- Trang Chủ
- Khoa học xã hội
- Tiểu luận: Thực trạng vận dụng quy luật giá trị vào nền kinh tế nước ta thời gian qua và những giải pháp
Xem mẫu
- Báo Cáo Thực Tập
Thực trạng vận dụng quy luật giá
trị vào nền kinh tế nước ta thời gian
qua và những giải pháp đề ra nhằm
vận dụng quy luật giá trị vào nền
kinh tế Việt Nam.
Quy nhôn 08-2003
- MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU
CHƯƠNG I
QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀ VAI TRÒ CỦA QUY LUẬT GIÁ TRỊ
TRONG NỀN KINH TẾ HÀNG HÓA MÀ ĐỈNH CAO
LÀ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
I. Quy luật giá trị
1. Nội dung của quy luật giá trị
2. Các hình thức chuyển hoá của quy luật giá trị
II. Vai trò của quy luật giá trị trong việc phát triển sản xuất hàng hoá
1. Sản xuất hàng hoá
2. Vai trò của quy luật giá trị
2.2.1. Quy luật giá trị đIều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá
2.2.2. Quy luật giá trị kích thích cải tiến kĩ thuật,hợp lý hoá sản xuất
nhằm tăng năng suất lao động
2.2.3. Quy luật giá trị phân hoá những người sản xuất hàng hoá thành kẻ
giàu người nghèo, làm phát sinh và phát triển quan hệ kinh tế tư bản chủ
nghĩa
III. Kinh tế thị trường
1. Kinh tế thị trường là gì?Bản chất của nền kinh tế thị trường ở Việt
Nam
2. Cơ chế thị trường
3. Tính chất của nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG VẬN DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀO NỀN KINH
TẾ NƯỚC TA TRONG THỜI GIAN QUA VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP
ĐỀ RA NHẰM VẬN DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ
VÀO NỀN KINH TẾ VIỆT NAM
I. Thực trạng việc vận dụng quy luật giá trị vào nền kinh tế Việt Nam
1. Việc vân dụng quy luật giá trị vào những năm nền kinh tế bao cấp
2. Việc vân dụng quy luật giá trị thời gian sau đổi mới
- 3. Kết quả của việc vận dụng quy luật giá trị vào nước ta
II. Những giải pháp nhằm vận dụng quy luật giá trị vào n ền kinh tế
nước ta trong thời gian tới
1. Đầu tư vào việc nghiên cứu, ứng dụng và triển khai khoa học công
nghệ
2. Lưu thông hàng hoá, tăng khả năng cạnh tranh hàng hoá của
Việt Nam
Quy luật giá trị là một quy luật kinh tế quan trọng đối với sự hình
thành và phát triển nền kinh tế của nước ta trong htời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội .Đó là một quy luật kinh tế căn bản của sản xuất và
trao đổi hàng hoá .Nó có tác dụng điều tiết sản xuất và lưu thông
hàng hoá ,đồng thời kích thích cải tiến kỹ thuât ,hợp lý hoá sản xuất
,tăng năng xuất lao động ,lực lượng sản xuất xã hội phát triển nhanh
và thực hiệ sự lựa chọn tự nhiên,phân hoá người sản xuất hàng hoá
thành kẻ giàu người nghèo .Thực tiễn chứng tỏ rằng quy luật giá trị
với những biểu hiện của nó như giá cả,tiền tệ, giá trị hàng hoá…là
lĩnh vực tác động rất lớn tới đời sống kinh tế xã hội.
Thực trạng vận dụng quy luật giá trị vào nền kinh tế nước ta thời gian
qua và những giải pháp đề ra nhằm vận dụng quy luật giá trị vào nền
kinh tế Việt Nam.
LỜI NÓI ĐẦU
Đứng trước xu thế phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thế giới thì
nước Việt Nam ta còn là một trong những nước có nền kinh tế chậm phát
triển, nghèo nàn và lạc hậu. Cơ sở hạ tầng thấp kém, trình độ quản lý lạc
hậu, khoa học kỹ thuật kém phát triển... hơn nữa nạn thất nghiệp, tham ô
lạm phạt, ô nhiễm môi trường... vẫn luôn là một trong những vấn đề bức
- xúc chưa hạn chế được. Tuy vậy ta cũng không thể một sớm một chiều mà
có thể khắc phục được những yếu điểm đó mà ta phải dần dần khắc phục.
Song hành với nó ta phải liên tục vận dụng những thành tựu của khoa học
kỹ thuật và kinh tế để phát triển đất nước.
Đất nước Việt Nam ta đang đứng trước những khó khăn lớn về mọi
mặt nhất là trong phát triển kinh tế, do đó chúng ta cần phải áp dụng những
biện pháp phát triển kinh tế thật thận trọng, khẩn trương và làm sao để có
hiệu quả nhất. Chính vì vậy việc áp dụng quy luật giá trị vào việc phát triển
kinh tế là rất quan trọng. Chúng ta cần phải thật linh hoạt trong từng vấn
đề, từng lĩnh vực của sự phát triển kinh tế. Tiểu luận được trình bày với nội
dung chính là việc khẳng định lại một lần nữa tính tất yếu trong quản lý và
phát triển kinh tế. Song do khuôn khổ có hạn nên em không thể đề cập tới
tất cả các khía cạnh của vấn đề, em rất mong có được sự đóng góp ý kiến
khoa học của các thầy cô giáo và của bạn đọc để cho bài viết này được
thêm phần hoàn thiện hơn.
KẾT LUẬN
PHẠM NGỌC QUANG – Học viện Chính trị – Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh
Phát huy vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở nước ta hiện nay chính là cách thiết thực góp phần bảo đảm công bằng xã
hội, vì sự phát triển dân chủ, văn minh của đất nước, song vẫn giữ được bản sắc
chính trị – xã hội của dân tộc trong thời kỳ hội nhập toàn cầu.
Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một trong những vấn đề
căn bản của triết lý phát triển ở Việt Nam hiện nay. Không phải đến khi khủng hoảng tiền
tệ xuất phát từ Mỹ năm 2008 gây ảnh hưởng lan tỏa ra hầu khắp thế giới như hiện nay,
cùng những giải pháp cơ bản mà các nước đang sử dụng với hy vọng ngăn ngừa những
kết cục bi thảm về mặt kinh tế – xã hội do khủng hoảng đó gây ra, chúng ta mới thấy tính
- phi lý của cái gọi là “thị trường tự do”, “bàn tay vô hình”. Từ rất sớm, chúng ta đã khẳng
định, nền kinh tế mà chúng ta đang xây dựng phải có sự quản lý của Nhà nước. Kiên trì
tư tưởng đó, tại Đại hội X, Đảng ta nhấn mạnh sự cần thiết phải “bảo đảm vai trò quản lý,
điều tiết nền kinh tế của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”(1).
Ở Việt Nam hiện nay, vai trò của Nhà nước đối với kinh tế không chỉ xuất phát từ yêu
cầu phổ biến của quá trình phát triển kinh tế thị trường, mà còn xuất phát từ tính đặc thù
của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bài viết này chỉ tập trung vào
khía cạnh thứ hai vừa nêu.
Thị trường, kinh tế thị trường là một kiểu quan hệ giữa người với người trong sản xuất,
trao đổi và tiêu dùng, nên mang đậm dấu ấn của quan hệ xã hội, của thể chế chính trị mà
nền kinh tế đó tồn tại. Với mức độ đáng kể, sự phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
hiện nay bị chi phối và nhằm phục vụ cho định hướng xã hội chủ nghĩa. Đương nhiên,
nhân tố sâu xa bảo đảm định hướng chính trị đối với kinh tế là đường lối, quan điểm, tư
tưởng chỉ đạo của Đảng Cộng sản cầm quyền. Song, để đường lối, quan điểm, tư tưởng
chỉ đạo của Đảng biến thành hiện thực vận động của nền kinh tế, chúng phải được thể chế
hóa thành hệ thống pháp luật, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và được
triển khai bằng Nhà nước, thông qua Nhà nước, dưới sự quản lý của Nhà nước do Đảng
lãnh đạo. Xét từ giác độ đó, Nhà nước có tác động trực tiếp nhất tới việc định hướng sự
vận động của kinh tế thị trường. Pháp luật, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã
hội của Nhà nước chỉ đúng, khi chúng phản ánh chính xác yêu cầu phát triển khách quan
của thị trường, lấy quy luật thị trường làm cơ sở. Xét ở mặt này, chúng mang tính khách
quan. Nhưng chúng lại là sự thể chế hóa, cụ thể hóa mục tiêu chính trị của Đảng, nên
cũng có mặt chủ quan. Trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa, định hướng chủ quan (ý chí của Đảng, của Nhà nước và nhân dân ta) là ở
chỗ, cùng với việc bảo đảm lợi ích hợp lý của doanh nhân, thì việc ưu tiên bảo vệ lợi ích
hợp pháp, chính đáng của người lao động là một vấn đề có tính nguyên tắc. Nhà nước có
cơ chế, chính sách để bảo đảm sự ưu tiên đó, thể hiện ở cả ba lĩnh vực kinh tế cơ bản sau:
Trên lĩnh vực sở hữu: Sự tồn tại của ba chế độ sở hữu (sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể,
sở hữu tư nhân), ba hình thức sở hữu (hình thức sở hữu nhà nước, hình thức sở hữu tập
thể, hình thức sở hữu tư nhân) là một đòi hỏi khách quan của nền kinh tế thị trường ở
Việt Nam hiện nay. Nhà nước thông qua hệ thống chính sách, pháp luật, đòn bẩy kinh tế
để định hướng, làm cho kinh tế nhà nước từng bước vươn lên nắm vai trò chủ đạo, kinh
tế nhà nước cùng kinh tế tập thể tạo thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân.
Trên lĩnh vực quản lý: Nhà nước xây dựng cơ chế, chính sách… tạo điều kiện thuận lợi
cho người lao động trực tiếp hay thông qua các khâu trung gian nhất định tham gia quá
trình hoạch định, tổ chức, giám sát, kiểm tra việc thực hiện các kế hoạch phát triển của
doanh nghiệp.
Trên lĩnh vực phân phối: Nhà nước vừa thông qua hệ thống chính sách kinh tế do mình
hoạch định, vừa sử dụng các nguồn lực – trực tiếp là bộ phận kinh tế nhà nước – để định
hướng, can thiệp vào lĩnh vực phân phối và phân phối lại theo hướng ưu tiên phân phối
- theo lao động và qua phúc lợi xã hội; kết hợp tăng trưởng kinh tế với thực hiện công bằng
xã hội; hoạch định các chính sách xóa đói, giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa…
Đặc biệt, trong sự phát triển kinh tế thị trường ở nước ta, Nhà nước có vai trò to lớn trong
việc bảo đảm sự ổn định vĩ mô cho phát triển và tăng trưởng kinh tế. “ổn định” ở đây thể
hiện sự cân đối, hài hòa các quan hệ nhu cầu, lợi ích giữa người và người, tạo ra sự đồng
thuận xã hội trong hành động vì mục tiêu phát triển của đất nước. Tính đúng đắn, hợp lý
và kịp thời của việc hoạch định và năng lực tổ chức thực hiện các chính sách phát triển vĩ
mô do Nhà nước đảm nhiệm là điều kiện tiên quyết nhất hình thành sự đồng thuận đó. Là
những công cụ tạo ra sự đồng thuận xã hội, từ đó mà có ổn định xã hội cho phát triển và
tăng trưởng kinh tế, các chính sách, pháp luật của Nhà nước, một mặt, phải phản ánh
đúng những nhu cầu chung của xã hội, của mọi chủ thể kinh tế…; mặt khác, phải tôn
trọng tính đa dạng về nhu cầu, lợi ích cụ thể của các chủ thể đó.
Nhà nước ta cũng có vai trò to lớn trong việc bảo đảm gia tăng phúc lợi xã hội, bởi mục
tiêu căn bản của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là góp
phần thực hiện “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Có chính
sách xã hội hợp lý; bảo đảm phúc lợi ngày một gia tăng nhờ hiệu quả tác động của chính
sách kinh tế tiến bộ do Nhà nước hoạch định và tổ chức thực hiện bằng những nỗ lực của
nhiều chủ thể kinh tế khác nhau… là nhân tố có vai trò quyết định trong vấn đề này.
Công bằng xã hội là một động lực của sự phát triển xã hội nói chung, của sự phát triển và
tăng trưởng kinh tế bền vững nói riêng. Một trong những mục tiêu của quá trình phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà Nhà nước hướng tới là xóa
bỏ tình trạng vi phạm công bằng xã hội. Đây là một nhiệm vụ lâu dài. Ở nước ta hiện nay,
công bằng xã hội trên lĩnh vực kinh tế được biểu hiện không chỉ ở chỗ lao động ngang
nhau thì được hưởng thụ ngang nhau, mà còn ở chỗ cống hiến – đóng góp cả về vật chất
lẫn tinh thần trong quá khứ cũng như trong hiện tại – ngang nhau cho sự phát triển đất
nước thì được hưởng ngang nhau. Từ đó, việc bảo đảm yêu cầu thực hiện tiến bộ, công
bằng xã hội được thể hiện đầy đủ ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển
kinh tế là một nhiệm vụ cơ bản của Nhà nước ta trong việc thực hiện chức năng phát
triển, tăng trưởng kinh tế trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nhà nước chủ động tham gia kinh tế thị trường nhằm bảo hộ cho hình thức tổ chức sản
xuất chứa đựng các yếu tố của quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa và tạo điều kiện cho
chúng phát huy ưu thế của mình; tạo vị thế cho kinh tế nhà nước có sức mạnh định hướng
xây dựng mô hình kinh tế cho phép giải phóng con người; ngăn chặn các xu hướng phát
triển kinh tế không có lợi cho quảng đại người lao động.
Để thực hiện các mục tiêu đó, điều quan trọng nhất là Nhà nước tạo lập khung khổ pháp
lý cho hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra hiệu quả. Chỉ duy nhất nhà nước có được
chức năng này. Hệ chuẩn pháp luật kinh tế của nhà nước càng được xây dựng đồng bộ,
đúng đắn, nhất quán và kịp thời bao nhiêu, càng có tác động tích cực tới sự vận hành của
nền kinh tế bấy nhiêu. Song, tự nó, pháp luật kinh tế không gây ra những biến đổi trong
hiện thực kinh tế. Để cho các luật kinh tế trở thành tác nhân kích thích phát triển kinh tế,
chúng phải được đưa vào vận hành. Nhà nước chính là thiết chế chủ yếu đảm đương
- nhiệm vụ này. Năng lực điều hành kinh tế bằng pháp luật là một thước đo đánh giá sự
trưởng thành và vai trò của nhà nước trong kinh tế.
Vai trò của nhà nước đối với sự phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
cũng thể hiện ở việc nhà nước góp phần đắc lực vào việc tạo môi trường cho thị trường
phát triển, như tạo lập kết cấu hạ tầng kinh tế cho sản xuất, lưu thông hàng hóa; tạo lập
sự phân công lao động theo ngành, nghề, vùng kinh tế qua việc nhà nước tiến hành quy
hoạch phát triển kinh tế theo lợi thế từng vùng, ngành và nhu cầu chung của xã hội… Là
chủ thể trực tiếp sở hữu hoặc quản lý, khai thác những cơ quan truyền thông mạnh nhất
của quốc gia, nhà nước góp phần cung cấp thông tin thị trường cho các chủ thể kinh tế để
các chủ thể này chủ động lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh, đối tác kinh tế, thời
điểm thực hiện các giao dịch kinh tế, cách thức sản xuất kinh doanh có hiệu quả nhất
trong điều kiện cụ thể của mình…
Muốn sản xuất phải có an toàn về môi trường xã hội, môi trường kinh doanh, môi trường
an ninh – trật tự, an toàn trong quan hệ giữa người và người, giữa doanh nghiệp và các cơ
quan công quyền… Ngoài những nỗ lực của nhà nước trong sự đồng tình của nhân dân,
không lực lượng nào khác có thể tạo lập được những yêu cầu an toàn như vậy.
Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, sự giao lưu kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế của mọi
quốc gia chỉ có hiệu quả cao, khi có tác nhân khởi thủy từ phía nhà nước, được hỗ trợ đắc
lực từ phía nhà nước. Bằng chính sách hội nhập đúng đắn và năng lực tổ chức thực hiện
có hiệu quả chính sách đó, nhà nước góp phần khởi đầu và có tác động tích cực vào quá
trình thiết lập quan hệ quốc tế. Đại diện cho đất nước tham gia vào các quá trình soạn
thảo và thông qua chuẩn mực luật pháp kinh tế, các hiệp định kinh tế, các nghị định
thư…, Nhà nước ta góp phần tạo cho chủ thể kinh tế của đất nước vị trí có lợi trong quan
hệ kinh tế quốc tế. Sự kiện đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO)
thành công là chứng minh rõ rệt cho điều này.
Nhà nước ta là chủ thể chính của nền giáo dục – đào tạo. Bằng hệ thống chính sách giáo
dục, đào tạo của mình, được thực hiện qua hệ thống giáo dục – đào tạo do Nhà nước
thống nhất quản lý, dù tồn tại dưới nhiều loại hình khác nhau (công lập, ngoài công lập,
liên doanh, liên kết trong nước và với nước ngoài…), Nhà nước cung cấp nguồn lao động
chính, có chất lượng cho sản xuất kinh doanh, cung cấp cán bộ quản trị doanh nghiệp
cho mọi thành phần, mọi loại hình kinh tế. Qua đó, Nhà nước ta có tác động rất mạnh và
trực tiếp tới việc nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả quản lý nền kinh tế, nâng
cao hiệu quả của kinh tế thị trường nói chung.
Cùng với tác động của hệ thống luật kinh tế và sự đầu tư trực tiếp vào kinh tế, Nhà nước
còn định hướng nền kinh tế qua các công cụ gián tiếp là chính sách kinh tế, như chính
sách tài chính – tiền tệ, chính sách đầu tư, chính sách thu nhập và việc làm…
Việc nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc định hướng sự phát triển của nền kinh tế
thị trường ở nước ta không mâu thuẫn với vấn đề có tính nguyên tắc: sự vận hành của
nền kinh tế thị trường nào cũng trước hết và chủ yếu do các quy luật thị trường quyết
định. Song, quy luật kinh tế thị trường lại thuộc lĩnh vực quy luật xã hội. Tính khách
- quan của nó được thể hiện và thực hiện thông qua hoạt động có ý thức của con người.
Dựa trên việc nhận thức đúng đắn những yêu cầu của các quy luật trong nền kinh tế thị
trường, Nhà nước cụ thể hóa những yêu cầu đó thành luật, chính sách, kế hoạch phát triển
kinh tế – xã hội, xác định đúng bước đi để hiện thực hóa chúng. Đây là nhân tố có tác
động trực tiếp thúc đẩy nền kinh tế thị trường vận động phù hợp với quy luật nội tại của
nó. Ở đây có sự thống nhất giữa khách quan và chủ quan. Song, sự thống nhất đó chỉ có
được, khi lợi ích chân chính mà nhà nước theo đuổi phù hợp với quy luật phát triển khách
quan của xã hội nói chung, của kinh tế thị trường nói riêng; chủ thể nhà nước có năng lực
trí tuệ đủ tầm để nắm bắt, vận dụng yêu cầu của các quy luật kinh tế vào việc hoạch định
các chính sách phát triển. Trong điều kiện cụ thể ở Việt Nam hiện nay, xét về bản chất,
Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân, vì dân, lấy lợi ích của dân tộc đáp ứng đúng
nhu cầu phát triển khách quan của xã hội làm mục tiêu hoạt động của mình. Nhà nước ta
lấy hệ tư tưởng cách mạng và khoa học (chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh)
làm một trong những cơ sở xuất phát quan trọng để hoạch định chiến lược phát triển kinh
tế. Đó là hai nhân tố bảo đảm có sự thống nhất giữa tính khách quan của quá trình phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và việc phát huy vai trò của nhà
nước xã hội chủ nghĩa với tư cách là một nhân tố chủ quan tác động tích cực tới sự phát
triển của nền kinh tế đó.
Thực tiễn phát triển nền kinh tế thị trường hơn 20 năm đổi mới cho thấy, Nhà nước ta đã
có nhiều tác động tích cực trong việc bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá
trình phát triển nền kinh tế này. Việc từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách về chế độ
sở hữu và cơ cấu thành phần kinh tế đã góp phần thúc đẩy chuyển dịch theo hướng tạo
động lực và điều kiện thuận lợi hơn cho khai thác các tiềm năng trong và ngoài nước để
phát triển kinh tế- xã hội. Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế, nhìn chung, không ngừng
được nâng cao: thời kỳ 1986 – 1990, tăng trưởng GDP bình quân đạt 4,5%/năm; 1996 –
2000: 7%/năm; 2001 – 2005: 7,5%/năm; năm 2007 đạt 8,48%. Năm 2008, dù phải đối
mặt với không ít khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng GDP là 6,23%.
Để góp phần giữ vững độc lập tự chủ trong phát triển kinh tế, từ đó có độc lập tự chủ trên
con đường phát triển đất nước nói chung, Nhà nước đã có nhiều chính sách phát huy vai
trò các nhân tố nội lực, coi trọng tích lũy từ nội bộ nền kinh tế. Trong năng lực nội sinh,
chúng ta coi trọng trước hết nhân tố con người. Do vậy, Nhà nước đã có nhiều chính sách
về giáo dục – đào tạo để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Số lao động tốt nghiệp phổ
thông trung học từ 13,5% năm 1996 tăng lên 19,7% năm 2005. Năm 1996 mới có
12,31% lực lượng lao động được đào tạo, đến nay, tỷ lệ này đạt 31%. Về nỗ lực nâng cao
tích lũy từ nội bộ nền kinh tế: năm 1990, tỷ lệ tích lũy so với GDP mới đạt 2,9%, năm
2004 là 35,15% và những năm gần đây đều có xu hướng tăng lên…
Nhà nước cũng có nhiều chính sách khai thác ngoại lực, biến ngoại lực thành nội lực cho
sự phát triển. Biểu hiện rõ nhất là Nhà nước đã hoàn thiện Luật Đầu tư, thu hút được
nhiều vốn ODA, FDI,… Từ năm 1988 đến hết năm 2006, có hơn 8.000 dự án đầu tư FDI
với tổng vốn đăng ký 74 tỉ USD. Năm 2006, khu vực FDI đóng góp gần 30% cho tăng
trưởng kinh tế; xuất khẩu của khu vực này chiếm khoảng 50% tổng kim ngạch xuất khẩu
của cả nước; cung cấp việc làm cho khoảng 50 vạn người và việc làm gián tiếp cho 2,5
triệu người; đào tạo được 8.000 cán bộ quản lý, 30.000 cán bộ kỹ thuật. Năm 2007,
- nguồn vốn ODA từ các nước, các tổ chức tài chính quốc tế cấp cho Việt Nam đạt hơn 40
tỉ USD, trong đó, 80% là nguồn vốn vay ưu đãi. Năm 2008, dù kinh tế thế giới suy thoái,
nhưng nguồn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam lại tăng kỷ lục: vốn đăng ký 64 tỉ USD,
trong đó các dự án mới chiếm 60,2 tỉ USD.
Một tiêu chí quan trọng đánh giá tính định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế là
hướng sự phát triển của nó vào việc nâng cao đời sống của nhân dân. Nhìn lại hơn 20
năm đổi mới, thu nhập của nhân dân đã có bước cải thiện đáng kể. Năm 1995, GDP bình
quân đầu người mới đạt 289 USD; năm 2005: 639 USD; năm 2007: 835 USD. Năm
2008, GDP bình quân theo đầu người đã đạt trên 1.000 USD. Với mức thu nhập này, Việt
Nam vượt qua ngưỡng nước thu nhập thấp(2)…
Vai trò của Nhà nước ta đối với kinh tế càng bộc lộ rõ nét trong ban hành, thực thi các
chính sách khắc phục tình trạng suy giảm kinh tế gần đây. Trên cơ sở tiên định những
diễn biến xấu có thể xảy ra, Nhà nước đã đưa ra 8 nhóm giải pháp cấp bách, và bằng việc
tổ chức thực hiện có hiệu quả các giải pháp đó, Nhà nước đã góp phần tích cực vào việc
kiềm chế lạm phát, chỉ số giá tiêu dùng không ngừng giảm: tháng 9-2008 tăng 0,18%,
tháng 10 giảm 0,19%, tháng 11 giảm 0,76%, tháng 12 giảm 0,68%. Kinh tế vĩ mô ổn
định: thu chi ngân sách được cân đối; tổng thu ngân sách nhà nước vượt mức dự toán cả
năm, tăng 26,3% so với năm 2007. Kim ngạch xuất khẩu đạt 62,9 tỉ USD, vượt kế hoạch
đề ra; kim ngạch nhập khẩu đạt 80,4 tỉ USD, tăng 28% so với năm 2007. Những thành
tựu này có vai trò to lớn trong việc giữ vững ổn định xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho
tăng trưởng kinh tế.
Tuy nhiên, việc phát huy vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay cũng còn những hạn chế đáng kể: thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn chưa được xây dựng đồng bộ, vận
hành suôn sẻ; quản lý nhà nước về kinh tế còn nhiều bất cập; chưa có giải pháp mang tầm
đột phá để kinh tế nhà nước thực sự hoàn thành tốt chức năng chủ đạo trong nền kinh tế;
kinh tế tập thể còn rất yếu kém; năng lực cạnh tranh của nền kinh tế thấp; chưa giải quyết
tốt mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường…
Để nâng cao hơn nữa hiệu quả, hiệu lực tác động của Nhà nước tới phát triển nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, Nhà nước cần sớm hoàn
thiện thể chế của nền kinh tế thị trường, đặc biệt là hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở
hữu. Hệ thống luật này phải khẳng định và bảo vệ sự tồn tại khách quan, lâu dài tính đa
dạng của các hình thức sở hữu; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ sở hữu.
Cần xác định rõ, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Nhà nước ta là cung cấp môi trường
pháp lý tin cậy cho các chủ thể kinh tế phát huy tối đa năng lực của họ.
Cùng với vấn đề then chốt trên, cần tiếp tục phân định rạch ròi chức năng quản lý hành
chính nhà nước đối với kinh tế và quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; Nhà
nước cần làm tốt chức năng hỗ trợ cho toàn xã hội sản xuất hàng hóa công cũng như tư;
đặc biệt là kết cấu hạ tầng kinh tế và xã hội…
- Để nâng cao năng lực của bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế, cần cải cách thể chế xây
dựng chính sách, tích cực đấu tranh chống các hành vi độc đoán, chuyên quyền, tệ quan
liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước.
Việc giải quyết có hiệu quả những vấn đề vừa có tính cấp bách, vừa có tính lâu dài đó sẽ
nâng cao hơn nữa hiệu quả tác động của Nhà nước tới sự phát triển nền kinh tế thị trường
Quy luật giá trị là quy luật căn bản của sản xuất và trao đổi hàng hoá. ở đâu có sản
xuất và trao đổi hàng hoá thì ở đó có sự tồn tại và phát huy tác dụng của quy luật
giá trị.
Nội dung của quy luật giá trị
Theo quy luật giá trị, sản xuất và trao đổi hàng hoá phải dựa trên cơ sở hao phí lao
động xã hội cần thiết. Trong kinh tế hàng hoá, mỗi người sản xuất tự quyết định hao
phí
lao động cá biệt của mình, nhưng giá trị của hàng hoá không phải được quyết định
bởi
hao phí lao động cá biệt của từng người sản xuất hàng hoá, mà bởi hao phí lao động
xã
hội cần thiết. Vì vậy, muốn bán được hàng hoá, bù đắp được chi phí và có lãi, người
sản
xuất phải điều chỉnh làm cho hao phí lao động cá biệt của mình phù hợp với mức chi
phí mà xã hội chấp nhận được.
Trao đổi hàng hoá cũng phải dựa trên cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết, có
nghĩa là trao đổi theo nguyên tắc ngang giá.
Sự vận động của quy luật giá trị thông qua sự vận động của giá cả hàng hoá. Vì
giá trị là cơ sở của giá cả, nên trước hết giá cả phụ thuộc vào giá trị. Hàng hoá nào
nhiều
giá trị thì giá cả của nó sẽ cao và ngược lại. Trên thị trường, ngoài giá trị, giá cả còn
phụ
thuộc vào các nhân tố: cạnh tranh, cung cầu, sức mua của đồng tiền. Sự tác động
của
các nhân tố này làm cho giá cả hàng hoá trên thị trường tách rời với giá trị và lên
xuống
xoay quanh trục giá trị của nó. Sự vận động giá cả thị trường của hàng hoá xoay
quanh
trục giá trị của nó chính là cơ chế hoạt động của quy luật giá trị. Thông qua sự vận
động
của giá cả thị trường mà quy luật giá trị phát huy tác dụng.
S
Tác dụng của quy luật giá trị
a) Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá
Điều tiết sản xuất tức là điều hoà, phân bổ các yếu tố sản xuất giữa các ngành, các
lĩnh vực của nền kinh tế. Tác dụng này của quy luật giá trị thông qua sự biến động
của
giá cả hàng hoá trên thị trường dưới tác động của quy luật cung cầu. Nếu ở ngành
nào
- đó khi cung nhỏ hơn cầu, giá cả hàng hoá sẽ lên cao hơn giá trị, hàng hoá bán chạy,
lãi
cao, thì người sản xuất sẽ đổ xô vào ngành ấy. Do đó, tư liệu sản xuất và sức lao
động
được chuyển dịch vào ngành ấy tăng lên. Ngược lại, khi cung ở ngành đó vượt quá
cầu,
giá cả hàng hoá giảm xuống, hàng hoá bán không chạy và có thể lỗ vốn. Tình hình
ấy
buộc người sản xuất phải thu hẹp quy mô sản xuất lại hoặc chuyển sang đầu tư vào
ngành có giá cả hàng hoá cao.
Điều tiết lưu thông của quy luật giá trị cũng thông qua giá cả trên thị trường. Sự
biến động của giá cả thị trường cũng có tác dụng thu hút luồng hàng từ nơi giá cả
thấp
đến nơi giá cả cao, do đó làm cho lưu thông hàng hoá thông suốt.
Như vậy, sự biến động của giá cả trên thị trường không những chỉ rõ sự biến động
về kinh tế, mà còn có tác động điều tiết nền kinh tế hàng hoá.
b) Kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, tăng năng suất
lao động, lực lượng sản xuất xã hội phát triển nhanh
Trong nền kinh tế hàng hoá, mỗi người sản xuất hàng hoá là một chủ thể kinh tế
độc lập, tự quyết định hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình. Nhưng do điều kiện
sản xuất khác nhau nên hao phí lao động cá biệt khác nhau, người sản xuất nào có
hao
phí lao động cá biệt nhỏ hơn hao phí lao động xã hội của hàng hoá ở thế có lợi, sẽ
thu
được lãi cao. Người sản xuất nào có hao phí lao động cá biệt lớn hơn hao phí lao
động
xã hội cần thiết sẽ ở thế bất lợi, lỗ vốn. Để giành lợi thế trong cạnh tranh và tránh
nguy
cơ vỡ nợ, phá sản, họ phải hạ thấp hao phí lao động cá biệt của mình, sao cho bằng
hao
phí lao động xã hội cần thiết. Muốn vậy, họ phải luôn tìm cách cải tiến kỹ thuật, cải
tiến
tổ chức quản lý, thực hiện tiết kiệm chặt chẽ, tăng năng suất lao động. Sự cạnh
tranh
quyết liệt càng thúc đẩy quá trình này diễn ra mạnh mẽ hơn, mang tính xã hội. Kết
quả
là lực lượng sản xuất xã hội được thúc đẩy phát triển mạnh mẽ.
c) Thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hoá người sản xuất hàng
hoá thành kẻ giàu người nghèo
Quá trình cạnh tranh theo đuổi giá trị tất yếu dẫn đến kết quả là: những người có
điều kiện sản xuất thuận lợi, có trình độ, kiến thức cao, trang bị kỹ thuật tốt nên có
hao
phí lao động cá biệt thấp hơn hao phí lao động xã hội cần thiết, nhờ đó phát tài, giàu
lên
nhanh chóng. Họ mua sắm thêm tư liệu sản xuất, mở rộng sản xuất, kinh doanh.
Ngược lại,
những người không có điều kiện thuận lợi, làm ăn kém cỏi, hoặc gặp rủi ro trong
kinh
doanh nên bị thua lỗ dẫn tới phá sản trở thành nghèo khó.
Tác dụng của quy luật giá trị có ý nghĩa: một mặt, quy luật giá trị chi phối sự lựa
chọn tự nhiên, đào thải các yếu kém, kích thích các nhân tố tích cực phát triển; mặt
khác, phân hoá xã hội thành kẻ giàu người nghèo, tạo ra sự bất bình đẳng trong xã
- hội.
VnEcon - Kênh tiếp cận khách hàng mới của bạn
Liên hệ quảng cáo trên http://VnEcon.com
Mobile: 093 777 7963
Email: ads (at) vnecon [dot] com
________________________
Cách học hiệu quả nhất là teaching cho người khác.
nguon tai.lieu . vn
