Xem mẫu
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
TÌNH HÌNH TĂNG HUYẾT ÁP ẨN GIẤU
TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2
Nguyễn Trần Tuyết Trinh*, Châu Ngọc Hoa*
TÓM TẮT
Mục tiêu: các nghiên cứu gần đây cho thấy tăng huyết áp ẩn giấu chiếm tỷ lệ khá cao trên bệnh nhân đái
tháo đường típ 2 và gây tổn thương cơ quan đích tương đương tăng huyết áp thực sự. Mục tiêu nghiên cứu
nhằm xác định tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2, mối liên quan giữa các yếu tố
nguy cơ với tăng huyết áp ẩn giấu và tổn thương cơ quan đích trên bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu cắt ngang tại phòng khám Nội Tiết Bệnh viện Nhân
Dân Gia Định với 116 bệnh nhân được chọn ngẫu nhiên.
Kết quả: tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 là 57,8%. Có bốn yếu tố nguy cơ
độc lập gây tăng huyết áp ẩn giấu bao gồm giá trị huyết áp tâm thu đo tại phòng khám lớn hơn 120 mmHg, giá
trị HbA1c lớn hơn 7%, tiền căn gia đình tăng huyết áp và chỉ số khối cơ thể lớn hơn 23. Tổn thương cơ quan
đích trên bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu lần lượt là 15% dày thất T, 43,3% rối loạn chức năng tâm trương
thất T, 10% tổn thương võng mạc giai đoạn 3 và 61% đạm niệu vi lượng.
Kết luận: tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu cao trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 và gây tổn thương cơ
quan đích.
Từ khóa: tăng huyết áp ẩn giấu, đái tháo đường típ 2, tổn thương cơ quan đích.
ABSTRACT
MASKED HYPERTENSION IN TYPE 2 DIABETES MELLITUS
Nguyen Tran Tuyet Trinh , Chau Ngoc Hoa
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 430 ‐ 434
Objectives: the recent studies found a high prevalence of masked hypertension in type 2 diabetes and
showed that masked hypertension is correlated to target organ damage. The aim of the study was to observe the
rate of masked hypertension in type 2 diabetes, the correlation between the risk factors of masked hypertension
and target organ damage.
Methods: this cross‐sectional study was performed in the Nhan Dan Gia Dinh Hospital with 116 patients.
Results: the prevalence of masked hypertension in type 2 diabetes was 57.8 %. We revealed that higher office
systolic blood pressure, HbA1c, family history of hypertension and body mass index were determinants of masked
hypertension. Masked hypertension is correlated to left ventricular hypertrophy, diastolic dysfunction, retinal
damage and micro albuminuria.
Conclusion: masked hypertension is highly frequent in type 2 diabetes and correlates to target organ damage.
Keywords: masked hypertension, type 2 diabetes mellitus, target organ damage.
tháo đường. Bệnh nhân đái tháo đường kèm
ĐẶT VẤN ĐỀ
tăng huyết áp tăng nguy cơ tim mạch gấp 2‐4
Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ tim
lần so với người đái tháo đường không tăng
mạch và đột quỵ đặc biệt trên bệnh nhân đái
huyết áp. Hơn mười năm qua có khá nhiều tác
* Bộ môn Nội, Đại học Y Dược TP.HCM
Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Trần Tuyết Trinh ĐT: 0988255954 Email: ntttrinh1985@gmail.com
430
Chuyên Đề Nội Khoa
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
giả tập trung nghiên cứu vào giá trị huyết áp
lưu động 24 giờ. Trong các hướng dẫn điều trị
tăng huyết áp Anh quốc, Canada, Châu
Âu,…đã đưa huyết áp lưu động 24 giờ vào
chẩn đoán tăng huyết áp ẩn giấu. Các nghiên
cứu gần đây cho thấy tăng huyết áp ẩn giấu
gây tổn thương cơ quan đích và là một trong
các yếu tố nguy cơ tim mạch so với bệnh nhân
có huyết áp bình thường thực sự (3, 12). Tỷ lệ
tăng huyết áp ẩn giấu ở đái tháo đường 8‐47%
(4, 12). Tại Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu
trên dân số chung là 39,8% (11).
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu tình hình
tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo
đường típ 2 tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Xác định tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên
bệnh nhân đái tháo đường típ 2.
Xác định mối liên quan giữa các yếu tố nguy
cơ với tăng huyết áp ẩn giấu.
Xác định tỷ lệ tổn thương cơ quan đích trên
bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu.
ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang mô tả.
Đối tượng chọn
Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo
đường típ 2 đến khám ngoại trú tại phòng khám
Nội Tiết Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng
10 năm 2012 đến tháng 03 năm 2013.
Tiêu chuẩn chọn
Bệnh nhân đang điều trị hay mới chẩn đoán
đái tháo đường típ 2 theo tiêu chuẩn chẩn đoán
của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (1).
Bệnh nhân có huyết áp tại phòng khám dưới
hay bằng 130/80 mmHg.
Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân đái tháo đường típ 1.
Nội tiết
Nghiên cứu Y học
Bệnh nhân có huyết áp đo tại phòng khám
lớn hơn 130/80 mmHg.
Bệnh nhân đang mắc các bệnh lý cấp tính.
Không tiền căn bệnh thận mạn, đột quỵ,
suy tim.
Không đồng ý tham gia nghiên cứu.
Phương pháp chọn mẫu
Lấy mẫu thuận tiện trong sáu tháng từ
01/10/2012 đến 01/03/2013.
Phương pháp tiến hành
Bệnh nhân tham gia nghiên cứu sẽ được hỏi
bệnh theo mẫu phiếu thu thập số liệu đã thống
nhất và đo huyết áp lưu động 24 giờ bằng máy
SunTech Oscar 2.
Bệnh nhân có trung bình huyết áp ban ngày
lớn hơn hay bằng 135/85 mmHg hay trung bình
huyết áp ban đêm lớn hơn hay bằng 120/75
mmHg hay trung bình huyết áp 24 giờ lớn hơn
hay bằng 130/80 mmHg sẽ tiếp tục được khảo
sát tổn thương cơ quan đích bao gồm: chụp
mạch máu võng mạc huỳnh quang bằng máy kỹ
thuật số Canon CX‐1, siêu âm tim khảo sát các
đường kính thất (T), chức năng tâm trương, tâm
thu thất (T) bằng máy siêu âm Philips Envisor
CHD và đánh giá đạm niệu vi lượng với nước
tiểu bất kỳ.
Xử lý số liệu
Xử lý bằng phần mềm thống kê STATA 10.0.
Các biến định tính sẽ được tóm tắt và trình
bày bằng bảng tần số.
Các biến định lượng sẽ được hiển thị bằng
giá trị trung bình và độ lệch chuẩn.
Dùng phép kiểm χ2 so sánh tỷ lệ giữa các
nhóm. Trường hợp không thỏa điều kiện sử
dụng phép kiểm χ2 (vọng trị
nguon tai.lieu . vn
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
TÌNH HÌNH TĂNG HUYẾT ÁP ẨN GIẤU
TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2
Nguyễn Trần Tuyết Trinh*, Châu Ngọc Hoa*
TÓM TẮT
Mục tiêu: các nghiên cứu gần đây cho thấy tăng huyết áp ẩn giấu chiếm tỷ lệ khá cao trên bệnh nhân đái
tháo đường típ 2 và gây tổn thương cơ quan đích tương đương tăng huyết áp thực sự. Mục tiêu nghiên cứu
nhằm xác định tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2, mối liên quan giữa các yếu tố
nguy cơ với tăng huyết áp ẩn giấu và tổn thương cơ quan đích trên bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu cắt ngang tại phòng khám Nội Tiết Bệnh viện Nhân
Dân Gia Định với 116 bệnh nhân được chọn ngẫu nhiên.
Kết quả: tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 là 57,8%. Có bốn yếu tố nguy cơ
độc lập gây tăng huyết áp ẩn giấu bao gồm giá trị huyết áp tâm thu đo tại phòng khám lớn hơn 120 mmHg, giá
trị HbA1c lớn hơn 7%, tiền căn gia đình tăng huyết áp và chỉ số khối cơ thể lớn hơn 23. Tổn thương cơ quan
đích trên bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu lần lượt là 15% dày thất T, 43,3% rối loạn chức năng tâm trương
thất T, 10% tổn thương võng mạc giai đoạn 3 và 61% đạm niệu vi lượng.
Kết luận: tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu cao trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 và gây tổn thương cơ
quan đích.
Từ khóa: tăng huyết áp ẩn giấu, đái tháo đường típ 2, tổn thương cơ quan đích.
ABSTRACT
MASKED HYPERTENSION IN TYPE 2 DIABETES MELLITUS
Nguyen Tran Tuyet Trinh , Chau Ngoc Hoa
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 430 ‐ 434
Objectives: the recent studies found a high prevalence of masked hypertension in type 2 diabetes and
showed that masked hypertension is correlated to target organ damage. The aim of the study was to observe the
rate of masked hypertension in type 2 diabetes, the correlation between the risk factors of masked hypertension
and target organ damage.
Methods: this cross‐sectional study was performed in the Nhan Dan Gia Dinh Hospital with 116 patients.
Results: the prevalence of masked hypertension in type 2 diabetes was 57.8 %. We revealed that higher office
systolic blood pressure, HbA1c, family history of hypertension and body mass index were determinants of masked
hypertension. Masked hypertension is correlated to left ventricular hypertrophy, diastolic dysfunction, retinal
damage and micro albuminuria.
Conclusion: masked hypertension is highly frequent in type 2 diabetes and correlates to target organ damage.
Keywords: masked hypertension, type 2 diabetes mellitus, target organ damage.
tháo đường. Bệnh nhân đái tháo đường kèm
ĐẶT VẤN ĐỀ
tăng huyết áp tăng nguy cơ tim mạch gấp 2‐4
Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ tim
lần so với người đái tháo đường không tăng
mạch và đột quỵ đặc biệt trên bệnh nhân đái
huyết áp. Hơn mười năm qua có khá nhiều tác
* Bộ môn Nội, Đại học Y Dược TP.HCM
Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Trần Tuyết Trinh ĐT: 0988255954 Email: ntttrinh1985@gmail.com
430
Chuyên Đề Nội Khoa
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
giả tập trung nghiên cứu vào giá trị huyết áp
lưu động 24 giờ. Trong các hướng dẫn điều trị
tăng huyết áp Anh quốc, Canada, Châu
Âu,…đã đưa huyết áp lưu động 24 giờ vào
chẩn đoán tăng huyết áp ẩn giấu. Các nghiên
cứu gần đây cho thấy tăng huyết áp ẩn giấu
gây tổn thương cơ quan đích và là một trong
các yếu tố nguy cơ tim mạch so với bệnh nhân
có huyết áp bình thường thực sự (3, 12). Tỷ lệ
tăng huyết áp ẩn giấu ở đái tháo đường 8‐47%
(4, 12). Tại Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu
trên dân số chung là 39,8% (11).
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu tình hình
tăng huyết áp ẩn giấu trên bệnh nhân đái tháo
đường típ 2 tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Xác định tỷ lệ tăng huyết áp ẩn giấu trên
bệnh nhân đái tháo đường típ 2.
Xác định mối liên quan giữa các yếu tố nguy
cơ với tăng huyết áp ẩn giấu.
Xác định tỷ lệ tổn thương cơ quan đích trên
bệnh nhân tăng huyết áp ẩn giấu.
ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang mô tả.
Đối tượng chọn
Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo
đường típ 2 đến khám ngoại trú tại phòng khám
Nội Tiết Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng
10 năm 2012 đến tháng 03 năm 2013.
Tiêu chuẩn chọn
Bệnh nhân đang điều trị hay mới chẩn đoán
đái tháo đường típ 2 theo tiêu chuẩn chẩn đoán
của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (1).
Bệnh nhân có huyết áp tại phòng khám dưới
hay bằng 130/80 mmHg.
Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân đái tháo đường típ 1.
Nội tiết
Nghiên cứu Y học
Bệnh nhân có huyết áp đo tại phòng khám
lớn hơn 130/80 mmHg.
Bệnh nhân đang mắc các bệnh lý cấp tính.
Không tiền căn bệnh thận mạn, đột quỵ,
suy tim.
Không đồng ý tham gia nghiên cứu.
Phương pháp chọn mẫu
Lấy mẫu thuận tiện trong sáu tháng từ
01/10/2012 đến 01/03/2013.
Phương pháp tiến hành
Bệnh nhân tham gia nghiên cứu sẽ được hỏi
bệnh theo mẫu phiếu thu thập số liệu đã thống
nhất và đo huyết áp lưu động 24 giờ bằng máy
SunTech Oscar 2.
Bệnh nhân có trung bình huyết áp ban ngày
lớn hơn hay bằng 135/85 mmHg hay trung bình
huyết áp ban đêm lớn hơn hay bằng 120/75
mmHg hay trung bình huyết áp 24 giờ lớn hơn
hay bằng 130/80 mmHg sẽ tiếp tục được khảo
sát tổn thương cơ quan đích bao gồm: chụp
mạch máu võng mạc huỳnh quang bằng máy kỹ
thuật số Canon CX‐1, siêu âm tim khảo sát các
đường kính thất (T), chức năng tâm trương, tâm
thu thất (T) bằng máy siêu âm Philips Envisor
CHD và đánh giá đạm niệu vi lượng với nước
tiểu bất kỳ.
Xử lý số liệu
Xử lý bằng phần mềm thống kê STATA 10.0.
Các biến định tính sẽ được tóm tắt và trình
bày bằng bảng tần số.
Các biến định lượng sẽ được hiển thị bằng
giá trị trung bình và độ lệch chuẩn.
Dùng phép kiểm χ2 so sánh tỷ lệ giữa các
nhóm. Trường hợp không thỏa điều kiện sử
dụng phép kiểm χ2 (vọng trị