Xem mẫu
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG
BÙI TH Y NAM
PHÁT TRI N CÁC CÔNG C PHÁI SINH
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T
NAM
Chuyên ngành : Tài chính và Ngân hàng
Mã s : 60.34.20
LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH
Ngư i hư ng d n khoa h c : PGS.TS. Nguy n Th Mùi
Đà N ng – Năm 2010
1
- Công trình ñư c hoàn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c : PGS.TS. Nguy n Th Mùi
Ph n bi n 1: Ts. Tr n Đình Khôi Nguyên
Ph n bi n 2: Ts. Huỳnh Năm
Lu n văn s ñư c b o v t i h i ñ ng ch m lu n văn t t nghi p th c sĩ Qu n tr kinh
doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 20 tháng 10 năm 2010
Có th tìm th y lu n văn t i :
- Trung tâm thông tin – h c li u, Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng
2
- M Đ U
1. S c n thi t c a ñ tài
S phát tri n các CCPS có tác ñ ng r t l n ñ n s phát tri n c a TTCK, TTTC
CCPS ñư c xem như m t trong nh ng ho t ñ ng nghi p v c a h th ng NHTM, các
TCTC
Th trư ng giao d ch CCPS v n mang tính t phát, t do, ñang ti p c n d n v i th trư ng
OTC.
T o cơ h i ñ u tư cho các ch th tham gia vào n n kinh t .
2. M c ñích nghiên c u c a ñ tài.
M c ñích nghiên c u c a ñ tài:
- Làm rõ m t s lý thuy t cơ b n v CCPS trên TTCK.
- Kh o sát kinh nghi m phát tri n CCPS c a m t s qu c gia.
- Phân tích, ñánh gia th c tr ng vi c s d ng CCPS trên TTCK và ñi u ki n phát tri n.
- Đ xu t m t s các gi i pháp, l trình xây d ng và phát tri n.
3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u.
Đ tài ch t p trung nghiên c u ch y u vào ba CCPS sau :
- H p ñ ng kỳ h n (forward)
- H p ñ ng quy n ch n (option)
- H p ñ ng tương lai (future)
4. Ý nghĩa khoa h c c a ñ tài.
Yêu c u ngày càng cao c a xã h i v các lo i s n ph m và nh ng yêu c u t nh ng s n
ph m nh m h n ch r i ro khi ñ u tư vào TTCK cũng như khi tham gia xu t nh p kh u hàng
hóa, T o cơ h i ñ Vi t Nam thu hút v n ñ u tư t th trư ng bên ngoài.
Phát tri n các CCPS là cơ h i ñ ki m soát r i ro c a chính mình, cũng là cơ h i ñ h c
h i ñư c kinh nghi m c a các qu c gia ñi trư c
T o cơ h i phát tri n ngu n nhân l c trong nư c, nh ng ki n th c v tài chính và TTCK.
Khuôn kh pháp lý cũng ñư c ñi u ch nh theo hư ng ho t ñ ng c a TTTC cho phù h p
hơn v i s phát tri n c a th trư ng trong nư c và thông l qu c t .
N i dung ñ tài
Ngoài ph n m ñ u và k t lu n, ñ tài g m ba chương :
Chương 1 : Cơ s lý lu n v các công c phái sinh trên TTCK.
Chương 2 : Th c tr ng phát tri n các CCPS t i Vi t Nam và kinh nghi m m t s nư c.
Chương 3 : Gi i pháp phát tri n công c phái sinh trên TTCK Vi t Nam
3
- CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N V CÁC CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TH TRƯ NG
CH NG KHOÁN
1.1. T NG QUAN V CÔNG C PHÁI SINH.
1.1.1 Khái ni m
Có nhi u quan ni m khác nhau v CCPS như sau :
Theo John Downes và Jordan Elliot Goodman thì “CCPS là m t h p ñ ng có giá tr ph
thu c vào k t qu ho t ñ ng c a m t tài s n, tài chính g c, m t ch s ho c các công c ñ u
tư khác.”
Trong giáo trình ñào t o c a h c vi n ch ng khoán Australia thì “CCPS là m t h p ñ ng
có xác ñ nh th i gian th c hi n c th ñ mua ho c bán m t hàng hóa c th (như lúa mì
ho c len…) ho c m t công c tài chính (như c phi u ho c ch s …)”
Qua nghiên c u m t s giáo trình ch ng khoán, theo tôi : CCPS là nh ng công c ñư c
phát hành trên cơ s nh ng công c ñã có như : c phi u, trái phi u, hàng hóa, ti n t , lãi
su t và các ch s th trư ng, nh m nhi u m c tiêu khác nhau như phân tán r i ro, b o v l i
nhu n ho c t o l i nhu n.
1.1.2 S ra ñ i và phát tri n các công c phái sinh.
H p ñ ng kỳ h n ñ u tiên có t th i Trung c , ñư c hình thành nh m ñáp ng nhu c u
cho nh ng ngư i nông dân và nh ng thương gia. Nó ñư c hình thành ñ n i cung và c u
gi a ngư i nông dân và nhà buôn.
S m u d ch Chicago (CBT) là SGD CCPS l n nh t trên th gi i, thành l p năm 1848, t i
ñó các h p ñ ng kỳ h n trên các lo i hàng hóa khác nhau ñư c chu n hóa v s lư ng và
ch t lư ng ñ ñưa vào giao d ch.
Năm 1898 các nhà buôn bơ và tr ng ñã rút kh i SGD hàng hóa Chicago ñ thành l p
CBEC. Năm 1919, CBEC ñ i tên thành CME và ñã ñư c cơ c u l i ñ giao d ch h p ñ ng
tương lai. CME giao d ch h p ñ ng tương lai d a trên ch s ch ng khoán S&P 500
H p ñ ng quy n ch n ñ u tiên ñư c giao d ch Châu Âu và M vào kho ng th k 18.
Đ u nh ng năm 1900, m t nhóm các Công ty ñã thành l p Hi p h i các nhà môi gi i và t
doanh quy n ch n nh m t o ra m t cơ ch ñ ngư i mua và ngư i bán có th g p ñư c nhau.
Tuy nhiên Th trư ng quy n ch n c a Hi p h i các nhà môi gi i và t doanh có hai như c
ñi m.
- Không có th trư ng th c p.
- Không có cơ ch ñ m b o r ng ngư i phát hành quy n s tôn tr ng h p ñ ng
Vào năm 1973, CBT ñã thành l p SGD quy n ch n Chicago v i m c tiêu giao d ch các
quy n ch n c phi u. T ñó các th trư ng quy n ch n ngày càng tr nên ph bi n v i các
NĐT.
Vào nh ng năm 1980, các th trư ng cũng phát tri n các h p ñ ng quy n ch n ngo i t ,
quy n ch n ch s c phi u và các quy n ch n h p ñ ng tương lai. PHLX là SGDCK ñ u
4
- tiên giao d ch các quy n ch n ngo i t . SGD quy n ch n Chicago giao d ch các quy n ch n
d a trên ch s S&P 100 và S&P 500.
1.1.3 Vai trò c a công c phái sinh trên TTCK.
S d ng CCPS ñ phòng ng a r i ro có nh ng ưu ñi m n i b t hơn so v i các công c tài
chính khác như :
CCPS giúp các NĐT có th ti t ki m ñư c m t ph n chi phí, gi m thi u r i ro
CKPS ñư c niêm y t trên SGD và SGD ñóng vai trò là trung gian gi a bên mua, bên bán
ñ m b o vi c th c thi các ñi u kho n c a h p ñ ng.
CCPS là phương ti n giúp các NĐT b o v ñư c l i nhu n, gi m b t các kho n l có th
x y ra ñ i v i tài s n c a mình, CCPS giúp nh ng ngư i tham gia giao d ch trên TTCKPS có
th chuy n r i ro ñ i v i tài s n c a mình sang nh ng ngư i s n sàng ch p nh n r i ro.
1.1.4 Các l i th v ho t ñ ng và tính hi u qu .
Chi phí giao d ch th p hơn. Đi u này làm cho vi c chuy n hư ng t các giao d ch giao
ngay sang phái sinh ngày càng d dàng và h p d n hơn.
Tính thanh kho n trên th trư ng cao hơn h n so v i th trư ng giao ngay.
Các giao d ch bán kh ng ñư c th c hi n d dàng hơn.
TTPS giúp các tín hi u th trư ng khó b bóp méo.
Công c tài chính phái sinh là s n ph m c a n n kinh t hi n ñ i, K thu t tài chính này
ñòi h i m t trình ñ hi u bi t và phát tri n nh t ñ nh c a b t kỳ n n kinh t nào.
1.1.5 H n ch khi áp d ng công c phái sinh.
M t s h n ch khi s d ng CCPS vào TTCK có th ñư c tóm t t như sau :
CCPS ñư c xem như phương ti n ñ các NĐT s d ng cho các m c ñích b t chính như
tr n thu , làm sai l ch báo cáo tài chính, tránh né các chu n m c k toán, ho c quy ch giám
sát tài chính.
V i hình th c m m t tài kho n b o ch ng kho ng 1% so v i giá tr h p ñ ng c n mua
thì m t doanh nghi p có th kh ng ch s lư ng h p ñ nghơn 100 l n. d d n ñ n xáo tr n
trên th trư ng.
Khi NĐT ñ u tư vào CKPS thì ch có ñư c và m t mà không có giá tr tăng thêm, chính
vì v y mà ñi kèm v i kh năng sinh l i chính là nh ng r i ro r t l n c a các NĐT.
Giá tr danh nghĩa quá l n d n ñ n r i ro thua l l n mà NĐT không th bù ñ p ñư c.
Đòn b y n trong n n kinh t .
D x y ra tình tr ng ñ u cơ tr c l i, t o bi n ñ ng th trư ng n u không có giám sát t t,
kh năng bi n các sàn giao d ch thành nơi thao túng giá là ñi u khó tránh kh i
Khi áp d ng các CCPS vào TTCK t o ra nguy cơ m t thanh kho n r t cao ñ i v i m t s
lo i ch ng khoán.
Quy mô th trư ng phát tri n ñ n m t m c ñ nào ñó m i áp d ng ñư c CCPS.
1.2 CÔNG C PHÁI SINH CH Y U TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
V cơ b n CCPS bao g m nh ng lo i cơ b n sau :
5
- 1.2.1 Căn c vào phương th c giao d ch trên th trư ng
Căn c vào phương th c giao d ch trên th trư ng CCPS ñư c chia thành 2 nhóm.
CCPS OTC (over the counter)
CCPS niêm y t
1.2.2 Căn c theo ñi u ki n h p ñ ng.
Căn c vào ñi u ki n c a h p ñ ng CCPS ñư c chia ra thành :
1.2.2.1. H p ñ ng quy n ch n.
Là quy n ñư c ghi trong h p ñ ng cho phép ngư i mua l a ch n quy n mua ho c quy n
bán m t s ch ng khoán ñư c xác ñ nh trư c trong kho ng th i gian nh t ñ nh v i m t m c
giá xác ñ nh trư c. Quy n l a ch n là m t b n h p ñ ng mang tính th a thu n nhưng ràng
bu c v m t pháp lý, trong ñó có ba bên tham gia :
Bên th nh t : Ngư i mua quy n l a ch n
Bên th hai : Ngư i vi t quy n l a ch n ñ ng th i là ngư i bán quy n.
Bên th ba : Cơ quan qu n lý, ñ m b o cho giao d ch nêu trong h p ñ ng s ñư c th c
hi n ñúng.
Đ c ñi m c a h p ñ ng quy n ch n :
- V th mua là ngư i mua quy n có quy n th c hi n hay không th c hi n quy n, còn v th
bán ph i có nghĩa v th c hi n quy n khi bên mua yêu c u.
- Ngư i mua quy n ph i tr cho ngư i bán quy n m t kho n phí ñư c xem như giá c a
quy n ch n.
- Ngày th c hi n quy n do ngư i mua quy n quy t ñ nh trong kỳ h n.
M c ñích s d ng quy n ch n và nh ng y u t c u thành m t quy n ch n :
M c ñích s d ng quy n ch n :
- Phòng ng a r i ro do bi n ñ ng c a giá c tài s n cơ s trong tương lai.
- Đ u cơ : tìm ki m l i nhu n d a trên s bi n ñ ng giá c a tài s n cơ s trong tương lai.
- Kinh doanh chênh l ch giá : T n d ng các cơ h i chênh l ch giá ñ tìm ki m l i nhu n.
Nh ng y u t c u thành m t quy n ch n :
- Tên c a hàng hoá cơ s và kh i lư ng ñư c mua theo quy n
- Lo i quy n
- M c giá th c hi n theo
Nh ng m c giá liên quan ñ n m t quy n ch n :
Có nhi u m c giá và nhi u y u t khác nhau nh hư ng ñ n giá c a m t quy n ch n :
Giá hi n hành c a ch ng khoán ngu n
Giá th c hi n
Th i gian cho ñ n khi h t h n
Lãi su t ng n h n phi r i ro trong su t th i h n c a quy n.
M c dao ñ ng d ñoán c a các m c lãi su t trong su t th i h n c a quy n.
Giao d ch quy n ch n :
Giao d ch h p ñ ng quy n ch n :
6
- - Đư c t ch c th c hi n trên các sàn giao d ch h p ñ ng tương lai và quy n ch n m t cách
chuyên nghi p.
- Vi c th c hi n h p ñ ng ñư c h tr b i sàn giao d ch.
- M i nhu c u mua và bán ñư c th hi n trên b ng ñi n t , ñ i tác là vô danh
- Nh ng quy ñ nh ho t ñ ng c a giao d ch luôn ñư c ñ m b o s công b ng, công khai và
minh b ch
- Đ m b o tr t t trong ho t ñ ng c a th trư ng, ñ c bi t trong nh ng ñi u ki n giao d ch
sôi ñ ng
- Trên th trư ng OTC
Th c hi n quy n ch n : Hi n này ñang t n t i hai d ng quy n trong kỳ h n và do ngư i
mua quy n quy t ñ nh, vi c xác ñ nh d ng quy n th c hi n này cũng s d n ñ n m c phí
khác nhau khi mua bán quy n ch n.
- Quy n ch n ki u M
- Quy n ch n ki u châu Âu
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng quy n ch n :
Đ i v i v th mua : Mua quy n ch n mua t o l i nhu n ti m năng không gi i h n n u
giá ch ng khoán tăng trong khi kho n l do r i ro giá c phi u gi m xu ng ch trong ph m
vi gi i h n kho n phí ñã tr trư c cho vi c mua quy n ch n. Tương t , mua quy n ch n bán
s mang l i kho n l i nhu n không gi i h n n u giá c phi u gi m xu ng trong khi kho n l
t i ña khi giá c phi u tăng lên ch b ng ph n phí quy n ch n ban ñ u.
Đ i v i v th bán : Ngư i bán h p ñ ng quy n ch n m c tiêu cơ b n c a ngư i bán h p
ñ ng là ki m thêm ti n b ng phí quy n ch n do ngư i mua tr . S l i t c này ñôi khi có th
c ng vào t ng s l i nhu n trong danh m c ñ u tư.
T t c ngư i bán h p ñ ng quy n ch n có th mua ngăn ch n hay ch m d t..
1.2.2.2 H p ñ ng kỳ h n.
H p ñ ng kỳ h n là m t th a thu n trong ñó m t ngư i mua và m t ngư i bán ch p
thu n th c hi n m t giao d ch hàng hóa v i kh i lư ng xác ñ nh t i m t th i ñi m xác ñ nh
trong tương lai v i m c giá giao d ch ñư c n ñ nh vào ngày hôm nay.
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng kỳ h n :
Theo h p ñ ng này thì ch có hai bên tham gia vào vi c ký k t.
Như v y, b ng vi c tham gia vào m t h p ñ ng kỳ h n, c hai bên ñ u gi i h n ñư c r i
ro ti m năng cũng như h n ch l i nhu n ti m năng c a mình. Vì ch có hai bên tham gia vào
h p ñ ng, cho nên m i bên ñ u ph thu c duy nh t vào bên kia trong vi c th c hi n h p
ñ ng.
Đi m khác nhau gi a h p ñ ng kỳ h n và giao d ch giao ngay :
H p ñ ng giao ngay, hàng hóa ñư c trao ñ i và vi c thanh toán ñư c ti n hành ngay l p
t c ho c trong vòng 2 ngày giao d ch k t khi ký k t h p ñ ng. Đ i v i h p ñ ng kỳ h n,
th i h n k t thúc giao d ch ñư c ñ lùi l i m t kho ng th i gian trong tương lai.
1.2.2.3 H p ñ ng tương lai.
7
- H p ñ ng tương lai là m t cam k t b ng văn b n v vi c chuy n giao m t tài s n c th
hay ch ng khoán vào m t ngày nào ñó trong tương lai v i m c giá ñã th a thu n th i ñi m
hi n t i.
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng tương lai :
Đi m khác bi t mà h p ñ ng tương lai có th kh c ph c ñư c nh ng như c ñi m c a h p
ñ ng kỳ h n là:
Niêm y t t i SGD.
Xoá b r i ro tín d ng.
Tiêu chu n hoá.
Đi u ch nh vi c ñánh giá theo m c giá th trư ng
Đi m khác nhau gi a h p ñ ng tương lai và h p ñ ng kỳ h n.
H p ñ ng tương lai là nh ng h p ñ ng ñư c chu n hóa, h p ñ ng kỳ h n không ñư c
chu n hóa.
H p ñ ng tương lai ñư c th a thu n và mua bán qua ngư i môi gi i còn h p ñ ng kỳ h n
ñư c th a thu n và mua bán tr c ti p gi a hai bên ký h p ñ ng.
H p ñ ng tương lai ñư c mua bán trên TTCK t p trung. H p ñ ng kỳ h n ñư c mua bán
trên th trư ng phi t p trung.
Mua ñi bán l i trên th trư ng, ñi u ch nh lãi l theo giá tr th trư ng, gi m r i ro
Ki m soát r i ro thanh toán
1.2.3 Căn c vào tài s n cơ s
Căn c vào tài s n cơ s các CCPS ñư c chia thành :
CCPS hàng hóa : là các CCPS có tài s n cơ s là hàng hóa.
CCPS tài chính : là các CCPS có tài s n cơ s là các công c tài
Trong các CCPS tài chính ngư i ta l i chia ra.
CCPS ti n t .
CCPS ch ng khoán.
1.3 PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK.
1.3.1 Khái ni m phát tri n công c phái sinh.
Có th hi u, “phát tri n CCPS trên TTCK ñó là quá trình ñưa d n nh ng công c tài
chính phái sinh vào giao d ch trên TTCK nh m phòng ng a r i ro, tìm ki m l i nhu n cho
các NĐT song hành v i vi c ñưa CCPS vào giao d ch ñó là vi c tăng trư ng quy mô giao
d ch thông qua s lư ng h p ñ ng giao d ch, giá tr h p ñ ng, s lư ng thành viên tham gia
vào th trư ng tăng lên…Trên cơ s ñó cũng t o ñi u ki n ña d ng hóa s n ph m trên TTCK
ñáp ng nhu c u ñ u tư c a xã h i và c a n n kinh t ”.
1.3.2 Tiêu chí ñánh giá s phát tri n CCPS.
Phát tri n CCPS ñư c ph n ánh qua m t s ch tiêu sau :
1.3.2.1 Ch tiêu ñ nh tính.
- V m t kinh t , chính tr - xã h i : v i kho n thu , phí thu ñư c cho ngân sách nhà nư c.
- K t qu ñem l i cho TTCK.
- V m c ñ hài lòng c a các NĐT và các thành ph n tham gia trên th trư ng.
8
- 1.3.2.2 Ch tiêu ñ nh lư ng.
- Ch tiêu v doanh s .
- Ch tiêu v s n ph m trên th trư ng.
- Ch tiêu khác.
1.3.4 Ch tiêu ñánh giá m c ñ t n th t c a th trư ng
Đánh giá m c ñ t n th t c a th trư ng ta s d ng ch tiêu l i nhu n trên giá tr r i ro
(RAPM)
L i nhu n sau thu
RAPM = ------------------------------ x 100
Giá tr r i ro (Var)
Đ ph n ánh chính xác hi u qu ho t ñ ng c a th trư ng, ch tiêu RAPM ñư c ñi u
ch nh c th :
DS - chi phí - d phòng r i ro
RAPM = ------------------------------------------ x 100
Giá tr r i ro (Var)
Var = giá tr kho n r i ro x M c ñ bi n ñ ng giá tr c a kho n r i ro x căn b c
hai(kydanhgia/252) x 2.33
252 : s ngày giao d ch trong năm
2.33: giá tr phân v v i ñ tin c y 99%
1.4. NHÂN T NH HƯ NG Đ N S PHÁT TRI N CCPS TRÊN TTCK.
Các nhân t nh hư ng ñ n s phát tri n c a các CCPS trên TTCK g m :
1.4.1 Xu t phát t phía NĐT
Nhu c u ñ u tư, m c ñích ñ u tư, năng l c tài chính, hi u bi t c a các nhà ñ u tư ñ i v i
CCPS có ý nghĩa quy t ñ nh trong vi c phát tri n các CCPS trên TTCK, khi nói ñ n nhu c u
ñ u tư là nói ñ n s c n thi t ph i có m t s n ph m ñ ñáp ng nhu c u c a xã h i, và là
kh i ngu n c a m i quá trình phát tri n.
1.4.2 Môi trư ng kinh t .
Môi trư ng kinh t ñư c ñ c p ñ n như : Tình hình thu nh p qu c dân, t c ñ tăng
trư ng kinh t , chu kỳ tăng trư ng kinh t , tình hình l m phát, vi c làm, vai trò c a chính
ph trong vi c n ñ nh kinh t vĩ mô…
1.4.3 Môi trư ng pháp lý.
M t h th ng pháp lý hoàn ch nh và ch t ch thì h th ng pháp lý ñó ph i ñ m b o các
yêu c u sau
- B o v NĐT
- Đ m b o th trư ng công b ng, n ñ nh và hi u qu .
- Đ m b o s phát tri n c a th trư ng :
- Gi m r i ro h th ng
1.4.4 Các ñ nh ch tài chính khi tham gia vào TTCK.
9
- Đ nh ch tài chính là m t doanh nghi p mà tài s n ch y u c a nó là các tài s n tài chính
hay còn g i là các hình th c trái quy n như: c phi u, trái phi u và kho n cho vay. Đ nh ch
tài chính cho khách hàng vay ho c mua ch ng khoán. Đ nh ch tài chính ch y u xu t hi n
trong TTCKPS như : NHTM, Công ty tài chính, CTCK, Công ty tư v n tài chính, Công ty
qu n lý qũy và các qũy ñ u tư, các t ch c ñ nh m c tín nhi m…
T nh ng l p lu n trên cho th y ñư c vai trò quan tr ng c a các ñ nh ch tài chính khi
tham gia vào TTCKPS, ñóng vai trò trong vi c t o l p th trư ng, các t ch c ñ nh ch tài
chính có nhi m v duy trì l nh mua, l nh bán v i các m c giá ñ ñ m b o th trư ng phát
tri n n ñ nh, hay ñúng hơn là bình n th trư ng.
Đ m t ñ nh ch hoàn thành t t thì các ñ nh ch cũng ph i t trang b cho mình nh ng
ñi u ki n c n thi t như : Quy mô, năng l c v tài chính, ch t lư ng ngu n nhân l c có kh
năng ñáp ng t t nhu c u c a th trư ng…
Bên c nh nh ng vai trò c a các ñ nh ch tài chính trong nư c thì cũng ph i ñ c p ñ n vai
trò c a các ñ nh ch nư c ngoài trong xu th h i nh p như hi n nay.
1.4.5 H t ng cơ s CNTT
Cơ s h t ng CNTT ph c v th trư ng ñóng vai trò quan tr ng, then ch t, quy t ñ nh s
thành công c a vi c xây d ng và phát tri n CCPS. Cơ s h t ng CNTT phát tri n ñ ng b
t o thu n ti n ñ i v i các NĐT khi ti p c n th trư ng và th trư ng ñó luôn ñ m b o tuy t
m t, an toàn và minh b ch.
Chính vì v y khi ñưa giao d ch tr c tuy n vào giao d ch trên th trư ng nghĩa là áp d ng
h th ng CNTT hi n ñ i có chu n b ñ y ñ t cơ s v t ch t ñ n trình ñ c a ngư i v n
hành, làm hi n ñ i hóa các khâu trong giao d ch, ñ m b o giao d ch ñư c th c hi n nhanh
chóng, chính xác và tăng tính thanh kho n trên th trư ng.
K t Lu n chương 1
Như v y, có th nói r ng m c dù ñã có s hi n h u c a nh ng công c cơ s và nhu c u
giao d ch, m c ñ phát tri n c a TTTC và các y u t cơ b n ñ hình thành nên TTCKPS
nhưng chưa th kh ng ñ nh TTCK Vi t Nam ñã ñ chín ñ có th phát tri n các CCPS trên
TTCK m t cách thu n l i và d dàng, chính vì v y Vi t Nam c n ph i có nh ng chính sách
và l trình phát tri n sao cho h p lý v i tình hình hi n t i c a TTCK. TTTC Vi t Nam ñư c
coi là m t th trư ng m i n i có nhi u ti m năng. Tuy nhiên, ñ có th phát tri n các CCPS
trên TTCK– nơi giao d ch ch ng khoán phái sinh c n có ñ ñ chín xét trên phương di n :
- H th ng CNTT cho phép th c hi n thanh toán và giao d ch các h p ñ ng phái sinh.
- Trung tâm lưu ký và thanh toán bù tr .
- S hi n h u c a các t ch c trung gian th trư ng có th ñóng vai trò nhà t o l p th trư ng.
- Các quy ñ nh, ch tài, thông tư hư ng d n thi hành c a các cơ quan qu n lý nhà nư c.
- Hi u bi t c a nhà ñ u tư và thành viên th trư ng v các công c phái sinh ñ ñ có th
tham gia giao d ch phái sinh…
10
- CHƯƠNG 2
TH C TR NG PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH T I VI T NAM &
KINH NGHI M C A M T S NƯ C
2.1. TH C TR NG PHÁT TRI N CCPS TRÊN TTCK VI T NAM.
2.1.1. Vài nét v th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
Năm 2006 v n hóa c a TTCK chi m kho ng 22,7% GDP, năm 2007 v n hóa c a TTCK
chi m kho ng 40% GDP, năm 2008 do nh ng bi n ñ ng b t n c a TTTC toàn c u nói
chung làm cho di n bi n c a TTCK trong năm này có nh ng s t gi m m nh, m c v n hóa
c a th trư ng năm 2008 chi m kho ng 19,76% GDP.
Trong năm 2009 TTCK th gi i nói chung và TTCK Vi t Nam nói riêng v n có nh ng
di n bi n h t s c ph c t p, ch s ch ng khoán c a Vi t Nam (Vn-index) gi m th p nh t
xu ng còn 234 ñi m vào ngày 24/2 và tăng lên 633,21 ñi m vào ngày 23/10 m c v n hoá
toàn th trư ng là 620 nghìn t ñ ng (36 t USD) chi m kho ng 42% GDP, S lư ng Công
ty niêm y t là 457 Công ty, tăng 120 Công ty so v i th i ñi m cu i năm 2008, S lư ng tài
kho n NĐT là 793 nghìn tài kho n, tăng 243 nghìn tài kho n so v i cu i năm 2008.
Thành t u và h n ch c a TTCK Vi t Nam trong th i gian qua v i nh n xét như sau :
2.1.1.1 K t qu ñ t ñư c.
Cung hàng hóa trên th trư ng : T khi TTCK b t ñ u ñi vào ho t ñ ng khi ñó ch có 2 t
ch c niêm y t ñ n h t năm 2009 trên TTCK Vi t Nam ñã có 457 t ch c niêm y t.
C u ñ u tư ch ng khoán : S lư ng tài kho n giao d ch c a các NĐT trong nư c và nư c
ngoài liên t c tăng, th hi n nhu c u ñ u tư c a xã h i ñ i v i TTCK Vi t Nam, tính ñ n h t
năm 2009 TTCK Viêt Nam ñã có hơn 739 nghìn tài kho n c a các NĐT
Theo th ng k hi n nay các NĐT nư c ngoài ñang n m gi kho ng 30% c ph n c a các
Công ty niêm y t và doanh s giao d ch chi m kho ng 18% - 20% giao d ch toàn th trư ng.
Giao d ch ch ng khoán trên th trư ng t p trung : Giá tr ch ng khoán ñư c giao d ch bình
quân/phiên trên th trư ng t p trung trong 3 tháng ñ u năm 2009 th trư ng ti p t c ch ng
ki n s ñi xu ng c a TTCK, vào tháng 2/2009 giá tr giao d ch bình quân ch ñ t 854,94 t
ñ ng, t tháng 4/2009 tình hình kinh t trong nư c và th gi i có d u hi u ph c h i làm cho
giá tr giao d ch bình quân toàn th trư ng ñ t 2.872,75 t ñ ng/phiên.
Ho t ñ ng c a t ch c trung gian th trư ng : Tính ñ n h t năm 2009 TTCK có 105
CTCK ñư c c p phép thành l p v i quy mô v n kho ng hơn 23.000 t ñ ng và 46 Công ty
qu n lý qũy ñ u tư.
Ho t ñ ng c a các t ch c trung gian mà ñây là các CTCK thì th i gian g n ñây các
CTCK tích c c th c hi n công tác tư v n c ph n hóa, tư v n niêm y t, phát hành c phi u,
t ch c bán ñ u giá c ph n hóa...
11
- Khung pháp lý, th ch chính sách th trư ng : Năm 2009 th c thi chuy n ñ i mô hình
TTGDCK Hà N i thành SGDCK Hà N i và trung tâm LKCKCK thành Công ty TNHH m t
thành viên, ñưa vào giao d ch sàn UPCOM ñây là sàn giao d ch dành cho nh ng c phi u
c a Công ty ñ i chúng chưa niêm y t và th trư ng trái phi u chính ph chuyên bi t. Ngoài
ra, ñ ñ y nhanh quá trình phát tri n m t s quy t ñ nh tiêu bi u như :
Ngày 29/9/2005, th tư ng chính ph ban hành quy t ñ nh 238/2005/QĐ-TTg v t l
n m gi c a các NĐT nư c ngoài, theo ñó t l s h u ñ i v i NĐT nư c ngoài trên TTCK
t 30% lên 49%
Ngày 2/8/2009 quy t ñ nh s 128/2007/QĐ-TTg c a th tư ng chính ph v vi c phát
tri n th trư ng v n Vi t Nam ñ n năm 2010 và t m nhìn ñ n năm 2020 theo ñó phát tri n
nhanh, ñ ng b , v ng ch c th trư ng v n Vi t Nam, trong ñó TTCK ñóng vai trò ch
ñ o,ph n ñ u ñ n năm 2015 giá tr v n hóa TTCK ñ t 50% GDP và ñ n năm 2020 ñ t 70%
GDP.
Ngoài ra trong chi n lư c tài chính Vi t Nam ñ n năm 2010 cũng n u rõ Hoàn thi n h
th ng pháp lu t ñ m b o xây d ng và phát tri n ñ ng b TTTC và th trư ng d ch v tài
chính. Đa d ng hóa s n ph m có ñ y ñ các ch ng lo i hàng hóa cho TTTC và d ch v tài
chính tương t như th trư ng c a các nư c trong khu v c.
2.1.1.2 H n ch c a th trư ng ch ng khoán.
Ngoài nh ng thành t u c a TTCK ñã nói trên, ñ n nay TTCK Vi t Nam cũng b c l
nh ng h n ch nh t ñ nh th hi n m t th trư ng còn non y u, non y u v nhi u nguyên
nhân, non y u v cách ñi u hành th trư ng, công ngh ph c v cho th trư ng, v ki n th c
c a các NĐT...
T cu i năm 2007 ñ n nh ng tháng ñ u năm 2009 TTCK Vi t Nam liên t c bi n ñ ng
theo chi u hư ng x u, vn-index liên t c gi m ñi m t ngư ng hơn 1100 ñi m thì ñ n ngày
24/2/2009 ch s vn-index ch còn 234 ñi m, giá tr giao d ch c phi u bình quân năm 2007
là 1065,25 t ñ ng/phiên, năm 2008 ñ t 738,81 t ñ ng/phiên, năm 2009 ñ t 2.469,39 t
ñ ng/phiên. Bên c nh ñó còn có s tham gia c a m t s t ch c nư c ngoài th c hi n vi c
tái cơ c u l i danh m c ñ u tư, chuy n hư ng sang ñ u tư vào trái phi u ñã làm cho giá tr
giao d ch bình quân trên th trư ng năm 2008 tăng 185% so v i năm 2007 (năm 2007 là
471,71t ñ ng năm 2008 là 870,47 t ñ ng).
Ngoài ra v m t ch quan TTCK Vi t Nam v n còn có nh ng h n ch nh t ñ nh như :
Tuy quy mô th trư ng tăng cao, song quan h cung - c u ch ng khoán nhi u lúc m t cân
ñ i
H th ng danh m c s n ph m trên th trư ng còn nghèo nàn và ñơn ñi u chưa ñáp ng ñ
nhu c u c a NĐT.
H th ng h t ng ph c v ho t ñ ng c a th trư ng còn nhiêu b t c p, l c h u.
Tính công khai, minh b ch c a th trư ng thông qua vi c công b thông tin có ñư c c i
thi n nhưng ch t lư ng, n i dung và th i h n công b l i chưa ñáp ng ñư c yêu c u qu n lý
và cho th trư ng.
12
- Ho t ñ ng c a TTCK t do còn khá r ng, thi u tính công khai, minh b ch, không ñư c t
ch c qu n lý, giám sát b i m t pháp nhân nên kh năng x y ra r i ro r t cao.
Ch t lư ng nghi p v tư v n, phân tích c a các thành viên th trư ng (ch y u là các
CTCK) v n còn th p.
2.1.2 Th c tr ng phát tri n công c phái sinh t i Vi t Nam.
Trong ph n này là ñánh giá sơ lư c v th c tr ng phát tri n CCPS trên TTCK m t s
phương di n như
2.1.2.1 S hi n h u c a các giao d ch phái sinh và các công c cơ s .
Nh ng giao d ch phái sinh và công c cơ s hàng hóa : Vi t Nam ñã có m t s m t hàng
nông s n ch l c và có th m nh trong xu t kh u có th làm công c cơ s cho các s n ph m
phái sinh hàng hóa như cà phê, h tiêu, g o…Năm 2007 m t hàng cà phê c a Vi t Nam
ñư c ñưa vào giao d ch th nghi m t i sàn giao d ch hàng hóa.
Đ n nay, Vi t Nam ngoài cà phê cũng có m t s m t ñư c giao d ch trên TTPS thông qua
các SGD hàng hóa l n trên th gi i như : G o (Thái Lan), Cao su (Tokyo), coca, ñư ng
tr ng (London, NY), d u c , d u ñ u nành, ñ u nành (Malaysia, CBOT), lúa mì, bông, ngô,
nhôm, thi c…
Nh ng công c cơ s cho các CKPS tài chính : Hi n t i Vi t Nam chưa có các giao d ch
phái sinh tài chính mà công c cơ s là hàng hóa trên TTCK, nhưng trên th c t , các giao
d ch phái sinh tài chính ñã ñư c th c hi n t vài năm g n ñây trên th trư ng Ngân hàng và
kim lo i qúy.
Giao d ch kỳ h n xu t hi n v i tư cách là công c tài chính phái sinh ñ u tiên Vi t Nam
theo quy t ñ nh s 65/1999/QĐ-NHNN7 ngày 25/2/1999. Tuy nhiên giao d ch ch chi m
kho ng 5-7% kh i lư ng giao d ch c a th trư ng ngo i t liên Ngân hàng.
Giao d ch hoán ñ i cũng xu t hi n theo quy t ñ nh s 430/QĐ-NHNN ngày 24/12/1997
và sau này là quy t ñ nh s 893/2001/QĐ-NHNN ngày 17/7/2001 c a th ng ñ c NHNN.
Các CCPS lãi su t và t giá ngo i t ti p t c xu t hi n và ñư c các ngân hàng s d ng do
nhu c u n i t i c a các NHTM nh m theo k p chu n m c ho t ñ ng Ngân hàng qu c t .
Quy n ch n ngo i t , lãi su t và vàng là nh ng CCPS ñư c th trư ng hoan nghênh và
ñón nh n nhi u nh t do nh ng ưu ñi m v n có c a nó trong b i c nh lãi su t, t giá và giá
vàng luôn tr ng thái tăng liên t c.
Công c cơ s trên TTCK : Tính ñ n h t năm 2009 TTCK Vi t Nam có 457 lo i c
phi u và hơn 700 mã trái phi u. Hi n nay, TTCK Vi t Nam có ba ch s ch ng khoán là Vn-
index, Upcom-index, Hastc-index. Các ch s này ñư c xây d ng trên cơ s tính bình quân
gia quy n v i tr ng s là t tr ng niêm y t c a m i c phi u trong danh m c.
Đ xây d ng các h p ñ ng phái sinh d a trên ch s ch ng khoán, ñi u c n thi t là ph i
ñưa ra m t cách tính ch s phù h p, ñ ng th i l p ra m t s các ch s khác ngoài Upcom-
index, Vn-index và Hastc-index. Danh m c ch ng khoán ñ xây d ng nh ng ch s này ph i
bao là c phi u có tính thanh kho n cao.
13
- 2.1.2.2 Môi trư ng kinh t và nhu c u s d ng CCPS trong phòng ng a r i ro.
T nh ng bi n ñ ng m nh m c a n n kinh t và TTCK trong th i gian qua ñòi h i m t
nhu c u s d ng CCPS trong phòng ng a r i ro, n n kinh t Vi t Nam hi n nay ñang có
nh ng y u t r t thu n l i ñ phát tri n các CCPS trên TTCK.
Nhu c u phòng tránh r i ro b ng nh ng CCPS ngày càng tăng lên trong b i c nh th
trư ng th gi i có nhi u bi n ñ ng khó lư ng v giá c , ngu n cung lương th c, vàng, d u
l a, kim lo i khác…
2.1.2.3 Giao d ch CCPS t n t i trên TTCK.
Trong giai ño n th trư ng tăng trư ng gi a năm 2007, quy n mua c ph n tr thành m t
công c ưa thích c a các công ty phát hành, hàng lo t các công ty tăng v n và s d ng quy n
mua c ph n như m t hình th c thu hút NĐT. Năm 2007, nhi u Công ty phát hành tăng v n
2 ñ n 3 l n như CTCK H i phòng, Ngân hàng Sài gòn Thương tín, Công ty g ch men Thăng
Long…dư i d ng quy n mua c ph n ưu ñãi.
Ngày 26/10/2007 l n ñ u tiên t i SGDCK Thành ph H Chí Minh T ng công ty ñi n l c
Vi t Nam ñã th c hi n bán ñ u giá 75 tri u quy n mua c ph n c a công ty Th y ñi n Vĩnh
Sơn Sông Hinh. Sau Vĩnh Sơn Sông Hinh, ngày 17/3/2008 T ng công ty thép Vi t Nam
cũng th c hi n bán ñ u giá quy n mua c ph n c a Công ty c ph n Kim khí TPHCM v i
10 tri u quy n mua c ph n…
Các CCPS cơ b n là h p ñ ng tương lai, h p ñ ng quy n ch n ch ng khoán ñ t ra như
m t ñòi h i b c thi t. Tuy nhiên, do chưa có quy ñ nh pháp lý ñi u ch nh nên các h p ñ ng
phái sinh chưa ñư c phát tri n trên th trư ng v n Vi t Nam. M t s CTCK dư i m t vài
hình th c th này hay th khác ñã tri n khai m t s nghi p v phái sinh này. Tuy nhiên, các
ho t ñ ng này di n ra manh mún và l t , ti m n nhi u r i ro.
2.2 KINH NGHI M M T S NƯ C TRONG VI C PHÁT TRI N CCPS
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN.
2.2.1 Th trư ng phái sinh c a M .
TTCKPS M có b dày hơn 160 năm. Hi n nay, t i UBCK M SEC (U.S Securities and
Exchange Commission) có 6 th trư ng quy n ch n ñăng ký ho t ñ ng và 12 th trư ng h p
ñ ng tương lai. Hàng hóa trên TTPS r t phong phú, ña d ng.
SGD quy n ch n Chicago (CBOE) là SGD có th ph n d n ñ u th trư ng quy n ch n t i
M chi m kho ng 31,8%, các năm ti p theo m c ñ t ñư c ư c ch ng 33%, s lư ng h p
ñ ng quy n ch n c phi u tính ñ n ngày 28/3/2008 là 2416 h p ñ ng.
2.2.2 Th trư ng phái sinh c a Australia
SGDCK Australia ASX (Australian Securities Exchange) ñ t m c tăng trư ng cao v i
17,6% năm 2006 và 15% năm 2007.
Hi n nay, h th ng giao d ch c a SFE cho phép các NĐT có th th c hi n giao d ch
24h/ngày thông qua nhi u phương th c giao d ch khác nhau như th c hi n giao d ch tr c
tuy n, g i ñi n tho i...
S n ph m n i b t c a SFE là h i phi u Ngân hàng v i th i h n 90 ngày, ñ i v i trái phi u
kho b c v i th i h n 3 năm và 10 năm, ñ i v i ch s c phi u SPI 200. B n lo i s n ph m
14
- này chi m t i 94% kh i lư ng giao d ch h p ñ ng tương lai trên SFE và 70% c a t ng s
h p ñ ng tương lai giao d ch trên ASX và SFE.
Đ thu n l i cho ho t ñ ng c a SFE còn có s h tr c a h th ng thanh toán bù tr cho
phép SFE ch ñ ng trong qu n lý, giám sát th trư ng, nh t là khi giao d ch ñư c th c hi n
liên t c 24h/ngày.
2.2.3 Th trư ng phái sinh c a Nh t B n.
TTCKPS Nh t B n v i m t s ñ c ñi m như s n ph m mang tính ph c t p, ñ i tư ng
tham gia chuyên nghi p, giao d ch mang tính ch t ñ u cơ cao và hàm ch a nhi u r i ro. Do
v y, TTCKPS ph i ñư c theo dõi, ñi u ch nh k p th i và phù h p v i m c tiêu n ñ nh th
trư ng và b o v NĐT, TSE quy ñ nh m t s nguyên t c ng x ñ i v i th trư ng trong m t
s trư ng h p c th như :
- Khi giá c a th trư ng h p ñ ng tương lai và h p ñ ng quy n ch n n u vư t quá giá c a
ch s c phi u cơ s thì d ng giao d ch t m th i 15 phút
- Khi ch s TOPIX dao ñ ng ngoài kho ng cho phép thì h n ch giao d ch TOPIX ñ i v i
nh ng tài kho n ñ ng s h u c a các t ch c kinh doanh ch ng khoán.
- Tham gia giao d ch mua bán TOPIX khi ñó các ñ i tư ng tham gia giao d ch ph i có báo
cáo hàng ngày v vi c thay ñ i v th khi tham gia giao d ch.
2.2.4 Th trư ng phái sinh m t s n n kinh t trong khu v c.
2.2.4.1 Th trư ng phái sinh c a Đài Loan.
Qúa trình hình thành và phát tri n c a th trư ng : Đư c chia làm 2 giai ño n.
- Giai ño n giao d ch CCPS nư c ngoài : Tháng 6/1992, lu t giao d ch CCPS nư c ngoài ñã
ñư c ban hành, hình thành khuôn kh pháp lý ñ u tiên cho giao d ch các CCPS t i các th
trư ng nư c ngoài.
- Giai ño n thành l p TTPS trong nư c : Tháng 12/1995, Xây d ng b máy th c hi n giao
d ch và thanh toán bù tr cho giao d ch h p ñ ng tương lai và quy n ch n. Tháng 6/1997
Lu t giao d ch h p ñ ng tương lai ñư c ban hành, t o khuôn kh pháp lý cho 4 lo i giao
d ch áp d ng cho c giao d ch trong nư c và qu c t .
SGD h p ñ ng tương lai Đài Loan (TAIFEX) ti n hành phiên giao d ch ñ u tiên vào ngày
21/7/1997 v i s n ph m ñ u tiên c a mình là h p ñ ng tương lai ch s ch ng khoán bình
quân gia quy n tr ng s giá tr th trư ng (TAIEX) và ñã nhanh chóng thành m t trong
nh ng TTPS tăng trư ng nhanh nh t th gi i.
Tăng Trư ng c a th trư ng : T khi ñi vào ho t ñ ng vào năm 1998 ch có 75035 tài
kho n giao d ch phái sinh nhưng ñ n năm 2005 con s này là 569002 tài kho n. T c ñ tăng
trư ng kh i lư ng giao d ch cũng r t n tư ng, nh ng năm g n ñây kh i lư ng giao d ch
không ng ng tăng lên ñ t m c trung bình hơn 463.109 h p ñ ng/ngày, vào năm 2005 kh i
lư ng giao d ch c a TAIFEX ñ ng th 3 toàn c u, ch sau KOSPI 200 c a Hàn Qu c và
Down Jones Euro stock 50.
2.2.4.2 Th trư ng phái sinh c a Hàn Qu c.
15
- Tám năm chu n b cơ s h t ng ñào t o ngu n nhân l c ñ n năm 1996 Hàn Qu c m i
chính th c cho ra ñ i TTCKPS. Hi n nay, Hàn Qu c ñ ng th 1 trong 10 SGD h p ñ ng
tương lai trên th gi i xét v kh i lư ng giao d ch(g n 2500 tri u h p ñ ng).
Nguyên nhân d n ñ n thành công
- Xây d ng ñư c m t cơ ch pháp lý ch t ch và có các ưu ñãi nh t ñ nh ban ñ u ñ i v i
nh ng thành viên tham gia th trư ng, mà c th là nh ng ưu ñãi v thu .
- T o d ng ñư c m t cơ s h t ng hi n ñ i cho TTPS, ñáp ng ñư c yêu c u giao d ch kh p
l nh nhanh chóng. Ch p nh n giao d ch tr c tuy n ngay t khi ñưa TTCKPS vào ho t ñ ng.
- Áp d ng phi n pháp ký qu ch t ch khi th c hi n các giao d ch CKPS nh m ngăn ng a r i
ro thanh kho n, vi c ký qu ñư c th c hi n d a trên 2 quy ch ñó là m c ký qu ban ñ u và
ký qu duy trì.
M t s h n ch : Kh i lư ng giao d ch c a các NĐT nư c ngoài còn h n ch , ch chi m
kho ng 10% t ng kh i lư ng giao d ch, các NĐT nư c ngoài chi m t tr ng nh .
- T tr ng ñ u tư c a NĐT cá nhân còn h n ch , v i t tr ng giao d ch c a các NĐT ch
kho ng 9%.
- Th trư ng hàng hóa phái sinh Hàn Qu c h u như không phát tri n.
2.2.4.3 Th trư ng phái sinh c a Singapore.
Qúa trình hình thành và phát tri n : chia làm 2 giai ño n ch y u như sau :
Giai ño n 1: Đư c b t ñ u t năm 1984 và k t thúc vào năm 2004 trong giai ño n này th
trư ng phát tri n r t ch m, không t o ra d u n nào trong quá trình phát tri n.
Năm 1995 l n ñ u tiên Singapore ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch nhưng không
thành công, vi c ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch không thành công là do :
- Tiêu chu n ñ i v i vi c ñư c niêm y t quy n ch n quá cao.
- Nhi u quy ñ nh còn h n ch .
- Trình ñ c a các NĐT còn nhi u h n ch .
Giai ño n 2 : Đưa h th ng giao d ch tr c tuy n vào ho t ñ ng năm 2004 c ng v i m t
s nguyên nhân khác như nh ng quy ñ nh ch t ch ñ i v i vi c phát hành các công c CKPS
m i ñã t o ñà phát tri n v i t c ñ tăng trư ng cao c CKPS niêm y t và CKPS OTC.
Trong giai ño n này, l n th 2 Singapore ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch và ñã
thành công, nh ng nguyên nhân d n ñ n thành công có th k ra như sau :
- Thay th h th ng kh p l nh t i sàn b ng h th ng giao d ch ñi n t tr c tuy n.
- Mi n yêu c u v b n cáo b ch.
- Gi m b t các tiêu chu n niêm y t quy n ch n.
- Xây d ng m t s nhà t o l p th trư ng.
Đi u ki n tham gia giao d ch TTCKPS Singapore: C n ñáp ng nh ng ñi u ki n nh t
ñ nh như:
Đ i v i thành viên giao d ch là cá nhân : Ph i là m t nhà kinh doanh phái sinh chuyên
nghi p, có ñ y ñ ki n th c, hi u bi t v CKPS, không yêu c u v v n t i thi u.
Đ i v i thành viên giao d ch t doanh : Có th là nh ng t ch c nư c ngoài, và không
có quy ñ nh v m c v n t i thi u ñ i v i các thành viên này.
16
- Đ i v i thành viên thanh toán : Ph i có m c v n t i thi u 5tr ñô la Singapore, có gi y
phép cung c p d ch v th trư ng v n và ñáp ng nh ng chu n m c tài chính cao nh t.
Thành viên giao d ch : Ph i có m c v n t i thi u 1tr ñô la Singapore, có gi y phép cung
c p d ch v th trư ng v n ngoài ra còn ph i ñáp ng nh ng chu n m c tài chính th p hơn
thành viên thanh toán.
2.3 BÀI H C KINH NGHI M TRONG VI C PHÁT TRI N CCPS TRÊN
TTCK
2.3.1 Hoàn thi n h th ng pháp lý.
Yêu c u v m t khung pháp lý hoàn ch nh và ñ y ñ cho ho t ñ ng c a th trư ng, cho
các ñ i tư ng liên quan và ñ m b o phù h p khi ho t ñ ng trong nư c và k t n i vơi qu c t .
Đ i v i h u h t các TTCK cơ s , s hình thành và phát tri n c a chúng là do nhu c u c a
xã h i và thông thư ng s ra ñ i c a chúng ñư c hình thành trư c khi có s ra ñ i c a h
th ng pháp lu t. Nhưng v i s ra ñ i và phát tri n c a TTCKPS mu n có s phát tri n an
toàn, lành m nh, công b ng và b n v ng ñòi h i m t khung pháp lý, các văn b n hư ng d n
thi hành m t cách rõ ràng, ch t ch và toàn di n. Vì v y, vi c xây d ng khung pháp lý ch t
ch và toàn di n là m t công vi c t t y u cho vi c hình thành và phát tri n th trư ng này.
2.3.2 Đào t o ngu n nhân l c ñáp ng yêu c u v n hành.
Đào t o và ph bi n ki n th c v CCPS cho ngu n nhân l c v n hành và khai thác s
d ng công ngh , ng d ng công ngh trong quá trình v n hành th trư ng, bên c nh ñó v n
ñ ph bi n ki n th c v CKPS cho các NĐT cũng là m t yêu c u r t quan tr ng. Hàn Qu c
là ví d ñi n hình nh t cho s thành công trong ñào t o.
Tuy nhiên, ñ i v i Vi t Nam ñ ñào t o ñư c ñ i ngũ này c n ph i có cơ s v t ch t và h
th ng ñào t o ñã ñư c v n hành nhu n nhuy n. Hi n nay, UBCKNN và Trung tâm nghiên
c u và ñào t o ñã th c hi n nh ng chương trình ñào t o và ph c p ki n th c ra công chúng
h t s c hi u qu k t khi thành l p TTCK.
T p chí ch ng khoán, n ph m ñ u tư ch ng khoán c a th i báo kinh t …là nơi các
chuyên gia, các nhà phân tích chia s nh ng kinh nghi m, nh ng ki n th c, ñây là nh ng
phương ti n ñ c ng ñ ng các NĐT, nh ng ngư i quan tâm ñ n ch ng khoán ti p c n ñư c
v i nh ng k năng công ngh , nh ng s n ph m m i, nh ng ki n th c cơ s c a TTCK và
CKPS.
Hi n nay, các kênh truy n hình cũng ñang ph i h p v i cơ quan qu n lý ch ng khoán, các
ñ nh ch trung gian th trư ng th c hi n các chương trình ñào t o và ph bi n ki n th c trên
truy n hình ñã góp ph n ph bi n t o ñi u ki n cho nh ng ki n th c v ch ng khoán ñ n
ñư c v i công chúng.
Nh ng thông tin trên cho th y TTCK Vi t Nam ñã s n sàng cho ho t ñ ng ñào t o ngu n
nhân l c c n thi t khi phát tri n TTCKPS.
2.3.3 Đ u tư cơ s h t ng hi n ñ i ñáp ng tính ph c t p c a các CCPS.
Vi c giao d ch các CCPS ñòi h i ph i có m t cơ s h t ng k thu t hi n ñ i, nh t là h
th ng CNTT, do vi c giao d ch CCPS ph i ñư c kh p l nh liên t c, v i t c ñ cao. Vì v y,
vi c yêu c u m t h th ng CNTT hi n ñ i là không th tránh kh i, ñi ñôi v i vi c kh p l nh
17
- liên t c ñó là quá trình thanh toán bù tr , x lý giao d ch v i nhi u l nh mua, bán có th
ñư c x y ra cùng lúc. Như kinh nghi m phát tri n c a Singapore ñã ñưa cho chúng ta bài
h c kinh nghi m v s phát tri n các CCPS.
Theo quy lu t phát tri n chung c a TTTC nói chung và TTCK nói riêng thì vi c Vi t
Nam xây d ng và phát tri n CCPS trên TTCK là m t ñi u t t y u.
2.3.4 Xây d ng m t TTCK ñ l n ñáp ng yêu c u phát tri n CCPS.
Đ ñ t ñư c nh ng m c tiêu trên Vi t Nam c n có nh ng ñ nh hư ng phát tri n c th
như sau :
- Phát tri n TTCK d a trên tiêu chu n, thông l Qu c t , phù h p v i ñi u ki n th c t c a
Vi t Nam.
- Phát tri n TTCK ñ ng b , toàn di n, ho t ñ ng hi u qu , v n hành an toàn, lành m nh.
Phát tri n m t cách ñ ng b trên t t c các phân ño n c a th trư ng như th trư ng trái
phi u, c phi u, th trư ng v n tư nhân...
- Phát tri n s n ph m, m r ng nghi p v , ho t ñ ng kinh doanh, t ch c th c hi n các hình
th c giao d ch ph i ñ m b o vi c qu n tr r i ro, ñáp ng nhu c u c a công chúng ñ u tư,
thông l Qu c t và quy ñ nh pháp lu t.
- Phát tri n TTCK ph i g n k t v i phát tri n th trư ng v n, th trư ng ti n t , th trư ng
b o hi m.
Tóm l i, cho ñ n nay TTCKPS ñư c xem là c u trúc cao nh t c a TTCK, vì v y chúng ta
mu n có ñư c m t c u trúc th trư ng v ng ch c thì c n ph i có m t cơ s v ng ch c t
nh ng n n t ng ban ñ u là cơ s pháp lý ñi u ch nh ñ n nh ng c phi u, trái phi u cơ s t n
t i trên th trư ng và các h th ng h tr th trư ng.
2.4 XÂY D NG CƠ CH NGÂN HÀNG D LI U.
M t Ngân hàng d li u xây d ng c n ph i ñáp ng các yêu c u c th sau :
Các thông tin ñư c cung c p c p ph i ñ m b o tính chính xác và minh b ch.
Ngu n thông tin ph i rõ ràng và k p th i, các thông tin ph i ñư c tìm ki m d dàng.
Tính pháp lý c a các thông tin ñư c cung c p.
C nh báo nh ng r i ro có kh năng g p ph i ñ i v i các danh m c ñ u tư, các s n ph m
phái sinh...
Xây d ng mô hình phòng ng a r i ro tham kh o.
Phương pháp nh n di n nh ng r i ro ti m n trên th trư ng.
Ngoài ra, Ngân hàng d li u còn t o cơ h i cho các NĐT, nh ng nhà phân tích có th g p
nhau, trao ñ i, tìm ki m nh ng thông tin liên quan ñ n s n ph m danh m c ñ u tư.
M t nhi m v ñ t ra cũng r t quan tr ng ñ i v i Ngân hàng d li u này là cung c p
ngu n nhân l c có trình ñ hi u bi t sâu v CCPS và TTCKPS.
K t Lu n chương 2
Trong chương này tôi ti n hành phân tích th c tr ng ho t ñ ng c a TTCK trong th i gian
qua trên t t c các khía c nh t c ñ phát tri n, quy mô phát tri n c a TTCK, kh i lư ng c a
các công c cơ s , k t qu ñ t ñư c, nh ng h n ch còn t n t i và tình hình th c t ñang t n
18
- t i các giao d ch phái sinh, bài h c kinh nghi m c a các qu c gia ñi trư c t ñó rút ra ñư c
nh ng bài h c cho quá trình phát tri n CCPS...Cùng v i quy mô, ti m l c và nhu c u ñ u tư,
B o hi m, phân tán r i ro c a các NĐT và trong n n kinh t , c n s m xây d ng và phát tri n
các CCPS trên TTCK Vi t Nam.
CHƯƠNG 3
GI I PHÁP PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK VI T NAM
3.1. Đ NH HƯ NG PHÁT TRI N TTCK VI T NAM Đ N NĂM 2020.
M c tiêu c a ñ nh hư ng và chính sách huy ñ ng các ngu n l c tài chính giai ño n 2010-
2020 là:
Phát tri n toàn di n TTCK, c v quy mô và ch t lư ng ho t ñ ng, c cung và c u, ñưa
TTCK tr thành m t kênh huy ñ ng v n hi u qu , an toàn ñáp ng nhu c u v v n và nhu
c u ñ u tư c a xã h i.
M r ng quy mô c a TTCK, ph n ñ u ñưa t ng giá tr v n hóa th trư ng ñ t t 90% ñ n
110% GDP vào năm 2020. Đ ñ t ñư c k t qu như trên Vi t Nam c n :
- Thu h p th trư ng t do, yêu c u Công ty ñ i chúng th c hi n vi c ñăng ký, lưu ký ch ng
khoán.
- G n quá trình c ph n hóa, thoái v n c a nhà nư c t i các doanh nghi p nhà nư c
- Khuy n khích các Công ty ñ i chúng niêm y t ñăng ký giao d ch n u ñáp ng ñi u ki n.
L y TTCK là cơ s ñ phát tri n TTTC Vi t Nam
C ng c và hoàn thi n khuôn kh pháp lý
Phát tri n th trư ng trái phi u thành m t kênh huy ñ ng và phân b v n quan tr ng.
Tái c u trúc TTCK, hi n ñ i hóa cơ s h t ng ph c v th trư ng, h th ng giao d ch, h
th ng ñăng ký, lưu ký, thanh toán và bù tr .
T ng bư c hi n ñ i hóa các SGDCK, hai SGDCK ñư c phát tri n theo ñ nh hư ng sau :
- Phát tri n SGDCK thành ph H Chí Minh thành th trư ng giao d ch ch ng khoán t p
trung
- Phát tri n SGDCK Hà N i thành th trư ng giao d ch ch ng khoán theo phương th c th a
thu n
3.2 S C N THI T PH I PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH.
3.2.1 Phát tri n CCPS là t t y u khi mu n phát tri n b n v ng TTCK.
Phát tri n CCPS là t t y u cho xu th phát tri n c a TTCK, quá trình phát tri n CCPS tài
chính và ch ng khoán là ñi m ñ n t t y u c a m i TTTC và ch ng khoán trên th gi i.
Qúa trình phát tri n c a b t c m t th trư ng nào cũng là quá trình phát tri n t th p ñ n
cao và TTCK cũng không ph i là m t ngo i l , ñ n th i ñi m hi n t i TTPS ch ng khoán là
t ng cao nh t c a ki n trúc TTCK. Các h p ñ ng phái sinh v i công c cơ s là c phi u,
trái phi u ho c ch s ch ng khoán ph n ánh m c ñ phát tri n, tính ph c t p c a tri th c và
c u trúc kinh doanh ch ng khoán.
3.2.2 Nâng cao kh năng thanh kho n và ña d ng hóa s n ph m trên TTCK.
19
- CCPS ñư c bi t ñ n nhi u nh t như là nh ng công c nh m phòng tránh r i ro ñ i v i
các NĐT.
Phát tri n CCPS cũng là m t phương th c ñ tăng cư ng tính thanh kho n c a ch ng
khoán trên th trư ng và ñ ng th i cũng là cơ s ñ ña d ng hóa nh ng s n ph m c a TTCK.
Đa d ng hóa s n ph m thúc ñ y các NĐT tham gia vào th trư ng nhi u hơn, huy ñ ng
ngu n v n t m th i nhàn r i, m r ng cơ h i ñ u tư…mà còn t o tâm lý yên tâm cho các
NĐT khi quy t ñ nh ñ u tư và khi c n có th d dàng thu h i l i, ñi u ñó th hi n thông qua
tính thanh kho n cao c a c a TTCK. Vì v y, vi c phát tri n CCPS là m t gi i pháp t t y u
c a m t TTTC phát tri n.
3.2.3 M r ng và phát tri n ñ i tư ng tham gia vào TTCK.
Đ m r ng và phát tri n nhi u ñ i tư ng tham gia vào th trư ng hơn n a chính ph c n
s m s a ñ i ban hành các chính sách ưu ñãi v thu .
M r ng ñ i tư ng tham gia th trư ng c n t o cho th trư ng m t lư ng cung hàng hóa,
ch ng lo i hàng hóa nh t ñ nh ñáp ng nhi u nhu c u cũng như m c ñích c a ngư i tham gia
th trư ng
Chính ph c n s m ban hành các quy ñ nh pháp lý cho phép các Công ty ñ u tư ch ng
khoán m r ng ch c năng kinh doanh các nghi p v phái sinh trên th trư ng. Vì v y, m
r ng nghi p v phái sinh c a các CTCK làm tăng quy mô giá tr giao d ch v a t o ra s an
toàn và n ñ nh cho th trư ng.
3.3 GI I PHÁP PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK VI T NAM
3.3.1 Gi i pháp chung.
3.3.1.1 Xây d ng và hoàn thi n th ch , khung pháp lý v TTCK và giao d ch
phái sinh
Khung pháp lý v CCPS t i TTCK Vi t Nam h u như còn b tr ng.
Đ th c hi n ñư c m c tiêu xây d ng m t h th ng pháp lý ñ y ñ và ñ ng b các B
ngành liên quan c n ph i ti n hành so n th o, hoàn thi n và s a ñ i m t s n i dung cơ b n
sau :
M r ng ho t ñ ng trên TTCK, bao g m ho t ñ ng chào bán riêng l , chào bán và niêm
y t ch ng khoán c a pháp nhân nư c ngoài vào Vi t Nam và c a doanh nghi p Vi t Nam ra
nư c ngoài...
Ph m vi ñi u ch nh, ñ i tư ng áp d ng, công b thông tin.
Đ i v i CKPS cũng c n có nh ng quy ñ nh, hư ng d n c th , ñ i v i s n ph m phái
sinh hi n nay nh ng quy ñ nh v pháp lý v n còn thi u nhi u. Vì v y, C n lưu ý m t s v n
ñ cơ b n sau :
Ngoài ra, c n quy ñ nh rõ v trí, th m quy n c a cơ quan qu n lý tr c ti p th trư ng có
trách nhi m trong vi c duy trì m t TTCKPS an toàn, tr t t , công b ng và minh b ch.
Hư ng d n c th t ng hàng hóa phái sinh t phát hành, ñăng ký chào bán ñ n công b
thông tin…
3.3.1.2 Thông tin, tư v n công c phái sinh ñ n các NĐT.
20
nguon tai.lieu . vn
