Tổng giám mục Nguyễn Văn Bình nhân vật của những thời điểm lịch sử

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



ĈӚ QUANG HѬNG (*)

TӘNG GIÁM MӨC NGUYӈN VĂN BÌNH
NHÂN VҰT CӪA NHӲNG THӠI ĈIӆM LӎCH SӰ
Tóm tҳt: L͓ch s͵ Công giáo ͧ Vi͏t Nam giai ÿo̩n tͳ năm 1954 ÿ͇n nay
xṷt hi͏n nhi͉u nhân v̵t n͝i tr͡i, g̷n li͉n vͣi nhͷng s͹ ki͏n l͓ch s͵ cͯa
Công giáo và Dân t͡c, trong ÿó có T͝ng Giám mͭc Nguy͍n Văn Bình.
Bài vi͇t này góp ph̯n làm rõ h˯n ÿóng góp cͯa T͝ng Giám mͭc T͝ng
Giáo ph̵n Sài Gòn (sau này là T͝ng Giáo ph̵n Thành ph͙ H͛ Chí Minh)
Nguy͍n Văn Bình, “m͡t nhân v̵t cͯa nhͷng thͥi ÿi͋m l͓ch s͵ có tính
b˱ͣc ngo̿t” vͣi Công giáo ͧ Vi͏t Nam và Dân t͡c Vi͏t Nam. Nhi͉u t˱
t˱ͧng và vi͏c làm cͯa ông, nh̭t là ÿ˱ͥng h˱ͣng“H͡i nh̵p - Canh tân Hòa gi̫i”, trong nhͷng thͥi ÿi͋m l͓ch s͵ quan tr͕ng cͯa ÿ̭t n˱ͣc v̳n
còn nguyên giá tr͓ trong giai ÿo̩n hi͏n nay.
Tӯ khóa: T͝ng Giám mͭc Nguy͍n Văn Bình, Công giáo Vi͏t Nam, H͡i
ÿ͛ng Giám mͭc Vi͏t Nam, ͮy ban Ĉoàn k͇t Công giáo Vi͏t Nam.
1. Nhұp ÿӅ
Cuӝc ÿӡi cӫa Tәng Giám mөc NguyӉn Văn Bình, tӯ ÿӡi sӕng cӫa mӝt ngѭӡi
tu hành ÿӃn ÿӡi sӕng cӫa mӝt ngѭӡi hoҥt ÿӝng xã hӝi trҧi dài mӝt ÿoҥn lӏch sӱ
quan trӑng cӫa Công giáo ViӋt Nam thӡi cұn hiӋn ÿҥi. “Ĉӭc Tәng Bình”, nhѭ
cách gӑi thân thuӝc cӫa cӝng ÿӗng giáo hӳu, ÿã ÿӇ lҥi dҩu ҩn không thӇ phai mӡ
trong nhӳng chһng ÿѭӡng ÿҫy thách ÿӕ vӟi Công giáo ViӋt Nam. Ông là “Ĉӭc
Tәng” cӫa nhӳng ý tѭӣng cao ÿҽp nѫi ngѭӡi Công giáo ViӋt Nam “trѭӟc khi là
ngѭӡi Công giáo tôi ÿã là ngѭӡi ViӋt Nam”, cӫa tình tӵ dân tӝc trong chiӃn tranh
giҧi phóng dân tӝc, cӫa ÿѭӡng hѭӟng hòa bình, hòa hӧp và hòa giҧi dân tӝc. Nәi
trӝi nhҩt, ông ÿã trӣ thành “ngѭӡi cha tinh thҫn” cӫa mӝt ÿѭӡng hѭӟng chính trӏ xã hӝi và tôn giáo nәi tiӃng “sӕng Phúc Âm giӳa lòng dân tӝc...” (Th˱ Chung
1980).
Thѭ tӏch cӫa Công giáo ӣ ViӋt Nam ÿӃn nay vүn chѭa có mӝt chuyên luұn
riêng viӃt vӅ ông. Nhѭng ông thӵc sӵ ÿã trӣ thành ÿӕi tѭӧng nghiên cӭu, ít nhҩt
cNJng là mӝt ÿӕi tѭӧng thѭӡng nhұt, ÿѭӧc ÿӅ cұp và bình luұn suӕt mҩy chөc năm
qua cӫa các nhà nghiên cӭu trong và ngoài Công giáo, trong và ngoài nѭӟc vì
tính hҩp dүn mà nhӳng hành vi, nhӳng dҩu chӍ Ĉҥo - Ĉӡi mà nhân vұt này ÿӇ lҥi.
2. Nhӳng thӡi ÿiӇm lӏch sӱ cӫa mӝt Giáo hӝi và mӝt cá nhân
*

. GS. TS., Ĉҥi hӑc Khoa hӑc Xã hӝi và Nhân văn, Ĉҥi hӑc Quӕc gia Hà Nӝi.



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

Nghiên cӭu tiӇu sӱ cӫa Tәng Giám mөc NguyӉn Văn Bình, chúng tôi ÿһc
biӋt chú ý hai giai ÿoҥn then chӕt, ÿó là giai ÿoҥn tӯ năm 1954 ÿӃn năm 1975 và
giai ÿoҥn tӯ năm 1975 ÿӃn nhӳng năm tháng cuӕi ÿӡi cӫa ông. Thӵc ra, trên cái
nӅn lӏch sӱ nhiӅu biӃn ÿӝng và gay gҳt cӫa giai ÿoҥn này, Công giáo ViӋt Nam
có rҩt nhiӅu nhân vұt nәi trӝi gҳn liӅn vӟi nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ cӫa Công giáo
và dân tӝc, thұm chí gҳn liӅn vӟi nhӳng bѭӟc ngoһt cӫa lӏch sӱ. Chҷng hҥn, nӃu
không biӃt ÿѭӧc và hiӇu ÿѭӧc hoҥt ÿӝng cӫa nhӳng nhân vұt nhѭ Lê Hӳu Tӯ,
Phҥm Ngӑc Chi, Ngô Ĉình Thөc, Hoàng Văn Ĉoàn... thì khó có thӇ hiӇu hӃt
ÿѭӧc lӏch sӱ Công giáo ViӋt Nam tӯ sau HiӋp ÿӏnh Giѫnevѫ ÿӃn khi giҧi phóng
MiӅn Nam ngày 30/4/1975, hay nói theo ngôn ngӳ lӏch sӱ chính thӕng là lӏch sӱ
hai cuӝc kháng chiӃn chӕng Pháp, Mӻ và thӕng nhҩt Tә quӕc. CNJng nhѭ vұy, vӟi
lӏch sӱ cӫa Công giáo ViӋt Nam tӯ năm 1975 ÿӃn nay, ngѭӡi ta không thӇ bӓ qua
hoҥt ÿӝng cӫa các nhân vұt nhѭ NguyӉn Kim ĈiӅn, NguyӉn Sѫn Lâm, Trӏnh Văn
Căn, Trӏnh Nhѭ Khuê... và tҩt nhiên có NguyӉn Văn Bình.
Vҩn ÿӅ là ӣ chӛ cҫn phҧi làm rõ hѫn trҥng thái, vӏ thӃ và “nhӳng ÿòi hӓi lӏch
sӱ” vӟi Công giáo ViӋt Nam ӣ nhӳng thӡi ÿiӇm ҩy là gì, và nhӳng con ngѭӡi
ÿѭӧc coi là “nhân vұt” cӫa nhӳng thӡi ÿiӇm lӏch sӱ ҩy ÿã góp phҫn giҧi quyӃt nó
nhѭ thӃ nào, tҥo khҧ năng ÿѭa Công giáo ӣ ViӋt Nam sang trang sӱ mӟi.
Thͥi ÿi͋m l͓ch s͵ thͱ nh̭t: T͝ng Giám mͭc Nguy͍n Văn Bình và Công giáo
Vi͏t Nam tͳ năm 1960 ÿ͇n năm 1975
Sau ChiӃn tranh ThӃ giӟi lҫn thӭ Hai, trong ÿiӅu kiӋn thӃ giӟi chia thành phe
Xã hӝi chӫ nghƭa và phe Tѭ bҧn chӫ nghƭa, cөc diӋn ChiӃn tranh Lҥnh ÿã diӉn ra
ngày càng gay gҳt. Chѭa bao giӡ vҩn ÿӅ tôn giáo, ÿһc biӋt là Công giáo, lҥi trӣ
thành mӝt vҩn ÿӅ chính trӏ lӟn trong nhiӅu quӕc gia, nhiӅu khu vӵc. Cùng vӟi
quá trình giҧi thӇ chӫ nghƭa thӵc dân, Công giáo ӣ nhiӅu nѭӟc Châu Á, nhҩt là
nhӳng nѭӟc trong quӻ ÿҥo cӫa Chӫ nghƭa Cӝng sҧn nhѭ ViӋt Nam, thӵc sӵ ÿӭng
trѭӟc mӝt cөc diӋn mӟi. Nhұn xét vӅ ÿiӅu này, có nhà nghiên cӭu lӏch sӱ Kitô
giáo hiӋn ÿҥi ӣ Châu Á ÿã viӃt: “Nhӳng vҩn ÿӅ ÿһt ra sau ChiӃn tranh ThӃ giӟi
lҫn thӭ Hai, trѭӟc sӵ phát triӇn rҩt ҩn tѭӧng cӫa Chӫ nghƭa Cӝng sҧn và nhӳng
ÿiӅu kiӋn do hoàn cҧnh chính trӏ bҩt lӧi ÿһt ra buӝc phҫn lӟn các Giáo hӝi Á
Châu phҧi thích nghi vӟi cѫ cҩu tә chӭc ÿã ÿѭӧc thӯa kӃ tӯ thӡi kǤ truyӅn giáo,
bҵng cách tìm kiӃm nhӳng khҧ năng tӗn tҥi cho mình, ÿôi khi là bҩt hӧp pháp.
Tҩt cҧ phҧi hӑc cách thӓa hiӋp vӟi môi trѭӡng chính trӏ văn hóa - xã hӝi cӫa các
hӑc thuyӃt, các tôn giáo, triӃt hӑc”(1).
Chúng ta hãy trӣ lҥi vӟi tình hình cӫa Công giáo ӣ MiӅn Nam trѭӟc và sau
khi Giáo hoàng Gioan XXIII cho lұp hàng giáo phҭm bҧn ÿӏa ӣ ViӋt Nam vào
năm 1960. Sӵ kiӋn này, theo chúng tôi, ÿһt ra cho Công giáo ViӋt Nam, trѭӟc hӃt
ӣ MiӅn Nam, ba vҩn ÿӅ sau ÿây:

Ĉ͗ 4XDQJ +ɉQJ 7͕QJ *LiP PͥF 1JX\ʂQ 9ăQ %uQK«



M͡t là, viӋc ÿѭӧc thӯa nhұn chҩm dӭt giai ÿoҥn lӏch sӱ truyӅn giáo và chӃ ÿӝ
Ĉҥi diӋn Tông tòa, chӫ yӃu cӫa các giám mөc nѭӟc ngoài, qua giai ÿoҥn hàng
giáo sƭ bҧn ÿӏa nҳm quyӅn, nhѭng lҥi trong ÿiӅu kiӋn ÿҩt nѭӟc chia cҳt. Ngay tҥi
MiӅn Nam, Giáo hӝi cNJng phҧi tӵ giҧi “bài toán Nam - Bҳc” trong vҩn ÿӅ nhân
sӵ cNJng nhѭ viӋc phân chia các giáo phұn.
Hai là, ÿһc ÿiӇm chính trӏ ӣ MiӅn Nam là chính quyӅn ĈӋ nhҩt cӝng hòa cӫa
Ngô Ĉình DiӋm vӕn dӵa vào Công giáo và tính cách gia ÿình trӏ, khiӃn chính
quyӅn cNJng nhѭ Giáo hӝi có nhӳng xung ÿӝt trong viӋc bӕ trí các nhân vұt “chӫ
chăn”. Bình luұn vӅ viӋc này, gҫn ÿây nhҩt, Linh mөc ThiӋn Cҭm có viӃt: “Hӗi
ҩy, chính quyӅn ViӋt Nam Cӝng hòa mong muӕn cho Ĉӭc cha Ngô Ĉình Thөc
ÿѭӧc chuyӇn tӯ Vƭnh Long vӅ làm Tәng Giám mөc Sài Gòn. Ngài vӯa là bào
huynh cӫa Tәng thӕng, vӯa là niên trѭӣng cӫa các giám mөc MiӅn Nam, thӃ nên
uy thӃ rҩt mҥnh. Nhѭng Tòa Thánh rҩt khôn ngoan, ÿã ÿѭa Ĉӭc Tәng Giám mөc
Ngô Ĉình Thөc vӅ HuӃ, quê hѭѫng cӫa Ngài, và chuyӇn Ĉӭc Tәng NguyӉn Văn
Bình tӯ Cҫn Thѫ lên Sài Gòn”(2).
Ba là, bài toán giҧi quyӃt di sҧn cӫa mӝt Giáo hӝi mà nhӳng giai ÿoҥn quan
trӑng nhҩt cӫa thӡi kǤ truyӅn giáo lҥi là thӡi thuӝc ÿӏa chӏu nhӳng ҧnh hѭӣng
nһng nӅ, dù ÿѭӧc nâng ÿӥ không ít cӫa chӫ nghƭa thӵc dân. Hѫn thӃ nӳa, não
trҥng “Kitô giӟi” (Chretienté) kinh viӋn kéo dài trong lӏch sӱ trѭӟc Công ÿӗng
Vatican II, ÿӇ tҥo ra diӋn mҥo mӟi cӫa mӝt Giáo hӝi tӵ lұp. ĈiӅu này ÿòi hӓi trên
mӑi chiӅu kích: thҫn hӑc, ÿӡi sӕng linh ÿҥo, cѫ cҩu tә chӭc, cho tӟi thӵc hành
nghi lӉ phөng vө, ÿӡi sӕng ÿӭc tin.
Tҩt cҧ nhӳng ÿiӅu trên lҥi diӉn ra trong ÿiӅu kiӋn chiӃn tranh ác liӋt.
Ngày 24/10/1960, ÿánh dҩu mӝt thӡi ÿiӇm quan trӑng cӫa lӏch sӱ Công giáo
ViӋt Nam, khi ÿѭӧc Tòa Thánh ban Tông hiӃn nâng hàng giáo phҭm bҧn quӕc,
thành lұp 3 giáo tӍnh ӣ Hà Nӝi, HuӃ và Sài Gòn, chҩm dӭt lӏch sӱ truyӅn giáo
hàng trăm năm. Vӟi Giám mөc NguyӉn Văn Bình, ÿây là dҩu mӕc ÿҫu tiên khi
ÿѭӧc bә nhiӋm làm Tәng Giám mөc Sài Gòn, Tәng Giáo phұn lӟn và quan trӑng
nhҩt ӣ nѭӟc ta lúc ÿó(3).
Vai trò lӏch sӱ cӫa Tәng Giám mөc NguyӉn Văn Bình, theo chúng tôi, có lӁ
ÿѭӧc thӇ hiӋn ӣ nhӳng chiӅu kích sau ÿây:
- Thͱ nh̭t, vӅ phѭѫng diӋn nhân sӵ, viӋc lӵa chӑn Giám mөc Cҫn Thѫ tҩn
phong Tәng Giám mөc Chính tòa tiên khӣi cӫa Tәng Giáo phұn Sài Gòn giҧi
quyӃt ÿѭӧc bài toán chính trӏ - tôn giáo phӭc tҥp lúc ÿó giӳa Tòa Thánh và Chính
quyӅn Sài Gòn. Không ít ngѭӡi, chҷng hҥn nhѭ Linh mөc ThiӋn Cҭm, ÿã nhұn
xét sӵ “rҩt khôn ngoan” ÿó cӫa Tòa Thánh. Theo chúng tôi, cNJng cҫn nhҩn mҥnh
thêm rҵng, viӋc lӵa chӑn này còn góp phҫn quan trӑng vào viӋc giҧi quyӃt nhӳng

27



1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   

“xung ÿӝt Nam - Bҳc” khi âm Ӎ, khi bӝc lӝ gay gҳt trong nӝi bӝ Công giáo MiӅn
Nam tӯ sau năm 1954.
Cuӝc di cѭ năm 1954, trong ÿó chӫ yӃu là lӵc lѭӧng ngѭӡi Công giáo MiӅn
Bҳc ÿã thay ÿәi hoàn toàn bҧn ÿӗ ÿӏa - tôn giáo cӫa Công giáo nѭӟc ta, khi mà
MiӅn Nam ÿã chiӃm tӟi 7/9 giáo dân cҧ nѭӟc. Các giám mөc di cѭ nhѭ Lê Hӳu
Tӯ, Phҥm Ngӑc Chi, Hoàng QuǤnh... có vai trò rҩt lӟn, bên cҥnh trѭӡng hӧp
Giám mөc Ngô Ĉình Thөc. Rõ ràng Giám mөc NguyӉn Văn Bình, tӯ tính
cách ÿӃn nguӗn gӕc xuҩt thân là phù hӧp vӟi tâm lý sӕ ÿông cӫa giáo dân
MiӅn Nam(4).
- Thͱ hai, ÿiӅu quan trӑng hѫn ngay lúc ÿó là Giám mөc NguyӉn Văn Bình
thӇ hiӋn ÿѭӧc nhӳng khҧ năng cӫa mӝt ÿѭӡng hѭӟng tôn giáo - chính trӏ thích
hӧp mà bҧn thân Tòa Thánh ÿã sӟm thҩy. Mӝt “mөc tӱ” thuҫn thành, mүu mӵc,
giҧn dӏ và tӯ trong bҧn chҩt ÿã sӟm bӝc lӝ ÿѭӡng hѭӟng canh tân và hòa giҧi, rҩt
phù hӧp vӟi nhӳng tѭ tѭӣng thҫn hӑc có tính bѭӟc ngoһt cӫa Công ÿӗng Vatican
II (1962-1965).
VӅ mһt chính trӏ, Giám mөc NguyӉn Văn Bình còn là ngѭӡi có khҧ năng giӳ
ÿѭӧc mӕi quan hӋ ÿúng ÿҳn, “giӳ ÿѭӧc mӝt khoҧng cách cҫn thiӃt giӳa chính trӏ
và tôn giáo”, khi mà chӃ ÿӝ Ngô Ĉình DiӋm ngày càng lӝ rõ tính chҩt chӕng
cӝng sҧn, ÿӝc tôn Công giáo, kǤ thӏ các tôn giáo khác.
Ĉӡi sӕng tôn giáo - chính trӏ, xã hӝi ӣ MiӅn Nam nѭӟc ta lúc ÿó ÿһc biӋt cҫn
nhӳng mүu ngѭӡi nhѭ thӃ này, ÿiӅu mà Tòa Thánh sӟm thҩy. Nhӳng năm gay
gҳt cӫa cuӝc chiӃn tranh cөc bӝ, khi lӵc lѭӧng quân Mӻ ngày càng ÿông ÿҧo ӣ
MiӅn Nam, ÿѭӡng hѭӟng bác ái, hòa giҧi trên cѫ sӣ tình tӵ dân tӝc cӫa Giám
mөc NguyӉn Văn Bình ÿã bҳt ÿҫu có nhӳng hiӋu ӭng tôn giáo và xã hӝi tích cӵc.
Thành phӕ Sài Gòn lúc ÿó ÿã bҳt ÿҫu nәi lên các cuӝc vұn ÿӝng chính trӏ và tôn
giáo ÿòi dân chӫ, hòa bình, dân sinh kӃt hӧp vӟi các cuӝc bãi công, bãi khóa...
Ĉây là ÿêm trѭӟc cӫa phong trào tìm vӅ dân tӝc nәi tiӃng cӫa ngѭӡi Công giáo
MiӅn Nam. Ngѭӡi Công giáo MiӅn Nam ÿã ghi nhұn thái ÿӝ ÿúng ÿҳn ҩy cӫa
Giám mөc NguyӉn Văn Bình trѭӟc sӭc ép cӫa 2 phía: phong trào quҫn chúng
(ÿһc biӋt là công nhân và sinh viên), cùng vӟi phong trào cӫa các linh mөc
Tuyên úy Thanh lao công (nhѭ Trѭѫng Bá Cҫn, Phan Khҳc Tӯ, Trҫn ThӃ
Luân...) và/vӟi mӝt bên là sӵ ÿàn áp cӫa chӃ ÿӝ NguyӉn Văn ThiӋu vӟi lӡi tuyên
bӕ giҧn dӏ mà kiên quyӃt: “NӃu hӑ không làm chính trӏ mà hành ÿӝng trong tinh
thҫn bҧo vӋ quyӅn lӧi chính ÿáng cӫa giӟi lao ÿӝng thì tôi không cҩm hӑ làm
theo lѭѫng tâm”. Lӵa chӑn con ÿѭӡng ÿӭng ngoài các ÿҧng phái chính trӏ ÿӇ
thӵc hiӋn sӵ ÿoàn kӃt cӫa Dân Chúa, ÿóng góp vӟi dân tӝc ÿang trong chiӃn
tranh vӟi vӏ thӃ cӫa mình là nét ÿһc sҳc cӫa nhân vұt lӏch sӱ này trѭӟc năm 1975.
Xin trӣ lҥi vӟi nhӳng ÿóng góp cӫa Giám mөc NguyӉn Văn Bình trong
nhӳng năm tiӃp theo khi ÿѭӡng hѭӟng Canh tân - Nhұp thӃ cӫa Công ÿӗng

Ĉ͗ 4XDQJ +ɉQJ 7͕QJ *LiP PͥF 1JX\ʂQ 9ăQ %uQK«



Vatican II cNJng nhѭ ÿѭӡng hѭӟng “Canh tân - Hòa giҧi” (giӳa nhӳng năm 1970)
cӫa Tòa Thánh ngày càng ҧnh hѭӣng sâu sҳc ÿӃn Công giáo ӣ MiӅn Nam. Ĉã có
nhiӅu bài viӃt sinh ÿӝng vӅ viӋc này khҷng ÿӏnh vai trò “nhҥc trѭӣng” cӫa Giám
mөc NguyӉn Văn Bình trong các sáng kiӃn lұp ra nhóm “Canh tân - Hòa giҧi”
nәi tiӃng ӣ MiӅn Nam lúc ÿó (NguyӉn Huy Lӏch, NguyӉn Ngӑc Lan, Trѭѫng Bá
Cҫn, Trҫn Tam TӍnh, NguyӉn Văn Chung, Lý Chánh Trung...), cNJng nhѭ nhóm
“Sӕng Ĉҥo” và T̩p chí Nhà Chúa, hoһc nhóm “Liên tu sƭ thành phӕ”(5)
Nhѭng chúng ta cNJng không thӇ không nhҳc lҥi hành ÿӝng sáng suӕt, giá trӏ
bұc nhҩt giai ÿoҥn này cӫa Tәng Giám mөc NguyӉn Văn Bình là lӡi kêu gӑi hӃt
sӭc ÿúng lúc vӟi ngѭӡi Công giáo MiӅn Nam sau ngày 30/4/1975, khi mà dòng
ngѭӡi Công giáo trong hoҧng hӕt vүn tìm cách di tҧn. Th˱ g͵i linh mͭc, tu sƭ,
giáo dân ngày 5/5/1975 ÿã trӣ thành tài liӋu lӏch sӱ cӫa ngѭӡi Công giáo ViӋt
Nam vӟi lӡi kêu gӑi tha thiӃt, ÿҫy tính tiên tri: “Tӯ ngày 30/4/1975, chiӃn tranh
ÿã chҩm dӭt, hòa bình ÿã lұp lҥi trên ÿҩt nѭӟc thân yêu cӫa chúng ta. Tӯ nay
không còn bom ÿҥn, tang tóc, hұn thù, phân ly... Tҩt cҧ nhӳng tai hӑa ÿó ÿã
thuӝc vӅ dƭ vãng. Ĉây là mӝt niӅm vui chung cӫa cҧ dân tӝc, vӟi cái nhìn theo
Ĉӭc tin cӫa ngѭӡi tín hӳu, ÿây cNJng chính là mӝt hӗng ân cӫa Thiên Chúa”(6).
Lá thѭ này còn lӝ ra ÿѭӡng hѭӟng cӫa Th˱ Chung 1980, khi Tәng Giám mөc
NguyӉn Văn Bình chӍ ra: “Hѫn mӑi lúc, giӡ ÿây ngѭӡi Công giáo phҧi hòa mình
vào nhӏp sӕng cӫa toàn dân, ÿi sâu vào lòng dân tӝc. Thay vì ÿӇ cho nhӳng tin
ÿӗn vô căn cӭ làm cho chúng ta hoҧng hӕt, hoang mang hay khép kín, chúng ta
phҧi hѭӟng mình theo trào lѭu cӫa lӏch sӱ, phҧi có thái ÿӝ bình tƭnh, sáng suӕt và
tích cӵc trѭӟc tình thӃ mӟi”(7).
Thӵc ra, trѭӟc sӵ kiӋn này ÿã có bӭc Tâm Th˱ cNJng rҩt nәi tiӃng cӫa Tәng
Giám mөc NguyӉn Kim ĈiӅn ngày 1/4/1975, trong ÿó ÿã có nhӳng câu nhѭ thӃ
này: “ChiӃn tranh ÿã chҩm dӭt trên Giáo phұn HuӃ. Ĉó là ÿiӅu chúng ta mong
ѭӟc và cҫu nguyӋn tӯ 30 năm nay. Thӡi gian sӕng trong hãi hùng, lo âu qua rӗi...
Giӡ ÿây ÿã ÿӃn lúc chúng ta hoan hӍ sҹn sàng và hăng say cӝng tác vӟi mӑi
ngѭӡi thiӋn chí dѭӟi sӵ chӍ ÿҥo cӫa Chính phӫ cách mҥng ÿӇ xây dӵng lҥi quê
hѭѫng...”. Hai tѭ liӋu lӏch sӱ gҫn nhѭ cùng mӝt thӡi ÿiӇm, nhѭng chӍ có mӝt
trong hai tác giҧ cӫa chúng có khҧ năng và ÿiӅu kiӋn ÿi tiӃp ÿӃn ÿích cùng cӫa ý
nguyӋn.
Cҫn phҧi nói thêm rҵng, Ĉҥi thҳng Mùa xuân năm 1975 chѭa phҧi là sӵ kӃt
thúc cӫa câu chuyӋn Công giáo và Cӝng sҧn, Công giáo và Dân tӝc. Cҧ hai phía
Ĉҥo - Ĉӡi, Nhà nѭӟc và Giáo hӝi cҫn nhiӅu thӡi gian hѫn nӳa ÿӇ suy ngүm, ÿӕi
thoҥi và nghiӋm sinh. Nhӳng tѭ tѭӣng có tính tiên tri cӫa Tәng Giám mөc
NguyӉn Văn Bình cNJng vұy. Linh mөc NguyӉn Hӗng Giáo, trong bài viӃt Phͭc
vͭ công cu͡c hòa gi̫i, có ÿoҥn: “Hôm nay tôi lҩy làm buӗn phiӅn mà thӯa nhұn
rҵng năm 1975 tôi ÿã có lҫn phҧi kinh khiӃp và giұn giӳ. Hӗi ҩy khi Sài Gòn sөp

29