Xem mẫu
- Ti n ái tháo ư ng - Nguy cơ
và cách phòng tránh
Ti n ái tháo ư ng ( T ) là tình tr ng ư ng huy t
cao nhưng chưa cao nm cb T . Ti n T cũng
ư c bi t t i v i cái tên r i lo n ư ng huy t ói (IFG)
ho c r i lo n dung n p glucose (IGT).
Làm th nào phát hi n ti n T , làm cách nào
phòng ch ng, có th i u tr ư c không?
Nh ng y u t nguy cơ gây ti n T ã ư c bi t n
nhi u như béo phì, THA, tu i trên 45, ti n s gia ình có
T , T thai kỳ hay con trên 4kg. Khi có các y u t
nguy cơ, chúng ta c n nghĩ n ti n T .
Vi c phát hi n ti n T s ti n hành trên các i tư ng có
nguy cơ, xác nh qua các xét nghi m thăm dò ư ng
huy t.
- Ăn kiêng có th phòng tránh b nh ái tháo ư ng.
nh: Inmagine
Ti n T là m t tình tr ng b nh lý có th i u tr ư c.
Nghiên c u v phòng ch ng b nh T cho th y nh ng
ngư i m c ti n T có th ngăn ng a vi c ti n tri n thành
T týp 2 b ng cách i u ch nh ch dinh dư ng và tăng
cư ng ho t ng th l c.
Ngư i dân c n ư c trang b ki n th c v T cũng như
ti n T , hi u bi t v các y u t nguy cơ phát hi n s m
cũng như vi c có l i s ng lành m nh.
- Nh ng ngư i b ti n T cũng c n ư c hi u bi t thêm v
các v n x y ra i v i h : ch luy n t p; ch ăn
u ng; ch dùng thu c; khi b m; khi i du l ch; nguy cơ
d b các b nh khác như lây nhi m cúm/viêm ph i; thay i
tâm lý (cáu gi n ho c tr m c m).
M , Hi p h i T Hoa Kỳ ã ưa ra nhi u tài li u
ngư i dân tham kh o, bi t ư c nguy cơ m c ti n T và
các bi n pháp phòng tránh T n u b ti n T . Nh ng
ngư i m c ti n T có th tham kh o ư c r t nhi u l i
khuyên h u ích v ch ăn u ng, ch t p luy n dành
cho ngư i T ây. ư ng d n trang này là n n t ng
quan tr ng i u tr thành công ti n T .
Vi t Nam, ng trư c b nh d ch T c a th k ,
Chương trình phòng ch ng T Qu c gia cũng ti n hành
nh m nâng cao ý th c c ng ng v T , nâng cao k
năng tư v n dinh dư ng, luy n t p trong phòng ch ng T
và ti n T c a nhân viên y t .
Ch n oán
Khái ni m ti n T ã ư c Cơ quan v d ch v S c kh e
và con ngư i Hoa Kỳ (HHS) và Hi p h i T Hoa Kỳ ưa
- ra vào tháng 3/2002 nâng cao nh n th c c a c ng ng
v căn b nh ngày càng lan r ng này. Theo HHS, g n 41
tri u ngư i M m c ti n T . Nhi u nghiên c u ã ch ra
r ng h u h t nh ng ngư i có ư ng huy t n m trong
ngư ng ti n T u ti n tri n lên T týp 2 trong vòng
10 năm; nghiên c u cũng cho th y, 50% ngư i m c ti n
T có nguy cơ b b nh tim m ch ho c t qu . Ti n T
có th ki m soát ư c và trong nhi u trư ng h p có th y
lùi ư c thông qua vi c i u ch nh l i s ng. Nghiên c u
g n ây cho th y m t s b ph n cơ th ã b t n thương,
c bi t là tim và h tu n hoàn trong th i gian b ti n T .
Hi n nay có 2 cách th tiêu chu n phát hi n, ch n oán
ti n T . V i test th huy t tương tĩnh m ch ư ng huy t
ói (FPG), ngư i ó nh n ói qua êm và l y máu tĩnh
m ch vào sáng hôm sau, trư c khi ăn. Cho n th i i m
hi n t i, ư ng huy t ói dư i 110 mg/ dL (6,1 mmol/L)
ư c coi là bình thư ng và ư ng huy t ói n m trong
kho ng t 110mg/dL (6,1 mmol/L) n 125mg/dL (6,9
mmol/L) ư c coi là r i lo n ư ng huy t ói (IFG) hay
ti n T . Cu i năm 2003, Hi p h i T Hoa Kỳ khuy n
cáo ngư ng ư ng huy t c a ngư i bình thư ng gi m
- xu ng còn 100mg/dL (5,6 mmol/L), do ó bây gi ư ng
huy t trong kho ng t 100mg/dL n 125mg/dL (hay t 5,6
n 6,9 mmol/L) ư c coi là ti n T . Ngư i nào có
ư ng huy t ói trên 125mg/dL (6,9mmol/L) ư c coi là
T (c n ph i làm l i xét nghi m l n n a vào m t ngày
khác xác nh ch n oán T ).
V i xét nghi m r i lo n dung n p glucose (OGTT), ngư i
ta làm xét nghi m ư ng huy t ói bu i sáng sau m t êm
không ăn và làm xét nghi m l n n a sau 2 gi u ng m t
dung d ch ch a ư ng c bi t. ngư i bình thư ng,
ư ng huy t 2 gi sau khi u ng ư ng thư ng dư i
140mg/dL (7,8 mmol/L); n u ư ng huy t n m trong
kho ng t 140 n 199 mg/dL (hay t 7,8 n 11,1
mmol/L) thì ư c coi là r i lo n dung n p glucose hay ti n
T . ư ng huy t 2 gi sau khi u ng ư ng b ng ho c
cao hơn 200mg/dL (11,1 mmol/L) ư c coi là T (cũng
tương t như trên, c n làm l i xét nghi m l n n a vào m t
ngày khác xác nh ch n oán T .)
Nh ng ai có nguy cơ b ti n T ?
- H i ng các chuyên gia c a HHS và ADA khuyên nhân
viên y t nên sàng l c t t c nh ng ngư i béo phì t 45 tu i
tr lên (v i ch s kh i cơ th BMI l n hơn ho c b ng 25).
Nh ng ngư i béo phì tu i dư i 45 cũng c n ư c sàng l c
n u h có m t trong nh ng y u t nguy cơ sau: cao huy t
áp, ti n s gia ình có ngư i b T , n ng m trong
máu cholesterol t t (HDL - High-Density Lipoprotein) th p
và triglyceride cao, ti n b T thai kỳ ho c con to trên
4kg, ho c thu c ch ng t c có nguy cơ b T týp 2 cao
(như ngư i M g c Phi, ngư i M b n x , ngư i M g c
Á/dân thu c các o Thái Bình Dương và ngư i M g c
Tây Ban Nha ho c B ào Nha, Latinh). N u m t ngư i
ư c xét nghi m sàng l c ti n T và k t qu ư ng huy t
n m trong gi i h n bình thư ng thì ADA khuyên nên làm
xét nghi m l i 3 năm m t l n. N u m t ngư i ư c ch n
oán ti n T thì nên làm xét nghi m sàng l c ch n oán
T týp 2 c 1 n 2 năm m t l n.
Tr em và thanh niên m i trư ng thành cũng có nguy cơ
m c ti n T . Hi n nay ch có m t b ph n nh các em
hi u bi t v cách phòng tránh ho c ngăn ng a b nh ti n
tri n lên thành T týp 2 tr em. Do ó vào th i i m
- hi n t i nh ng t ch c l n v y t chưa kêu g i chi n d ch
sàng l c i trà ti n T nh ng i tư ng tr tu i. Tuy
v y năm 2000, H c vi n Nhi khoa Hoa Kỳ khuy n cáo t m
soát T cho tr em béo phì có hai ho c nhi u hơn các y u
t nguy cơ c p trên.
nguon tai.lieu . vn
