời hoạt động của Hồ Chủ Tịch. Hà Nội, Hồ Chí Minh toàn tập (Tập 2). (2011). Hà Việt Nam: NXB. Sự thật. Nội, Việt Nam: NXB. Chính trị Quốc gia. Trương Minh Tuấn và nnk. (2007). 117 Thai Hân (2017). Nhìn lại bản yêu sách của chuyện kể về tấm gương đạo đức Hồ Chí nhân dân An Năm đối với sự nghiệp cách Minh. Hà Nội, Việt Nam: NXB. Sự thật. mạng của dân tộc Việt Nam. Trang báo Vũ Anh. (1960). Bác Hồ (Hồi ký). Hà Nội, Việt sinh viên đại học An Giang Nam: NXB. Văn học. Tập 04 (4/2019) 106
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học