Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
PHẠM THẾ ANH
LẬP BIỂU THỂ TÍCH THÂN, CÀNH, NGỌN CHO MỘT SỐ LOÀI
CÂY KHAI THÁC PHỔ BIẾN TRONG RỪNG TỰ NHIÊN
VÙNG BẮC TRUNG BỘ VIỆT NAM
Chuyên ngành: Điều tra và quy hoạch rừng
Mã số: 62 62 02 08
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÂM NGHIỆP
HÀ NỘI – 2014
Luận án được hoàn thành tại:
Trường đại học lâm nghiệp – Xuân Mai – Chương Mỹ - Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Vũ Tiến Hinh
Phản biện 1: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Phản biện 2: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Phản biện 3: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại: ......
………………………………………………………………………………
Vào hồi …… giờ, ngày … tháng … năm 20 …
Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện quốc gia và thư viện trường Đại
học Lâm nghiệp
CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ
1) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang “Xác định một số đặc điểm
cơ bản của hình số tự nhiên làm cơ sở lập biểu thể tích cho một số loài cây đang được
khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn số tháng 11 năm 2011.
2) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang, Hoàng Xuân Y, Vũ Tiến
Hưng, Hoàng Văn Hoàn “Nghiên cứu phương pháp điều tra thể tích cành cho một
số loài cây đang được khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số tháng 11 năm 2011.
3) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang, Hoàng Xuân Y, Vũ Tiến
Hưng, Hoàng Văn Hoàn “Xác định tỷ lệ các loại gỗ lợi dụng thân cây cho một số
loài cây đang được khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn số tháng 11 năm 2011.
4) Phạm Thế Anh “Nghiên cứu đặc điểm hình số tự nhiên làm cơ sở lập biểu thể tích
thân, cành, ngọn một số loài cây khai thác phổ biến vùng Bắc trung bộ”. Tạp chí
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số 19 năm 2012.
5) Vũ Tiến Hưng, Phạm Thế Anh “Lựa chọn phương trình xác định thể tích thân
các loài cây khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên vùng Bắc trung bộ”. Tạp chí Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn số 20 năm 2012.
6) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Hoàng Xuân Y, Nguyễn Trọng Bình, Phạm
Ngọc Giao, Vũ Tiến Hưng, Vũ Thế Hồng, Đỗ Anh Tuân, Lê Tuấn Anh “ Xây
dựng biểu thể tích gỗ thân, cành, ngọn cây đứng cho một số loài cây khai thác chủ
yếu trong rừng tự nhiên ở Việt Nam”. Đề tài khoa học cấp bộ nghiệm thu năm 2012.
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Bắc trung bộ là một trong những vùng còn hoạt động khai thác bình thường ở rừng tự
nhiên hàng năm. Theo kế hoạch được phân bổ (Nguồn: thông báo 1481/BNN-TCLN ngày 6
tháng 5 năm 2013) riêng 3 tỉnh: Thừa Thiên - Huế, Quảng Bình, Nghệ An được khai thác
21000m3 gỗ rừng tự nhiên năm 2013. Khi lập kế hoạch điều chế hoặc thiết kế khai thác rừng
không chỉ cần số liệu trữ lượng mà quan trọng hơn cần biết thể tích thân cây cũng như một
số bộ phận chủ yếu từng cây cá lẻ thuộc đối tượng có thể cung cấp được. Để làm điều đó,
thực tiễn luôn sử dụng các bảng tra lập sẵn gọi chung là “Biểu thể tích”. Biểu thể tích dùng
cho các loài cây rừng tự nhiên Việt Nam đều được lập bằng phương pháp đường sinh thân
cây.
Phương pháp hệ đường sinh thân cây trong lập biểu thể tích mặc dù có cơ sở khoa
học rất chặt chẽ nhưng cũng có mặt hạn chế là phải dựa vào một số điều kiện nhất định. Khi
vận dụng cho một đối tượng nào đó, đặc biệt là rừng tự nhiên, các điều kiện này không phải
lúc nào cũng thỏa mãn. Kết quả kiểm tra cho thấy 13/34 loài cây vùng Bắc trung bộ có hình
số tự nhiên không độc lập với kích thước thân cây (chiếm 38%). Những loài cây này không
đủ điều kiện để lập biểu bằng phương pháp đường sinh. Mặt khác phương pháp dùng đường
sinh xác định thể tích thường cho độ chính xác thấp hơn phương pháp các hàm thể tích nên
việc lập một biểu mới khắc phục được các hạn chế nêu trên là đòi hỏi của lí luận và thực
tiễn hiện nay. Trước thực trạng vấn đề nêu trên, chúng tôi thực hiện đề tài “Lập biểu thể
tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây khai thác phổ biến trong rừng tự nhiên vùng
Bắc trung bộ Việt Nam”.
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.
Xây dựng được cơ sở khoa học cho phương pháp lập biểu dựa vào mối quan hệ giữa thể
tích với các nhân tố cấu thành thể tích thân hoặc bộ phận thân cây.
Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần bổ sung và minh họa nội dung giảng dạy môn khoa học
điều tra và sản lượng rừng trong các trường đại học có chuyên ngành lâm nghiệp ở Việt Nam.
Cung cấp thêm một công cụ để thực tiễn có thể lựa chọn sử dụng trong công tác điều tra
tài nguyên cũng như quản lí rừng tự nhiên ở vùng Bắc trung bộ sau này.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu chung: Góp phần bổ sung cơ sở lý luận và hoàn thiện hệ thống bảng
biểu phục vụ công tác kiểm kê tài nguyên và quản lí rừng tự nhiên theo hướng phát triển bền
vững.
Mục tiêu cụ thể:
2
- Đề xuất được phương pháp hệ lập biểu thể tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây
khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên ở vùng Bắc trung bộ bằng phương pháp tổng hợp.
- Xây dựng được biểu thể tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây khai thác phổ
biến ở vùng Bắc trung bộ thỏa mãn độ tin cậy đặt ra.
4. Những đóng ghóp mới của luận án
Phát hiện thêm một số đặc điểm hình dạng thân cây và bộ phận thân cây thuộc đối
tượng khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên.
Khẳng định quan hệ giữa thể tích thân cây với đường kính ngang ngực và chiều cao
rất chặt chẽ theo hàm Schumacher – Hall và xác định phương trình cụ thể cho 34 loài cây
khai thác phổ biến ở vùng Bắc trung bộ.
Khẳng định quan hệ rất chặt chẽ giữa thể tích gỗ dưới cành (vdc) với thể tích thân cây
(v) theo dạng tuyến tính bậc 1 và xác định được phương trình cụ thể cho 34 loài cây khai
thác phổ biến vùng Bắc trung bộ.
Xây dựng được biểu thể tích thân và bộ phận thân cây cũng như cành to thân cây cho
34 loài khai thác phổ biến vùng Bắc trung bộ.
5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giới hạn của đề tài.
- Phạm vi nghiên cứu: Các nội dung nghiên cứu được triển khai ở vùng Bắc Trung
Bộ. Trong đó, số liệu được thu thập ở những tỉnh đang có khai thác gỗ rừng tự nhiên, như
Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Nghệ An,....
- Đối tượng nghiên cứu là những cây ngả ở những địa điểm được cấp phép khai thác
gỗ. Số liệu lập biểu cũng như số liệu kiểm tra biểu được thu thập đồng thời ở trong cùng địa
điểm khai thác. Sau đó, với mỗi loài sẽ giữ lại 10 hoặc 15 cây điều tra cuối cùng làm tài liệu
kiểm tra biểu.
- Đối tượng điều tra là những cây thai thác và những cây đổ gẫy do khai thác, đường
kính thường từ 30cm trở lên. Tuy nhiên, luận văn có tham khảo thêm một số tài liệu cây ngả
có kích thước nhỏ để tìm hiểu khả năng ngoại suy kết quả cho cây có d
nguon tai.lieu . vn
BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
PHẠM THẾ ANH
LẬP BIỂU THỂ TÍCH THÂN, CÀNH, NGỌN CHO MỘT SỐ LOÀI
CÂY KHAI THÁC PHỔ BIẾN TRONG RỪNG TỰ NHIÊN
VÙNG BẮC TRUNG BỘ VIỆT NAM
Chuyên ngành: Điều tra và quy hoạch rừng
Mã số: 62 62 02 08
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÂM NGHIỆP
HÀ NỘI – 2014
Luận án được hoàn thành tại:
Trường đại học lâm nghiệp – Xuân Mai – Chương Mỹ - Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Vũ Tiến Hinh
Phản biện 1: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Phản biện 2: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Phản biện 3: …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại: ......
………………………………………………………………………………
Vào hồi …… giờ, ngày … tháng … năm 20 …
Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện quốc gia và thư viện trường Đại
học Lâm nghiệp
CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ
1) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang “Xác định một số đặc điểm
cơ bản của hình số tự nhiên làm cơ sở lập biểu thể tích cho một số loài cây đang được
khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn số tháng 11 năm 2011.
2) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang, Hoàng Xuân Y, Vũ Tiến
Hưng, Hoàng Văn Hoàn “Nghiên cứu phương pháp điều tra thể tích cành cho một
số loài cây đang được khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số tháng 11 năm 2011.
3) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Phùng Nhuệ Giang, Hoàng Xuân Y, Vũ Tiến
Hưng, Hoàng Văn Hoàn “Xác định tỷ lệ các loại gỗ lợi dụng thân cây cho một số
loài cây đang được khai thác chủ yếu ở rừng tự nhiên của Việt Nam”. Tạp chí Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn số tháng 11 năm 2011.
4) Phạm Thế Anh “Nghiên cứu đặc điểm hình số tự nhiên làm cơ sở lập biểu thể tích
thân, cành, ngọn một số loài cây khai thác phổ biến vùng Bắc trung bộ”. Tạp chí
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số 19 năm 2012.
5) Vũ Tiến Hưng, Phạm Thế Anh “Lựa chọn phương trình xác định thể tích thân
các loài cây khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên vùng Bắc trung bộ”. Tạp chí Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn số 20 năm 2012.
6) Vũ Tiến Hinh, Phạm Thế Anh, Hoàng Xuân Y, Nguyễn Trọng Bình, Phạm
Ngọc Giao, Vũ Tiến Hưng, Vũ Thế Hồng, Đỗ Anh Tuân, Lê Tuấn Anh “ Xây
dựng biểu thể tích gỗ thân, cành, ngọn cây đứng cho một số loài cây khai thác chủ
yếu trong rừng tự nhiên ở Việt Nam”. Đề tài khoa học cấp bộ nghiệm thu năm 2012.
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Bắc trung bộ là một trong những vùng còn hoạt động khai thác bình thường ở rừng tự
nhiên hàng năm. Theo kế hoạch được phân bổ (Nguồn: thông báo 1481/BNN-TCLN ngày 6
tháng 5 năm 2013) riêng 3 tỉnh: Thừa Thiên - Huế, Quảng Bình, Nghệ An được khai thác
21000m3 gỗ rừng tự nhiên năm 2013. Khi lập kế hoạch điều chế hoặc thiết kế khai thác rừng
không chỉ cần số liệu trữ lượng mà quan trọng hơn cần biết thể tích thân cây cũng như một
số bộ phận chủ yếu từng cây cá lẻ thuộc đối tượng có thể cung cấp được. Để làm điều đó,
thực tiễn luôn sử dụng các bảng tra lập sẵn gọi chung là “Biểu thể tích”. Biểu thể tích dùng
cho các loài cây rừng tự nhiên Việt Nam đều được lập bằng phương pháp đường sinh thân
cây.
Phương pháp hệ đường sinh thân cây trong lập biểu thể tích mặc dù có cơ sở khoa
học rất chặt chẽ nhưng cũng có mặt hạn chế là phải dựa vào một số điều kiện nhất định. Khi
vận dụng cho một đối tượng nào đó, đặc biệt là rừng tự nhiên, các điều kiện này không phải
lúc nào cũng thỏa mãn. Kết quả kiểm tra cho thấy 13/34 loài cây vùng Bắc trung bộ có hình
số tự nhiên không độc lập với kích thước thân cây (chiếm 38%). Những loài cây này không
đủ điều kiện để lập biểu bằng phương pháp đường sinh. Mặt khác phương pháp dùng đường
sinh xác định thể tích thường cho độ chính xác thấp hơn phương pháp các hàm thể tích nên
việc lập một biểu mới khắc phục được các hạn chế nêu trên là đòi hỏi của lí luận và thực
tiễn hiện nay. Trước thực trạng vấn đề nêu trên, chúng tôi thực hiện đề tài “Lập biểu thể
tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây khai thác phổ biến trong rừng tự nhiên vùng
Bắc trung bộ Việt Nam”.
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.
Xây dựng được cơ sở khoa học cho phương pháp lập biểu dựa vào mối quan hệ giữa thể
tích với các nhân tố cấu thành thể tích thân hoặc bộ phận thân cây.
Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần bổ sung và minh họa nội dung giảng dạy môn khoa học
điều tra và sản lượng rừng trong các trường đại học có chuyên ngành lâm nghiệp ở Việt Nam.
Cung cấp thêm một công cụ để thực tiễn có thể lựa chọn sử dụng trong công tác điều tra
tài nguyên cũng như quản lí rừng tự nhiên ở vùng Bắc trung bộ sau này.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu chung: Góp phần bổ sung cơ sở lý luận và hoàn thiện hệ thống bảng
biểu phục vụ công tác kiểm kê tài nguyên và quản lí rừng tự nhiên theo hướng phát triển bền
vững.
Mục tiêu cụ thể:
2
- Đề xuất được phương pháp hệ lập biểu thể tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây
khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên ở vùng Bắc trung bộ bằng phương pháp tổng hợp.
- Xây dựng được biểu thể tích thân, cành, ngọn cho một số loài cây khai thác phổ
biến ở vùng Bắc trung bộ thỏa mãn độ tin cậy đặt ra.
4. Những đóng ghóp mới của luận án
Phát hiện thêm một số đặc điểm hình dạng thân cây và bộ phận thân cây thuộc đối
tượng khai thác phổ biến ở rừng tự nhiên.
Khẳng định quan hệ giữa thể tích thân cây với đường kính ngang ngực và chiều cao
rất chặt chẽ theo hàm Schumacher – Hall và xác định phương trình cụ thể cho 34 loài cây
khai thác phổ biến ở vùng Bắc trung bộ.
Khẳng định quan hệ rất chặt chẽ giữa thể tích gỗ dưới cành (vdc) với thể tích thân cây
(v) theo dạng tuyến tính bậc 1 và xác định được phương trình cụ thể cho 34 loài cây khai
thác phổ biến vùng Bắc trung bộ.
Xây dựng được biểu thể tích thân và bộ phận thân cây cũng như cành to thân cây cho
34 loài khai thác phổ biến vùng Bắc trung bộ.
5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giới hạn của đề tài.
- Phạm vi nghiên cứu: Các nội dung nghiên cứu được triển khai ở vùng Bắc Trung
Bộ. Trong đó, số liệu được thu thập ở những tỉnh đang có khai thác gỗ rừng tự nhiên, như
Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Nghệ An,....
- Đối tượng nghiên cứu là những cây ngả ở những địa điểm được cấp phép khai thác
gỗ. Số liệu lập biểu cũng như số liệu kiểm tra biểu được thu thập đồng thời ở trong cùng địa
điểm khai thác. Sau đó, với mỗi loài sẽ giữ lại 10 hoặc 15 cây điều tra cuối cùng làm tài liệu
kiểm tra biểu.
- Đối tượng điều tra là những cây thai thác và những cây đổ gẫy do khai thác, đường
kính thường từ 30cm trở lên. Tuy nhiên, luận văn có tham khảo thêm một số tài liệu cây ngả
có kích thước nhỏ để tìm hiểu khả năng ngoại suy kết quả cho cây có d