Xem mẫu
- TIỂU LUẬN:
Giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng
dệt may Việt Nam trong tiến trình
hội nhập kinh tế quốc tế
- Lời mở đầu
1- Tính cấp thiết của đề tài
Xuất khẩu hàng hoá là cụm từ được nhắc đến nhiều trong tiến trình hội nhập
kinh tế Việt Nam vào quỹ đạo của kinh tế thế giới. Xuất khẩu đạt được sự vượt trội
cả về tốc độ tăng (trên 19%), cả về tỷ lệ so với GDP (52,6%), cả về cơ cấu mặt hàng,
về thị trường, về giá… Nhất là đối với mặt hàng dệt may, việc mở rộng thị trường
mới và ổn định thị trường truyền thống đã tạo đà phát triển cho hàng dệt may tăng
trưởng về số lượng, đa dạng mẫu mã, kiểu dáng, giải quyết công ăn việc làm và tăng
thu nhập cho người lao động. Đưa kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may tăng
trưởng không ngừng trong những năm qua và tạo đà cho sự phát triển vượt bậc trong
những năm tới Nhưng làm sao cho ngành dệt may phát triển bền vững, cạnh tranh
được với những mặt hàng cùng loại ở trong nước và quốc tế cả về giá, chất lượng,
mẫu mã…? Làm sao giữ cho được vị trí mũi nhọn trong cơ cấu xuất khẩu của nước
nhà?. Điều đó đòi hỏi ngành dệt may Việt Nam phải có những bước đi phù hợp,
những chiến lược, những giải pháp cụ thể. Một trong những giải pháp đó là “Giải
pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế
quốc tế” sẽ được đề cập trong Đề án thương mại quốc tế này.
2- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề án có đối tượng nghiên cứu là hoạt động xuất khẩu hàng hoá, mà cụ thể là
đi sâu phân tích thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam từ đó có những giải
pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu.
3- Phương pháp nghiên cứu
Đề án sử dụng phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê để nghiên
cứu.
4- Kết cấu nội dung
Đề án gồm 3 phần chính được thể hiện thành 3 chương:
- Chương I: Lý luận chung về xuất khẩu hàng hoá trong hội nhập kinh tế
quốc tế.
Chương II: Thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trong
những năm gần đây.
Chương III: Giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trong
tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
- Chương I: lý luận chung về xuất khẩu hàng hoá trong hội nhập kinh tế
quốc tế.
I. Sự cần thiết và vai trò của việc xuất khẩu hàng hoá trong xu hướng
tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế.
1. Vai trò của xuất khẩu đối với sự phát triển kinh tế đất nước.
Hoạt động xuất khẩu là một trong hai nội dung cốt lõi và hết sức quan trọng
của thương mại quốc tế. Xuất khẩu đã được thừa nhận là hoạt động rất cơ bản của
hoạt động kinh tế đối ngoại, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế
phát triển, thể hiện ở những điểm sau:
*Xuất khẩu thúc đẩy phân công lao động và hợp tác quốc tế, tạo điều kiện
mở rộng khả năng sản xuất và tiêu dùng.
Việt Nam được xem là một đất nước có nguồn tài nguyên phong phú, đa dạng,
nguồn lao động dồi dào. Song đó mới chỉ là khả năng. Tính hiện thực của nó lại được
quyết định ở việc khai thác và tận dụng các nguồn lực đó một cách hợp lý. Xuất khẩu
là một giải pháp tạo điều kiện khai thác triệt để lợi thế so sánh và các tiềm năng kinh
tế, thúc đẩy việc tiêu thụ hàng hoá ở nước ngoài để thu ngoại tệ. Từ đó mở rộng khả
năng cung cấp đầu vào cho sản xuất và tăng nhanh khả năng tiêu dùng của một quốc
gia, tạo điều kiện để nền kinh tế quốc dân có thể sản xuất với quy mô lớn trên cơ sở
chuyên môn hoá và hợp tác quốc tế. Nhờ sản xuất với quy mô lớn nên có thể tạo
thuận lợi cho đầu tư, cho việc hiện đại hoá kỹ thuật và công nghệ, hợp lý hoá sản
xuất, qua đó tăng năng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm.
Trong quá trình xúc tiến hoạt động xuất khẩu, việc lựa chọn bạn hàng, lựa
chọn công nghệ khai thác phù hợp sẽ đem lại hiệu suất sinh lợi cao, đem lại khả năng
thành công lớn. Chính vì vậy, việc gìn giữ các khách hàng truyền thống kết hợp với
việc tăng cường mở rộng thị trường mới là yếu tố quan trọng để tăng nguồn thu, nâng
cao tốc độ tăng trưởng kinh tế và hiệu suất tích luỹ nội lực.
* Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước.
- Nguồn vốn để nhập khẩu được hình thành từ các nguồn: Đầu tư nước ngoài,
vay nợ, viện trợ, thu từ hoạt động xuất khẩu lao động, dịch vụ ngoại tệ… Các nguồn
vốn này rất quan trọng nhưng bằng cách này hay cách khác cũng phải thanh toán. Do
đó, nguồn ngoại tệ thu về từ việc xuất khẩu hàng hoá là nguồn vốn chủ yếu để nhập
khẩu. Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu. Xuất khẩu ngày
càng đóng vai trò quan trọng trong việc tích luỹ vốn cho nền kinh tế quốc dân.
* Xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản
xuất phát triển.
Đẩy mạnh xuất khẩu cho phép mở rộng quy mô sản xuất, nhiều ngành nghề
mới ra đời gây phản ứng dây chuyền giúp các ngành khác phát triển theo. Xuất khẩu
tạo ra khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo khả năng cung cấp đầu vào cho sản
xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước, nâng cao chất lượng và làm tăng giá trị
hàng hoá. Muốn có chỗ đứng ở thị trường nước ngoài đòi hỏi các doanh nghiệp trong
nước phải có sự đầu tư về khoa học kỹ thuật, công nghệ mới để có những sản phẩm
độc đáo, đa dạng, chất lượng tốt, không những cạnh tranh về giá mà còn về chất của
sản phẩm. Những sản phẩm thô dần được cải thiện và thay thế. Những sản phẩm có
giá trị xuất khẩu lớn luôn được các doanh nghiệp xuất khẩu quan tâm. Các mặt hàng
xuất khẩu truyền thống vẫn được giữ vững như gạo, điều, cà phê… nhưng cũng dần
được chế biến, từ đó làm cho ngành công nghiệp chế biến phát triển. Bên cạnh việc
xuất khẩu các mặt hàng nông sản thì thời gian gần đây nhiều doanh nghiệp đã đi tiên
phong trong việc tìm thị trường mới cho những sản phẩm có hàm lượng chất xám cao
có khả năng thu ngoại tệ lớn. Từ đó đẩy nhanh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu
ngành nghề.
* Xuất khẩu tác động tích cực đến việc giải quyết công ăn việc làm.
Những tác động tích cực của hoạt động xuất khẩu trong việc chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, cơ cấu ngành nghề đã có ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của
người lao động do giá trị sức lao động được tăng lên. Việc ra đời nhiều doanh nghiệp
sản xuất các mặt hàng xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động đến làm việc và có
- thu nhập cao hơn. Việc hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ
cao vừa tạo ra lượng hàng hoá tinh chế và tái chế làm tăng nhanh kim ngạch xuất
khẩu, vừa tạo cho người lao động làm quen với tác phong công nghiệp và giải quyết
việc làm thường xuyên cho người lao động. Đặc biệt là việc xuất khẩu lao động đã và
đang mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước, góp phần tạo ra ngày càng nhiều chỗ
làm ổn định và tăng thu nhập cho người lao động.
*Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại.
Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác động qua lại phụ thuộc lẫn
nhau. Xuất khẩu có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân và khả năng hội
nhập của quốc gia vào thị trường quốc tế. Xuất khẩu và công nghiệp sản xuất hàng
xuất khẩu thúc đẩy quan hệ tín dụng, đầu tư, mở rộng vận tải quốc tế…, tạo điều kiện
thúc đẩy các quan hệ này phát triển. Mặt khác, chính các quan hệ kinh tế đối ngoại lại
tác động trở lại, làm cho hoạt động xuất khẩu được đẩy mạnh, kim ngạch xuất khẩu
tăng nhanh cả về quy mô và tốc độ, góp phần tăng trưởng GDP.
2. Vai trò của hàng dệt may trong cơ cấu xuất khẩu hàng hoá.
Trong những năm qua, hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam được
đánh giá là sôi động và mang lại hiệu quả kinh tế cao cũng như lợi ích cho xã hội.
Bên cạnh việc tạo công ăn việc làm cho số lượng lớn lao động thì ngành dệt may còn
thu về cho đất nước nguồn ngoại tệ không nhỏ, đưa hàng dệt may là mặt hàng xuất
khẩu chủ lực của Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy, chiến lược phát triển cho ngành
dệt may cũng phải dựa trên tiềm năng, thế mạnh cũng như lợi thế khác biệt của ngành
để làm sao giá trị xuất khẩu của mặt hàng này không ngừng tăng cao, tạo chỗ đứng
vững chắc trên thị trường thế giới, khẳng định thương hiệu dệt may của Việt Nam.
II. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu.
1. Các yếu tố pháp lý
Nhà nước tạo ra hành lang pháp lý bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế tham
gia xuất khẩu. Bộ Thương mại là cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước
thống nhất đối với hoạt động xuất nhập khẩu thông qua các vụ chuyên môn. Bộ
- Thương mại có trách nhiệm nghiên cứu chiến lược Thương mại quốc tế, nghiên cứu
thị trường trong và ngoài nước, đề xuất chính sách với từng thị trường nước ngoài,
cùng các bộ, ngành hữu quan tạo môi trường kinh doanh và định hướng mặt hàng
xuất khẩu, ban hành hoặc trình Chính phủ ban hành các văn bản nhằm hoàn chỉnh hệ
thống chính sách luật pháp thương mại quốc tế. Đồng thời Bộ có trách nhiệm kiểm
tra việc chấp hành các chính sách luật pháp trong hoạt động xuất nhập khẩu. Đối với
một số mặt hàng quan trọng hoặc có kim ngạch lớn, Bộ Thương mại quy định mức
giá hoặc phương pháp định giá tối thiểu đối với hàng xuất khẩu, giá tối đa đối với
hàng nhập khẩu sau khi đã thống nhất ý kiến với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, và các bộ,
ngành có liên quan. Việc quản lý xuất nhập khẩu được thựch iện bằng cơ chế giấy
phép xuất khẩu, hạn ngạch xuất khẩu và bằng các quy chế quản lý ngoại tệ.
2. Các yếu tố kinh tế
Trong một nền kinh tế mà sản xuất nhỏ còn là phổ biến, để tăng nhanh nguồn
hàng xuất khẩu, chúng ta không thể trông chờ vào việckhai thác tài nguyên thiên
nhiên, cũng không chỉ dựa và việc thu mua những sản phẩm thừa nhưng rất bấp bênh
của nền sản xuất nhỏ, phân tán mà phải xây dựng nhiều các cơ sở sản xuất mới để tạo
ra nguồn hàng xuất khẩu dồi dào, tập trung, có chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Do đó, đầu tư vốn là biện pháp cần được ưu tiên để gia tăng xuất khẩu. Nhưng đầu tư
phải đi liền với coi trọng và nâng cao hiệu quả đầu tư. Nguồn vốn đầu tư cho sản xuất
hàng xuất khẩu ở nước ta hiện nay gồm: Vốn đầu tư trong nước và vốn đầu tư nước
ngoài. Tuy nguồn vốn đầu tư nước ngoài quan trọng nhưng để phát triển bền vững
cần coi nguồn vốn đầu tư trong nước là chủ yếu. Để khuyến khích bỏ vốn đầu tư làm
ra hàng xuất khẩu, Nhà nước cần có chính sách ưu tiên cho lĩnh vực này như: Cho
phép vay vốn với lãi suất ưu đãi, giảm hoặc miễn nộp thuế lợi tức một số năm đối với
những sản phẩm làm ra trong những năm đầu chưa có lãi hoặc lãi suất thấp, áp dụng
chính sách trọ cấp có điều kiện…
3. Các yếu tố văn hoá - xã hội
- Yếu tố văn hoá - xã hội có ảnh hưởng không nhỏ đến việc định hướng hoạt
động xuất nhập khẩu. Yếu tố văn hoá kết tinh vào trong từng sản phẩm, tạo ra giá trị
cao cho hàng hoá và đó cũng chính là lợi thế cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên
thị trường quốc tế. Sự ổn định về chính trị, xã hội sẽ giúp cho các doanh nghiệp mạnh
dạn đầu tư lớn và kêu gọi nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài. Tăng hiệu quả sử dụng vốn
trên cơ sở xuất khẩu hàng hoá để thu ngoại tệ, tạo ra nhiều chỗ làm cho người lao
động, tăng tích luỹ cho nền kinh tế quốc dân.
IIi. Một số kinh nghiệm quốc tế về thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá
* Kinh nghiệm của Singapore:
Singapore là một nước trong khối ASEAN đi đầu trong việc áp dụng chiến
lược công nghiệp hoá đúng đắn, chuyển từ nền kinh tế hướng nội sang nền kinh tế
hướng ngoại. Chính phủ sớm phát triển thương mại mà mục tiêu là nhằm vào thị
trường trong nước với mô hình công nghiệp hoá thay thế hàng nhập khẩu.
Để xây dựng được mô hình này, Singapore đã có những chính sách phát triển
một số ngành công nghiệp chủ chốt nhằm thay thế dần các sản phẩm hàng hoá nhập
khẩu. Nhà nước có chế độ bảo hộ như: thuế quan, hạn ngạch, trợ cấp tín dụng. Những
chế độ này được thực hiện nhằm bảo vệ những ngành công nghiệp non trẻ trước sự
cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài.
Về ngoại thương, Singapore đã chủ trương cân bằng xuất nhập khẩu, chỉ xuất
khẩu những mặt hàng có khả năng sản xuất trong nước đã vượt qúa nhu cầu tiêu
dùng.
Bản chất của chiến lược công nghiệp hoá theo hướng xuất khẩu mà Chính phủ
Singapore áp dụng là căn cứ vào nhu cầu thị trường thế giới và lợi thế so sánh của
từng nước để điều chỉnh cơ cấu công nghiệp một cách hợp lý và hiệu quả. Từ chỗ
xuất khẩu các mặt hàng sơ cấp là chủ yếu, bao gồm các nguyên liệu thô, Singapore
đã chuyển sang xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp nhẹ cần nhiều lao động như
hàng dệt may, giày dép, chế biến nông sản… Dần dần, Siângpore là một trong những
- nước trong khu vực đi đầu trong xuất khẩu sản phẩm kỹ thuật cao như bán dẫn, điện
tử cao cấp, công nghệ thông tin…
Để thực hiện thành công chiến lược hướng ra xuất khẩu, Chính phủ Singapore
đã có chế độ trợ cấp đối với các nhà sản xuất xuất khẩu như: Nhà nước xoá bỏ các
hàng rào phi thuế quan, áp dụng chính sách kinh tế vĩ mô. Đồng thời kinh tế tư nhân
được khuyến khích phát triển, giảm bớt tỷ trọng của khu vực kinh tế nhà nước nằhm
nâng cao hiệu quả và giảm bớt gánh nặng chi tiêu ngân sách. Nhờ có những chính
sách linh hoạt và những ưu đãi cho xuất khẩu nên Singapore đã đạt được nhiều thành
tựu trong phát triển kinh tế như: tăng trưởng kinh tế nhanh và ổn định; cơ cấu kinh tế
chuyển dịch linh hoạt, giá trị xuất khẩu trong GDP không ngừng tăng lên và đưa
Singapore là một trong những nước xuất khẩu lớn trên thế giới.
* Kinh nghiệm của Trung Quốc
Trung Quốc được biết đến là một đất nước đông dân, đất đai rộng lớn và là
một thị trường lớn của thế giới. Trước những năm 60, hàng hoá của Trung Quốc cũng
chỉ được sản xuất để phục vụ cho tiêu dùng trong nước là chính, nên ngoại thương
hầu như không được chú trọng và phát triển đúng mức. Sau khi có chính sách cải
cách mở cửa, Trung Quốc đã dành cho hoạt động xuất khẩu những chính sách ưu đãi
hợp lý, quy hoạch các vùng sản xuất tập trung và giao quyền tự chủ cao cho các địa
phương, đầu tư cơ sở hạ tầng cho những vùng sản xuất hàng xuất khẩu nhất là các
vùng giáp biên để hàng hoá của Trung Quốc dễ dàng thâm nhập thị trường nước
ngoài. Nhà nước khuyến khích việc đầu tư và cải tiến công nghệ mới, khen thưởng
thích đáng cho những phát minh khoa học mới làm lợi cho đất nước. Bên cạnh đó,
Chính phủ Trung Quốc đã biết tận dụng lực lượng đông đảo Hoa kiều làm ăn trên
khắp thế giới, coi họ là bộ phận không thể tách rời của đất nước Trung Hoa. Lực
lượng Hoa kiều này sẽ là đầu mối quan trọng để hàng hoá Trung Quốc phát triển ở
thị trường nước ngoài. Trung Quốc kêu gọi sự đầu tư và cống hiến chất xám của
người Hoa cho đất nước.
- Chính sự linh hoạt trong chính sách kinh tế, sự ổn định về chính trị đã đưa đất
nước Trung Quốc đang ngày càng phát triển trên thế giới.
Chương II. thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của việt nam.
1. Khái quát hoạt động xuất khẩu hiện nay.
1.1/ Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu.
Các mặt hàng hiện đang dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu là dệt may, giày -
dép, thuỷ - hải sản, thủ công mỹ nghệ, điện - điện tử. Và gần đây là mặt hàng đồ gỗ
đã được nhiều doanh nghiệp xuất khẩu với số lượng lớn, giá trị kim ngạch xuất khẩu
cao, có những lúc cao hơn các mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Đại đa số các mặt hàng
đồ gỗ xuất khẩu được thiết kế theo phong cách giả cổ và được khách hàng rất ưa
chuộng. Từ năm 1998, một số mặt hàng mới trong lĩnh vực cơ - kim khí và công
nghệ phần mềm cũng đang dần hình thành và phát triển, xu hướng trong một vài năm
tới có thể xuất khẩu với quy mô nhất định loại hàng hoá có hàm lượng công nghệ và
chất xám cao này.
Bên cạnh các mặt hàng chủ yếu được gia công cho các bạn hàng truyền thống
từ trước đến nay thì cơ cấu sản phẩm xuất khẩu cũng được cải thiện theo hướng tăng
các mặt hàng chế biến, giảm tỷ trọng các sản phẩm thô, nhất là trong lĩnh vực thuỷ
sản xuất khẩu. Tỷ trọng kim ngạch hàng nông – lâm – thuỷ hải sản giảm từ 23,6%
năm 1995 xuống còn 14% năm 2002, nhóm hàng công nghệ phẩm tăng tương ứng từ
47,4% lên 70%.
1.2. Cơ cấu thị trường xuất khẩu.
Đến nay, hàng Việt Nam đã vượt qua được sự khủng hoảng thị trường vào đầu
những năm 90 do Liên Xô và các nước Đông Âu tan rã, về cơ bản thực hiện được
chủ trương đa dạng hoá thị trường và đa dạng hoá quan hệ kinh tế đối ngoại, tích cực
thâm nhập, tạo chỗ đứng ở các thị trường mới. Tính đến năm 2002, thị trường xuất
khẩu đã được mở rộng tới gần 100 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Có thể kể một
số thị trường tiêu biểu như:
- * Thị trường Trung Đông: Irắc là thị trường chính trong khu vực này, chiếm
95,2% kim ngạch xuất khẩu. Sự tăng trưởng xuất khẩu vượt bậc vào Irắc năm 2002
chính là nguyên nhân dẫn đến tỷ trọng khu vực thị trường Trung Đông vượt EU và
ASEAN. Tuy vậy, tính chất thị trường không ổn định, kim ngạch xuất khẩu tăng
giảm thất thường. Đặc biệt chiến tranh Irắc trong thời gian qua đã làm giảm đáng kể
thị phần của hàng hoá Việt Nam. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu sang thị trường
này là nông sản, đồ điện…
* Thị trường ASEAN: Đây là thị trường có quan hệ gần gũi và lâu năm, có vị
trí địa lý gần với Việt nam, do đó hàng hoá xuất khẩu sang thị trường này có nhiều
thuận lợi như chi phí vận chuyển thấp, ít bị rủi ro... Việt Nam đã chính thức gia nhập
khối Asean vào ngày 24/07/1995 và tham gia hiệp định thuế quan ưu đãi có hiệu lực
chung (CEPT), mặt khác, đây là một thị trường phi thuế quan rộng lớn sẽ mang lại
nhiều cơ hội cạnh tranh cho hàng hoá của Việt Nam. Trong những năm gần đây, kim
ngạch xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản giảm sút, ASEAN đã trở thành thị trường
xuất khẩu lớn và đầy tiềm năng. Năm 2002, thị trường này đứng ở vị trí thứ hai,
chiếm 11,9% tổng kim ngạch xuất khẩu, với các mặt hàng nông sản, điện - điện tử,
khoáng sản, dệt may, dược liệu…
* Thị trường EU: Thị trường các nước thuộc liên minh Châu Âu vẫn đóng vai
trò quan trọng trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Từ năm 2001 trở về trước,
EU là một trong hai thị trường xuất khẩu lớn của nước ta. Tuy nhiên, với sự gia tăng
tỷ trọng nhanh chóng của thị trường Trung Đông, năm 2002, EU rơi xuống vị trí thứ
ba, chiếm 11,6% tổng kim ngạch xuất khẩu, với các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là
dệt may, giày dép, điện - điện tử, nông - lâm - thuỷ sản…
* Thị trường Hoa Kỳ: Chính Phủ ta đã ký kết hiệp định Thương mại song
phương để qua đó được hưởng quy chế tối huệ quốc (MFN) và quy chế ưu đãi chung
(GSP). Điều này sẽ giúp cho hàng hoá của Việt Nam có thêm lợi thế để cạnh tranh
bình đẳng hơn. Kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ đã có sự tăng trưởng vượt
bậc, nhất là năm 2002- 2003, chiếm 8,9% kim ngạch xuất khẩu. Mặt hàng xuất khẩu
- chủ yếu vào thị trường này là hàng dệt may, nông hải sản… Tuy nhiên, do năng lực
sản xuất của các doanh nghiệp trong nước còn hạn chế nên phần lớn đơn hàng xuất
khẩu của chúng ta vẫn là gia công cho các tập đoàn của nước này.
* Thị trường Nhật Bản: Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu chung của Việt Nam
sang thị trường này đã có sự suy giảm nhanh chóng trong giai đoạn 1996 – 2002. Các
mặt hàng chủ yếu xuất khẩu sang thị trường này là dệt may, nông hải sản, điện - điện
tử (trong đó dây và cáp điện chiếm tới 80%).
1.3. Các thành phần kinh tế tham gia hoạt động xuất khẩu.
Sau khi Nghị định 57/CP của Chính phủ có hiệu lực, mọi doanh nghiệp có nhu
cầu kinh doanh xuất nhập khẩu trực tiếp chỉ cần làm thủ tục hải quan, không cần xin
giấy phép, nhờ đó số doanh nghiệp đăng ký xuất nhập khẩu đã tăng nhanh chóng. Cơ
cấu chủ thể tham gia hoạt động xuất khẩu cũng được thay đổi, các doanh nghiệp Nhà
nước không còn nắm độc quyền mà còn có những doanh nghiệp thuộc các thành
phần kinh tế khác tham gia xuất khẩu. Đặc biệt là sự lớn mạnh nhanh chóng và sự
tăng trưởng vượt bậc tỷ trọng kim ngạch xuất nhập khẩu của thành phần kinh tế
ngoài quốc doanh đã làm sôi động khu vực xuất nhập khẩu hơn bao giờ hết, đồng
thời góp phần đẩy nhanh sự tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta.
2. Thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may hiện nay.
Cũng như nhiều nước trên thế giới trong giai đoạn đầu của quá trình công
nghiệp hoá, ngành dệt may đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.
Với những lợi thế riêng biệt như vốn đầu tư không quá lớn, thời gian thu hồi vốn
nhanh, thu hút nhiều lao động, có điều kiện mở rộng thị trường trong và ngoài nước
và có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, dệt may hiện là một trong những mặt
hàng xuất khẩu mũi nhọn của Việt Nam, có tốc độ tăng trưởng cao.
2.1/ Kim ngạch xuất khẩu
Dệt may là mặt hàng đứng thứ hai về kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Việt
Nam, với tốc độ tăng nhanh từ 850 triệu USD (năm 1995) lên hơn 3,5 tỷ USD (năm
2003). Có sự tăng trưởng nhanh qua các năm là nhờ chính sách ngoại giao năng động
- của Việt Nam, nhất là sau khi Việt Nam ký Hiệp định thương mại với EU năm 1992
và Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ năm 2000.
Theo số liệu thống kê từ Bộ Thương mại cho thấy, kim ngạch xuất khẩu hàng
dệt may của Việt Nam trong năm 2003 có sự khởi sắc và vượt so với năm 2002. Năm
2003 đạt 3.543 triệu USD, vượt 843,5 triệu USD so với năm 2002. Tuy nhiên, kim
ngạch xuất khẩu mặt hàng này trong các tháng cuối năm, đặc biệt là trong tháng
10/2003 cả nước chỉ đạt khoảng 230 triệu USD, giảm 12,21% so với tháng trước và
giảm 15,13% so với cùng kỳ năm 2002. Trong đó chủ yếu xuất khẩu sang Mỹ giảm
mạnh với mức giảm lần lượt 28,06 và 34,07% so với cùng kỳ năm 2002. Ngoài ra,
xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Canada cũng có xu hướng giảm.
Về mặt hàng xuất khẩu: Từ tháng 10 đến hết năm 2003, hầu hết các mặt hàng
chủ lực của ngành dệt may đều giảm khá mạnh so với tháng trước và so với cùng kỳ
năm 2002. Trong đó, xuất khẩu áo jacket đạt kim ngạch cao nhất, trên 37 triệu USD,
giảm gần 29% so với tháng trước và giảm 4,24% so với cùng kỳ 2002; tiếp đến là áo
thun, đạt gần 24 triệu USD, giảm lần lượt là 28,3% và 31%; quần đạt trên 21 triệu
USD, giảm trên 27,2% và 37%. Duy chỉ có xuất khẩu áo sơ mi, đồ lót, áo kimônô, áo
đầm, khăn bông, Caravat, quần áo tắm, quần áo bơi… đều tăng cả so tháng trước và
so cùng kỳ 2002. Một số mặt hàng như sợi, vải mặc dù có giảm so với tháng trước
nhưng vẫn tăng so với cùng kỳ 2002.
Nhìn chung các tháng cuối năm 2003 kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt
Nam đều giảm so với cùng kỳ 2002, điểm đánh dấu sự suy giảm đó là tháng 10/2003.
Xét về thành tích của từng đơn vị xuất khẩu trong tháng 10 này thì có 46 đơn vị đạt
kim ngạch xuất khẩu trên 1 triệu USD, đứng đầu là Công ty May Việt Tiến
(6.632.283 USD), Công ty TNHH sợi Tainan (5.780.604 USD)…; 70 đơn vị đạt kim
ngạch xuất khẩu từ 500 ngàn đến 1 triệu USD.
2.2/ Thị trường xuất khẩu
Thị trường xuất khẩu chủ yếu của hàng dệt may Việt Nam là EU, Canada,
Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và mới đây là thị trường Mỹ, cụ thể như sau:
- * Thị trường Mỹ:
Từ năm 2000 trở về trước, xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam vào thị
trường này rất thấp, chỉ chiếm 0,2% kim ngạch xuất khẩu dệt may. Sau khi Hiệp định
thương mại Việt - Mỹ có hiệu lực, hàng dệt may xuất khẩu vào thị tr ường này tăng
vượt bậc. Hiện nay thị trường Mỹ đang là thị trường hấp dẫn đi với các nhà sản xuất
hàng dệt may của nước ta. Năm 2003, Mỹ đã điều chỉnh tăng hạn ngạch cho hàng dệt
may Việt Nam đối với Cat.338/339 thêm 103.083 tá. Tuy nhiên vào các tháng cuối
năm từ tháng 10/2003 hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ đạt
68,8 triệu USD, giảm 20% so với tháng trước.
Nhìn chung cho thấy thị trường Mỹ tuy là thị trường “nóng” đối với các hàng
hoá của Việt Nam nói chung và hàng dệt may nói riêng nhưng đây cũng là một thị
trường tiềm ẩn những nguy cơ khó lường, nhất là sự thay đổi trong chính sách
thương mại của Mỹ được thể hiện qua hàng rào thuế quan, phi thuế quan… Theo dự
báo từ Bộ Thương mại, đơn giá hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam trong năm
2004 sẽ được cải thiện hơn so với năm 2003 do xuất khẩu sang Mỹ sẽ không còn tình
trạng xuất tràn lan để lấy thành tích. Các doanh nghiệp sẽ lựa chọ những đơn hàng
đem lại giá trị gia tăng cao hơn.
* Thị trường EU:
Trong thời kỳ 1996 - 2001, EU là thị trường nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất
của Việt Nam, thường chiếm 40% tổng kim ngạch xuất khẩu. Năm 2003, kim ngạch
xuất khẩu hàng dệt may sang EU đạt 495,32 triệu USD, giảm 27,91 triệu USD. Đặc
biệt là tháng 10/2003, kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 38,3 triệu USD, chỉ hơn một nửa
so với thị trường Mỹ, giảm 14,89% so với tháng trước nhưng vẫn tăng 40,81% so với
cùng kỳ 2002. Đáng chú ý, xuất khẩu khá nhiều Cat. đạt cao hơn so với lượng xuất
khẩu trung bình 9 tháng đầu năm 2003. Điều này là nhờ Bộ Thương mại đã quyết
định cho phép cấp giấy phép xuất khẩu (E/L) tự động sang EU trong những tháng
còn lại của năm 2003. Tính chung cho 10 tháng đầu năm 2003, kim ngạch xuất khẩu
hàng dệt may của ta sang EU đạt gần 433 triệu USD, giảm 16% so với cùng kỳ 2003.
- Mặc dù xuất khẩu trong tháng 10/2003 có tăng so với cùng kỳ 2002, nhưng việc thực
hiện hầu hết các Cat. vốn được coi là “nóng” vẫn thấp hơn khá nhiều so với cùng kỳ
2002 và đặc biệt so với tổng hạn ngạch của cả năm.
* Thị trường Nhật Bản
Đây cũng là thị trường lớn nhập khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Tuy nhiên,
2 - 3 năm trở lại đây, sự giảm sút kim ngạch xuất khẩu sang Nhật Bản rất đáng lo
ngại, và cạnh tranh trên thị trường này ngày càng khốc liệt. Hiện xuất khẩu hàng dệt
may sang thị trường này đang vẫn còn khó khăn do hàng dệt may của ta tại thị trường
này tiếp tục bị hàng Trung Quốc cạnh tranh gay gắt mặc dù kinh tế Nhật Bản gần đây
đã có dấu hiệu phục hồi rõ nét.
* Thị trường SNG và Đông Âu và các thị trường khác:
Trong những năm gần đây, các nước SNG và Đông Âu bắt đầu lấy lại vị thế
của thị trường truyền thống đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam. Trong khi xuất
khẩu hàng dệt may sang thị trường Nga, Cộng hoà Séc, Solovenia đạt mức tăng khá
cao thì xuất khẩu sang Ba Lan lại giảm mạnh. Ngoài ra xuất khẩu sang một số thị
trường khu vực Đông Nam á như Singapore, Philippine… cũng đạt khá cao.
III. Đánh giá hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian qua.
1. Những thành tựu đạt được
Trong những năm qua, Nhà nước đã chủ trương đẩy mạnh xuất khẩu, coi xuất
khẩu là tiền đề để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là mũi nhọn có ý nghĩa
quyết định đối với việc thực hiện các mục tiêu kinh tế – xã hội. Định hướng xuất
khẩu được khẳng định tại Đại hội Đảng VIII: “Đẩy mạnh xuất khẩu, tăng cường sản
xuất những mặt hàng trong nước sản xuất có hiệu quả… là một nhịêm vụ chiến lược
quyết định sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”.
Chính sự định hướng đó đã giúp cho hoạt động xuất khẩu không ngừng lớn
mạnh. Cơ cấu xuất khẩu có sự thay đổi, cán cân mậu dịch được cải thiện dần. Tổng
giá trị xuất khẩu năm 1995 đạt 5.300 triệu USD, tăng so với năm 1980 là 14,7 lần, so
với năm 1986 tăng gấp 6 lần. Năm 1996 ước tính là 7,6 tỷ USD. Tốc độ tăng trung
- bình trong 5 năm (1990 – 1995) hơn 20%. Những kết quả đó là tiền đề cho sự tăng
trưởng GDP của các năm sau, thực hiện được mục tiêu của Đảng và Nhà nước trong
việc xoá đói giảm nghèo, giải quyết công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người lao
động.
Cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu đa dạng và linh hoạt theo nhu cầu thị trường
nhưng cũng đã có những mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Đây là loại hàng hoá chiếm vị
trí quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu do có thị trường nước ngoài và điều kiện
sản xuất trong nước thuận lợi. Số lượng mặt hàng xuất khẩu ngày càng được mở
rộng, chất lượng xuất khẩu đã được nâng lên. Các mặt hàng xuất khẩu có sự chuyển
dịch theo hướng tỷ trọng xuất khẩu hàng chế biến ngày càng tăng, giảm tỷ trọng sản
phẩm thô. Trước đây sản phẩm tinh chế chiếm 25 – 30%, nay đã tăng lên 50 – 55%.
Cơ cấu thị trường xuất khẩu thay đổi qua các năm, qua các thời kỳ theo xu
hướng mở rộng trên tinh thần Việt Nam muốn là bạn của tất cả các nước. Bên cạnh
việc giữ gìn và phát triển các thị trường truyền thống, hàng Việt Nam cũng đã xâm
nhập vào các thị trường mới mà thị trường Mỹ là một ví dụ.
Phương thức kinh doanh phát triển đa dạng: trước đây chủ yếu là bán buôn
theo hiệp định và xuất khẩu tại chỗ, nay đã mở rộng nhiều hình thức như tái xuất,
chuyển khẩu…
Sau khi Nghị định 57 CP của Chính phủ được ban hành, mọi doanh nghịêp có
nhu cầu kinh doanh xuất nhập khẩu trực tiếp chỉ cần làm thủ tục hải quan, không cần
xin giấy phép, đã nâng số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh xuất nhập khẩu lên rất
nhiều. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Nhà nước không còn nắm vị trí độc tôn mà
còn rất nhiều doanh nghịêp của các thành phần kinh tế khác cũng tham gia thị trường
xuất khẩu.
Dệt may là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam hiện
nay. Thị trường thế giới đang có thuận lợi cho hàng dệt may của Việt Nam. Một số
thương hiệu hàng dệt may của Việt Nam đã và đang nổi tiếng ở thị trường quốc tế
như: May 10, May Thăng Long, May Việt Tiến…Bên cạnh việc gia công cho các tập
- đoàn lớn trên thế giới, hàng dệt may Việt Nam đang có chiến lược mở rộng, đặt đại
lý tiêu thụ ở nước ngoài để làm sao hàng dệt may đến được tận tay người tiêu dùng
thế giới bằng thương hiệu Việt, tạo ra giá trị gia tăng ngày càng lớn, tính chủ động
ngày càng cao.
2. Những hạn chế
Một điều dễ nhận thấy đối với hàng hoá Việt Nam là quy mô xuất khẩu còn
nhỏ, không tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của nước ta. Cơ cấu hàng xuất
khẩu có sự chuyển dịch nhưng còn rất chậm. Xuất khẩu hàng thô và sơ chế vẫn là
chủ yếu. Thực tế cho thấy, một nền sản xuất dựa trên cơ sở hàng thô và sơ chế không
đảm bảo mức tăng trưởng vượt bậc của xuất khẩu. Sức cạnh tranh của hàng hoá trên
thị trường thế giới còn yếu.
Tốc độ phát triển xuất khẩu tuy đã đạt được thành tích song do xuất phát điểm
thấp, khối lượng hàng xuất khẩu chưa cao, manh mún và có sự cạnh tranh về giá
ngay chính với hàng hóa của nước ta ở thị trường nước ngoài nên hàng hoá của Việt
Nam vẫn bị các thương nhân nước ngoài ép giá, hạ giá. Hiện nay xuất khẩu của Việt
Nam chỉ bằng 5 phần vạn xuất khẩu của thế giới, 10% xuất khẩu của Thái Lan, 16%
xuất khẩu của Philippin. Khối lượng xuất khẩu nhỏ bé đi liền với cơ cấu, chất lượng
và hiệu quả xuất khẩu. Hàng xuất khẩu chủ yếu vẫn là 3 nhóm hàng: nông - lâm -
thuỷ sản, khoáng sản và công nghiệp nhẹ, thủ công nghịêp.
3. Một số kinh nghiệm rút ra.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc thúc đẩy hoạt động xuất khẩu
phải chú trọng khai thác lợi thế so sánh của Việt Nam, trên cơ sở đó chọn hướng phát
triển ngành nghề, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu phù hợp.
Lựa chọn cơ cấu ngành hàng, mặt hàng xuất khẩu gắn với việc đa dạng hoá
mặt hàng xuất khẩu. Đa dạng hoá mặt hàng đồng thời phải chú trọng các mặt hàng
chủ lực.
Đa phương hoá thị trường xuất khẩu gắn với xây dựng thị trường trọng điểm.
Những năm qua cho thấy, hoạt động xuất khẩu theo hướng đa dạng hoá, đa phương
- hoá thị trường có vai trò quan trọng trong chiến lược xuất khẩu của nước ta, đồng
thời với việc đa phương hoá thị trường xuất khẩu cần phải xây dựng thị trường trọng
điểm. Thị trường trọng điểm là cơ sở, bàn đạp để đa phương hoá thị trường và ngược
lại đa phương hoá thị trường là tiền đề để xây dựng thị trường trọng điểm.
Trong điều kiện thị trường phải gắn với xu hướng tự do hoá thương mại.
Muốn giải quyết tốt hoạt động xuất khẩu cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa xuất
khẩu và nhập khẩu. Nhập khẩu là điều kiện để xuất khẩu. Không thể tăng mạnh xuất
khẩu nếu không nhập khẩu để phục vụ sản xuất, phục vụ xuất khẩu. Do vậy, nhập
khẩu máy móc thiết bị tiên tiến, hiện đại là cần thiết để thúc đẩy sản xuất, phục vụ
xuất khẩu.
chương III: giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của
việt nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
I. Quan điểm, mục tiêu và phương hướng thúc đẩy hoạt động xuất khẩu
hàng dệt may của Việt Nam.
1. Quan điểm
Để thực hiện tốt Chiến lược xuất khẩu cần coi xuất khẩu là hướng ưu tiên
trọng điểm hàng đầu của hoạt động kinh tế đối ngoại trong sự tăng trưởng bền vững.
Hướng về xuất khẩu chính là công cụ hữu hiệu để phát huy lợi thế so sánh và lợi thế
cạnh tranh của sản xuất trong nước. Tiếp tục kiên trì chủ trương đẩy mạnh xuất khẩu
như một hướng ưu tiên có vị trí cực kỳ quan trọng để tăng trưởng GDP, phát triển sản
xuất, thu hút lao động, tạo nguồn vốn để nhập khẩu máy móc thiết bị hiện đại phục
vụ cho sản xuất trong nước. Xây dựng những đầu mối bán buôn, đầu mối xuất - nhập
khẩu và phát luồng hàng lớn để thuận tiện cho việc vận chuyển hàng hoá, giảm chi
phí lưu thông. Sau đây là một số quan điểm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu:
* Quan điểm về thị trường: Gắn kết thị trường trong nước với thị trường
ngoài nước; gắn thị trường với sản xuất và sản xuất với thị trường xuất khẩu, vừa chú
trọng thị trường trong nước, vừa ra sức mở rộng và đa dạng hoá thị trường bên ngoài,
sản xuất hàng xuất khẩu phù hợp với nhu cầu của thị trường thế giới chứ không chỉ
- căn cứ vào năng lực sản xuất sẵn có; đặt hiệu quả kinh doanh xuất khẩu trong hiệu
quả kinh tế – xã hội chung.
Đa phương hoá quan hệ thương mại, đa dạng hoá thị trường xuất khẩu, tập
trung phát triển thị trường đã có, xây dựng thị trường xuất khẩu trọng điểm kết hợp
với thâm nhập và khai thác các thị trường mới. Kết hợp phát triển thị trường khu vực
với thị trường các châu lục. Tiếp cận hiệu quả, vững chắc các thị tr ường lớn của các
nước công nghiệp phát triển.
* Quan điểm về mặt hàng: Bên cạnh việc gìn giữ và phát triển các mặt hàng
truyền thống cần tích cực mở rộng các mặt hàng, sản phẩm mới theo yêu cầu của thị
trường và phát huy lợi thế so sánh, hướng đến những sản phẩm xuất khẩu có tỷ lệ giá
trị gia tăng cao, chế biến sâu, có hàm lượng công nghệ và tri thức cao, giảm dần tỷ
trọng hàng thô và sơ chế, đa dạng hoá chủng loại hàng xuất khẩu. Tạo dựng những
mặt hàng xuất khẩu chủ lực nhưng không giới hạn những mặt hàng cố định mà linh
hoạt đáp ứng nhu cầu thị trường và biến động giá cả. Cần tập trung đẩy mạnh xuất
khẩu các mặt hàng mà Việt Nam đang có thế mạnh như da giày, dệt may, điện - điện
tử, nông – lâm – thuỷ sản, hàng thủ công mỹ nghệ… Khuyến khích và đẩy mạnh xuất
khẩu các mặt hàng có hàm lượng chất xám cao như phần mềm tin học... Từng bước
tăng dần khối lượng sản xuất hàng xuất khẩu trực tiếp thay thế hình thức gia công
cho nước ngoài như hiện nay. Quan tâm xây dựng thương hiệu cho sản phẩm xuất
khẩu để làm sao có chỗ đứng trên thị trường thế giới. Chú trọng phát triển xuất khẩu
lao động và xuất khẩu dịch vụ, nhất là dịch vụ du lịch quốc tế và các dịch vụ trình độ
cao, chất lượng cao thu ngoại tệ tại chỗ.
2. Mục tiêu
2.1/ Mục tiêu chung
Tăng cường đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hoá
mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm để có thể chủ động tiêu thụ sản phẩm, thu hồi và quay
vòng vốn nhanh, tăng cường hiệu quả sử dụng vốn và công nghệ.
- Tăng cường công tác quản lý tài chính, tiết kiệm trong sản xuất, sử dụng vốn
có hiệu quả. Tiếp tục tăng cường công tác cổ phần hoá doanh nghiệp, áp dụng chế độ
ký kết hợp đồng lao động để cụ thể hoá công việc cho từng người lao động và động
viên người lao động làm tốt công tác và nhiệm vụ được giao.
Tiếp tục khai trương và mở rộng kênh tiêu thụ sản phẩm sang thị trường nước
ngoài, đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường xuất khẩu, thiết lập mối quan hệ làm
ăn lâu dài với các thị trường có tiềm năng tiêu thụ lớn như Bắc Mỹ, EU...Phát triển
và mở rộng hơn nữa thị trường xuất nhập khẩu bằng cách tăng cường công tác nghiên
cứu và tìm kiếm thông tin về nhu cầu, thị hiếu của từng thị trường, từng đoạn thị
trường cụ thể, kết hợp và đa dạng hoá các hình thức quảng cáo, khuyến mại, bên
cạnh đó mở rộng hệ thống tiêu thụ sản phẩm tại các thị trường đó.
Cơ cấu lại các mặt hàng xuất nhập khẩu với tỷ trọng thích hợp, chú trọng đẩy
mạnh xuất khẩu các mặt hàng chủ lực có lợi nhuận cao. Đồng thời, giảm bớt việc
nhập ngoại các trang thiết bị, vật tư và nguyên vật liệu sản xuất mà trong nước có thể
đáp ứng được.
2.2/ Mục tiêu xuất khẩu hàng dệt may.
Công nghiệp dệt may đang và sẽ là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực
của Việt Nam. Theo quy hoạch phát triển của ngành, mục tiêu xuất khẩu hàng dệt
may của nước ta vào năm 2005 sẽ tăng lên 4 - 5 tỷ USD và đạt mức 8 - 10 tỷ USD
vào năm 2010.
Trên cơ sở Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ cho phép chúng ta tin tưởng vào
mục tiêu tăng trưởng mà ngành dệt may đặt ra là khả thi dù cho tốc độ tăng trưởng
vào thị trường EU sẽ chậm lại. Tuy nhiên, vẫn cần đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này
vào các thị trường không hạn ngạch như Đông Âu, Trung Đông. ổn định và tăng thị
phần trên các thị trường quen thuộc là Nhật Bản và Hàn Quốc.
3. Phương hướng phát triển
nguon tai.lieu . vn
