Xem mẫu
- Kinh teá Moâi tröôøng
Baøi giaûng 3
KINH TEÁ HOÏC VEÀ OÂ NHIEÃM
Chuû ñeà 3:
Tieâu chuaån moâi tröôøng
(Các chính sách meänh leänh – kieåm soaùt)
© PHUØNG THANH BÌNH
2006
Ñeà cöông ñeà nghò:
A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?
B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
D. Taùc ñoäng khuyeán khích cuûa tieâu
chuaån
E. Kinh teá hoïc veà söï cöôõng cheá
F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 1
- A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?
• Phöông phaùp CAC ñoái vôùi chính saùch
coâng laø phöông phaùp trong ñoù, ñeå coù
haønh vi mong muoán xaõ hoäi, caùc nhaø
chöùc traùch chæ vieäc quy ñònh haønh vi
theo luaät, vaø söû duïng boä maùy thöïc thi
nhö toøa aùn, coâng an, hình phaït, … ñeå
buoäc moïi ngöôøi tuaân theo
A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?
• Xem luaät BVMT 2005, Ñieàu 8 – 13
• Traàn Thanh Laâm, 2005, trang 54 - 59
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 2
- A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?
• Phaân bieät khaùi nieäm:
• Tieâu chuaån: Xaùc ñònh caùc muïc
tieâu chaát löôïng moâi tröôøng
• Phöông phaùp CAC laø caùch ñeå thöïc
hieän caùc muïc tieâu (khaùc vôùi
phöông phaùp thò tröôøng?)
A. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø gì?
• Ñoái vôùi chính saùch moâi tröôøng, phöông phaùp CAC
döïa vaøo nhieàu loaïi tieâu chuaån khaùc nhau nhaèm caûi
thieän chaát löôïng moâi tröôøng
• Hai vaán ñeà chính cuûa CAC laø:
• Xaùc laäp caùc tieâu chuaån moâi tröôøng (Command)
• Thöïc thi baèng caùc quy ñònh (Control) = Kieåm
soaùt vaø baét buoäc tuaân thuû tieâu chuaån quy ñònh
=> Ñoäng cô kieåm soaùt oâ nhieãm mang hình thöùc
phaït neáu ngöôøi gaây oâ nhieãm khoâng tuaân thuû meänh
leänh
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 3
- B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Ñoái vôùi vaán ñeà moâi tröôøng coù 3 loaïi
tieâu chuaån chính:
• Tieâu chuaån moâi tröôøng xung quanh
(Ambient Standards)
• Tieâu chuaån phaùt thaûi (Emission
Standards)
• Tieâu chuaån coâng ngheä (Technology
Standards)
B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Tieâu chuaån moâi tröôøng xung quanh:
• Ñeà caäp ñeán caùc khía caïnh ñònh tính cuûa
moâi tröôøng xung quanh
• Laø möùc khoâng ñöôïc pheùp vöôït quaù
(never-exceed) ñoái vôùi moät chaát gaây oâ
nhieãm trong moâi tröôøng xung quanh
• Thöôøng ñöôïc theå hieän theo caùc möùc
noàng ñoä bình quaân treân moät khoaûng thôøi
gian
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 4
- B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Tieâu chuaån phaùt thaûi:
• Laø caùc möùc khoâng ñöôïc pheùp vöôït quaù aùp
duïng tröïc tieáp cho caùc löôïng phaùt thaûi töø caùc
nguoàn gaây oâ nhieãm
• Thöôøng ñöôïc theå hieän theo löôïng vaät chaát
treân moät ñôn vò thôøi gian, ví duï gram/phuùt,
taán/tuaàn
• Xaùc ñònh tieâu chuaån phaùt thaûi ôû moät möùc naøo
ñoù khoâng nhaát thieát phaûi thoûa maõn caùc tieâu
chuaån chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh
B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Tieâu chuaån phaùt thaûi:
• Moät soá daïng tieâu chuaån phaùt thaûi:
• Toác ñoä phaùt thaûi (ví duï kg/giôø)
• Haøm löôïng phaùt thaûi (phaàn trieäu nhu caàu oxy sinh
hoïc, hay BOD trong nöôùc)
• Toång löôïng chaát thaûi (toác ñoä phaùt thaûi* noàng ñoä
*thôøi gian)
• Löôïng chaát thaûi/ñôn vò saûn löôïng (SO2/kWh)
• Löôïng chaát thaûi/ñôn vò nhaäp löôïng (Sulphur/taán
than)
• Phaàn traêm chaát gaây oâ nhieãm ñöôïc loaïi boû (ví duï
60% löôïng chaát thaûi ñöôïc loaïi boû tröôùc khi thaûi ra)
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 5
- B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Tieâu chuaån coâng ngheä:
• Nhöõng quy ñònh coâng ngheä, kyõ thuaät,
hoaëc hoaït ñoäng maø chuû theå coù tieàm
naêng gaây oâ nhieãm buoäc phaûi aùp duïng
• Caùc ñoà ñieän phaûi ñöôïc trang bò thieát
bò loïc khí SO2
• Tieâu chuaån thieát keá, hoaëc kyõ thuaät
B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Tieâu chuaån coâng ngheä:
• Tieâu chuaån saûn phaåm, tieâu chuaån nhaäp
löôïng
• TBS thöôøng quy ñònh chuû theå gaây oâ
nhieãm söû duïng coâng ngheä toát nhaát hieän
coù (BAT), coâng ngheä toát nhaát coù theå aùp
duïng (BPT), hoaëc coâng ngheä toát nhaát
saün coù khaû thi veà maët kinh teá (BATEA)
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 6
- B. Phaân loaïi tieâu chuaån moâi tröôøng
• Khaùc bieät cô baûn giöõa tieâu chuaån hoaït ñoäng
& tieâu chuaån coâng ngheä:
• Tieâu chuaån hoaït ñoäng, nhö tieâu chuaån phaùt
thaûi, quy ñònh moät soá raøng buoäc veà tieâu chí
hoaït ñoäng vaø cho pheùp ngöôøi ta choïn löïa
caùch thöùc toát nhaát ñeå ñaït ñöôïc
• Tieâu chuaån coâng ngheä aùp ñaït kyõ thuaät ñöôïc
söû duïng, nhö thieát bò maùy moùc hoaëc quy trình
hoaït ñoäng maø chuû theå gaây oâ nhieãm söû duïng
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Xaùc laäp möùc tieâu chuaån treân thöïc teá:
• Theo lyù thuyeát, tieâu chuaån hieäu quaû xaõ
hoäi seõ laøm caân baèng chi phí giaûm oâ
nhieãm bieân vaø chi phí thieät haïi bieân
• Vaán ñeà cô baûn nhaát khi xaùc laäp tieâu
chuaån laø cô quan chöùc naêng chæ döïa
treân chi phí thieät haïi hay caû chi phí
thieät haïi vaø chí phí kieåm soaùt oâ
nhieãm?
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 7
- C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Xaùc laäp möùc tieâu chuaån treân thöïc teá:
• Neáu khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin veà chi phí
thieät haïi vaø chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm, cô
quan chöùc naêng coù theå xaùc laäp tieâu chuaån
phaùt thaûi ban ñaàu treân cô sôû thoâng tin saün coù
toát nhaát veà caùc chi phí naøy taïi thôøi ñieåm ra
quyeát ñònh treân cô sôû thöû – sai, vaø quan saùt
phaûn öùng cuûa caùc beân coù lieân quan, thì cô
quan quaûn lyù coù theå xaùc laäp tieâu chuaån gaàn
vôùi möùc oâ nhieãm toái öu
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
$
MAC
MDC
et 100 e* 175 300
(150)
zero-risk
Emissions (tons/year)
level
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 8
- C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát (Uniform Standard):
• MDCr = MDC ôû vuøng noâng thoân
• MDCu = MDC ôû vuøng thaønh thò
• Giaû söû MAC gioáng nhau ôû thaønh thò vaø noâng
thoân
• er > eu
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát khoâng theå ñoàng thôøi hieäu
quaû ôû caû hai vuøng
• Coù neân thieát laäp hai tieâu chuaån rieâng bieät
(individual standards) khaùc nhau khoâng?
=> Coù söï ñaùnh ñoåi
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
MAC MDu
MDr
0
eu er
Emissions (tons/year)
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 9
- C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát
Taïi sao thieát laäp tieâu chuaån ñoàng
nhaát? Coù hai lyù do:
• Chi phí cao neáu thieát laäp vaø thöïc
thi nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau
cho caùc tröôøng hôïp khaùc nhau
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát seõ deã quaûn
lyù hôn
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân
Chính saùch kieåm soaùt oâ nhieãm döïa vaøo tieâu
chuaån ñoàng nhaát seõ KHOÂNG coù hieäu quaû – chi
phí
• Xeùt 2 coâng ty söû duïng coâng ngheä kieåm soaùt
khaùc nhau
• Giaû söû tieâu chuaån xaùc laäp sao cho 2 coâng ty
ñöôïc pheùp phaùt thaûi toång coäng laø 200 ñôn vò (e1
+ e2 = 200)
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát: Moãi coâng ty ñöôïc pheùp
phaùt thaûi 100 ñôn vò
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 10
- MAC2 $
MA C1
N
L
K M
0 75 100 200 Löôïng thaûi: Firm 1
Löôïng thaûi: Firm 2
200 125 100 0
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân
• Toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm trong tröôøng hôïp
naøy laø K + L + M + N. Trong ñoù:
• Coâng ty 1: M
• Coâng ty 2: K + L + N
=> MAC2 > MAC1
• Tieâu chuaån ñoàng nhaát naøy seõ KHOÂNG ñaït hieäu
quaû – chi phí. Giaû söû cô quan chöùc naêng yeâu caàu
coâng ty 1 xöû lyù 125 ñôn vò, vaø coâng ty 2 xöû lyù 75
ñôn vò, thì toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm laø K +
L + M. Vaäy seõ hieäu quaû hôn (giaûm ñöôïc N)
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 11
- C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân
• Ñieàu kieän xaùc laäp tieâu chuaån hieäu quaû laø
döïa vaøo nguyeân taéc caân baèng bieân teá:
MAC1 = MAC2
• Keát luaän, toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm
seõ nhoû nhaát khi chi phí giaûm oâ nhieãm
bieân baèng nhau cho taát caû caùc nguoàn
phaùt thaûi
C. Kinh teá hoïc veà tieâu chuaån
• Tieâu chuaån vaø nguyeân taéc caân baèng bieân
• Xem ví duï minh hoïa Hình 11.4
MACH = 600 – 5EH
MACL = 240 – 2EL
• Tính toång chi phí giaûm oâ nhieãm khi aùp
duïng tieâu chuaån ñoàng boä 60 kg/thaùng?
• Tính toång chi phí giaûm oâ nhieãm khi tieâu
chuaån thoûa ñieàu kieän caân baèng bieân?
• So saùnh?
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 12
- D. Taùc duïng khuyeán khích?
• Xem ví duï Hình 11.5
MAC1 = 200 – 5E
MAC2 = 160 – 4E
MDC = 5E
• E1 = 20 taán/naêm, vôùi MAC1 thì
Chi phí thöïc thi: a+b = 1 trieäu $/naêm
• R&D => MAC1 -> MAC2
Chi phí thöïc thi: b = $800.000/naêm
$200.000/naêm = giaûm chi phí
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 13
- E. Kinh teá hoïc veà söï cöôõng cheá
MAC C C MD
2 1
e a
b
f
c
d
0
e* e2 e 1 e0 e
E m is s io n s
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 14
- F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
• Öu ñieåm:
• Ñôn giaûn vaø tröïc tieáp
• Caùc muïc tieâu cuï theå roõ raøng
• Laøm cho ngöôøi ta caûm nhaän oâ
nhieãm moâi tröôøng ngay töùc thì
• Nhaát quaùn vôùi nhaän thöùc ñaïo ñöùc
cho raèng oâ nhieãm laø nguy hieåm, laø
baát hôïp phaùp
F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
• Öu ñieåm (tt)
• Phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng luaät
phaùp
• Raát hieäu quaû ñoái vôùi caùc loaïi oâ nhieãm coù
tính nguy haïi cao nhö DDT, chaát thaûi coâng
nghieäp ñoäc haïi (ñaït hieäu quaû – chi phí nhaát)
• Linh hoaït khi thöïc hieän (ñoái vôùi cq quaûn lyù)
• Phoå bieán
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 15
- F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
• Nhöôïc ñieåm:
• Söï can thieäp coù veõ xa vôøi tinh thaàn uûng hoä
thò tröôøng töï do (xu höôùng chung)
• Chi phí haønh chính vaø chi phí thöïc thi cao,
chuyeån MAC leân => möùc toái öu coù theå seõ
cao hôn möùc chuaån e* => thaát baïi cuûa chính
phuû
• Coù tröôøng hôïp duøng CAC ñeå laøm raøo caûn
gia nhaäp ngaønh tieàm naêng (caáu keát giöõa
ngöôøi xaùc laäp tieâu chuaån vaø doanh nghieäp?)
F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
• Nhöôïc ñieåm (tt):
• Thoâng thöôøng söû duïng moät tieâu chuaån ñoàng
nhaát (treân thöïc teá coù raát nhieàu nguoàn phaùt thaûi
khaùc nhau) => khoâng ñaït hieäu quaû – chi phí
• Vaãn söû duïng dòch vuï moâi tröôøng mieãn phí
trong chöøng möïc naøo ñoù (tuøy möùc ñoä nghieâm
ngaët cuûa tieâu chuaån) => Khoâng thoûa nguyeân
taéc PPP
• Chuû theå gaây oâ nhieãm khoâng linh hoaït trong
quyeát ñònh
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 16
- F. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm
• Nhöôïc ñieåm (tt)
• Quan troïng nhaát laø “Khoâng
khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä
kieåm soaùt oâ nhieãm moät khi ñaõ ñaït
tieâu chuaån quy ñònh”
Lecture 3.3: Tiêu chuẩn môi trường (CAC) 17
nguon tai.lieu . vn