Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Văn học: Phong cách nghệ thuật Nguyễn Huy Tưởng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN HUY PHÒNG PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT NGUYỄN HUY TƯỞNG Chuyên ngành: Lý luận Văn học Mã số: 62 22 32 01 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC 1 Hà Nội ­ 2014 Công trình được hoàn thành tại: Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ­ Đại học Quốc gia Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Thành Hưng TS. Nguyễn Văn Nam Phản biện 1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phản biện 2: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phản biện 3: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia chấm luận án tiến sĩ họp tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ­ Đại học Quốc gia Hà Nội. vào hồi giờ ngày tháng năm 2014 Có thể tìm hiểu luận án tại: 2 ­ Thư viện Quốc gia Việt Nam ­ Trung tâm Thông tin ­ Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Sự vận động, phát triển của một nền văn học được đánh dấu bằng sự xuất hiện, định hình của các tài năng văn học, các phong cách nghệ thuật độc đáo. Bởi khi một phong cách lớn ra đời, đó là một thời kỳ mới của văn học trong quá trình lịch sử. Vì thế việc nghiên cứu sáng tác của nhà văn dưới góc nhìn lý thuyết phong cách là hướng nghiên cứu cần thiết, có tính thời sự để nhận diện, khẳng định những nỗ lực sáng tạo của người nghệ sĩ trong việc tạo ra một lối viết, một phong cách riêng không lẫn với các cây bút cùng thời. Đồng thời qua việc nghiên cứu phong cách tác giả sẽ thấy được sự phong phú, đa dạng của đời sống văn chương, thấy được những dấu ấn của cả một giai đoạn, thời kỳ lịch sử. Trong đời sống lý luận, phê bình văn học hiện nay có sự xuất hiện, tồn tại của nhiều lý thuyết, khuynh hướng phê bình như: phê bình tự sự học, thông diễn học, văn hóa học, phê bình nữ quyền, hậu thực dân… Tuy nhiên để thấy được sự khác biệt, nổi bật trong cảm hứng, quan điểm sáng tác đến phương thức, bút pháp nghệ thuật của nhà văn… thì lối nghiên cứu, phê bình theo phong cách học vẫn là một hướng nghiên cứu phù hợp, có tính thực tiễn cần được vận dụng để thấy được vẻ đẹp khác lạ của những tác phẩm văn chương và sự sáng tạo, đóng góp của nhà văn đối với sự phát triển của văn học dân tộc, nhất là trong bối cảnh hiện nay có sự xuất hiện một lực lượng đông đảo các cây bút trẻ trong khi họ lại chưa định hình và tìm được cho mình một lối viết riêng để tạo nên một phong cách in dấu trong lòng bạn đọc. 3 1.2. Nhắc đến văn học Việt Nam thế kỷ XX không thể không nhắc tới những gương mặt tiêu biểu với phong cách độc đáo như Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao, Thạch Lam…và đặc biệt phải kể tới những sáng tác ấn tượng của Nguyễn Huy Tưởng. Nguyễn Huy Tưởng xuất hiện trên văn đàn khá muộn so với sự thành công của những bạn văn cùng thời. Nhưng với những bước tiến chậm mà chắc chắn, đĩnh đạc của một cây bút luôn nỗ lực vươn lên với niềm khát khao mãnh liệt muốn mượn văn chương để tỏ lòng yêu nước, “tô điểm cho non sông những tòa đài hoa lệ lộng lẫy nhất trần gian” (kịch Vũ Như Tô), đã thôi thúc và giúp nhà văn có được những tác phẩm xuất sắc với lối viết tài hoa. Bao trùm lên sáng tác của nhà văn là âm hưởng sử thi hùng tráng quyện hòa trong chất men say của lãng mạn, trữ tình với niềm cảm thức khôn nguôi về lịch sử dân tộc trong quá khứ, hiện tại với lòng yêu nước thiết tha, sâu nặng. 1.3. Tính từ tác phẩm đầu tay Vũ Như Tô đến cuốn tiểu thuyết cuối đời Sống mãi với Thủ đô, Nguyễn Huy Tưởng đã tạo ra một hành trình văn chương phong phú, đặc sắc. Lấy cảm hứng từ mạch nguồn lịch sử, nhà văn đã có những hư cấu, sáng tạo độc đáo mà cho đến nay những vấn đề đặt ra trong sáng tác của nhà văn như mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống; nghệ thuật với cường quyền; trách nhiệm của nhà văn với cuộc đời, với nghệ thuật; tài nghệ hư cấu, sáng tạo về đề tài lịch sử…vẫn thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu, phê bình và công chúng bạn đọc. 1.4. Nguyễn Huy Tưởng không chỉ là nhà văn mà còn là nhà văn hóa lớn của dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là một đề tài lớn, luôn gây được sự quan tâm, chú ý của nhiều nhà nghiên cứu với nhiều công trình khoa học, nhiều hội thảo, nhiều bài báo giới thiệu, tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của nhà văn ở nhiều góc độ, phương diện. Nhưng tiếp cận sáng tác của Nguyễn Huy Tưởng dưới góc nhìn của lý thuyết phong cách thì vẫn còn bỏ ngỏ, chưa được nhìn nhận một cách toàn diện, bao quát, có hệ thống. Vì thế, việc nghiên cứu phong cách nghệ thuật Nguyễn Huy Tưởng là công việc cần thiết để nhận chân và khẳng định dấu ấn sáng tạo, tài năng văn chương và những đóng góp to lớn của nhà văn đối với sự phát triển văn hóa, văn học nước nhà. 4 2. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu phong cách nghệ thuật của một tác giả, chúng tôi nghiên cứu toàn bộ quá trình sáng tác của nhà văn trong sự đối sánh với các tác giả cùng thời và sau này. Phong cách nghệ thuật tác giả thể hiện qua quan niệm sáng tác và những tác phẩm tiêu biểu, đỉnh cao. Nguyễn Huy Tưởng sáng tác trên nhiều thể loại với khối lượng tác phẩm đồ sộ nhưng chúng tôi tập trung nghiên cứu vào bốn thể loại lớn với những tác phẩm mà theo chúng tôi, chúng chứa đựng văn phong, cốt cách con người Nguyễn Huy Tưởng: Tiểu thuyết (Đêm hội Long Trì, An Tư, Sống mãi với Thủ đô); Kịch (Vũ Như Tô, Bắc Sơn, Những người ở lại, Luỹ hoa ­ kịch bản phim); Truyện thiếu nhi (Lá cờ thêu sáu chữ vàng, Tìm mẹ, An Dương Vương xây thành Ốc, Kể chuyện Quang Trung) và toàn bộ nhật ký của nhà văn. 3. Mục đích nghiên cứu Luận án tập trung tìm hiểu những vấn đề lý luận về phong cách trong nghiên cứu văn học, đặc biệt là vấn đề phong cách tác giả. Qua đó ứng dụng những lý thuyết của phong cách để tìm hiểu phong cách nghệ thuật Nguyễn Huy Tưởng, chỉ ra những nét độc đáo, nổi bật trong quan niệm của nhà văn về nghệ thuật và con người, trong cảm hứng sáng tạo, nội dung tư tưởng và bút pháp thể hiện. Từ đó luận án khẳng định những đóng góp của Nguyễn Huy Tưởng đối với sự phát triển của văn chương dân tộc. 4. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu phong cách của một tác giả văn học Việt Nam hiện đại, chúng tôi dựa trên phương pháp luận biện chứng, lịch sử của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, phân tích đánh giá tác giả, tác phẩm một cách khách quan, khoa học trong sự đối sánh với sự vận động và phát triển của nền văn học dân tộc. Bên cạnh đó, chúng tôi sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể làm công cụ cho việc định hướng thẩm bình và chỉ ra những vẻ đẹp trong sáng tác của nhà văn như: phương pháp tiếp cận thi pháp học, phương pháp nghiên cứu tiểu sử, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, Phương pháp nghiên cứu liên ngành. 5. Đóng góp mới của luận án 5 ... - tailieumienphi.vn