Xem mẫu
- Tiết 33-34 : KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
A. Mục tiêu
- HS cảm nhận được tấm lòng thủy chung, hiếu thảo của nàng Kiều.
- Thấy được nghệ thuật miêu tả nội tâm n/v của Nguyễn Du : diễn biến tâm trạng
n/v thể hiện qua ngôn ngữ độc thoại và NT tả cảnh ngụ tình.
B. Chuẩn bị
- Sgk, sgv, bài soạn
- Những ý kiến bình luận về đoạn trích.
C Tiến trình hoạt động
1. Kiểm tra : Đọc TL đoạn trích “ Cảnh ngày xuân ”
BT 1 Tr 87 sgk
2. Giới thiệu bài : Vì sao Kiều phải ra ở lầu Ngưng Bích, Tâm trạng nàng Kiều đã
được ngòi bút nhân đạo của ND thể hiện như thế nào? chúng ta sẽ cùng phân tích đoạn
trích để thấy được điều đó.
3. Bài mới
Hoạt động GV - học sinh Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 I. Tìm hiểu chung về đoạn trích
? Nêu vị trí của đoạn trích 1. Vị trí : Nằm phần 2 “ Gia biến và lưu lạc ” ( (Sau khi biết MGS
lừa vào nhà chứa của Tú bà, Kiều uất ức định tự vẫn) .gồ m 22 câu.
?
+ Đoạn trích nói về tâm trạng của Kiều khi ở lầu ngưng bích.
- HS đọc đoạn trích. 2. Kết cấu
- 6 câu đầu : hoàn cảnh cô đơn, tội nghiệp K
- 8 câu tiếp: nỗi thương nhớ KTrọng và cha mẹ
? Nêu kết cấu đoạn trích? - 8 câu cuối: Tâm trạng đau buồn lo âu của K thể hiện qua cách
nhìn cảnh vật.
3. Phương thức biểu đạt: Miêu tả và biểu cảm.
II. Phân tích
Hoạt động 2 1. Sáu câu đầu : Hoàn cảnh cô đơn, tội nghiệp của Kiều
HS đọc 6 câu đầu. * Hoàn cảnh của Kiều
? hoàn cảnh hiện tại của + “ Khoá xuân”: Bị giam lỏng.
Kiều ntn? .+ Tha hương, bơ vơ nơi đất khách quê người.
? Em hiểu “khoá xuân” là * Thiên nhiên ở lầu Ngưng bích trong cảm nhận của Kiều
+ Không gian: mênh mông hoang vắng và rợn ngợp: “bốn bề bát
gì ?
? Cảnh thiên nhiên ở lầu ngát xa trông” “non xa” “trăng gần”, “cát vàng cồn nọ, bụi hồng
ngưng bích trong cảm dặm kia”. Cách miêu tả chấm phá, hầu như không có một chi
nhận của Kiều như thế tiết nào cụ thể, cách sử dụng NT đối => Một không gian thoáng
đãng như mở ra đến vô cùng, nhưng lại vô cùng heo hút, vắng lặng
nào?
( Không một bóng người, không một sự sống dù là nhỏ nhoi) =>
Không gian đó đã đánh thức trong nàng cảm giác về sự bơ vơ, trôi
dạt, yếu đuối, cô đơn nơi đất khách, quê người. Kiều bé nhỏ đến
- ? Qua khung cảnh ấy có tội nghiệp giữa thiên nhiên rộng lớn.
thể thấy K đang ở trong + Thời gian: “ mây sớm đèn khuya” → tuần hoàn, khép kín hết sớm
hoàn cảnh và tâm trạng ntn đến khuya, từ ngày đến đêm. Sáng làm bạn với mây, khuya bạn
với ngọn đèn → t0 cũng giam hãm con người. Kiều chỉ biết đối
?
diện với chính mình.
GV: Thiên nhiên đẹp nhưng lai không thể giao hoà cùng nàng mà
lại có sự ngăn cách, chia xa ( (Xa, kia, này, nọ). Tất cả đều gợi lên
sự trống vắng vời vợi. Và cũng vì vậy mà lòng nàng ngổn ngang
? trong hoàn cảnh đó, tâm bao mối tơ vò.
trạng Kiều được TG diễn * Tâm trạng bẽ bàng, chua xót, tủi hổ. Bởi:
tả ntn? ( Từ nào diễn tả + nàng vừa trải qua bao biến cố đau đớn của cuộc đời ( Gia đình
đắt tâm trạng đó?) Em có oan ức, nàng phải bán mình, phải thất thân với MGS, bị đưa về lầu
thể hiểu ntn về tâm trạng xanh, bị tú bà nhục mạ, muốn chết mà không chết được.
đó của Kiều? + Tuy đang sống yên ổn, nhưng trước mặt nàng, cánh cửa nhà
chứa vẫn luôn rộng mở, nàng có thể bị đẩy vào bất cứ lúc nào.
GV: Nỗi bẽ bàng ấy tràn ngập cõi lòng, nhưng Kiều không có ai
để chia sẻ. Xung quanh nàng chỉ có thiên nhiên lạnh lùng, xa cách,
Gv bình :
mây sớm, đèn khuya, thời gian nhạt nhẽo lặp đi, lặp lại. Nỗi cô
đơn của Kiều là nỗi cô đơn tuyệt đỉnh.
? Em hiểu gì về dụng ý
nhà thơ khi miêu tả cảnh ND không chỉ đơn giản là miêu tả quang cảnh nơi K đang bị
- TN như vậy trước lầu giam lỏng, mà mục đích là để tạo nền cho khung cảnh bi
ngưng bích? kịch nội tâm của nàng.
*Dặn dò:
-Về nhà thuộc thơ và soạn bài tiếp tục tiết 34
………………………….. ……………………………………………………………………..
Chuyển tiết 34 2. Tám câu tiếp theo : nỗi nhớ người thân.
* Đọc 8 câu tiếp. Nỗi nhớ người thân của Kiều được TG diễn tả bằng ngôn ngữ
? Theo em, ở đoạn này, độc thoại nội tâm ( Kiều nói với cõi lòng mình) => Có khả năng
TG sử dụng nghệ thuật gì lớn trong việc bộc lộ tâm trạng và tình cảm nhân vật.
để diễn tả nỗi nhớ của + Kiều nhớ về cha mẹ và chàng Kim
Kiều? * Nhớ chàng Kim: “ Tưởng người dưới nguyệt chén đồng” =>
? Trong cảnh ngộ của Nhớ đến lời thề nguyền dưới trăng đêm nào.( (Nhớ Kim trước bởi
mình K đã nhớ tới ~ ai ? nàng đã phụ bạc Kim. Mọi người hiểu hoàn cảnh của nàng nhưng
Nỗi nhớ ấy hướng về ai Kim lại chưa hề hay biết gì . Kim lại càng không hay biết cảnh
trước? Tại sao? ngộ mà nàng đang trải, không hề biết được nỗi đau vì tình yêu tan
? TG đã dùng những từ vỡ đang rỉ máu trong trái tim nàng). => Diễn tả nỗi nhớ Kim trước
ngữ ntn để diễn tả nỗi nhớ là rất phù hợp với quy luật biện chứng của tâm hồn. => Chứng tỏ
ND rất đồng cảm với tâm trạng, với nỗi đau của Kiều, tôn trọng
Kim?
- quy luật tình cảm của con người.
? Từ “ Tưởng” gợi những + Từ “ Tưởng” : mang sắc thái khắc khoải, da diết mà vô vọng.
sắc thái gì + Một loạt các H.A chỉ tình yêu lứa đôi như “ Dưới nguyệt chén
đồng”, “ Rày trông mai chờ”, “ Tấm son”.
? Em hiểu câu “Tấm son + Giọng thơ thấm đượm nỗi khắc khoải, tuyệt vọng.
gột rửa...” ? GV:nhớ về Kim, nàng nhớ những kỷ niệm đep về tình yêu đôi
+ Tấm lòng son sắt của lứa. Đó là kỷ niệm của đêm trăng thề nguyền đính ước, nàng và
nàng đ/v KT Kim đã uống chén rượu đồng tâm. nàng đã đinh ninh trọn đời
+ K0 bao giờ nguôi chung tình. Vậy mà giờ đây, tình yêu đẹp chỉ còn là dĩ vãng.
quên Vầng trăng vẫn còn giữa trời, chén rượu thề có thể chưa kịp ráo,
tấm lòng son bị hoen ố nhưng nàng đã phản bội K, đã thuộc về người khác.
biết bao giờ mới gột rửa + Tưởng tượng Kim Trọng ngày đêm mong ngóng chờ đợi vô
được. vọng ở Liêu Dương xa xôi để ngậ m ngùi thương xót cho K. Mặc
* Gv: tác giả đã đảo dù xa xôi cách trở nhưng nàng như đã hoá thân vào vào chàng K,
ngược trật tự đạo lý PK để đồng cảm với nỗi lòng của K bằng chínhtình yêu của nàng.
nhưng vẫn phù hợp với + Nhớ K bao nhiêu, nàng lại càng thương mình bấy nhiêu: Bơ vơ
quy luật tâm lý và còn thể nơi chân trời góc bể, nơi đất khách quê người. Vậy mà lòng vẫn
hiện sự tinh tế của ngòi không nguôi nhớ về K. Tình yêu nàng dành cho K đã kết thành
bút ND. Bởi vì với cha mẹ tấm son trong lòng nàng, dẫu có cố tình gột rửa cũng không bao
nàng đã bán mình báo giờ nhạt phai.
- hiếu, nàng đã hy sinh hạnh “Tin sương ...chờ”
phúc tình yêu của mình, - Khẳng định tấm lòng thuỷ chung son sắt không nguôi quên.
giờ chủ yếu là day dứt với → Trong nhịp thổn thức của một trái tim yêu thương nhỏ máu,
KT. Nàng luôn mặc cảm nàng day dứt, ân hận, tiếc nuối mối tình đầu trong trắng, mãnh liệt.
mình là kẻ phụ bạc. Kiều GV: Và chính tình yêu sâu sắc đó lại càng tăng thêm bi kịch, tăng
không dấu diếm tình yêu thêm nỗi đớn đau cho nàng. Tình yêu nàng dành cho K không chỉ
mãnh liệt da diết với KT. sắt son, sâu sắc, mà còn ắp đầy sự vị tha. Nàng cũng vô cùng
Quả thực trên quãng tuyệt vọng bởi con đường trở về với nàng hầu như là không thể.
đường lưu lạc, thời gian Mặc dầu vậy, nhưng tình yêu dành cho KT vẫn mãi mãi đinh ninh
và cảnh ngộ có đổi thay, và sắt son trong lòng nàng.
cung bậc nhớ thương có => ND thấu hiểu và cảm thông với sự đổ vỡ dang dở của mối tình
thể khác nhau. Nhưng cao đẹp → quan niệ m tiến bộ, ngòi bút tinh tế cao tay.
không bao giờ nàng có thể * Nỗi nhớ cha mẹ.
quên được mối tình đầu “ Xót người tựa cửa hôm mai
trong trắng thiết tha. Hình Quạt nồng ấp lạnh biết ai đó giờ”
bóng chàng K luôn khắc + cách dùng từ “ Xót”: Nhấn mạnh sắc thái xót xa, lo lắng của
sâu trong tâm hồn người con hiếu thảo khi hình dung cha mẹ yếu già mà vẫn hàng
? Khác với nỗi nhớ chàng ngày tựa cửa chờ con.
Kim, Nỗi nhớ cha mẹ + Sử dụng một loạt các điển tích, điển cố chỉ lòng hiếu thảo của
được thể hiện ntn ? con cái đối với cha mẹ như: “ Quạt nồng ấp lạnh”, “Sân lai”, “ Gốc
- tử” ( Ai sẽ thay nàng khi quạt nồng, lúc ấp lạnh để phụng dưỡng
HS phân tích.
? Cùng là nỗi nhớ nhưng song thân. Nàng xót xa hơn bởi mình là con cả mà chưa làm
lại là ~ cách nhớ khác tròn bổn phận của người con chăm sóc mẹ già khi trái gió, trở
nhau với ~ lý do khác trời) => các điển tích, điển cố, nhưng vẫn rất gần gũi, dễ hiểu, có
nhau nên cách thể hiện khả năng gây xúc động lòng người.
cũng khác nhau. + “ nắng mưa” là từ vừa có ý nghĩa chỉ không gian, vừa có ý nghĩa
chỉ thời gian: Nỗi lo lắng tột bậc của nàng khi nghĩ tới cha mẹ
? Hãy phân tích NT dùng
từ ngữ hình ảnh để làm rõ ngày một yếu già, liệu có thể chờ đợi ngày nàng trở về được nữa
điều đó ? hay không.
HS suy nghĩ phát biểu. GV: chẳng còn một sự kết nối nào giữa nàng với quê nhà và những
? Nhận xét và cho lời bình người thân yêu. Người thân, chốn cũ đã vĩnh viễn lùi vào dĩ vãng.
về NV K? Chỉ còn lại một không gian và thời gian vời vợi. => Cảm nhận ấy
càng tô đậm thêm thân phận lẻ loi, bơ vơ và cảm giác mất mát lớn
lao ở nàng.
* Kiều là con người thủy chung sâu sắc, rất mực hiếu thảo và có
tấm lòng vị tha đáng trọng.
3. Tám câu cuối Là 8 câu thơ tả cảnh ngụ tình vào loại hay
nhất của truyện Kiều.( Là bút pháp quen thuộc của các nhà thơ
HS đọc 8 câu thơ cuối
? ấn tượng chung của em xưa: Tả cảnh thiên nhiên để thể hiện tình cảm con người. Cảnh ấy
về NT và nội dung của có thể ước lệ, nhưng luôn luôn thể hiện tình cảm con người. Người
- đoạn thơ? đọc có thể quên cảnh mà chỉ nhớ tình cảm con người. ấn tượng về
? Nhận xét gì về toàn cảnh tình cảm con người là chủ yếu)
trong bức tranh? * Cảnh. Là bức tranh thiên nhiên toàn cảnh phong phú về chi
tiết: Có đường nét, màu sắc, âm thanh. Có gần, có xa, có cao, có
thấp, vô cùng sống động.( GV: Có thể, do ND đã đi nhiều nơi, trải
nghiệm nhiều, và những gì ông chứng kiến về thiên nhiên ở những
nơi ông đi qua đã giúp ông viết nên những câu thơ miêu tả thiên
? vậy, tình trong cảnh là
nhiên tuyệt tác đến như vậy). => Cảnh không còn là thiên nhiên
gì?
khách quan, lạnh lùng, xa lạ mà đã trở thành tiếng nói của NV.
Mỗi chi tiết tả cảnh là một chi tiết tả tình.
* Tình. Là tâm trạng của Kiều. Là những dự cảm của nàng về
ngày mai sóng gió.( Những dự cảm đó có sự vận động từ: Bâng
? Điệp ngữ “buồn trông” khuâng man mác đến lo sợ hãi hùng
đứng đầu các câu lục cho + Điệp ngữ “ Buồn trông” đứng đầu các câu lục cho thấy nét tâm
em cảm nhận gì? trạng chủ đạo chi phối cái nhìn ngoại cảnh của TK là nỗi buồn sâu
thẳ m, không nguôi. Nàng đã đem nỗi buồn trong lòng mình trông
ra bốn phía. Vì vậy, bất cứ một vật nào lọt vào điểm nhìn của nàng
cũng trở nên nhuố m buồn, trôi dạt, đau thương,
- “ Buồn trông” vang lên 4 lần liên tiếp càng nhấn mạnh thêm sắc
thái sầu thảm ấy. Nhìn về phía nào cũng chỉ thấy nỗi buồn, vì vậy
- mà nỗi buồn dường như dâng lên tràn ngập, mênh mang và kéo dài
vô tận. Thời gian như ngưng đọng lại để cả không gian còn lại duy
nhất một nỗi buồn ngập tràn
? em nghĩ gì về những + Các hình ảnh thiên nhiên trong đoạn thơ mang tính đa nghĩa :
hình ảnh thiên nhiên trong Vừa là hình ảnh về thiên nhiên, vừa ẩn dụ cho hoàn cảnh và tâm
đoạn thơ? trạng của Kiều trong khoảnh khắc bình yên trước bão tố của cuộc
đời.
? Nêu nhận xét về ngôn + Hầu hết sử dụng lớp từ thuần việt với những từ láy giàu giá trị
ngữ được sử dụng trong tạo hình và biểu cảm.
đoạn thơ
? Em có thể phân tích và * Nội dung: + Trông ra cửa bể chiều hôm, chỉ thấy một con
bình mỗi hình ảnh thiên thuyền lênh đênh, vô định, không biết sẽ cập bến phương nào =>
nhiên trong đoạn thơ? ẩn dụ cho cuộc đời lênh đênh phiêu bạt, không biết bao giờ mới
được sum vầy với người thân.
+ Trông xuống ngọn nước mới sa, chỉ thấy một cánh hoa yếu ớt,
mong manh đang trôi nổi => ẩn dụ cho cuộc đời nổi trôi, tan tác, bị
dập vùi giữa dòng đời rộng lớn.
+ Trông ra nội cỏ chỉ thấy một màu xanh rầu rĩ, tẻ ngắt, kéo dài tới
tận chân trời => ẩn dụ cho những tháng ngày vô vị, tẻ nhạt trong
cuộc đời Kiều. Giữa chân mây, mặt đất xa xăm ấy không hề có
- một nơi cho K bấu víu để mà hi vọng.
+ Trông ra mặt duềnh chỉ thấy “gió cuốn” và “sóng kêu”. Cảnh lúc
này trở nên dữ dội bởi gió và sóng. Phải chăng , nỗi buồn đau, lo
sợ ở nàng đã tích tụ lên đến cực điểm. Tất cả như đang báo trước
? 2 câu thư cuối gợi cảnh một tai ương đang bủa vây, rình rập quanh nàng.
có gì đặc biệt? - “ Tiếng sóng ầm ầm” là biểu trưng cho những thế lực đen tối
đang rình rập bủa vây quanh K, chuẩn bị nhấn chìm K xuống thẳ m
sâu ô nhục. Những bất trắc đó đang đến rất gần và không thể nào
tránh được.
? “ Tiếng sóng ầm ầm * những câu hỏi tu từ: Thể hiện sự phấp phỏng, lo âu của TK
quanh ghế ngồi” gợi trong trước tương lai buồn thả m
em cảm nghĩ gì? => 4 bức cảnh cũng là 4 câu trả lời buồn đau của tâm trạng cho
? Nhận xét về sắc thái biểu chính thân phận của nàng. Đoạn thơ chứa đầy những hình ảnh
cảm của những câu hỏi tu thiên nhiên buồn thảm và ghê rợn. Là biểu trưng cho cuộc sống lẻ
từ trong đoạn thơ? loi, đơn độc trong hiện tại và báo hiệu một ngày mai đầy tai hoạ
khủng khiếp.
IV. Tổng kết.
1. NT: Bằng bút pháp tả cảnh ngụ tình, bằng ngôn ngữ độc thoại
và bằng hệ thống ngôn ngữ dân tộc là chủ yếu. Cách sử dụng điệp
ngữ và từ láy một cách điêu luyện.
- 2. ND: ND đã khắc hoạ thành công hình tượng TK trong khoảnh
khắc yên tĩnh trước bão tố: Cảnh ngộ tha hương, cô đơn, nỗi lòng
? NT đặc sắc của đoạn tràn ngập chua xót, tuyệt vọng vì tình đầu tan vỡ, đau buồn vì cách
biệt mẹ cha, và đặc biệt là linh cảm về một ngày mai bi thương của
trích ?
chính mình.
? Giá trị nội dung đtrích ?
D. Củng cố dặn dò :
+ Học thuộc lòng đoạn trích.
+ Viết đoạn văn phân tích 8 câu thơ cuối.
+ Soạn bài mới.
nguon tai.lieu . vn
