Xem mẫu
- TAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 19 - Thaùng 2/2014 TÌM HIỂU TH C TRẠNG GIÁO DỤC NH M HÁT TRIỂN K NĂNG HỢ TÁC CỦA TR M U GIÁO - TUỔI THÔNG QUA TR CHƠI Đ NG VAI THEO CHỦ ĐỀ I THỊ XUÂN L A(*) TÓM TẮT Bài viết tìm hiểu về thực trạng nhận thức của giáo viên mầm non về kĩ năng hợp tác của trẻ G 5-6 tuổi trong tr chơi đóng vai theo chủ đề (ĐVTCĐ), Thực trạng mức độ biểu hiện kĩ năng hợp tác của trẻ G 5-6 tuổi trong tr chơi ĐVTCĐ ở một số trường mầm non, Thực trạng các biện pháp giáo viên sử dụng và những khó khăn khi tổ chức tr chơi ĐVTCĐ tại thành phố Hồ Chí inh. Từ khoá: thực trạng giáo dục, mẫu giáo 5-6 tuổi, giáo viên mầm non, kĩ năng hợp tác ABSTRACT The paper will explore the current awareness of kindergarten teachers of the collaborative skills of children aged 5-6 in the theme role-play games (TRP), the current issue of the cooperative skills which children aged 5-6 have expressed in TRP games at some kindergartens and the current approaches which have been implemented by the teachers as well as the difficulties in organizing TRP games in Ho Chi Minh City. Key words: educational situation, kindergarten children aged 5-6, kindergarten teachers, collaborative skills 1. MỞ ĐẦU Vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng sử dụng Phát triển kĩ năng hợp tác cho con biện pháp phát triển kĩ năng hợp tác của trẻ người là cần thiết và phải bắt đầu ngay từ trong trò chơi ĐVTCĐ một cách khoa học lứa tuổi mẫu giáo, đặc biệt là trẻ MG 5-6 sẽ giúp giáo viên mầm non tìm ra các biện tuổi. Đây chính là thời điểm giáo dục pháp cải thiện thực trạng trên. thuận lợi và có hiệu quả. Việc giáo dục kĩ 2. N I DUNG năng hợp tác cho trẻ MG 5-6 tuổi có thể 2.1. ột số vấn đề về kĩ năng h p tác và việc được thực hiện thông qua nhiều con giáo dục kĩ năng h p tác cho tr m m non đường khác nhau. Một trong những con Hiện nay, trong Tâm lí học và Lí luận đường thuận lợi để hình thành và phát dạy học nghiên cứu về kĩ năng có hai quan triển là thông qua trò chơi đóng vai theo điểm: quan điểm thứ nhất nghiêng về mặt kĩ chủ đề (ĐVTCĐ). Bởi trò chơi ĐVTCĐ thuật của thao tác, quan điểm thứ hai lại mang tất cả những nét cơ bản của trò chơi nghiêng về mặt biểu hiện năng lực của con theo nghĩa rộng. Nó chứa đầy tính xúc người. Tuy nhiên, nội hàm của khái niệm kĩ cảm và lòng say mê của trẻ, tính tự lực và năng đều được hiểu là: tự tổ chức, tính tích cực và sáng tạo, tính Kĩ năng là khả năng của con người hợp tác… Tuy nhiên, trong trường mầm thực hiện một cách có hiệu quả một hành non ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, động, công việc nào đó để đạt được mục các biện pháp phát triển kĩ năng hợp tác đích đã xác định trên cơ sở nắm vững của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trò chơi phương thức thực hiện và vận dụng những ĐVTCĐ chưa được giáo viên quan tâm. tri thức, kinh nghiệm đã có ph hợp với những điều kiện nhất định. (*) ThS, Trường Đại học Sài Gòn. 59
- Cùng với khái niệm về kĩ năng, nội của trẻ MG 5-6 tuổi của giáo viên mầm dung bài viết còn đề cập tới một số vấn đề non, đồng thời tìm hiểu biểu hiện kĩ năng có liên quan tới các khái niệm sau: hợp tác của trẻ MG 5-6 tuổi trong trò chơi - Kĩ năng hợp tác: “Kĩ năng hợp tác là đóng vai theo chủ đề. khả năng tương tác c ng thực hiện có hiệu Phạm i h o át Tìm hiểu nhận quả một hành động, một công việc nào đó thức và việc sử dụng các biện pháp nhằm của con người dựa trên những tri thức và phát triển kĩ năng hợp tác cho trẻ MG 5-6 vốn kinh nghiệm đã có trong điều kiện nhất tuổi thông qua trò chơi ĐVTCĐ từ phía định”. giáo viên mầm non liên quan đến hoạt - Trò chơi đóng vai theo chủ đề: “Tr động tổ chức trò chơi. chơi ĐVTCĐ là dạng tr chơi sáng tạo, 2.2.2. Tổ ch c nghi n c u th c trạng đặc trưng của lứa tuổi mẫu giáo, phản ánh Khách thể nghi n c :Để khảo sát một mảng hiện thực của cuộc sống xã hội, thực trạng biện pháp phát triển kĩ năng hợp lao động, mối quan hệ giữa con người với tác của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trò chơi con người, thông qua việc đóng vai người ĐVTCĐ, chúng tôi sử dụng hệ thống bảng lớn mà trẻ thực hiện hành động theo chức câu hỏi gồm 11 câu. Số liệu cụ thể nghiên năng xã hội mà họ đảm nhận”. cứu trên 77 giáo viên đang trực tiếp dạy trẻ - Biện pháp phát triển kĩ năng hợp tác ở một số quận tại thành phố Hồ Chí Minh. cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trò chơi Phương pháp nghi n c Trong ĐVTCĐ được định nghĩa như sau: “Biện nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng phối pháp phát triển kĩ năng hợp tác cho trẻ hợp các phương pháp phân tích và tổng mẫu giáo 5-6 tuổi trong tr chơi ĐVTCĐ hợp lí thuyết, phương pháp quan sát và là cách thức tổ chức của giáo viên mầm phương pháp xử lý số liệu thống kê bằng non nhằm giúp trẻ biết, hiểu và hành động phần mềm SPSS phiên bản 16.0 để thống hợp tác c ng nhau khi tham gia tr chơi kê dữ liệu. ĐVTCĐ hiệu quả đến việc chơi tr chơi 2.2. . h n tích kết quả nghiên c u ĐVTCĐ hiệu quả hơn c ng như phát triển 2.2.3.1. Khảo sát nhận thức của giáo viên toàn diện . mầm non về phát triển kĩ năng hợp tác của 2.2. Th c trạng giáo d c k n ng hợp tác trẻ G 5-6 tuổi trong tr chơi ĐVTCĐ cho tr m u giáo - tuổi trong tr ch i Qua điều tra, chúng tôi tìm hiểu đánh đóng vai theo chủ đ trư ng m m non giá của giáo viên mầm non về thực trạng 2.2.1. ục đích, phạm vi khảo sát nghiên mức độ phát triển kĩ năng hợp tác của trẻ cứu thực trạng MG 5-6 tuổi trong trò chơi ĐVTC. Kết quả M c đ ch h o át Tìm hiểu thực thu được như sau: trạng biện pháp phát triển kĩ năng hợp tác Bảng 1: Đánh giá của giáo vi n m m non v k n ng hợp tác của tr MG - tuổi trong TCĐVTCĐ M c độ Tỉ lệ (%) Rất cao 20.8 Cao 67.5 Trung bình 10.4 Thấp 1.3 Rất thấp 0 60
- Kết quả nghiên cứu ở bảng 1 cho thấy, ra mâu thuẫn, trẻ phải nhờ cô giải quyết. sự đánh giá của giáo viên về kĩ năng hợp Chúng tôi hi vọng rằng các kĩ năng hợp tác tác ở trẻ mẫu giáo trong trò chơi ĐVTCĐ ở trẻ trong trò chơi đóng vai theo chủ đề là khá khả quan. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là cần được nâng cao hơn nữa mà trong đó sự đánh giá ban đầu của giáo viên còn giáo viên sẽ là người đóng vai trò khá quan trong thực tế kĩ năng hợp tác của trẻ chưa trọng. thật sự đạt ở mức cao như đánh giá của Khảo sát sự đánh giá của giáo viên giao viên; dựa trên kết quả quan sát, chúng MN về những biểu hiện kĩ năng hợp tác tôi nhận thấy trong quá trình chơi có nhiều của trẻ MG 5-6 tuổi trong trò chơi trẻ còn thụ động, chưa biết cách liên kết ĐVTCĐ, chúng tôi thu được kết quả sau: các nhóm chơi hoặc trong khi chơi còn xảy Bảng 2: Đánh giá của giáo vi n m m non v các iểu hiện k n ng hợp tác của tr MG - tuổi trong tr ch i ĐVTCĐ Tỉ lệ (%) Các biểu hiện Rất Rất Cao TB Thấp Cao thấp Biết chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng, đồ dùng, 7.8 62.3 29.9 0 0 đồ chơi cùng bạn Biết lắng nghe bạn và chờ đợi đến lượt mình 2.6 54.5 37.7 5.2 0 Biết chấp nhận sự phân công nhiệm vụ của 10.4 66.2 22.1 1.3 0 nhóm chơi Biết thương lượng khi có mâu thuẫn xảy ra để 0 31.2 59.7 7.8 1.3 cùng thực hiện công việc chung Chủ động hỗ trợ bạn và yêu cầu bạn hỗ trợ 5.2 51.9 40.3 2.6 0 mình trong khi chơi cùng nhau Kết quả nghiên cứu từ bảng 2 cho Biểu hiện biết chia sẻ kinh nghiệm, ý thấy: biểu hiện biết chấp nhận sự phân tưởng, đồ d ng, đồ chơi c ng bạn cũng công nhiệm vụ của nhóm chơi được giáo được giáo viên đánh giá ở mức cao. Cụ thể viên đánh giá hàng đầu. Ở biểu hiện này, có đến 70.1% giáo viên đánh giá biểu hiện kết quả điều tra cho thấy tính hợp tác được này từ cao đến rất cao. Khi quan sát hoạt trẻ nhận thức và thực hiện rõ ràng nhất, động của trẻ trong trò chơi ĐVTCĐ, chúng nhóm chơi bắt đầu có sự ảnh hưởng quan tôi đã ghi nhận được điều này thông qua trọng với trẻ. Kết quả quan sát cho thấy một số biểu hiện như: trao đổi với nhau trong quá trình chơi, các vai chơi được trẻ cách trang trí bàn tiệc sao cho đẹp, chỉ cho thực hiện tốt, kể cả các vai phụ. Khi được bạn cách làm nhanh hơn, chuẩn bị đồ dùng hỏi: “tại sao con lại đóng vai này mà cho bạn, nói với bạn những điều mà mình không đóng vai chính? Thì câu trả lời biết... và rất vui vẻ khi được bạn khác chúng tôi nhận được là: mỗi bạn sẽ đóng hướng dẫn mình. Ở biểu hiện này chúng tôi một vai, bạn phân cho con đóng vai này, cũng có cái nhìn tương đối giống với đánh con thấy vai này c ng hay mà . giá của giáo viên. Nhìn chung, các biểu 61
- hiện về kĩ năng hợp tác trong trò chơi chung nhằm góp phần phát triển kĩ năng ĐVTCĐ của trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi được hợp tác của trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi trong trò bộc lộ một cách khá đầy đủ. Tuy nhiên, chơi ĐVTCĐ tại các trường mầm non trên chúng tôi thiết nghĩ các biểu hiện này cần địa bàn TP. Hồ Chí Minh. được nâng cao nâng hơn nữa nhằm phát 2.2.3.2. Tìm hiểu việc sử dụng các biện triển kĩ năng hợp tác cho trẻ; đặc biệt là pháp nhằm phát triển kĩ năng hợp tác cho biểu hiện biết thương lượng khi có mâu trẻ MG 5-6 tuổi trong tr chơi ĐVTCĐ thuẫn xảy ra để cùng thực hiện công việc Kết quả khảo sát được thể hiện qua bảng sau: Bảng 3: M c độ thư ng xuyên sử d ng các biện pháp phát triển k n ng hợp tác của giáo vi n m m non khi tổ ch c tr ch i ĐVTCĐ cho tr MG - tuổi Tỉ lệ Thứ Các biện pháp hạng (%) Xây dựng môi trường thân thiện trong lớp giữa giáo viên với trẻ và các 5 36.4 trẻ với nhau 2 Giúp trẻ biết thỏa thuận, thương lượng trong khi chơi trò chơi ĐVTCĐ 44.2 6 Tạo tình huống chơi mang tính hợp tác và ứng xử theo hướng hợp tác 33.8 Khuyến khích trẻ chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng chơi cùng nhau 41.6 4 Xây dựng chủ đề và nội dung chơi phong phú 59.7 1 Theo dõi việc chơi và kịp thời giải quyết những xung đột 42.9 3 Xem xét tần suất sử dụng các biện gian, công sức tìm tòi tài liệu; nếu không pháp của giáo viên MN khi tổ chức trò chơi nghiên cứu thì không thể làm tốt. Nhìn trên ĐVTCĐ cho trẻ, dựa trên số liệu bảng 3, bình diện chung, có duy nhất một biện chúng tôi nhận thấy rằng: các biện pháp pháp để sử dụng trên một phần hai mẫu Xây dựng chủ đề và nội dung chơi phong nghiên cứu. Các biện pháp còn lại dao phú (tần số sử dụng đạt 59,7%); Giúp trẻ động từ 33.8% đến 44.2% ứng với hơn một biết thỏa thuận, thương lượng trong khi phần ba mẫu gần đến một phần hai mẫu chơi trò chơi ĐVTCĐ (44,2%); Theo dõi nghiên cứu sử dụng. Điều đó đồng nghĩa việc chơi và kịp thời giải quyết những xung với việc thực trạng sử dụng biện pháp để đột (42,9%) được GVMN sử dụng thường phát triển kĩ năng hợp tác cho trẻ MG 5-6 xuyên hơn cả. Theo đánh giá của GV thì tuổi trong trò chơi ĐVTCĐ là: giáo viên đây là những biện pháp quen thuộc, phù MN thường lựa chọn và sử dụng những hợp, thuận tiện và dễ sử dụng nhất. Khi biện pháp nhằm truyền đạt nội dung kiến được phỏng vấn: Tại sao chị không thay thức cho trẻ hơn là những biện pháp liên đổi cách sử dụng các biện pháp chơi tích quan đến phát triển kĩ năng hợp tác cho trẻ. cực? Chúng tôi nhận được phần lớn câu trả Trong thực tế, khi tổ chức trò chơi lời là: những biện pháp đó giáo viên đã sử ĐVTCĐ, nếu trẻ gặp khó khăn, giáo viên dụng quen, phù hợp với tâm sinh lý của trẻ; thường làm thay trẻ hoặc tỏ thái độ không nếu phải thay đổi các biện pháp tổ chức hài lòng mà không chú ý đến việc gợi ý, chơi một cách thường xuyên, giáo viên sẽ tạo cơ hội để trẻ nói lên ý kiến, cho trẻ thời gặp nhiều khó khăn: tốn rất nhiều thời gian được cùng bạn thực hiện nhiệm vụ 62
- chung. Số liệu thống kê này giúp chúng tôi kĩ năng hợp tác cho trẻ MG 5 – 6 tuổi trong có thêm định hướng để lựa chọn những trong trò chơi ĐVTCĐ. biện pháp phù hợp khi thực hiện việc phát 3. M T S ĐỀ NGH triển kĩ năng hợp tác cho trẻ MG 5-6 tuổi Xuất phát từ kết quả nghiên cứu, trong trò chơi ĐVTCĐ. chúng tôi có một số đề nghị sau: Tóm lại, có thể nói hiện nay nhìn chung - Xây dựng các dự án phát triển giáo giáo viên MN trực tiếp giảng dạy trẻ đều chưa dục mầm non; thường xuyên bồi dưỡng nhận thức đầy đủ và rõ ràng về kĩ năng hợp kiến thức, tổ chức tập huấn cho giáo viên tác cũng như vai trò, các yếu tố ảnh hưởng MN về mặt lý luận và phương pháp tổ chức đến kĩ năng hợp tác của trẻ. Đặc biệt các biện hoạt động vui chơi nói chung, trò chơi pháp mà giáo viên sử dụng chưa thật sự phù ĐVTCĐ nói riêng, nhằm từng bước khắc hợp và tạo cho trẻ cơ hội hợp tác cùng nhau phục những tồn tại hiện có ở các trường trong khi tham gia vui chơi nói chung và trò mầm non hiện nay. chơi ĐVTCĐ nói riêng. - Trong giáo dục MN, cần nhấn mạnh Số liệu nghiên cứu cho thấy hiệu quả việc phát triển kĩ năng sống mà cụ thể là kĩ việc sử dụng các biện pháp phát triển kĩ năng năng hợp tác chứ không chỉ là dạy trẻ chơi, hợp tác của trẻ mẫu giáo ở mức trung bình. dạy trẻ kiến thức. Nếu không được tác động bởi yếu tố giáo dục - Cần tạo mọi điều kiện để giúp trẻ một cách khoa học thì kĩ năng hợp tác của trẻ phát triển kĩ năng hợp tác trong trò chơi sẽ không được nâng cao. Vì vậy, chúng tôi ĐVTCĐ đúng mức và kịp thời để trẻ được cho rằng thực trạng trên là cơ sở khẳng định làm chủ cuộc chơi và cảm nhận được niềm sự cần thiết phải đề ra các biện pháp phát triển vui sướng khi tham gia trò chơi. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đào Thanh Âm (Chủ biên), Trịnh Dân, Nguyễn Thị Hoà, Đinh Văn Vang (1997), Giáo dục học MN, Tập 3, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo UNICE Hà Nội, Bộ chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, tháng 8/2009. 3. Nguyễn Thị Ngọc Chúc (1981), Hướng dẫn tổ chức hoạt động vui chơi ( ẫu giáo) Nxb Giáo dục. 4. Nguyễn Thị Thanh Hà (2012), Tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non, Nxb Giáo dục Việt Nam. 5. Phạm Thị Thu Hương (Chủ biên) (2007), Hướng dẫn tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục trong trường mầm non theo chủ đề (trẻ 5-6 tuổi), Nxb Giáo dục. 6. Phạm Thị Thu Hương (1998), Một số biện pháp hình thành tính hợp tác qua tr chơi ĐVTCĐ cho trẻ mẫu giáo từ 3-4 tuổi, Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục Mầm non. 7. Huỳnh Văn Sơn (2009), Nhập môn kĩ năng sống, Nxb Giáo dục. 8. Lê Minh Thuận (1989), Tr chơi phân vai theo chủ đề và việc hình thành nhân cách trẻ Mẫu giáo, Nxb Giáo dục. 9. Nguyễn Xuân Thức (1997), Nghiên cứu tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động vui chơi, Luận án Phó Tiến sĩ khoa sư phạm Tâm lí, ĐHSP Hà Nội. * Nhận bài ngày: 17/10/2013. Biên tập xong: 16/2/2014. Duyệt đăng: 24/2/2014. 63
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học