Xem mẫu
- A
S lo i gi m: Vi c làm gi m m c ñ , cư ng
Abatement: Reducing the degree or intensity of,
ñ ho c lo i tr s ô nhi m.
or eliminating, pollution.
Abatement Debris: Waste from remediation M nh v n lo i gi m: Ch t th i t các ho t
ñ ng tr li u.
activities.
Li u h p th : Trong ñánh giá phơi nhi m, là
Absorbed Dose: In exposure assessment, the
lư ng ch t thâm nh p vào các rào c n h p th
amount of a substance that penetrates an exposed
c a cơ th (như da, mô ph i, ñư ng ru t) b i
organism's absorption barriers (e.g.,, skin, lung
các quá trình sinh lý. Thu t ng này ñ ng
tissue, gastrointestinal tract) through physical or
nghĩa v i li u bên trong.
biological processes. The term is synonymous
with internal dose.
Rào c n h p th : B t c v trí trao ñ i ch t
Absorption Barrier: Any of the exchange sites
nào c a cơ th cho phép h p th các ch t khác
of the body that permit uptake of various
nhau nh ng t l khác nhau (như da, ph i,
substances at different rates (e.g., skin, lung
tissue, and gastrointestinal-tract wall). thành ru t).
S h p th : S h p th nư c, các lo i ch t
Absorption: The uptake of water, other fluids,
or dissolved chemicals by a cell or an organism l ng khác, hóa ch t hòa tan c a m t t bào hay
m t cơ quan (như r cây h p th các dư ng
(as tree roots absorb dissolved nutrients in soil.)
ch t hòa tan trong ñ t).
Accident Site: The location of an unexpected V trí tai bi n: Ch x y ra nh ng s c ngoài
mong ñ i, h ng hóc hay th t thoát t i m t nhà
occurrence, failure or loss, either at a plant or
máy ho c m t ñư ng v n chuy n gây ra phóng
along a transportation route, resulting in a release
of hazardous materials. th i các ch t nguy h i.
S thích nghi môi trư ng: Thích nghi mang
Acclimatization: The physiological and
tính sinh lí ho c hành vi c a m t sinh v t ñ i
behavioral adjustments of an organism to
v i nh ng bi n ñ i c a môi trư ng.
changes in its environment.
Acid Aerosol: Acidic liquid or solid particles Sol khí axít: Ch t l ng axít hay nh ng vi h t
r n lơ l ng trong không khí. n ng ñ cao có
small enough to become airborne. High
th gây sưng ph i và liên quan ñ n nh ng b nh
concentrations can irritate the lungs and have
ñư ng hô h p như hen suy n.
been associated with respiratory diseases like
asthma.
S l ng t axít: M t hi n tư ng khí-hoá ph c
Acid Deposition: A complex chemical and
t p x y ra khi các h p ch t lưu huỳnh, nitơ và
atmospheric phenomenon that occurs when
các ch t khác b bi n ñ i b i các quá trình hóa
emissions of sulfur and nitrogen compounds and
h c trong khí quy n, thư ng cách xa ngu n
other substances are transformed by chemical
th i, r i ñ ng l i trên ñ t tr ng thái ư t ho c
processes in the atmosphere, often far from the
khô. D ng ư t thư ng ñư c g i là “mưa axit”,
original sources, and then deposited on earth in
rơi xu ng ñ t dư i d ng mưa, tuy t hay sương
either wet or dry form. The wet forms, popularly
called "acid rain," can fall to earth as rain, snow, mù. D ng khô là các khí hay vi h t có tính axit.
1
- or fog. The dry forms are acidic gases or
particulates.
Nư c th i axít t khu m : Nư c thoát ra t
Acid Mine Drainage: Drainage of water from
areas that have been mined for coal or other nh ng khu khai thác than hay qu ng khoáng,
có ñ pH th p do ti p xúc v i khoáng ch t
mineral ores. The water has a low pH because of
ch a lưu huỳnh và có h i cho các sinh v t th y
its contact with sulfur-bearing material and is
harmful to aquatic organisms. sinh.
Kh năng trung hòa axít: S ño kh năng
Acid Neutralizing Capacity: Measure of ability
ch ng l i s thay ñ i ñ pH c a m t bazơ (như
of a base (e.g., water or soil) to resist changes in
nư c hay ñ t).
pH.
Mưa axit: (Xem: S l ng t axit)
Acid Rain: (See: acid deposition)
Có tính axit: Tr ng thái nư c hay ñ t ch a
Acidic: The condition of water or soil that
m t lư ng v a ñ các ch t axit có th làm
contains a sufficient amount of acid substances
gi m ñ pH xu ng dư i 7,0.
to lower the pH below 7.0.
Các m c ho t ñ ng: 1. M c ñ ñi u ch nh do
Action Levels: 1. Regulatory levels
EPA ñưa ra tuân theo ð o lu t FDA và USDA
recommended by EPA for enforcement by FDA
khi th c ph m có dư lư ng thu c tr sâu
and USDA when pesticide residues occur in food
or feed commodities for reasons other than the không ph i do phun tr c ti p thu c tr sâu lên.
Trái v i “dung sai” ñư c s d ng trong trư ng
direct application of the pesticide. As opposed to
h p có dư lư ng khi s d ng ñúng cách, m c
"tolerances" which are established for residues
hành ñ ng ñư c l p ra cho dư lư ng vô ý gây
occurring as a direct result of proper usage,
ra do vi c s d ng theo lu t trư c ñó ho c s
action levels are set for inadvertent residues
nhi m b n ng u nhiên. 2. Trong chương trình
resulting from previous legal use or accidental
Super-fund, là s t n t i c a n ng ñ ch t gây
contamination. 2. In the Superfund program, the
ô nhi m trong môi trư ng ñ cao cho phép
existence of a contaminant concentration in the
th c hi n hành ñ ng hay b t ñ u ph n ng d a
environment high enough to warrant action or
trên ð o lu t SARA và K ho ch d phòng
trigger a response under SARA and the National
Oil and Hazardous Substances Contingency qu c gia v d u và các ch t nguy h i. Thu t
ng này cũng ñư c dùng trong các chương
Plan. The term is also used in other regulatory
trình ñi u ti t khác. (Xem: dung sai).
programs. (See: tolerances.)
Cacbon ho t hoá: D ng cacbon có kh năng
Activated Carbon: A highly adsorbent form of
h p th cao ñư c dùng ñ kh mùi và các ch t
carbon used to remove odors and toxic
ñ c h i có trong ch t th i d ng l ng hay khí.
substances from liquid or gaseous emissions. In
Trong x lý ch t th i, nó ñư c dùng ñ tách
waste treatment, it is used to remove dissolved
các ch t h u cơ hoà tan kh i nư c th i. D ng
organic matter from waste drinking water. It is
cacbon này cũng ñư c s d ng trong h th ng
also used in motor vehicle evaporative control
t n nhi t c a xe có ñ ng cơ.
systems.
Activated Sludge: Product that results when Bùn ho t hóa: Bùn t o ra khi dòng th i chính
hòa l n v i bùn ñ c có ch a vi khu n, sau ñó
primary effluent is mixed with bacteria-laden
ñư c khu y m nh và thông hơi ñ tăng kh
sludge and then agitated and aerated to promote
năng x lý sinh h c, làm cho vi c phân h y
biological treatment, speeding the breakdown of
ch t h u cơ trong nư c th i x y ra nhanh hơn
organic matter in raw sewage undergoing
2
- t i công ño n x lý nư c th i th c p.
secondary waste treatment.
Ho t ch t: Hóa ch t tăng ho t tính cho thu c
Activator: A chemical added to a pesticide to
increase its activity. tr sâu.
Active Ingredient: In any pesticide product, the Ho t t : Thành ph n trong thu c tr sâu có th
component that kills, or otherwise controls, tiêu di t, ki m soát ho c nh m vào sâu b .
Thu c tr sâu ñư c ñi u ti t d a trên các ho t
target pests. Pesticides are regulated primarily on
the basis of active ingredients. t.
Sơ ñ ho t tính: Sơ ñ qu n lí amiăng trong
Activity Plans: Written procedures in a school's
trư ng h c chi ti t hóa các bư c mà Cơ quan
asbestos-management plan that detail the steps a
giáo d c ñ a phương (LEA) s áp d ng cho
Local Education Agency (LEA) will follow in
vi c làm s ch ban ñ u và b sung, th c hi n
performing the initial and additional cleaning,
chương trình ho t ñ ng và b o dư ng, giám sát
operation and maintenance-program tasks;
ñ nh kỳ, và tái ki m tra theo ð o lu t ñ i phó
periodic surveillance; and reinspection required
kh n c p nguy h i do amiăng (AHERA).
by the Asbestos Hazard Emergency Response
Act (AHERA).
Phơi nhi m c p tính: M t ti p xúc ñơn nh t
Acute Exposure: A single exposure to a toxic
v i ch t ñ c có th gây ra tác h i sinh h c ho c
substance which may result in severe biological
t vong. Các trư ng h p phơi nhi m c p tính
harm or death. Acute exposures are usually
thư ng kéo dài không quá m t ngày n u so v i
characterized as lasting no longer than a day, as
phơi nhi m ti p di n dài hơn trong m t kho ng
compared to longer, continuing exposure over a
period of time. th i gian.
ð c c p tính: Kh năng m t ch t gây ra nh ng
Acute Toxicity: The ability of a substance to
cause severe biological harm or death soon after tác h i sinh h c nghiêm tr ng ho c t vong
a single exposure or dose. Also, any poisonous không bao lâu sau khi nhi m ho c dùng m t
li u ñơn nh t. Cũng là hi u ng ng ñ c do
effect resulting from a single short-term
ti p xúc v i ñ c ch t trong th i gian ng n.
exposure to a toxic substance. (See: chronic
(Xem: ñ c mãn tính, ñ ñ c)
toxicity, toxicity.)
S thích nghi: Nh ng thay ñ i v c u trúc
Adaptation: Changes in an organism's
ho c ch c năng sinh lý hay các thói quen c a
physiological structure or function or habits that
m t cơ th cho phép cơ th này có th s ng
allow it to survive in new surroundings.
trong môi trư ng m i.
Add-on Control Device: An air pollution Thi t b ki m soát b tr : M t công c ki m
soát ô nhi m không khí như máy h p th
control device such as carbon absorber or
cacbon hay máy ñ t rác, có công d ng làm
incinerator that reduces the pollution in an
exhaust gas. The control device usually does not gi m ô nhi m khí th i. Thi t b ki m soát này
thư ng không nh hư ng ñ n quy trình ñang
affect the process being controlled and thus is
ñư c ki m soát và vì v y ch là công ngh “ñ p
"add-on" technology, as opposed to a scheme to
control pollution through altering the basic thêm”, trái v i k ho ch là nh m ki m soát ô
nhi m thông qua vi c thay ñ i c quy trình cơ
process itself.
b n.
m v a: Amiăng ñư c tr n ho c th m v i m t
Adequately Wet: Asbestos containing material
lư ng ch t l ng v a ñ ñ ngăn s th t thoát
that is sufficiently mixed or penetrated with
3
- liquid to prevent the release of particulates. các vi h t.
Li u quy ñ nh: Trong ñánh giá phơi nhi m, là
Administered Dose: In exposure assessment, the
lư ng ch t dùng cho ñ i tư ng th nghi m
amount of a substance given to a test subject
(ngư i ho c ñ ng v t) ñ xác ñ nh m i liên h
(human or animal) to determine dose-response
gi a li u lư ng và ph n ng. Vi c ti p xúc v i
relationships. Since exposure to chemicals is
các hóa ch t thư ng là do sơ xu t nên li u này
usually inadvertent, this quantity is often called
còn ñư c g i là li u ti m tàng.
potential dose.
L nh qu n lí: Văn b n pháp lý do EPA ban
Administrative Order: A legal document
hành hư ng d n cá nhân, doanh nghi p, ho c
signed by EPA directing an individual, business,
ñ i tư ng khác th c hi n hành ñ ng hi u ch nh
or other entity to take corrective action or refrain
ho c ki m ch ho t ñ ng c a mình. Lu t mô t
from an activity. It describes the violations and
các vi ph m và nh ng hành ñ ng ñư c ti n
actions to be taken, and can be enforced in court.
Such orders may be issued, for example, as a hành và có th bu c ph i tuân th t i toà.
Nh ng l nh như th có th ñư c ban hành khi
result of an administrative complaint whereby
có ñơn kêu hành chính và b cáo b bu c ph i
the respondent is ordered to pay a penalty for
violations of a statute. n p ph t do vi ph m lu t.
Administrative Order On Consent: A legal L nh qu n lí thông qua th a thu n: M t
agreement signed by EPA and an individual, th a thu n pháp lý do EPA và m t cá nhân,
doanh nghi p ho c ñ i tư ng khác ký. Thông
business, or other entity through which the
qua th a thu n này ngư i vi ph m ñ ng ý n p
violator agrees to pay for correction of
ph t, làm s ch l i môi trư ng, gi m b t phát
violations, take the required corrective or
th i. ð o lu t này còn cho bi t các hành ñ ng
cleanup actions, or refrain from an activity. It
mang tính dân s , có th là ch ñ c n l y ý
describes the actions to be taken, may be subject
to a comment period, applies to civil actions, and ki n công chúng, có th bu c ph i tuân th t i
can be enforced in court. tòa.
ð o lu t qu n lí hành chính: ð o lu t nêu rõ
Administrative Procedures Act: A law that
các th t c và yêu c u có liên quan ñ n vi c
spells out procedures and requirements related to
the promulgation of regulations. công b các lu t l .
H sơ qu n lí: T t c các tài li u do EPA xem
Administrative Record: All documents which
xét trong vi c sàng l c các hành ñ ng ph n
EPA considered or relied on in selecting the
ng, mà trong ñó ñáng chú ý nh t là h sơ v
response action at a Superfund site, culminating
quy t ñ nh tr li u hay b n ghi nh vi c tr l i
in the record of decision for remedial action or,
nguyên tr ng môi trư ng.
an action memorandum for removal actions.
Adsorption: Removal of a pollutant from air or S h p thu: S lo i b m t ch t gây ô nhi m
kh i không khí hay nư c b ng cách thu ch t ô
water by collecting the pollutant on the surface
of a solid material; e.g., an advanced method of nhi m trên b m t c a m t v t li u r n, ví d
như phương pháp x lý nư c th i cao c p trong
treating waste in which activated carbon removes
ñó cacbon ho t hoá lo i b ch t h u cơ kh i
organic matter from waste-water.
nư c th i.
Adulterants: Chemical impurities or substances T p ch t: Các ch t ho c t p ch t hóa h c, theo
that by law do not belong in a food, or pesticide. lu t, không có trong th c ph m ho c thu c tr
sâu.
4
- Có t p ch t: 1. Thu c tr sâu có ñ m nh và
Adulterated: 1. Any pesticide whose strength or
ñ tinh khi t th p hơn so v i ghi trên nhãn. 2.
purity falls below the quality stated on its label.
Th c ph m cho ngư i, ñ ng v t ho c s n ph m
2. A food, feed, or product that contains illegal
có ch a dư lư ng thu c tr sâu không cho
pesticide residues.
phép.
Phương pháp x lý cao c p: M c ñ x lý
Advanced Treatment: A level of wastewater
nư c th i ch t ch hơn x lý th c p, ñòi h i
treatment more stringent than secondary
ph i gi m ñư c 85% n ng ñ các ch t ô nhi m
treatment; requires an 85-percent reduction in
thông thư ng hay gi m thi u ñáng k nh ng
conventional pollutant concentration or a
ch t ô nhi m ñ c bi t. Phương pháp này ñôi
significant reduction in non- conventional
khi ñư c g i là giai ño n x lý tam c p.
pollutants. Sometimes called tertiary treatment.
Phương pháp x lý nư c th i cao c p: M i
Advanced Wastewater Treatment: Any
quy trình x lý nư c th i di n ra sau giai ño n
treatment of sewage that goes beyond the
secondary or biological water treatment stage x lý th c p hay x lý sinh h c ch t th i bao
g m vi c lo i b các dư ng ch t như ph t pho,
and includes the removal of nutrients such as
nitơ và m t t l l n các ch t r n lơ l ng.
phosphorus and nitrogen and a high percentage
(Xem: x lý sơ c p, th c p.)
of suspended solids. (See: Primary, Secondary
Treatment.)
D li u tác h i: FIFRA yêu c u ngư i ñăng ký
Adverse Effects Data: FIFRA requires a
pesticide registrant to submit data to EPA on any thu c tr sâu cung c p d li u cho EPA v b t
kỳ nghiên c u ho c thông tin có liên quan ñ n
studies or other information regarding
các tác h i c a thu c b t kỳ lúc nào sau khi
unreasonable adverse effects of a pesticide at any
ñăng ký.
time after its registration.
Thông tin ch d n: M t tài li u không ñi u
Advisory: A non-regulatory document that
communicates risk information to those who ch nh cho bi t các thông tin r i ro cho nh ng ai
may have to make risk management decisions. th c hi n công tác qu n lí r i ro.
Phá s c khí: M t h ch a hay x lý dùng ñ
Aerated Lagoon: A holding and/or treatment
ñ y nhanh quá trình phân hu sinh h c t
pond that speeds up the natural process of
nhiên các ch t th i h u cơ b ng cách kích thích
biological decomposition of organic waste by
ñ tăng trư ng và ho t tính c a vi khu n phân
stimulating the growth and activity of bacteria
hu ch t th i h u cơ.
that degrade organic waste.
S s c khí: Quá trình thúc ñ y s phân h y
Aeration: A process which promotes biological
sinh h c c a nh ng ch t h u cơ trong nư c.
degradation of organic matter in water. The
Quá trình này có th mang tính b ñ ng (như
process may be passive (as when waste is
exposed to air), or active (as when a mixing or khi ch t th i ti p xúc v i không khí) ho c
mang tính ch ñ ng (khi m t thi t b tr n ho c
bubbling device introduces the air).
th i b t ñưa không khí vào nư c.)
B s c khí: Khoang dùng ñ bơm không khí
Aeration Tank: A chamber used to inject air
vào trong nư c.
into water.
Aerobic: Life or processes that require, or are Tính hi u khí: S s ng ho c quá trình c n,
hay không b nh hư ng b i s có m t c a
not destroyed by, the presence of oxygen. (See:
Anaerobic.) oxy. ( Xem: k khí.)
5
- Aerobic Treatment: Process by which microbes X lý hi u khí: Quá trình vi khu n phân gi i
nh ng h p ch t h u cơ ph c t p v i s có m t
decompose complex organic compounds in the
c a oxy và nh năng lư ng gi i phóng ñ tái
presence of oxygen and use the liberated energy
sinh và phát tri n. (Nh ng quá trình như v y
for reproduction and growth. (Such processes
include extended aeration, trickling filtration, g m vi c s c khí kéo dài, l c nh gi t, và dùng
and rotating biological contactors.) b ti p xúc sinh h c rotor quay)
Sol khí: (1). Nh ng gi t li ti hay nh ng h t lơ
Aerosol: (1). Small droplets or particles
l ng trong khí quy n, thư ng có ch a lưu
suspended in the atmosphere, typically
huỳnh, ñư c phát ra t nhiên (vd: khi núi l a
containing sulfur. They are usually emitted
phun) và là k t qu nh ng ho t ñ ng c a con
naturally (e.g., in volcanic eruptions) and as the
ngư i như vi c ñ t nhiên li u hoá th ch. (2)
result of anthropogenic (human) activities such
Khí nén dùng ñ ñ y các h p ch t ra kh i bình
as burning fossil fuels. (2) The pressurized gas
ch a. (3) M t ch t b chia nh lơ l ng trong
used to propel substances out of a container. (3)
không khí hay môi trư ng khí khác.
A finely divided material suspended in air or
other gaseous environment.
Bãi rác b ô nhi m: Theo ð o lu t không khí
Affected Landfill: Under the Clean Air Act,
s ch, là các bãi rác ñã quá t i, quá th i h n s
landfills that meet criteria for capacity, age, and
d ng và t l khí th i vư t quá m c qui ñ nh
emissions rates set by the EPA. They are
c a EPA. Khí th i ra ph i ñư c gom ñ t.
required to collect and combust their gas
emissions.
Vùng dân cư b ô nhi m: 1. Dân cư s ng ho c
Affected Public: 1.The people who live and/or
work near a hazardous waste site. 2. The human làm vi c g n khu v c ch t th i nguy hi m. 2.
Dân cư b nh hư ng sau khi ti p xúc v i ch t
population adversely impacted following
ô nhi m ñ c có trong th c ph m, nư c, không
exposure to a toxic pollutant in food, water, air,
khí ho c ñ t.
or soil.
B ph n ñ t sau: Trong k thu t lò ñ t, m t
Afterburner: In incinerator technology, a burner
bu ng ñ t ñư c b trí sao cho khí ñ t ph i ñi
located so that the combustion gases are made to
qua ng n l a ñ kh khói và mùi. Bu ng ñ t
pass through its flame in order to remove smoke
này có th g n li n hay tách r i kh i lò ñ t.
and odors. It may be attached to or be separated
from the incinerator.
H th i v : H dùng ñ ch a dung d ch hóa
Age Tank: A tank used to store a chemical
h c có n ng ñ nh t ñ nh ñ cho ch y qua h
solution of known concentration for feed to a
chemical feeder. Also called a day tank. cung c p hóa ch t. Còn g i là h s d ng trong
ngày.
Agent: Any physical, chemical, or biological Tác nhân: M t th c th v t lý, hay hóa h c,
sinh h c b t kỳ có th có h i cho sinh v t.
entity that can be harmful to an organism.
Ch t ñ c màu da cam: Thu c di t c và thu c
Agent Orange: A toxic herbicide and defoliant
used in the Vietnam conflict, containing 2,4,5- phát quang dùng trong chi n tranh Vi t Nam,
trichlorophen- oxyacetic acid (2,4,5-T) and 2-4 ch a axít triclorophen- ôxiacêtic (2,4,5-T) và
axít ñiclorôphen- ôxiacêtic (2,4-D) v i lư ng
dichlorophen-oxyacetic acid (2,4-D) with trace
amounts of dioxin. nh dioxin.
6
- Agricultural Pollution: Farming wastes, Ô nhi m nông nghi p: Các ch t th i nông
including runoff and leaching of pesticides and nghi p g m có dòng ch y ra và s rò r thu c
fertilizers; erosion and dust from plowing; tr sâu, phân bón; s xói mòn và b i do cày
x i; vi c v t b xác và ch t th i ñ ng v t
improper disposal of animal manure and
không ñúng cách; l p ñ t sau v mùa và rác
carcasses; crop residues, and debris.
ru ng.
H sinh thái nông nghi p: ð t dùng cho tr ng
Agroecosystem: Land used for crops, pasture,
tr t, chăn nuôi; ñ t chưa khai phá k bên cung
and livestock; the adjacent uncultivated land that
c p dinh dư ng cho các th c v t và ñ ng v t
supports other vegetation and wildlife; and the
hoang dã; b u không khí, các l p ñ t bên dư i,
associated atmosphere, the underlying soils,
nư c ng m và m ng lư i thoát nư c.
groundwater, and drainage networks.
Ngư i b nhi m theo AHERA (ADP): Ngư i
AHERA Designated Person (ADP): A person
do Cơ quan Giáo d c ð a phương b nhi m ñ
designated by a Local Education Agency to
ñ m b o các yêu c u c a AHERA v qu n lí và
ensure that the AHERA requirements for
gi m th i amiăng.
asbestos management and abatement are
properly implemented.
ði m ngh t khí: V trí không khí ñi vào môi
Air Binding: Situation where air enters the filter
trư ng l c, gây h i cho c quá trình l c l n quá
media and harms both the filtration and
trình r a ngư c.
backwash processes.
ð thay ñ i không khí m i gi (ACH): S
Air Changes Per Hour (ACH): The movement
chuy n ñ ng c a m t kh i không khí trong
of a volume of air in a given period of time; if a
m t th i gian cho trư c. N u m t ngôi nhà có
house has one air change per hour, it means that
AHC=1, ñi u ñó có nghĩa là không khí trong
the air in the house will be replaced in a one-
nhà s ñư c thay th theo chu kỳ m i gi m t
hour period.
l n.
Làm s ch không khí: Phương pháp ki m soát
Air Cleaning: Indoor-air quality-control strategy
ch t lư ng không khí trong nhà ñ lo i b
to remove various airborne particulates and/or
nh ng vi h t lơ l ng ho c các khí có trong
gases from the air. Most common methods are
không khí. Các phương pháp ph bi n nh t là
particulate filtration, electrostatic precipitation,
l c h t, làm k t t a tĩnh ñi n hay h p thu khí.
and gas adsorption.
Air Contaminant: Any particulate matter, gas, Ch t nhi m b n không khí: B t c lo i h t,
khí, hay ch t k t h p nào, ngo i tr hơi nư c.
or combination thereof, other than water vapor.
(See: air pollutant.) (Xem: ch t ô nhi m không khí)
Màn khí: M t phương pháp ch a d u loang.
Air Curtain: A method of containing oil spills.
Không khí th i qua ng b ñ c l t o m t dòng
Air bubbling through a perforated pipe causes an
ch y hư ng lên làm ch m s lan t a d u.
upward water flow that slows the spread of oil. It
Phương pháp này cũng ñư c dùng ñ ngăn
can also be used to stop fish from entering
không cho cá vào vùng nư c b ô nhi m.
polluted water.
T c ñ trao ñ i khí: T c ñ không khí bên
Air Exchange Rate: The rate at which outside
air replaces indoor air in a given space. ngoài thay th không khí bên trong.
Air Gap: Open vertical gap or empty space that L h ng không khí: L h ng th ng m r ng
hay kho ng không ngăn cách h th ng cung
separates drinking water supply to be protected
7
- c p nư c u ng c n ñư c b o v kh i m t h
from another water system in a treatment plant or
th ng nư c khác trong m t nhà máy x lý hay
other location. The open gap protects the
các nơi khác. L h ng này b o v nư c u ng
drinking water from contamination by backflow
kh i s nhi m b n do dòng ch y ngư c.
or back siphonage.
Air Handling Unit: Equipment that includes a Thi t b x lý không khí: Thi t b bao g m
qu t hay ng th i, cu n sư i hay cu n làm
fan or blower, heating and/or cooling coils,
l nh, b ph n ñi u ti t, ñĩa tiêu ngưng t và b
regulator controls, condensate drain pans, and air
filters. l c khí.
Kh i khí: M t lư ng không khí l n v i nh ng
Air Mass: A large volume of air with certain
ñ c tính khí tư ng hay ô nhi m; ví d , s
meteorological or polluted characteristics; e.g., a
ngh ch chuy n nhi t hay sương mù m t ñ a
heat inversion or smogginess while in one
ñi m. Nh ng ñ c tính này có th thay ñ i khi
location. The characteristics can change as the
air mass moves away. kh i khí di chuy n.
Air Monitoring: (See: monitoring) Giám sát khí: (Xem: s giám sát)
Gương d u/khí: B m t gi a t ng nư c c n và
Air/Oil Table: The surface between the vadose
zone and ambient oil; the pressure of oil in the t ng d u bao; áp su t d u trong trung gian x p
porous medium is equal to atmospheric pressure. này b ng v i áp su t không khí.
Làm ñ m khí: Vi c bơm khí khô vào bình
Air Padding: Pumping dry air into a container to
ch a ñ hút m ho c ép khí hóa l ng, ch ng
assist with the withdrawal of liquid or to force a
h n như ñ y khí clo ra kh i bình ch a.
liquefied gas such as chlorine out of the
container.
Th m th u khí: Tính th m khí c a ñ t. Quan
Air Permeability: Permeability of soil with
tr ng ñ i v i b n kh o sát khí-ñ t. ðư c ño
respect to air. Important to the design of soil-gas
surveys. Measured in darcys or centimeters-per- b ng darcy hay cm/giây.
second.
Kho ng thông khí: B t kỳ kho ng không nào
Air Plenum: Any space used to convey air in a
dùng ñ d n không khí vào trong nhà, lò sư i
building, furnace, or structure. The space above a
suspended ceiling is often used as an air plenum. hay m t công trình. Kho ng không phía trên
tr n treo thư ng ñư c s d ng làm kho ng
thông khí.
Air Pollutant: Any substance in air that could, Ch t ô nhi m không khí: M t ch t b t kì
trong không khí có kh năng làm h i con
in high enough concentration, harm man, other
ngư i, ñ ng th c v t hay v t ch t khi n ng
animals, vegetation, or material. Pollutants may
ñ cao. Nh ng ch t ô nhi m bao g m h u như
include almost any natural or artificial
m i h n h p, t nhiên hay nhân t o, các ch t lơ
composition of airborne matter capable of being
airborne. They may be in the form of solid l ng trong không khí. Chúng có th d ng h t
r n, gi t li ti hay c hai. Thông thư ng thu c
particles, liquid droplets, gases, or in
hai nhóm chính: (1) nh ng ch t ñư c th i ra
combination thereof. Generally, they fall into
tr c ti p t nh ng ngu n có th xác ñ nh ñư c
two main groups: (1) those emitted directly from
và (2) nh ng ch t ñư c t o ra trong không khí
identifiable sources and (2) those produced in the
do s tương tác c a hai hay nhi u ch t ô nhi m
air by interaction between two or more primary
8
- ban ñ u hay do ph n ng v i các thành ph n
pollutants, or by reaction with normal
thông thư ng có trong khí quy n, có hay không
atmospheric constituents, with or without
có s kích ho t ánh sáng. Tr ph n hoa, sương
photoactivation. Exclusive of pollen, fog, and
mù và b i do có ngu n g c t t nhiên, ngư i
dust, which are of natural origin, about 100
ta ñã xác ñ nh ñư c kho ng 100 ch t gây ô
contaminants have been identified. Air pollutants
nhi m. Các ch t ô nhi m không khí thư ng
are often grouped in categories for ease in
ñư c x p vào các nhóm ñ ti n cho vi c phân
classification; some of the categories are: solids,
lo i. M t s nhóm như: ch t r n, h p ch t lưu
sulfur compounds, volatile organic chemicals,
huỳnh, hóa ch t h u cơ d bay hơi, h p ch t
particulate matter, nitrogen compounds, oxygen
nitơ, h p ch t oxi, h p ch t halogen, h p ch t
compounds, halogen compounds, radioactive
compound, and odors. phóng x và ch t gây mùi.
Air Pollution: The presence of contaminants or S ô nhi m không khí: S hi n di n c a các
ch t gây ô nhi m trong không khí tác ñ ng ñ n
pollutant substances in the air that interfere with
s c kh e và l i ích c a con ngư i, hay gây ra
human health or welfare, or produce other
nh ng tác ñ ng có h i cho môi trư ng.
harmful environmental effects.
Thi t b ki m soát ô nhi m không khí: Cơ
Air Pollution Control Device: Mechanism or
equipment that cleans emissions generated by a ch hay thi t b làm s ch khí th i t m t ngu n
nào ñó (vd: lò thiêu, ng khói công nghi p hay
source (e.g., an incinerator, industrial
h th ng th i khí c a ñ ng cơ) b ng cách lo i
smokestack, or an automobile exhaust system)
by removing pollutants that would otherwise be b các ch t ô nhi m có th th i vào khí quy n.
released to the atmosphere.
H i ño n ô nhi m không khí: Th i kỳ n ng
Air Pollution Episode: A period of abnormally
ñ các ch t gây ô nhi m không khí cao b t
high concentration of air pollutants, often due to
thư ng gây ra b nh t t có th d n ñ n t vong.
low winds and temperature inversion, that can
Thông thư ng, hi n tư ng này x y ra do gió
cause illness and death. (See: pollution.)
y u và nhi t ñ xu ng th p. (Xem: s ô
nhi m.)
Vùng ki m soát ch t lư ng khí: Vùng ñư c
Air Quality Control Region: Defined area used
gi i h n ñ ki m soát m c ñ ch t gây ô nhi m
to control the level of air pollutants.
không khí.
M c chu n ch t lư ng không khí: M c ñ
Air Quality Standards: The level of air
các ch t ô nhi m không khí theo lu t ñ nh
pollutants prescribed by regulations that are not
không ñư c phép vư t quá gi i h n trong m t
be exceeded during a given time in a defined
th i gian và không gian xác ñ nh.
area.
Chu n ch t lư ng không khí: M c ñ ô
Air Quality Criteria: The levels of pollution
nhi m và th i gian ti p xúc mà khi vư t qua s
and lengths of exposure above which adverse
gây tác h i ñ n s c kh e và l i ích.
health and welfare effects may occur.
R y khí: Bơm không khí hay oxi vào t ng
Air Sparging: Injecting air or oxygen into an
ng m nư c ñ tách hay r a b các ch t ô
aquifer to strip or flush volatile contaminants as
nhi m d bay hơi vì khí s i b t qua nư c ng m
air bubbles up through the ground water and is
b gi l i b ng m t h th ng chi t hơi nư c.
captured by a vapor extraction system.
9
- Air Stripping: A treatment system that removes Tách khí: H th ng x lý lo i b nh ng h p
ch t h u cơ d bay hơi ra kh i ngu n nư c
volatile organic compounds (VOCs) from
ng m hay nư c m t b ô nhi m b ng cách ép
contaminated ground water or surface water by
lu ng không khí ñi qua nư c làm các h p ch t
forcing an airstream through the water and
y bay hơi.
causing the compounds to evaporate.
Ch t ñ c khí: B t kỳ ch t ô nhi m không khí
Air Toxics: Any air pollutant for which a
nào n m ngoài chu n qu c gia v ch t lư ng
national ambient air quality standard (NAAQS)
does not exist (i.e., excluding ozone, carbon không khí bao quanh (NAAQS) (ngo i tr
monoxide, PM-10, sulfur dioxide, nitrogen ôzôn, CO, PM-10, SO2, NO2) có th gây ung
thư, b nh hô h p, b nh tim m ch, ho c tác
oxide) that may reasonably be anticipated to
ñ ng lên s phát tri n; gây r i lo n sinh s n,
cause cancer; respiratory, cardiovascular, or
r i lo n th n kinh, ñ t bi n gen di truy n, hay
developmental effects; reproductive
nh ng nh hư ng nghiêm tr ng, mãn tính, c p
dysfunctions, neurological disorders, heritable
tính ñ i v i s c kho c a con ngư i.
gene mutations, or other serious or irreversible
chronic or acute health effects in humans.
H t bay : Toàn b nh ng phân t c c nh lơ
Airborne Particulates: Total suspended
particulate matter found in the atmosphere as l ng trong không khí d ng h t r n hay gi t
solid particles or liquid droplets. Chemical nh li ti. Thành ph n hóa h c c a các h t này
r t khác nhau tùy thu c vào ñ a ñi m và th i
composition of particulates varies widely,
gian trong năm. Ngu n h t bay g m có: b i,
depending on location and time of year. Sources
of airborne particulates include: dust, emissions khí th i t nh ng nhà máy công nghi p, s n
ph m ñ t t than và g , s n ph m ñ t có liên
from industrial processes, combustion products
quan ñ n khí th i ñ ng cơ xe và các ñ ng cơ
from the burning of wood and coal, combustion
khác không dùng trong giao thông ñư ng b ,
products associated with motor vehicle or non-
road engine exhausts, and reactions to gases in và các ph n ng v i khí có trong khí quy n.
the atmosphere.
Airborne Release: Release of any pollutant into Phóng th i bay: S phóng th i ch t ô nhi m
the air. vào không khí.
Clo Ala: M t lo i thu c di t c , ñư c bán trên
Alachlor: A herbicide, marketed under the trade
th trư ng v i thương hi u Lasso, s d ng ch
name Lasso, used mainly to control weeds in
y u ñ ki m soát c d i các cánh ñ ng tr ng
corn and soy- bean fields.
b p và ñ u nành.
Alar: Tên thương hi u dành cho daminozide,
Alar: Trade name for daminozide, a pesticide
m t lo i thu c tr sâu làm cho táo ñ hơn, giòn
that makes apples redder, firmer, and less likely
hơn và ít b r ng trư c khi thu ho ch. Thu c
to drop off trees before growers are ready to pick
cũng ñư c s d ng cho ñ u ph ng, anh ñào
them. It is also used to a lesser extent on peanuts,
tart cherries, concord grapes, and other fruits. chát, nho và các lo i trái cây khác.
Aldicarb: M t lo i thu c tr sâu ñư c bán v i
Aldicarb: An insecticide sold under the trade
tên thương hi u Temik, ch t o t izoxianat
name Temik. It is made from ethyl isocyanate.
êtylic.
T o: Th c v t ñơn gi n không có r , phát tri n
Algae: Simple rootless plants that grow in sunlit
t l v i lư ng ch t dinh dư ng có s n trong
waters in proportion to the amount of available
vùng nư c ng p n ng. T o có th nh hư ng
nutrients. They can affect water quality adversely
10
- b t l i ñ n ch t lư ng nư c do làm gi m lư ng
by lowering the dissolved oxygen in the water.
oxi hòa tan trong nư c. T o là th c ăn cho cá
They are food for fish and small aquatic animals.
và ñ ng v t th y sinh.
S bùng n rong t o: S phát tri n tăng v t
Algal Blooms: Sudden spurts of algal growth,
ñ t ng t c a t o, có th nh hư ng b t l i ñ n
which can affect water quality adversely and
ch t lư ng nư c và cho th y nh ng thay ñ i có
indicate potentially hazardous changes in local
water chemistry. h i ti m tàng trong thành ph n hóa h c c a
nư c trong khu v c.
Algicide: Substance or chemical used Thu c di t t o: H p ch t hay hóa ch t chuyên
dùng ñ di t hay ki m soát t o.
specifically to kill or control algae.
Ph n phân ư c: M t ph n m u th ñư c ñ nh
Aliquot: A measured portion of a sample taken
lư ng dùng cho vi c phân tích. M t hay nhi u
for analysis. One or more aliquots make up a
ph n phân ư c t o thành m t m u th .
sample.
Có tính ki m: Tr ng thái nư c hay ñ t có ch a
Alkaline: The condition of water or soil which
m t lư ng ki m ñ làm tăng ñ pH lên trên 7.
contains a sufficient amount of alkali substance
to raise the pH above 7.0.
ð ki m: Kh năng trung hòa axit c a các
Alkalinity: The capacity of bases to neutralize
bazơ. Ví d như vôi ñư c cho vào h ñ làm
acids. An example is lime added to lakes to
gi m ñ axit.
decrease acidity.
Allergen: A substance that causes an allergic Ch t gây d ng: M t ch t gây ra ph n ng d
reaction in individuals sensitive to it. ng cho nh ng cá th nh y c m v i nó.
Phù sa: Cát và/ho c các ch t l ng ñ ng l i b i
Alluvial: Relating to and/or sand deposited by
nư c ch y.
flowing water.
Phương pháp thay th : B t kỳ phương pháp
Alternate Method: Any method of sampling
and analyzing for an air or water pollutant that is l y m u và phân tích ch t gây ô nhi m không
khí hay nư c nào, mà không ph i là phương
not a reference or equivalent method but that has
pháp tham chi u hay tương ñương, nhưng ñã
been demonstrated in specific cases-to EPA's
ñư c ch ng minh trong nh ng trư ng h p c
satisfaction-to produce results adequate for
th – ñáp ng yêu c u c a EPA – nh m ñưa ra
compliance monitoring.
k t qu phù h p v i s giám sát tuân th .
Alternative Compliance: A policy that allows Tuân th thay th : M t chính sách cho phép
các cơ s l a ch n trong s các phương pháp
facilities to choose among methods for achieving
emission-reduction or risk-reduction instead of gi m b t phát th i ho c gi m b t r i ro thay
cho các quy ñ nh ki m sát có ñ nh rõ tiêu
command-and-control regulations that specify
chu n và cách th c ñ phù h p v i nh ng tiêu
standards and how to meet them. Use of a
chu n ñó. Là dùng s s i tăm mang tính lý
theoretical emissions bubble over a facility to
thuy t ñ gi i h n lư ng ô nhi m t a ra trong
cap the amount of pollution emitted while
khi v n cho phép cơ s ch n l a nơi ch n và
allowing the company to choose where and how
cách th c tuân th (bên trong cơ s ñó). (Xem:
(within the facility) it complies. (See: bubble,
s s i tăm, mua bán phát th i)
emissions trading.)
11
- Alternative Fuels: Substitutes for traditional Nhiên li u thay th : Nh ng ch t thay th ch t
liquid, oil-derived motor vehicle fuels like l ng truy n th ng, nhiên li u chuy n hoá t
d u dùng cho ñ ng cơ xe như xăng và d u
gasoline and diesel. Includes mixtures of
ñiêzen. G m các h n h p nhiên li u c n v i
alcohol-based fuels with gasoline, methanol,
xăng, rư u mêtylic, rư u êtylic, khí nén t
ethanol, compressed natural gas, and others.
nhiên và các ch t khác.
Th u khoán chi n lư c cho h p ñ ng tr li u
Alternative Remedial Contract Strategy
Contractors: Government contractors who thay th : Các nhà th u khoán c a chính ph
provide project management and technical cung c p nh ng d ch v k thu t và qu n lý d
án ñ giúp các ho t ñ ng tr li u thay th t i
services to support remedial response activities
các ñ a ñi m trong Danh sách ưu tiên qu c gia.
at National Priorities List sites.
Tiêu chu n ch t lư ng không khí bao
Ambient Air Quality Standards: (See: Criteria
Pollutants and National Ambient Air Quality quanh: (Xem: các ch t ô nhi m tiêu chu n và
nh ng tiêu chu n qu c gia v ch t lư ng
Standards.)
không khí bao quanh).
Không khí bao quanh: Ph n khí quy n b t kỳ
Ambient Air: Any unconfined portion of the
atmosphere: open air, surrounding air. không b gi i h n: không khí ngoài tr i, không
khí xung quanh.
S ño lư ng bao quanh: Vi c ño lư ng n ng
Ambient Measurement: A measurement of the
ñ m t ch t hay m t tác nhân gây ô nhi m
concentration of a substance or pollutant within
the immediate environs of an organism; taken to trong vùng c n trung gian bao quanh sinh v t.
ðư c ti n hành ñ liên h v i lư ng phơi
relate it to the amount of possible exposure.
nhi m có th x y ra.
Ambient Medium: Material surrounding or Trung gian bao quanh: Nh ng ch t bao
contacting an organism (e.g., outdoor air, indoor quanh ho c ti p xúc v i m t sinh v t (ví d
như không khí ngoài tr i, không khí trong nhà,
air, water, or soil), through which chemicals or
nư c và ñ t), thông qua các môi trư ng ñó các
pollutants can reach the organism. (See:
Biological Medium, Environmental Medium.) hóa ch t và ch t ô nhi m có th ti p c n sinh
v t. (Xem: trung gian sinh h c, trung gian môi
trư ng).
Nhi t ñ bao quanh: Nhi t ñ c a không khí
Ambient Temperature: Temperature of the
hay c a các môi trư ng trung gian khác.
surrounding air or other medium.
Phương pháp chu n ñ Amprometric: Cách
Amprometric Titration: A way of measuring
ño n ng ñ các ch t có trong nư c b ng cách
concentrations of certain substances in water
cho dòng ñi n ch y qua khi có ph n ng hóa
using an electric current that flows during a
chemical reaction. h c x y ra.
Anaerobic: A life or process that occurs in, or is K khí: S s ng hay quá trình x y ra, không
nh hư ng b i s thi u khí ôxy.
not destroyed by, the absence of oxygen.
Anaerobic Decomposition: Reduction of the net S phân hu k khí: Quá trình x y ra khi các
vi sinh v t trong môi trư ng không có oxy làm
energy level and change in chemical composition
gi m m c năng lư ng th c và thay ñ i thành
of organic matter caused by microorganisms in
12
- ph n hóa h c c a ch t h u cơ.
an oxygen-free environment.
L p s ng ñ ng v t: V y nh trên da ñ ng v t,
Animal Dander: Tiny scales of animal skin, a
common indoor air pollutant. m t tác nhân ph bi n gây ô nhi m không khí
trong nhà .
Nghiên c u ñ ng v t: Các cu c ñi u tra s
Animal Studies: Investigations using animals as
d ng ñ ng v t thay th cho con ngư i v i
surrogates for humans with the expectation that
mong mu n có ñư c k t qu thích h p v i con
the results are pertinent to humans.
ngư i.
B t ñ ng hư ng: Trong th y h c, là tr ng thái
Anisotropy: In hydrology, the conditions under
mà t i ñó m t hay nhi u th y tính c a t ng
which one or more hydraulic properties of an
ng m nư c bi n ñ i so v i ñi m tham chi u.
aquifer vary from a reference point.
Annular Space, Annulus: The space between Kho ng cách hình vòng, vòng n : Kho ng
cách gi a hai ng ñ ng tâm ho c 2 v b c,
two concentric tubes or casings, or between the
ho c gi a v b c ñ n thành l khoang trong
casing and the borehole wall.
lòng ñ t.
S ñ i kháng: S va ch m ho c c ch hi u
Antagonism: Interference or inhibition of the
ng c a m t ch t hoá h c do s tác ñ ng c a
effect of one chemical by the action of another.
m t ch t khác.
Antarctic "Ozone Hole": Refers to the seasonal L th ng t ng ôzôn Nam c c: Ch s suy
depletion of ozone in the upper atmosphere gi m theo mùa c a t ng ozone thu c t ng cao
above a large area of Antarctica. (See: Ozone khí quy n trên m t vùng r ng l n Nam c c.
Hole.) (Xem: l th ng t ng ôzôn)
ði u kho n ch ng suy thoái: M t ph n nh ng
Anti-Degradation Clause: Part of federal air
yêu c u liên bang v ch t lư ng nư c và không
quality and water quality requirements
khí, ngăn ch n s x u ñi do m c ô nhi m vư t
prohibiting deterioration where pollution levels
are above the legal limit. quá gi i h n h p pháp.
Anti-Microbial: An agent that kills microbes. Ch t ch ng khu n: Nh ng tác nhân có kh
năng tiêu di t vi khu n.
Applicable or Relevant and Appropriate Nh ng yêu c u thích h p có th ng d ng
hay c n thi t (ARARs): Là b t kỳ ñ o lu t
Requirements (ARARs): Any state or federal
statute that pertains to protection of human life c a ti u bang ho c liên bang có g n li n v i
vi c b o v con ngư i và môi trư ng trong
and the environment in addressing specific
nh ng ñi u ki n riêng bi t ho c s d ng k
conditions or use of a particular cleanup
thu t d n s ch c th t i m t ñ a ñi m
technology at a Superfund site.
Superfund.
Li u lư ng ng d ng: Trong ñánh giá phơi
Applied Dose: In exposure assessment, the
nhi m, là lư ng ch t ti p xúc ranh gi i th m
amount of a substance in contact with the
hút chính c a m t cơ quan (như da, mô ph i,
primary absorption boundaries of an organism
(e.g., skin, lung tissue, gastrointestinal track) and rãnh d dày- ru t) và s n sàng th m hút.
available for absorption.
Tính tan trong nư c: Hàm lư ng t i ña c a
Aqueous Solubility: The maximum
m t hóa ch t hòa tan trong nư c tinh khi t t i
concentration of a chemical that will dissolve in
13
- nhi t ñ tham chi u.
pure water at a reference temperature.
T ng ng m nư c: M t hay m t nhóm các
Aquifer: An underground geological formation,
thành h ñ a ch t dư i ñ t có ch a nư c. T ng
or group of formations, containing water. Are
ng m nư c là ngu n nư c ng m c a gi ng,
sources of groundwater for wells and springs.
su i.
Ki m tra t ng ng m nư c: M t lo i xét
Aquifer Test: A test to determine hydraulic
nghi m nh m xác ñ nh th y tính c a m t t ng
properties of an aquifer.
ng m nư c.
L p ch a nư c: Thành h ñ a ch t có ch
Aquitard: Geological formation that may a
nư c ng m nhưng không có kh năng chuy
contain groundwater but is not capable of n
nh ng lư ng nư c ñáng k dư i d c th y l
transmitting significant quantities of it under c
bình thư ng. Cũng có ch c năng như l p gi
normal hydraulic gradients. May function as i
confining bed. h n.
L p ph ki n trúc: L p ph ngoài như sơn và
Architectural Coatings: Coverings such as
h c ín, ñư c s d ng cho m t ngoài c a các tòa
paint and roof tar that are used on exteriors of
buildings. nhà.
Khu v c theo dõi: Theo chương trình UIC, là
Area of Review: In the UIC program, the area
khu v c bao quanh gi ng n i x ñư c theo dõi
surrounding an injection well that is reviewed
trong su t quá trình cho phép ñ xác ñ nh xem
during the permitting process to determine if
dòng ch y gi a các t ng ng m nư c có ph i t
flow between aquifers will be induced by the
ho t ñ n g n i x .
injection operation.
Ngu n khu v c: B t kỳ ngu n ô nhi m không
Area Source: Any source of air pollution that is
khí th i ra trong m t khu v c khá nh , nhưng
released over a relatively small area but which
không th phân lo i thành m t ngu n ñi m.
cannot be classified as a point source. Such
Nh ng ngu n như th có th bao g m xe c ,
sources may include vehicles and other small
các ñ ng cơ nh khác, ho t ñ ng kinh doanh
engines, small businesses and household
nh và sinh ho t gia ñình, ho c nh ng ngu n
activities, or biogenic sources such as a forest
gen sinh h c như m t khu r ng th i ra khí
that releases hydrocarbons.
hydrocacbon.
Ch t thơm: M t lo i hydrocacbon, như
Aromatics: A type of hydrocarbon, such as
benzen ho c toluen, v i m t c u trúc chu i ñ c
benzene or toluene, with a specific type of ring
bi t. Ch t thơm ñôi khi ñư c thêm vào xăng ñ
structure. Aromatics are sometimes added to
làm tăng lư ng octan. M t s ch t thơm r t
gasoline in order to increase octane. Some
ñ c h i.
aromatics are toxic.
Arsenicals: Pesticides containing arsenic. Ch t có th ch tín: Nh ng lo i thu c tr sâu
có ch a asen.
Nư c ng m (T ng ng m nư c hay gi ng
Artesian (Aquifer or Well): Water held under
phun): Nư c b gi dư i áp l c trong l p ñá
pressure in porous rock or soil confined by
x p hay l p ñ t b gi i h n b i các thành ñ a
impermeable geological formations.
không th m nư c.
Amiăng: Khoáng ch t hình s i có th làm ô
Asbestos: A mineral fiber that can pollute air or
nhi m ngu n nư c ho c không khí và gây b nh
water and cause cancer or asbestosis when
14
- ung thư, b nh ph i do hít ph i. EPA ñã c m và
inhaled. EPA has banned or severely restricted
h n ch kh t khe vi c s d ng amiăng trong
its use in manufacturing and construction.
s n xu t và xây d ng.
S lo i gi m amiăng: Chu i ho t ñ ng ki m
Asbestos Abatement: Procedures to control
fiber release from asbestos-containing materials soát s tách s i t các nguyên li u ch a
amiăng trong m t tòa nhà ho c lo i b chúng
in a building or to remove them entirely,
including removal, encapsulation, repair, hoàn toàn, bao g m s lo i b , thu g n, s a
ch a, rào, b c và các chương trình ho t ñ ng
enclosure, encasement, and operations and
b o dư ng.
maintenance programs.
ðánh giá amiăng: Trong chương trình amiăng
Asbestos Assessment: In the asbestos-in-schools
trư ng h c, là s ñánh giá v ñi u ki n v t
program, the evaluation of the physical condition
ch t và kh năng phá h y t t c lo i v t li u và
and potential for damage of all friable asbestos
h th ng cách nhi t có ch a amiăng b .
containing materials and thermal insulation
systems.
Giám ñ c chương trình amiăng: M t ch
Asbestos Program Manager: A building owner
xây d ng ho c ñ i di n ñư c ch ñ nh giám sát
or designated representative who supervises all
m i m t c a chương trình ki m soát và qu n lý
aspects of the facility asbestos management and
amiăng.
control program.
Ch t th i ch a amiăng (ACWM): Qu ng
Asbestos-Containing Waste Materials
(ACWM): Mill tailings or any waste that cu i nhà máy ho c b t c ch t th i nào có
ch a amiăng thương m i và sinh ra t m t
contains commercial asbestos and is generated
ngu n ñư c nêu trong Chu n NESHAPS v
by a source covered by the Clean Air Act
Amiăng thu c ð o lu t không khí s ch.
Asbestos NESHAPS.
Asbestosis: A disease associated with inhalation B nh b i ph i: B nh ph i phát sinh do hít
ph i các h t amiăng, gây khó th có th d n
of asbestos fibers. The disease makes breathing
ñ n t vong.
progressively more difficult and can be fatal.
Ash: The mineral content of a product remaining Tro: Thành ph n khoáng ch t còn l i c a m t
s n ph m sau khi b ñ t cháy hoàn toàn.
after complete combustion.
Assay: A test for a specific chemical, microbe, Xét nghi m: M t xét nghi m hóa ch t, vi
or effect. khu n hay hi u ng.
Quy ñi m ñánh giá: Trong vi c ñánh giá các
Assessment Endpoint: In ecological risk
nguy cơ sinh thái, là m t báo cáo v giá tr môi
assessment, an explicit statement of the
trư ng c n ñư c b o v ; bao g m m t th c th
environmental value to be protected; includes
sinh thái và th c th ñ c trưng c th (ví d , cá
both an ecological entity and specific attributed
thereof entity (e.g., salmon are a valued h i là m t th c th sinh thái có giá tr ; vi c tái
sinh s n và b o toàn s lư ng cá h i là th c th
ecological entity; reproduction and population
ñ c trưng t o nên quy ñi m ñánh giá.)
maintenance – the attribute – form an assessment
endpoint.)
S ñ ng hóa: Kh năng t làm s ch nh ng
Assimilation: The ability of a body of water to
ch t gây ô nhi m c a m t th nư c.
purify itself of pollutants.
15
- Kh năng ñ ng hóa: Kh năng ti p nh n nư c
Assimilative Capacity: The capacity of a natural
th i ho c các ch t ñ c h i c a m t th nư c t
body of water to receive wastewaters or toxic
nhiên mà không gây ra tác h i và t n thương
materials without deleterious effects and without
cho sinh v t s ng dư i nư c ho c ngư i dùng
damage to aquatic life or humans who consume
nư c.
the water.
Association of Boards of Certification: An Hi p h i các ban ch ng nh n: M t t ch c
qu c t ñ i di n các ban ngành ñ m b o ngư i
international organization representing boards
ñi u hành công trình nư c và nư c th i.
which certify the operators of waterworks and
wastewater facilities.
Khu v c ñ t: Khu v c ñư c xem là nơi có
Attainment Area: An area considered to have
ch t lư ng không khí ñ t chu n ho c t t hơn
air quality as good as or better than the national
chu n không khí qu c gia ñư c qui ñ nh trong
ambient air quality standards as defined in the
ð o lu t không khí s ch. M t khu v c có th
Clean Air Act. An area may be an attainment
ñ t chu n ñ i v i m t ch t ô nhi m này nhưng
area for one pollutant and a non-attainment area
không ñ t chu n ñ i v i nh ng ch t ô nhi m
for others.
khác.
S suy gi m: Quá trình qua ñó m t h p ch t b
Attenuation: The process by which a compound
gi m d n hàm lư ng theo th i gian thông qua
is reduced in concentration over time, through
absorption, adsorption, degradation, dilution, s th m th u, h p th , phân rã, pha loãng,
và/ho c bi n ñ i. ðó cũng là s suy gi m t m
and/or transform-ation. And also be the decrease
nhìn do ánh sáng b làm y u ñi do ô nhi m vi
with distance of sight caused by attenuation of
light by particulate pollution. h t.
Attractant: A chemical or agent that lures Ch t h p d n: M t lo i ch t hóa h c ho c tác
insects or other pests by stimulating their sense nhân nh côn trùng ho c loài v t gây h i b ng
of smell. cách kích thích kh u giác c a chúng.
Attrition: Wearing or grinding down of a S mài mòn: S làm mòn và nghi n nát m t
ch t do ma sát. B i t nh ng quá trình như v y
substance by friction. Dust from such processes
contributes to air pollution. góp ph n gây ô nhi m không khí.
Availability Session: Informal meeting at a Bu i h p th c t : M t cu c h p thân m t t i
ñ a ñi m công c ng, nơi ngư i dân quan tâm
public location where interested citizens can talk
with EPA and state officials on a one-to-one có th trò chuy n v i viên ch c EPA và ti u
bang trên n n t ng ñ i tho i tr c ti p m t ñ i
basis.
m t.
Lư ng Clo th c t : S ño lư ng Clo có s n
Available Chlorine: A measure of the amount
trong ñá vôi clo hoá, h n h p hypoclorit, và
of chlorine available in chlorinated lime,
các v t li u khác ñư c dùng như ngu n cung
hypochlorite compounds, and other materials
c p clo khi so sánh v i lư ng clo có trong clo
used as a source of chlorine when compared with
that of liquid or gaseous chlorines. l ng và khí.
Chi phí tránh ñư c: Chi phí dùng ñ tái t o
Avoided Cost: The cost a utility would incur to
lư ng ñi n b ng cách s d ng chính ngu n có
generate the next increment of electric capacity
s n; m c ñ mua l i c a nhi u d án khí bãi
using its own resources; many landfill gas
16
- rác ñ u ñư c d a trên chi phí tránh ñư c.
projects' buy back rates are based on avoided
costs.
M c thang âm AC: M c ñ âm thanh v a ñ
AC Scale Sound Level: A measurement of
ñ ño ñ nh y c m c a tai, dùng ñ ch cư ng
sound approximating the sensitivity of the
ñ hay m c n c a âm thanh.
human ear, used to note the intensity or
annoyance level of sounds.
B
Áp l c ngư c: Áp su t làm nư c ch y ngư c
Back Pressure: A pressure that can cause water
v ngu n cung c p nư c khi h th ng nư c
to backflow into the water supply when a user's
th i c a ngư i s d ng có áp su t cao hơn h
waste water system is at a higher pressure than
th ng nư c công c ng.
the public system.
Dòng ch y ngư c/ Xi-phông ngư c: Tình
Backflow/Back Siphonage: A reverse flow
tr ng dòng ch y ngư c gây ra do s chênh l ch
condition created by a difference in water
v áp su t nư c. Tình tr ng này làm cho nư c
pressures that causes water to flow back into the
t ngu n b t kỳ khác v i ngu n ñã ñ nh ch y
distribution pipes of a drinking water supply
ngư c v các ng phân ph i cung c p nư c
from any source other than the intended one.
u ng.
M c n n: 1. N ng ñ m t ch t trong m t trung
Background Level: 1. The concentration of a
gian môi trư ng (không khí, nư c ho c ñ t)
substance in an environmental media (air, water,
or soil) that occurs naturally or is not the result xu t hi n t nhiên ho c không ph i do các ho t
ñ ng c a con ngư i; 2. Trong ñánh giá phơi
of human activities; 2. In exposure assessment
nhi m, là n ng ñ m t ch t trong m t khu v c
the concentration of a substance in a defined
xác ñ nh, trong kho ng th i gian c ñ nh,
control area, during a fixed period of time
trư c, trong, ho c sau khi ti n hành thu th p d
before, during, or after a data-gathering
operation. li u.
S r a ngư c: Vi c ñ o chi u dòng ch y cho
Backwashing: Reversing the flow of water back
nư c ch y ngư c l i qua thi t b l c ñ lo i b
through the filter media to remove entrapped
solids. các ch t r n b gi l i.
Quá trình phân sau nhà: S bi n ñ i ch t
Backyard Composting: Diversion of organic
th i th c ph m h u cơ và rác vư n t dòng
food waste and yard trimmings from the
ch t th i ñô th b ng phương pháp phân trong
municipal waste stream by composting them in
vư n nhà thông qua s phân h y có ki m soát
one’s yard through controlled decompostion of
các ch t h u cơ do vi khu n và n m m c gây
organic matter by bacteria and fungi into a
nên, bi n các ch t này thành ch t gi ng như
humus-like product. It is considered source
mùn. Vi c này ñư c xem là làm gi m ngu n
reduction, not recycling, because the composted
materials never enter the municipal waste stream. th i, không ph i tái ch , vì các s n ph m t o ra
b i quá trình phân không bao gi ñi vào
dòng ch t th i ñô th .
Tang thu m u ñ t: Thanh thép m t ñ u m
Barrel Sampler: Open-ended steel tube used to
collect soil samples. dùng ñ thu m u ñ t.
17
- BACT – Best Available Control Techonology: Công ngh qu n lý s n có t t nh t: Gi i h n
phóng th i d a trên ñ c t gi m ch t th i t i ña
An emission limitation based on the maximum
(xét tác ñ ng c a n n kinh t , môi trư ng, các
degree of emission reduction (considering
ngu n năng lư ng). S gi m thi u này có th
energy, enviromental, and economic impacts)
ñ t ñư c nh áp d ng các quá trình s n xu t và
achievable through application of production
các phương pháp, h th ng, công ngh s n có.
processes and available methods, systems, and
techniques. BACT does not permit emissions in Công ngh qu n lý s n có t t nh t không cho
phép phóng th i vư t quá m c cho phép c a
excess of those allowed under any applicable
ð o lu t không khí s ch. Khái ni m BACT
Clean Air Act provisions. Use of the BACT
ñư c phép dùng áp d ng cho t ng trư ng h p
concept is allowable on a case by case basis for
ñ i v i ngu n phóng th i m i và b sung trong
major new or modified emissions sources in
khu v c ñ t chu n và t ng ch t ô nhi m n m
attainment areas and applies to each regulated
trong quy ñ nh.
pollutant.
Vi khu n: Nh ng cơ th s ng kích thư c hi n
Bacteria: (Singular: bacterium) Microscopic
living organisms that can aid in pollution control vi có th h tr vi c ki m soát ô nhi m b ng
cách chuy n hoá các thành ph n h u cơ trong
by metabolizing organic matter in sewage, oil
nư c th i, d u tràn và nh ng ch t ô nhi m
spills or other pollutants. However, bacteria in
khác. Tuy nhiên, vi khu n trong ñ t, nư c ho c
soil, water or air can also cause human, animal
không khí cũng có th gây ra các v n ñ v s c
and plant health problems.
kh e cho con ngư i và ñ ng th c v t.
Baffle: A flat board or plate, deflector, guide, or Báp: M t t m hay diã ph ng, b làm l ch, thi t
b ch nh hư ng ho c tương t ñư c g n hay ñ t
similar device constructed or placed in flowing
trong các h th ng dòng ch y c a nư c ho c
water or slurry systems to cause more uniform
bùn than ñ làm t c ñ dòng ch y ñ ng nh t
flow velocities to absorb energy and to divert,
hơn, nh m h p th năng lư ng và chuy n
guide, or agitate liquids.
hư ng ho c ñ nh hư ng ch t l ng.
Khoang báp: Trong b n thi t k lò ñ t, m t
Baffle Chamber: In incinerator design, a
khoang ñư c thi t k nh m ñ y m nh s l ng
chamber designed to promote the settling of fly
t c a tro bay và h t thô b ng cách thay ñ i
ash and coarse particulate matter by changing the
hư ng hay gi m t c ñ các khí t o ra do vi c
direction and/or reducing the velocity of the
ñ t rác hay bùn.
gases produced by the combustion of the refuse
or sludge.
Túi l c: Túi l n, thư ng b ng s i th y tinh,
Baghouse Filter: Large fabric bag, usually made
dùng ñ l c các h t trung bình và l n (có
of glass fibers, used to eliminate intermediate
ñư ng kính l n hơn 20 PM). Thi t b này ho t
and large (greater than 20 PM in diameter)
ñ ng như túi c a máy hút b i chân không dùng
particles. This device operates like the bag of an
ñi n, cho không khí và các h t nh hơn ñi qua
electric vacuum cleaner, passing the air and
trong khi gi l i nh ng h t l n hơn.
smaller particles while entrapping the larger
ones.
ng tát: 1. ng có van ñ u dư i, dùng ñ
Bailer: 1. A pipe with a valve at the lower end,
hút b bùn ñáy hay thành gi ng trong khi
used to remove slurry from the bottom or side of
khoan, hay dùng ñ l y m u nư c ng m t
a well as it is being drilled, or to collect ground-
water samples from wells or open boreholes; 2.A gi ng hay t các l khoan l thiên; 2. M t lo i
tube of varying length. ng có nhi u ñ dài khác nhau.
18
- Tát nén: Nén các ch t th i r n thành kh i ñ
Baling: Compacting solid waste into blocks to
reduce volume and simplify handling. gi m th tích rác và d x lý.
Máy phân lo i ñ n ñ o: M t lo i máy dùng
Ballistic Separator: A machine that sorts
ñ phân lo i ch t vô cơ và h u cơ trong rác
organic from inorganic matter for composting.
th i ñ ti n vi c phân.
Band Application: The spreading of chemicals ng d ng phun theo d i: Dùng hoá ch t trên,
hay g n các lu ng th c v t trên cánh ñ ng.
over, or next to, each row of plants in a field.
Gi v n: H th ng ghi nh n vi c gi m th i ñ t
Banking: A system for recording qualified air
yêu c u ñ dùng trong các giao d ch s i tăm,
emission reductions for later use in bubble,
bù l , m ng lư i sau này. (Xem: mua bán ch t
offset, or netting transactions. (See: emissions
trading.) th i).
Song ch n: M t thi t b dùng ñ lo i b nh ng
Bar Screen: In wastewater treatment, a device
h t r n l n trong x lý nư c th i.
used to remove large solids.
L p v b o v b m t: M t l p v t li u ngăn
Barrier Coating(s): A layer of a material that
ng a s xâm nh p c a m t ch t nào ñó qua b
obstructs or prevents passage of something
m t ñã ñư c b o v , ví d các ch t như v a xi
through a surface that is to be protected; e.g.,
măng, h c ín, ho c nhi u h n h p trét khác;
grout, caulk, or various sealing compounds;
ñôi khi ñư c dùng v i màng l c polyurethane
sometimes used with polyurethane membranes to
ñ ngăn s ăn mòn và ôxi hoá trên b m t kim
prevent corrosion or oxidation of metal surfaces,
lo i ho c ngăn tác h i c a hoá ch t ñ i v i các
chemical impacts on various materials, or, for
ch t khác ho c, vd như, ñ ngăn khí phóng x
example, to prevent radon infiltration through
radon xuyên qua nh ng b c tư ng, v t r n n t
walls, cracks, or joints in a house.
hay k h trong nhà.
Basal Application: In pesticides, the application ng d ng phun vào g c: Khi di t tr các lo i
of a chemical on plant stems or tree trunks just côn trùng có h i, là vi c s d ng hoá ch t phun
above the soil line. vào g c ho c thân th c v t v trí sát trên b
m t lu ng cày.
Bazan: Năng lư ng ñ s d ng m t thi t b
Basalt: Consistent year-round energy use of a
trong m t năm; cũng là lư ng ñi n năng t i
facility; also refers to the minimum amount of
electricity supplied continually to a facility. thi u cung c p liên t c cho m t thi t b .
Bean Sheet: Common term for a pesticide data B ng Bean: Thu t ng thông d ng v b n ghi
nh n toàn b thông tin liên quan ñ n m t lo i
package record.
thu c tr sâu.
T i tr ng ñáy: Nh ng h t tr m tích n m ñáy
Bed Load: Sediment particles resting on or near
ho c g n ñáy kênh và b ñ y ho c b cu n theo
the channel bottom that are pushed or rolled
dòng nư c ch y.
along by the flow of water.
BEN: EPA's computer model for analyzing a BEN: M t m u máy tính thông d ng c a EPA
dùng ñ phân tích l i nhu n kinh t c a bên
violator's economic gain from not complying
làm trái do vi ph m các qui ñ nh c a pháp lu t
with the law.
19
- mà có.
Ki m tra phân ño n: Vi c ki m tra công ngh
Bench-scale Tests: Laboratory testing of
làm s ch có ti m năng s d ng trong phòng thí
potential cleanup technologies (See: treatability
nghi m. (Xem: nghiên c u kh năng x lý).
studies.)
Phân tích chi phí-l i nhu n: M t phương
Benefit-Cost Analysis: An economic method for
pháp kinh t ñánh giá l i nhu n thu vào và chi
assessing the benefits and costs of achieving
phí b ra nh m ñ t ñư c tiêu chu n s c kh e
alternative health-based standards at given levels
of health protection. thay th t i nh ng m c b o v s c kh e cho
trư c.
Sét Bentonít: L ai ñ t sét keo có th n ra khi
Bentonite: A colloidal clay, expansible when
m ư t, bình thư ng ñư c s d ng ñ b t kín
moist, commonly used to provide a tight seal
around a well casing. xung quanh thành gi ng.
Beri (Be): Kim lo i nguy hi m ñ i v i s c
Beryllium: An metal hazardous to human health
kh e con ngư i khi hít ph i như m t ch t ô
when inhaled as an airborne pollutant. It is
nhi m bay. Nó th i ra t các xư ng máy, nhà
discharged by machine shops, ceramic and
máy g m, nhà máy ch t ñ y và lò ñúc.
propellant plants, and foundries.
Best Available Control Measures (BACM): A Bi n pháp ki m soát s n có t t nh t
(BACM): Thu t ng dùng ñ ch các phương
term used to refer to the most effective measures
pháp hi u qu nh t (theo hư ng d n c a EPA)
(according to EPA guidance) for controlling
ñ ki m soát các phân t nh tán s c và các
small or dispersed particulates and other
ch t th i khác t b i ñư ng ph , b hóng, b i
emissions from sources such as roadway dust,
tro t lò than và t vi c ñ t cói, g , c , rác rư i
soot and ash from woodstoves and open burning
of rush, timber, grasslands, or trash. ngoài tr i.
Best Available Control Technology (BACT): Công ngh ki m soát s n có t t nh t
(BACT): ð i v i ngu n tài nguyên c th thì
For any specific source, the currently available
technology producing the greatest reduction of các k thu t s n có hi n nay có th t o ra s c t
gi m t i ña các ch t th i gây ô nhi m không
air pollutant emissions, taking into account
khí, tính ñ n c năng lư ng, chi phí môi
energy, environmental, economic, and other
trư ng, kinh t và các chi phí khác.
costs.
Best Available Control Technology (BACT): Công ngh ki m soát s n có t t nh t
(BACT): K thu t nghiêm ng t nh t có s n ñ
The most stringent technology available for
controlling emissions; major sources are required ki m soát khí th i; nhi u ngu n tài nguyên
to use BACT, unless it can be demonstrated that chính c n áp d ng công ngh này tr phi có th
it is not feasible for energy, environmental, or ch ng minh r ng công ngh này b t kh thi vì
lý do năng lư ng, môi trư ng hay kinh t .
economic reasons.
Công ngh s n có rõ nh t (BDAT): Theo
Best Demonstrated Available Technology
EPA, ñây là phương ti n hi u qu nh t v m t
(BDAT): As identified by EPA, the most
thương m i nh m x lý nh ng ch t th i nguy
effective commercially available means of
hi m nh t ñ nh. Công ngh s n có rõ nh t có
treating specific types of hazardous waste. The
th thay ñ i theo nh ng ti n b trong công
BDATs may change with advances in treatment
technologies. ngh x lý.
20
nguon tai.lieu . vn
