Xem mẫu
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
C«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh
t¹i Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
LƯU NGỌC CẢNH
Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. TrÞnh TiÕn ViÖt
CÁC HÌNH PHẠT VÀ BIỆN PHÁP TƯ PHÁP ÁP
DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN
PHẠM TỘI THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
Ph¶n biÖn 1:
(Trên cơ sở nghiên cứu số liệu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội)
Chuyên ngành : Luật hình sự
Mã số
Ph¶n biÖn 2:
: 60 38 40
LuËn v¨n ®-îc b¶o vÖ t¹i Héi ®ång chÊm luËn v¨n, häp t¹i
Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi.
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2010
Vµo håi ..... giê ....., ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2010.
Cã thÓ t×m hiÓu luËn v¨n
t¹i Trung t©m t- liÖu - Th- viÖn §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
Trung t©m t- liÖu - Khoa LuËt §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
môc lôc cña luËn v¨n
Trang
Trang phô b×a
Lêi cam ®oan
Môc lôc
Danh môc c¸c b¶ng
Më ®Çu
Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh
2.1.1.
2.1.2.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
1
10
1.1.2.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
10
10
20
29
29
98
thµnh niªn ph¹m téi
3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.2.
38
3.2.1.
38
41
3.2.2.
3.2.3.
47
3.2.4.
quy ®Þnh cña bé luËt h×nh sù n¨m 1999 vµ
thùc tiÔn ¸p dông trªn ®Þa bµn thµnh phè
3.2.5.
Hµ Néi
C¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn
ph¹m téi theo quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999
74
vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a
34
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo
2.1.
69
cña bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t
t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ®èi t-îng nµy
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m - sinh lý cña ng-êi ch-a thµnh niªn
ph¹m téi
C¸c nguyªn t¾c xö lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi vµ ph©n biÖt chóng víi c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh
ng-êi ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi víi biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt
Ch-¬ng 2: c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
47
55
69
N©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh
niªn ph¹m téi, c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p
1.1.
1.1.1.
C¸c h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
C¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Thùc tiÔn ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi
Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ, v¨n hãa, kinh tÕ - x· héi cña thµnh phè
Hµ Néi
T×nh h×nh ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi
Ch-¬ng 3: Hoµn thiÖn ph¸p luËt vµ MéT Sè gi¶i ph¸p
47
Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh
ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt
Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
Gi¶i ph¸p söa ®æi, bæ sung nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt
Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh cña bé
luËt h×nh sù n¨m 1999 vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt
Nam liªn quan ®Õn c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
T¨ng c-êng h-íng dÉn b¶o ®¶m thùc hiÖn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ®¹t hiÖu qu¶
X©y dùng ®éi ngò ThÈm ph¸n chuyªn tr¸ch gi¶i quyÕt ¸n ng-êi ch-a thµnh
niªn ph¹m téi vµ nghiªn cøu thµnh lËp Tßa ¸n ng-êi ch-a thµnh niªn
T¨ng c-êng xö lý chuyÓn h-íng ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
téi sang ¸p dông biÖn ph¸p t- ph¸p hoÆc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù
N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c t¸i hßa nhËp céng ®ång cho ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
KÕt luËn
Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o
98
98
102
117
117
125
127
132
138
141
145
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong nh÷ng n¨m võa qua, nÒn kinh tÕ cña c¶ n-íc ®· cã nh÷ng khëi s¾c
®¸ng mõng, tõ ®ã cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®êi sèng cña toµn bé nh©n d©n
c¶ n-íc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc ®· ®¹t ®-îc, chóng ta cßn gÆp
nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc to lín ®Æt ra víi toµn §¶ng vµ toµn d©n, ®Æc biÖt lµ
c¸c thµnh phè lín vµ nhÊt lµ sau khi Hµ Néi ®-îc më réng ra bao trïm lªn toµn bé
tØnh Hµ T©y, huyÖn Mª Linh vµ bèn x· thuéc huyÖn L-¬ng S¬n tØnh Hßa B×nh.
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra lµ viÖc ng-êi ch-a thµnh niªn lµm tr¸i ph¸p
luËt vµ ph¹m téi kh«ng cßn lµ hiÖn t-îng mang tÝnh chÊt ®iÓm nãng t¹i mét vµi ®Þa
ph-¬ng, ®« thÞ cã nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao mµ ®· phæ biÕn trªn nhiÒu tØnh,
thµnh phè trong c¶ n-íc ta. §Æc biÖt, ®iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc hiÖn kh«ng chØ trÎ hãa vÒ ®é tuæi, sù
tinh vi, x¶o quyÖt trong hµnh vi, sù gia t¨ng vÒ sè l-îng mµ tÝnh tæ chøc cña lo¹i
téi ph¹m nµy ngµy cµng chÆt chÏ, khuynh h-íng ph¹m c¸c téi cã sö dông b¹o lùc
gia t¨ng, tô tËp ¨n ch¬i th¸c lo¹n hoÆc h×nh thµnh c¸c b¨ng nhãm téi ph¹m cã tæ
chøc, tæ chøc c¸c vô ®¸nh nhau, c-íp giËt, giÕt ng-êi, sö dông ma tóy hÕt søc
nghiªm träng, g©y mÊt trËt tù an toµn x· héi vµ ¶nh h-ëng xÊu ®Õn thuÇn phong
mü tôc, ®Õn d- luËn x· héi. NhiÒu lo¹i sè téi ph¹m mµ tr-íc ®©y ng-êi ch-a thµnh
niªn kh«ng thùc hiÖn, th× nay cã xu h-íng t¨ng nhanh nh- nhãm téi ph¹m vÒ ma
tóy, téi giÕt ng-êi, cè ý g©y th-¬ng tÝch, c-íp tµi s¶n, hiÕp d©m, chèng ng-êi thi
hµnh c«ng vô, g©y rèi trËt tù c«ng céng... lµm nhøc nhèi x· héi, g©y hoang mang,
lo l¾ng trong nh©n d©n víi ®Æc ®iÓm lµ tÝnh chÊt b¨ng, nhãm vµ cã sö dông b¹o
lùc. VÝ dô: n¨m 2006 trÎ em d-íi 14 tuæi cã gÇn 8.000 vô vi ph¹m ph¸p luËt,
chiÕm ®Õn 70% téi ph¹m vÞ thµnh niªn vµ n¨m 2007, 2008, 2009 th× trung b×nh
còng chiÕm h¬n 8.100 vô vi ph¹m ph¸p luËt; v.v... Con sè nµy lµ mét lêi c¶nh b¸o
vÒ t×nh tr¹ng trÎ em løa tuæi vÞ thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt vµ ph¹m téi. Cßn xÐt
kh¸c cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, viÖc lµm, vÒ gi¸o dôc... ®Òu cã quan ®iÓm tiÕp cËn
riªng ®èi víi ®èi t-îng trÎ em. Ph¸p luËt h×nh sù, ph¸p luËt tè tông h×nh sù... còng cã
nhiÒu néi dung ®iÒu chØnh ®Æc biÖt ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi. Trong
thùc tiÔn ho¹t ®éng, c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, trong ®ã ®Æc biÖt lµ Tßa ¸n ®· ¸p
dông chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo c¸c nguyªn t¾c
vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t
®-îc, phÇn nµo vÉn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®èi víi
c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n
cña t×nh tr¹ng trªn lµ do c¸c c¬ quan ¸p dông ph¸p luËt ch-a nhËn thøc ®-îc ®Çy ®ñ
c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi nãi chung, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c h×nh
ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi nãi riªng.
Ngoµi ra, c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù vÒ vÊn ®Ò nµy cßn mét sè h¹n chÕ, v-íng
m¾c nhÊt ®Þnh, ch-a ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu cña thùc tiÔn x· héi. TÊt c¶ nh÷ng
®iÒu nµy ®· lµm gi¶m ®i hiÖu qu¶ cuéc ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m do ng-êi
ch-a thµnh niªn thùc hiÖn, còng nh- viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n-íc
®èi víi ®èi t-îng ®Æc thï nµy.
Thêi gian võa qua, trªn s¸ch b¸o ph¸p lý ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh viÕt vÒ ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi, nh-ng còng chØ dõng l¹i ë tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, ë viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh téi ph¹m do ng-êi ch-a
thµnh niªn thùc hiÖn vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng d-íi gãc ®é téi
ph¹m häc hoÆc ë c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau mµ ch-a cã mét c«ng tr×nh nµo ®i s©u
vµo nghiªn cøu riªng biÖt, ®éc lËp vµ d-íi gãc ®é ph¸p lý h×nh sù - chuyªn vÒ c¸c
h×nh ph¹t, nhÊt lµ c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
trong thêi gian gÇn ®©y trªn mét ®Þa bµn cô thÓ lµ thµnh phè Hµ Néi. §Æc biÖt,
nh»m t¨ng c-êng kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c h×nh ph¹t kh«ng ph¶i lµ h×nh ph¹t tï, h¹n
chÕ ¸p dông h×nh ph¹t tï, ®ång thêi söa ®æi, bæ sung c¸c nguyªn t¾c xö lý ®èi t-îng nµy
riªng trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, nÕu n¨m 2008 cã 225 vô ¸n vµ 313 bÞ c¸o lµ
ng-êi ch-a thµnh niªn th× ®Õn n¨m 2009 lµ 252 vô ¸n vµ 303 bÞ c¸o; v.v...
ChÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®èi víi
theo h-íng bæ sung thªm mét sè nguyªn t¾c xö lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch ®Êu tranh phßng,
héi ®· bæ sung theo h-íng nhÊn m¹nh néi dung "Khi ¸p dông h×nh ph¹t ®èi víi
chèng téi ph¹m ë n-íc ta. Ph¸p luËt vÒ viÖc b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em, c¸c quy ®Þnh
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cÇn h¹n chÕ ¸p dông h×nh ph¹t tï". ViÖc bæ sung
®· ®-îc ghi nhËn trong C«ng -íc QuyÒn trÎ em vµ c¸c chuÈn mùc quèc tÕ kh¸c,
LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Bé luËt h×nh sù ngµy 19/6/2009 cña Quèc
nµy më ra kh¶ n¨ng ®Ó cho ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cã thÓ sím tù c¶i t¹o,
Thanh, thiÕu niªn lµm tr¸i ph¸p luËt - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, Nxb ChÝnh trÞ
gi¸o dôc t¹i x· héi ®Ó trë thµnh ng-êi cã Ých cho gia ®×nh vµ céng ®ång.
Quèc gia, Hµ Néi, 2002; v.v...
ChÝnh v× nh÷ng lÏ trªn, häc viªn quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "C¸c h×nh ph¹t
Bªn c¹nh ®ã, d-íi gãc ®é khoa häc cho thÊy míi cã mét sè c«ng tr×nh ë cÊp
vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt
®é luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc nh-ng d-íi khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù hoÆc téi ph¹m
h×nh sù ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè
häc hay xem xÐt néi dung vÊn ®Ò trong t-¬ng quan víi nhiÒu néi dung kh¸c nh-
Hµ Néi)" lµm luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc cña m×nh.
quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, lÞch sö vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh
2. T×nh h×nh nghiªn cøu vµ ®iÓm míi vÒ mÆt khoa häc cña luËn v¨n
niªn: 1) §µo ThÞ Nga, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
Thêi gian qua, ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®· cã mét sè c«ng tr×nh khoa häc ®Ò cËp
téi, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 1997; 2) TrÇn V¨n
trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ®Ò tµi nµy hoÆc xem xÐt nã trong t-¬ng quan lµ mét phÇn,
Dòng, Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trong luËt h×nh sù
môc trong c¸c gi¸o tr×nh, s¸ch chuyªn kh¶o, b×nh luËn hoÆc ®Ò cËp chung khi nghiªn
ViÖt Nam, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 2003; 3)
cøu vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t nãi chung, hoÆc trong néi dung tr¸ch nhiÖm h×nh
NguyÔn Minh Khuª, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi hay d-íi gãc ®é téi ph¹m häc - phßng ngõa
téi, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2007; v.v...
téi ph¹m do ®èi t-îng ®Æc thï nµy thùc hiÖn; v.v...
Cßn vÒ c¸c c«ng tr×nh d-íi d¹ng bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc ph¸p lý
Tr-íc hÕt, vÒ gi¸o tr×nh, s¸ch chuyªn kh¶o, b×nh luËn cã c¸c c«ng tr×nh sau:
cã thÓ kÓ ®Õn c¸c c«ng tr×nh sau: 1) GS.TSKH. Lª C¶m, TS. §ç ThÞ Ph-îng, T- ph¸p
1) A.I. §«n-g«-va, Nh÷ng khÝa c¹nh t©m lý - x· héi vÒ t×nh tr¹ng ph¹m téi cña
h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn: Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù, tè tông h×nh
ng-êi ch-a thµnh niªn, Nxb S¸ch ph¸p lý, Matxc¬va, 1981, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi,
sù, téi ph¹m häc vµ so s¸nh luËt häc, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 20-10/2004 (PhÇn
1987; 2) TS. TrÞnh Quèc To¶n, "Ch-¬ng XVIII - Nh÷ng ®Æc thï vÒ tr¸ch nhiÖm
thø I. Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù); 2) ThS. TrÇn V¨n Dòng, QuyÕt ®Þnh h×nh
h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi", Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù
ph¹t trong tr-êng hîp ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ LuËt häc, sè 5/2000;
ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001, t¸i b¶n n¨m 2003,
3) TS. D-¬ng TuyÕt Miªn, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
2007 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TSKH. Lª C¶m chñ biªn); 3) TS. Hoµng V¨n Hïng,
téi, T¹p chÝ LuËt häc, sè 4/2002; 4) TS. Tr-¬ng Minh M¹nh, Ph©n lo¹i téi ph¹m víi
"Ch-¬ng XVI - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi",
viÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn, T¹p chÝ KiÓm s¸t, sè
Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi,
8/2002; 5) ThS. Hoµng ThÞ Liªn, Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn
2000 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TS. NguyÔn Ngäc Hßa chñ biªn); 4) PGS.TS. TrÇn
ph¹m téi, T¹p chÝ KiÓm s¸t, sè 4/2000; 6) TS. TrÇn V¨n LuyÖn, Nh÷ng ®iÓm míi vÒ
§×nh Nh·, "Ch-¬ng XXIV - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn
chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n,
ph¹m téi", Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n,
sè 12/2000; 7) ThS. §Æng Thanh S¬n, Ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ t- ph¸p ng-êi ch-a
Hµ Néi, 2003 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TS. Vâ Kh¸nh Vinh chñ biªn); 5) GS.TS.
thµnh niªn, Sè chuyªn ®Ò cña T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, sè 20 (136), th¸ng
NguyÔn Xu©n Yªm, "Ch-¬ng 27 - Phßng ngõa c¸c téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh
12/2008; 8) ThS. §oµn TÊn Minh, Bµn vÒ ph¹m vi sö dông thuËt ng÷ "ng-êi ch-a
niªn g©y ra", Trong s¸ch: Téi ph¹m häc hiÖn ®¹i vµ phßng ngõa téi ph¹m, Nxb C«ng
thµnh niªn ph¹m téi", T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 9(5)/2008; v.v...
an nh©n d©n, Hµ Néi, 2001; 6) ThS. TrÞnh §×nh ThÓ, ¸p dông chÝnh s¸ch h×nh sù
Tuy nhiªn, hiÖn nay trong khoa häc luËt h×nh sù ViÖt Nam vÉn ch-a cã c«ng
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, Nxb T- ph¸p, Hµ Néi, 2006; 7) TS. Vò §øc
tr×nh nµo ®Ò cËp mét c¸ch cã hÖ thèng, ®ång bé vµ toµn diÖn vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ
KhiÓn, Bïi H÷u Hïng, Ph¹m Xu©n ChiÕn, §ç V¨n H¸n, TrÇn Phµn, Phßng ngõa
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi (nhÊt lµ viÖc ¸p
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi, 1987; 8) TrÇn §øc Ch©m,
dông c¸c biÖn ph¸p nµy) vµ trªn mét ®Þa bµn cô thÓ - thµnh phè Hµ Néi vµ ®Æc biÖt
lµ ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sÜ ®óng nh- tªn gäi cña ®Ò tµi - C¸c h×nh ph¹t vµ
6) §Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam, còng nh-
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh
c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy (vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ
sù ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi).
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi).
Do ®ã, víi t- c¸ch lµ mét thÈm ph¸n hiÖn ®ang c«ng t¸c t¹i Tßa H×nh sù, Tßa ¸n
3.2. §èi t-îng nghiªn cøu
nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi, viÖc lùa chän ®Ò tµi nµy còng chÝnh lµ nhiÖm vô cña
§èi t-îng nghiªn cøu cña luËn v¨n ®óng nh- tªn gäi cña nã - c¸c h×nh ph¹t vµ
ng-êi thÈm ph¸n ®Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh sù
ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh
ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi).
niªn ph¹m téi, ®ång thêi ®-a ra nh÷ng kiÕn nghÞ kh¶ thi, tiÕn tíi x©y dùng mét hÖ
thèng c¸c chÝnh s¸ch h×nh sù vµ gi¶i ph¸p nhÊt qu¸n trong ph¸p luËt vµ trong nhËn
thøc vÒ téi ph¹m cña ng-êi ch-a thµnh niªn, vÒ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ,
®Æc biÖt lµ h×nh ph¹t vµ c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p, qua ®ã gãp phÇn ®Êu tranh cã hiÖu
qu¶ ®Ó phßng, chèng c¸c téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc hiÖn trªn ®Þa bµn
thµnh phè Hµ Néi.
3. Ph¹m vi vµ ®èi t-îng nghiªn cøu
3.1. Ph¹m vi nghiªn cøu
LuËn v¨n nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý c¬ b¶n
vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
téi nh- sau:
1) Kh¸i niÖm ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m - sinh lý
vµ c¸c nguyªn t¾c xö lý ®èi t-îng nµy;
2) Kh¸i niÖm, nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p
¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi;
4. C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn vµ c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
4.1. C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn
C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm
cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ h×nh ph¹t vµ c¶i t¹o con
ng-êi; c¸c quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ ph¸p luËt nãi chung, chÝnh
s¸ch h×nh sù nãi riªng, ®Æc biÖt lµ c¸c quan ®iÓm, t- t-ëng vÒ c¶i t¹o, gi¸o dôc,
phßng ngõa téi ph¹m ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn, còng nh- viÖc ¸p dông c¸c
h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ®èi t-îng nµy.
4.2. C¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Æc thï, phæ biÕn cña khoa häc
luËt h×nh sù nh-: ph©n tÝch, tæng hîp vµ thèng kª x· héi häc, ph-¬ng ph¸p so
s¸nh, ®èi chiÕu, ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra ¸n ®iÓn h×nh ®Ó ph©n tÝch c¸c tri thøc khoa
häc luËt h×nh sù vµ luËn chøng c¸c vÊn ®Ò khoa häc cÇn nghiªn cøu.
5. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn v¨n
3) Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t víi biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng cña luËn v¨n lµ ë chç - t¸c gi¶ ®· lµm râ
thµnh niªn ph¹m téi vµ ph©n biÖt chóng víi c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ng-êi
mét sè vÊn ®Ò chung ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p
ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt;
t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ®èi t-îng nµy; ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t víi biÖn ph¸p t-
4) Ph©n tÝch nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam n¨m 1999 vµ v¨n
ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ víi chÕ tµi hµnh chÝnh; ph©n tÝch
b¶n h-íng dÉn thi hµnh vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi
nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t-
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi.
ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ thùc tiÔn ¸p dông trªn ®Þa
5) Ph©n tÝch thùc tiÔn ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi
bµn thµnh phè Hµ Néi. Trªn c¬ së nµy, luËn v¨n ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi trong thêi gian
hiÖu qu¶ ¸p dông mét sè quy ®Þnh t-¬ng øng vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t-
05 gÇn ®©y (2005-2009), qua ®ã chØ ra mét sè v-íng m¾c, tån t¹i trong c«ng t¸c
ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ë khÝa c¹nh lËp ph¸p vµ viÖc ¸p dông
xÐt xö vµ c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n;
trong thùc tiÔn.
nguon tai.lieu . vn
KHOA LUẬT
C«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh
t¹i Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
LƯU NGỌC CẢNH
Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. TrÞnh TiÕn ViÖt
CÁC HÌNH PHẠT VÀ BIỆN PHÁP TƯ PHÁP ÁP
DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN
PHẠM TỘI THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
Ph¶n biÖn 1:
(Trên cơ sở nghiên cứu số liệu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội)
Chuyên ngành : Luật hình sự
Mã số
Ph¶n biÖn 2:
: 60 38 40
LuËn v¨n ®-îc b¶o vÖ t¹i Héi ®ång chÊm luËn v¨n, häp t¹i
Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi.
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2010
Vµo håi ..... giê ....., ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2010.
Cã thÓ t×m hiÓu luËn v¨n
t¹i Trung t©m t- liÖu - Th- viÖn §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
Trung t©m t- liÖu - Khoa LuËt §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
môc lôc cña luËn v¨n
Trang
Trang phô b×a
Lêi cam ®oan
Môc lôc
Danh môc c¸c b¶ng
Më ®Çu
Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh
2.1.1.
2.1.2.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
1
10
1.1.2.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
10
10
20
29
29
98
thµnh niªn ph¹m téi
3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.2.
38
3.2.1.
38
41
3.2.2.
3.2.3.
47
3.2.4.
quy ®Þnh cña bé luËt h×nh sù n¨m 1999 vµ
thùc tiÔn ¸p dông trªn ®Þa bµn thµnh phè
3.2.5.
Hµ Néi
C¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn
ph¹m téi theo quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999
74
vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a
34
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo
2.1.
69
cña bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t
t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ®èi t-îng nµy
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m - sinh lý cña ng-êi ch-a thµnh niªn
ph¹m téi
C¸c nguyªn t¾c xö lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi vµ ph©n biÖt chóng víi c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh
ng-êi ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi víi biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt
Ch-¬ng 2: c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
47
55
69
N©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh
niªn ph¹m téi, c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p
1.1.
1.1.1.
C¸c h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
C¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Thùc tiÔn ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi
Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ, v¨n hãa, kinh tÕ - x· héi cña thµnh phè
Hµ Néi
T×nh h×nh ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi
Ch-¬ng 3: Hoµn thiÖn ph¸p luËt vµ MéT Sè gi¶i ph¸p
47
Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh
ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt
Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
Gi¶i ph¸p söa ®æi, bæ sung nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt
Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh cña bé
luËt h×nh sù n¨m 1999 vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt
Nam liªn quan ®Õn c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
T¨ng c-êng h-íng dÉn b¶o ®¶m thùc hiÖn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ®¹t hiÖu qu¶
X©y dùng ®éi ngò ThÈm ph¸n chuyªn tr¸ch gi¶i quyÕt ¸n ng-êi ch-a thµnh
niªn ph¹m téi vµ nghiªn cøu thµnh lËp Tßa ¸n ng-êi ch-a thµnh niªn
T¨ng c-êng xö lý chuyÓn h-íng ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
téi sang ¸p dông biÖn ph¸p t- ph¸p hoÆc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù
N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c t¸i hßa nhËp céng ®ång cho ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi
KÕt luËn
Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o
98
98
102
117
117
125
127
132
138
141
145
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong nh÷ng n¨m võa qua, nÒn kinh tÕ cña c¶ n-íc ®· cã nh÷ng khëi s¾c
®¸ng mõng, tõ ®ã cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®êi sèng cña toµn bé nh©n d©n
c¶ n-íc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc ®· ®¹t ®-îc, chóng ta cßn gÆp
nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc to lín ®Æt ra víi toµn §¶ng vµ toµn d©n, ®Æc biÖt lµ
c¸c thµnh phè lín vµ nhÊt lµ sau khi Hµ Néi ®-îc më réng ra bao trïm lªn toµn bé
tØnh Hµ T©y, huyÖn Mª Linh vµ bèn x· thuéc huyÖn L-¬ng S¬n tØnh Hßa B×nh.
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra lµ viÖc ng-êi ch-a thµnh niªn lµm tr¸i ph¸p
luËt vµ ph¹m téi kh«ng cßn lµ hiÖn t-îng mang tÝnh chÊt ®iÓm nãng t¹i mét vµi ®Þa
ph-¬ng, ®« thÞ cã nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao mµ ®· phæ biÕn trªn nhiÒu tØnh,
thµnh phè trong c¶ n-íc ta. §Æc biÖt, ®iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc hiÖn kh«ng chØ trÎ hãa vÒ ®é tuæi, sù
tinh vi, x¶o quyÖt trong hµnh vi, sù gia t¨ng vÒ sè l-îng mµ tÝnh tæ chøc cña lo¹i
téi ph¹m nµy ngµy cµng chÆt chÏ, khuynh h-íng ph¹m c¸c téi cã sö dông b¹o lùc
gia t¨ng, tô tËp ¨n ch¬i th¸c lo¹n hoÆc h×nh thµnh c¸c b¨ng nhãm téi ph¹m cã tæ
chøc, tæ chøc c¸c vô ®¸nh nhau, c-íp giËt, giÕt ng-êi, sö dông ma tóy hÕt søc
nghiªm träng, g©y mÊt trËt tù an toµn x· héi vµ ¶nh h-ëng xÊu ®Õn thuÇn phong
mü tôc, ®Õn d- luËn x· héi. NhiÒu lo¹i sè téi ph¹m mµ tr-íc ®©y ng-êi ch-a thµnh
niªn kh«ng thùc hiÖn, th× nay cã xu h-íng t¨ng nhanh nh- nhãm téi ph¹m vÒ ma
tóy, téi giÕt ng-êi, cè ý g©y th-¬ng tÝch, c-íp tµi s¶n, hiÕp d©m, chèng ng-êi thi
hµnh c«ng vô, g©y rèi trËt tù c«ng céng... lµm nhøc nhèi x· héi, g©y hoang mang,
lo l¾ng trong nh©n d©n víi ®Æc ®iÓm lµ tÝnh chÊt b¨ng, nhãm vµ cã sö dông b¹o
lùc. VÝ dô: n¨m 2006 trÎ em d-íi 14 tuæi cã gÇn 8.000 vô vi ph¹m ph¸p luËt,
chiÕm ®Õn 70% téi ph¹m vÞ thµnh niªn vµ n¨m 2007, 2008, 2009 th× trung b×nh
còng chiÕm h¬n 8.100 vô vi ph¹m ph¸p luËt; v.v... Con sè nµy lµ mét lêi c¶nh b¸o
vÒ t×nh tr¹ng trÎ em løa tuæi vÞ thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt vµ ph¹m téi. Cßn xÐt
kh¸c cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, viÖc lµm, vÒ gi¸o dôc... ®Òu cã quan ®iÓm tiÕp cËn
riªng ®èi víi ®èi t-îng trÎ em. Ph¸p luËt h×nh sù, ph¸p luËt tè tông h×nh sù... còng cã
nhiÒu néi dung ®iÒu chØnh ®Æc biÖt ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi. Trong
thùc tiÔn ho¹t ®éng, c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, trong ®ã ®Æc biÖt lµ Tßa ¸n ®· ¸p
dông chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo c¸c nguyªn t¾c
vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t
®-îc, phÇn nµo vÉn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®èi víi
c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n
cña t×nh tr¹ng trªn lµ do c¸c c¬ quan ¸p dông ph¸p luËt ch-a nhËn thøc ®-îc ®Çy ®ñ
c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a
thµnh niªn ph¹m téi nãi chung, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c h×nh
ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi nãi riªng.
Ngoµi ra, c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù vÒ vÊn ®Ò nµy cßn mét sè h¹n chÕ, v-íng
m¾c nhÊt ®Þnh, ch-a ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu cña thùc tiÔn x· héi. TÊt c¶ nh÷ng
®iÒu nµy ®· lµm gi¶m ®i hiÖu qu¶ cuéc ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m do ng-êi
ch-a thµnh niªn thùc hiÖn, còng nh- viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n-íc
®èi víi ®èi t-îng ®Æc thï nµy.
Thêi gian võa qua, trªn s¸ch b¸o ph¸p lý ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh viÕt vÒ ng-êi
ch-a thµnh niªn ph¹m téi, nh-ng còng chØ dõng l¹i ë tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, ë viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh téi ph¹m do ng-êi ch-a
thµnh niªn thùc hiÖn vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng d-íi gãc ®é téi
ph¹m häc hoÆc ë c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau mµ ch-a cã mét c«ng tr×nh nµo ®i s©u
vµo nghiªn cøu riªng biÖt, ®éc lËp vµ d-íi gãc ®é ph¸p lý h×nh sù - chuyªn vÒ c¸c
h×nh ph¹t, nhÊt lµ c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
trong thêi gian gÇn ®©y trªn mét ®Þa bµn cô thÓ lµ thµnh phè Hµ Néi. §Æc biÖt,
nh»m t¨ng c-êng kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c h×nh ph¹t kh«ng ph¶i lµ h×nh ph¹t tï, h¹n
chÕ ¸p dông h×nh ph¹t tï, ®ång thêi söa ®æi, bæ sung c¸c nguyªn t¾c xö lý ®èi t-îng nµy
riªng trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, nÕu n¨m 2008 cã 225 vô ¸n vµ 313 bÞ c¸o lµ
ng-êi ch-a thµnh niªn th× ®Õn n¨m 2009 lµ 252 vô ¸n vµ 303 bÞ c¸o; v.v...
ChÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®èi víi
theo h-íng bæ sung thªm mét sè nguyªn t¾c xö lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch ®Êu tranh phßng,
héi ®· bæ sung theo h-íng nhÊn m¹nh néi dung "Khi ¸p dông h×nh ph¹t ®èi víi
chèng téi ph¹m ë n-íc ta. Ph¸p luËt vÒ viÖc b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em, c¸c quy ®Þnh
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cÇn h¹n chÕ ¸p dông h×nh ph¹t tï". ViÖc bæ sung
®· ®-îc ghi nhËn trong C«ng -íc QuyÒn trÎ em vµ c¸c chuÈn mùc quèc tÕ kh¸c,
LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Bé luËt h×nh sù ngµy 19/6/2009 cña Quèc
nµy më ra kh¶ n¨ng ®Ó cho ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cã thÓ sím tù c¶i t¹o,
Thanh, thiÕu niªn lµm tr¸i ph¸p luËt - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, Nxb ChÝnh trÞ
gi¸o dôc t¹i x· héi ®Ó trë thµnh ng-êi cã Ých cho gia ®×nh vµ céng ®ång.
Quèc gia, Hµ Néi, 2002; v.v...
ChÝnh v× nh÷ng lÏ trªn, häc viªn quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "C¸c h×nh ph¹t
Bªn c¹nh ®ã, d-íi gãc ®é khoa häc cho thÊy míi cã mét sè c«ng tr×nh ë cÊp
vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt
®é luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc nh-ng d-íi khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù hoÆc téi ph¹m
h×nh sù ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè
häc hay xem xÐt néi dung vÊn ®Ò trong t-¬ng quan víi nhiÒu néi dung kh¸c nh-
Hµ Néi)" lµm luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc cña m×nh.
quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, lÞch sö vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh
2. T×nh h×nh nghiªn cøu vµ ®iÓm míi vÒ mÆt khoa häc cña luËn v¨n
niªn: 1) §µo ThÞ Nga, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
Thêi gian qua, ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®· cã mét sè c«ng tr×nh khoa häc ®Ò cËp
téi, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 1997; 2) TrÇn V¨n
trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ®Ò tµi nµy hoÆc xem xÐt nã trong t-¬ng quan lµ mét phÇn,
Dòng, Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trong luËt h×nh sù
môc trong c¸c gi¸o tr×nh, s¸ch chuyªn kh¶o, b×nh luËn hoÆc ®Ò cËp chung khi nghiªn
ViÖt Nam, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 2003; 3)
cøu vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t nãi chung, hoÆc trong néi dung tr¸ch nhiÖm h×nh
NguyÔn Minh Khuª, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi hay d-íi gãc ®é téi ph¹m häc - phßng ngõa
téi, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2007; v.v...
téi ph¹m do ®èi t-îng ®Æc thï nµy thùc hiÖn; v.v...
Cßn vÒ c¸c c«ng tr×nh d-íi d¹ng bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc ph¸p lý
Tr-íc hÕt, vÒ gi¸o tr×nh, s¸ch chuyªn kh¶o, b×nh luËn cã c¸c c«ng tr×nh sau:
cã thÓ kÓ ®Õn c¸c c«ng tr×nh sau: 1) GS.TSKH. Lª C¶m, TS. §ç ThÞ Ph-îng, T- ph¸p
1) A.I. §«n-g«-va, Nh÷ng khÝa c¹nh t©m lý - x· héi vÒ t×nh tr¹ng ph¹m téi cña
h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn: Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù, tè tông h×nh
ng-êi ch-a thµnh niªn, Nxb S¸ch ph¸p lý, Matxc¬va, 1981, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi,
sù, téi ph¹m häc vµ so s¸nh luËt häc, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 20-10/2004 (PhÇn
1987; 2) TS. TrÞnh Quèc To¶n, "Ch-¬ng XVIII - Nh÷ng ®Æc thï vÒ tr¸ch nhiÖm
thø I. Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù); 2) ThS. TrÇn V¨n Dòng, QuyÕt ®Þnh h×nh
h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi", Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù
ph¹t trong tr-êng hîp ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ LuËt häc, sè 5/2000;
ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001, t¸i b¶n n¨m 2003,
3) TS. D-¬ng TuyÕt Miªn, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
2007 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TSKH. Lª C¶m chñ biªn); 3) TS. Hoµng V¨n Hïng,
téi, T¹p chÝ LuËt häc, sè 4/2002; 4) TS. Tr-¬ng Minh M¹nh, Ph©n lo¹i téi ph¹m víi
"Ch-¬ng XVI - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi",
viÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn, T¹p chÝ KiÓm s¸t, sè
Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi,
8/2002; 5) ThS. Hoµng ThÞ Liªn, Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng-êi ch-a thµnh niªn
2000 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TS. NguyÔn Ngäc Hßa chñ biªn); 4) PGS.TS. TrÇn
ph¹m téi, T¹p chÝ KiÓm s¸t, sè 4/2000; 6) TS. TrÇn V¨n LuyÖn, Nh÷ng ®iÓm míi vÒ
§×nh Nh·, "Ch-¬ng XXIV - Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn
chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n,
ph¹m téi", Trong s¸ch: Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n,
sè 12/2000; 7) ThS. §Æng Thanh S¬n, Ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ t- ph¸p ng-êi ch-a
Hµ Néi, 2003 (TËp thÓ t¸c gi¶ do GS.TS. Vâ Kh¸nh Vinh chñ biªn); 5) GS.TS.
thµnh niªn, Sè chuyªn ®Ò cña T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, sè 20 (136), th¸ng
NguyÔn Xu©n Yªm, "Ch-¬ng 27 - Phßng ngõa c¸c téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh
12/2008; 8) ThS. §oµn TÊn Minh, Bµn vÒ ph¹m vi sö dông thuËt ng÷ "ng-êi ch-a
niªn g©y ra", Trong s¸ch: Téi ph¹m häc hiÖn ®¹i vµ phßng ngõa téi ph¹m, Nxb C«ng
thµnh niªn ph¹m téi", T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 9(5)/2008; v.v...
an nh©n d©n, Hµ Néi, 2001; 6) ThS. TrÞnh §×nh ThÓ, ¸p dông chÝnh s¸ch h×nh sù
Tuy nhiªn, hiÖn nay trong khoa häc luËt h×nh sù ViÖt Nam vÉn ch-a cã c«ng
®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, Nxb T- ph¸p, Hµ Néi, 2006; 7) TS. Vò §øc
tr×nh nµo ®Ò cËp mét c¸ch cã hÖ thèng, ®ång bé vµ toµn diÖn vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ
KhiÓn, Bïi H÷u Hïng, Ph¹m Xu©n ChiÕn, §ç V¨n H¸n, TrÇn Phµn, Phßng ngõa
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi (nhÊt lµ viÖc ¸p
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi, 1987; 8) TrÇn §øc Ch©m,
dông c¸c biÖn ph¸p nµy) vµ trªn mét ®Þa bµn cô thÓ - thµnh phè Hµ Néi vµ ®Æc biÖt
lµ ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sÜ ®óng nh- tªn gäi cña ®Ò tµi - C¸c h×nh ph¹t vµ
6) §Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam, còng nh-
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh
c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy (vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ
sù ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi).
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi).
Do ®ã, víi t- c¸ch lµ mét thÈm ph¸n hiÖn ®ang c«ng t¸c t¹i Tßa H×nh sù, Tßa ¸n
3.2. §èi t-îng nghiªn cøu
nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi, viÖc lùa chän ®Ò tµi nµy còng chÝnh lµ nhiÖm vô cña
§èi t-îng nghiªn cøu cña luËn v¨n ®óng nh- tªn gäi cña nã - c¸c h×nh ph¹t vµ
ng-êi thÈm ph¸n ®Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù
biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh sù
ViÖt Nam vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh
ViÖt Nam (trªn c¬ së nghiªn cøu sè liÖu thùc tiÔn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi).
niªn ph¹m téi, ®ång thêi ®-a ra nh÷ng kiÕn nghÞ kh¶ thi, tiÕn tíi x©y dùng mét hÖ
thèng c¸c chÝnh s¸ch h×nh sù vµ gi¶i ph¸p nhÊt qu¸n trong ph¸p luËt vµ trong nhËn
thøc vÒ téi ph¹m cña ng-êi ch-a thµnh niªn, vÒ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p c-ìng chÕ,
®Æc biÖt lµ h×nh ph¹t vµ c¸c biÖn ph¸p t- ph¸p, qua ®ã gãp phÇn ®Êu tranh cã hiÖu
qu¶ ®Ó phßng, chèng c¸c téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc hiÖn trªn ®Þa bµn
thµnh phè Hµ Néi.
3. Ph¹m vi vµ ®èi t-îng nghiªn cøu
3.1. Ph¹m vi nghiªn cøu
LuËn v¨n nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý c¬ b¶n
vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m
téi nh- sau:
1) Kh¸i niÖm ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m - sinh lý
vµ c¸c nguyªn t¾c xö lý ®èi t-îng nµy;
2) Kh¸i niÖm, nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p
¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi;
4. C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn vµ c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
4.1. C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn
C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm
cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ h×nh ph¹t vµ c¶i t¹o con
ng-êi; c¸c quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ ph¸p luËt nãi chung, chÝnh
s¸ch h×nh sù nãi riªng, ®Æc biÖt lµ c¸c quan ®iÓm, t- t-ëng vÒ c¶i t¹o, gi¸o dôc,
phßng ngõa téi ph¹m ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn, còng nh- viÖc ¸p dông c¸c
h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ®èi víi ®èi t-îng nµy.
4.2. C¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Æc thï, phæ biÕn cña khoa häc
luËt h×nh sù nh-: ph©n tÝch, tæng hîp vµ thèng kª x· héi häc, ph-¬ng ph¸p so
s¸nh, ®èi chiÕu, ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra ¸n ®iÓn h×nh ®Ó ph©n tÝch c¸c tri thøc khoa
häc luËt h×nh sù vµ luËn chøng c¸c vÊn ®Ò khoa häc cÇn nghiªn cøu.
5. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn v¨n
3) Ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t víi biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a
ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng cña luËn v¨n lµ ë chç - t¸c gi¶ ®· lµm râ
thµnh niªn ph¹m téi vµ ph©n biÖt chóng víi c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ng-êi
mét sè vÊn ®Ò chung ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p
ch-a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt;
t- ph¸p ¸p dông ®èi víi ®èi t-îng nµy; ph©n biÖt c¸c h×nh ph¹t víi biÖn ph¸p t-
4) Ph©n tÝch nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam n¨m 1999 vµ v¨n
ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ víi chÕ tµi hµnh chÝnh; ph©n tÝch
b¶n h-íng dÉn thi hµnh vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi víi
nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t-
ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi.
ph¸p ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ thùc tiÔn ¸p dông trªn ®Þa
5) Ph©n tÝch thùc tiÔn ¸p dông c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p ¸p dông ®èi
bµn thµnh phè Hµ Néi. Trªn c¬ së nµy, luËn v¨n ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao
víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi trong thêi gian
hiÖu qu¶ ¸p dông mét sè quy ®Þnh t-¬ng øng vÒ c¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t-
05 gÇn ®©y (2005-2009), qua ®ã chØ ra mét sè v-íng m¾c, tån t¹i trong c«ng t¸c
ph¸p ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ë khÝa c¹nh lËp ph¸p vµ viÖc ¸p dông
xÐt xö vµ c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n;
trong thùc tiÔn.