Xem mẫu
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
PHÇN II
VACXIN PHßNG BÖNH CHO VËT NU¤i
145
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Ch−¬ng 8
NGUY£N T¾C KHI Sö DôNG VACXIN
1. Nguyªn lý t¸c dông
C¸c chÕ phÈm sinh häc dïng ®Ó phßng bÖnh nhiÔm trïng ®−îc gäi lµ Vacxin. C¸c Vacxin ®ã
®−îc chÕ b»ng b¶n th©n mÇm bÖnh g©y ra bÖnh mµ ta muèn phßng.
Khi chÕ b»ng mÇm bÖnh ®· bÞ giÕt chÕt ®−îc gäi lµ Vacxin chÕt. Vµ chÕ b»ng mÇm bÖnh
®−îc lµm yÕu ®i th× gäi lµ Vacxin nh−îc ®éc.
Vacxin ®−îc ®−a vµo c¬ thÓ ®éng vËt kh«ng cßn kh¶ n¨ng g©y bÖnh hoÆc chØ g©y ra mét thÓ
bÖnh rÊt nhÑ kh«ng cã h¹i cho ®éng vËt. Nh−ng nã g©y ra mét ph¶n øng lµm cho ®éng vËt cã
miÔn dÞch chèng l¹i sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh t−¬ng øng. Ph¶n øng Êy gäi lµ ®¸p øng
miÔn dÞch.
C¸c Vacxin chÕt, cßn gäi lµ v« ho¹t th−êng rÊt an toµn, æn ®Þnh dÔ sö dông; nh−ng hiÖu lùc
th−êng kÐm, thêi gian miÔn dÞch ng¾n.
C¸c Vacxin nh−îc ®éc, tøc lµ Vacxin sèng cho miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh, thêi gian miÔn dÞch
dµi. Nh−ng cã thÓ g©y ra ph¶n øng vµ ®ßi hái ph¶i cÈn thËn trong b¶o qu¶n, sö dông nh−:
dông cô sö dông Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, ®¶m b¶o ®óng nhiÖt ®é qui
®Þnh ®Ó b¶o qu¶n Vacxin.
Vacxin bao gåm trong ®ã lµ mét hoÆc mét sè mÇm bÖnh ®· giÕt chÕt hoÆc lµm yÕu ®i ®−îc
gäi lµ kh¸ng nguyªn, lµ thµnh phÇn chñ yÕu, cßn cã ho¸ chÊt ®Ó giÕt mÇm bÖnh vµ ho¸ chÊt
®Ó gi÷ cho kh¸ng nguyªn æn ®Þnh hoÆc tån t¹i l©u trong c¬ thÓ ®éng vËt, lµm t¨ng hiÖu lùc vµ
thêi gian miÔn dÞch ë ®éng vËt, gäi lµ chÊt bæ trî (®èi víi c¸c lo¹i Vacxin v« ho¹t).
§¸p øng miÔn dÞch t¹o ra trong c¬ thÓ ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin ®−îc gäi lµ kh¸ng thÓ
hiÖn diÖn chñ yÕu trong huyÕt thanh, miÔn dÞch nµy ®−îc goi lµ miÔn dÞch dÞch thÓ. §¸p øng
miÔn dÞch còng t¹o ra nh÷ng tÕ bµo cã vai trß diÖt mÇm bÖnh hoÆc g©y dÞ øng ®−îc gäi lµ
miÔn dÞch tÕ bµo
2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi sö dông Vacxin
- Vacxin lµ thuèc th−êng ®−îc dïng ®Ó phßng bÖnh cho ®éng vËt khoÎ, ch−a m¾c bÖnh.
NÕu tiªm cho ®éng vËt ®· nhiÔm bÖnh råi th× bÖnh cã thÓ ph¸t sím h¬n, nÆng h¬n.
Tr−êng hîp ngo¹i lÖ cã thÓ dïng Vacxin khi mµ ®éng vËt ®· nhiÔm mÇm bÖnh. ThÝ
dô: sö dông Vacxin chèng bÖnh d¹i cho ng−êi ®· bÞ chã d¹i c¾n. Tr−êng hîp nµy
Vacxin ®· t¹o ra kh¸ng thÓ chèng Virut d¹i tr−íc khi Virut lªn n·o, g©y bÖnh vµ tiªu
diÖt Virut d¹i.
- Vacxin phßng bÖnh nµo th× th−êng chØ phßng ®−îc lo¹i bÖnh ®ã th«i, kh«ng phßng
®−îc c¸c bÖnh kh¸c. ThÝ dô: Vacxin phßng bÖnh dÞch t¶ lîn th× chØ phßng ®−îc bÖnh
dÞch t¶ lín, kh«ng phßng ®−îc bÖnh ®Ëu lîn.
- HiÖu lùc cña Vacxin phô thuéc vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ®éng vËt v× nã lµ kÕt qu¶
®¸p øng miÔn dÞch cña ®éng vËt. V× lÏ ®ã, chØ dïng Vacxin cho ®éng vËt ë tr¹ng th¸i
khoÎ m¹nh, ®−îc ch¨m sãc nu«i d−ìng tèt, kh«ng m¾c c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ m·n
tÝnh kh¸c, ®Ó t¹o ®−îc tr¹ng th¸i ®¸p øng miÔn dÞch tèt.
146
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Trong c¸c ®ît tæ chøc tiªm phßng chØ chän nh÷ng ®éng vËt ®ñ tiªu chuÈn ®Ó tiªm nªn
khã cã thÓ ®¹t tû lÖ tiªm phßng 100%.
Còng cÇn chó ý thªm r»ng trong sè ®éng vËt ®¹t tiªu chuÈn ®−îc sö dông Vacxin
kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu sinh miÔn dÞch tèt. Cã mét sè ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin,
do ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh cã thÓ sinh miÔn dÞch kÐm, kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng ®−îc sù
x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh vµ vÉn m¾c bÖnh. Tû lÖ ®éng vËt t¹o ®−îc miÔn dÞch chèng
bÖnh gäi lµ hiÖu gi¸ b¶o hé, ®ã chÝnh lµ hiÖu lùc cña Vacxin.
- B×nh th−êng kh«ng nªn dïng Vacxin cho ®éng vËt qu¸ non vµ thËn träng ®èi víi ®éng
vËt ®ang mang thai.
ë ®éng vËt non, c¸c c¬ quan ®¶m nhËn chøc n¨ng miÔn dÞch b¶o vÖ c¬ thÓ ch−a hoµn
chØnh nªn ®¸p øng miÔn dÞch ®èi víi Vacxin cßn yÕu. Ngoµi ra, ®éng vËt non cßn cã
mét l−îng kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho, nh÷ng kh¸ng thÓ ®ã, cã thÓ trung
hoµ kh¸ng thÓ trong Vacxin, ng¨n c¶n Vacxin t¸c dông. Do ®Êy, chØ sö dông vacxin
cho ®éng vËt ë løa tuæi nhÊt ®Þnh khi mµ l−îng kh¸ng thÓ mÑ truyÒn cho ®· ph©n huû
gÇn hÕt. NÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹ th× chØ nªn dïng Vacxin cho sóc vËt tõ 2 - 7 tuÇn
tuæi, dïng Vacxin cµng muén cµng tèt.
Khi cã ®e do¹ buéc ph¶i tiªm Vacxin sím cho ®éng vËt non. Nh−ng sau ®ã cÇn dïng
Vacxin bæ sung:
ë ®éng vËt mang thai, tr¹ng th¸i sinh lý cã nh÷ng thay ®æi nªn dïng Vacxin dÔ g©y
nh÷ng ph¶n øng m¹nh vµ lµm s¶y thai. §Æc biÖt kh«ng nªn dïng Vacxin sèng cho sóc
vËt mang thai, nhÊt lµ c¸c Vacxin Virut nh−îc ®éc.
- Thêi gian t¹o miÔn dÞch ë ®éng vËt: sau khi sö dông Vacxin, ®éng vËt sÏ t¹o ®−îc
miÔn dÞch sau 2 - 3 tuÇn. Trong thêi gian 2 - 3 tuÇn ®ã, ®éng vËt ch−a cã miÔn dÞch
®Çy ®ñ, vÉn cã thÓ m¾c bÖnh vµ ph¸t bÖnh. HiÖn t−îng ®ã cã thÓ ®−a ®Õn nh÷ng nhËn
®Þnh sai lÇm, cho r»ng Vacxin kh«ng cã hiÖu lùc hoÆc Vacxin g©y ra ph¶n øng,
Vacxin g©y ra bÖnh.
Còng cÇn nãi thªm: mét sè ®éng vËt ®ang mang trïng hoÆc ñ bÖnh, khi sö dông
Vacxin th× sÏ ph¸t ra nhanh h¬n.
- ChÊt bæ trî cña Vacxin: mét sè Vacxin ®−îc cho thªm chÊt bæ trî víi môc ®Ých gi÷
l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ ®éng vËt, t¨ng søc miÔn dÞch vµ kÐo dµi thêi gian miÔn
dÞch. ChÊt bæ trî th−êng dïng lµ keo phÌn vµ Vacxin cã keo phÌn gäi lµ Vacxin keo
phÌn; mét chÊt bæ trî kh¸c lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt trén vµo Vacxin t¹o thµnh
nhò vµ gäi lµ Vacxin nhò ho¸. Khi sö dông Vacxin nhò ho¸ ph¶i l¾c ®Òu vµ tiªm vµo
b¾p thÞt ®Ó Ýt g©y ra ph¶n øng keo phÌn hay Vacxin nhò ho¸ khi tiªm cã thÓ g©y ph¶n
øng côc bé t¹i chç tiªm: s−ng, nãng, ®au... sau mét thêi gian ph¶n øng sÏ gi¶m ®i.
CÇn chó ý thao t¸c v« trïng khi dïng Vacxin ®Ó tr¸nh nhiÔm trïng côc bé.
Khi cã ph¶n øng côc bé cã thÓ ch−êm chç nãng ë n¬i tiªm vµ tiªm Cafein ®Ó gi¶m
ph¶n øng mau h¬n. Khi n¬i tiªm bÞ nhiÔm trïng g©y apxe mñ th× ph¶i trÝch vµ tiªm
®iÒu trÞ b»ng kh¸ng sinh - Mét sè Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng x¶y
ra nhanh sau khi tiªm. §éng vËt thÓ hiÖn: sèt, run rÈy, n«n möa, thë gÊp, næi mÈn trªn
mÆt da (lîn). Ph¶n øng nhÑ th× sau thêi gian ng¾n sÏ hÕt ph¶n øng nÆng cã thÓ lµm sóc
vËt bÞ chÕt th−êng gäi lµ ph¶n øng qu¸ mÉn.
Nguyªn nh©n cña dÞ øng cã thÓ do b¶n chÊt cña ®éng vËt dÔ bÞ dÞ øng víi chÕ phÈm
sinh vËt l¹ ®−a vµo c¬ thÓ, còng cã thÓ ®éng vËt ®· tiÕp xóc hoÆc sö dông nh÷ng chÕ
phÈm g©y mÉn c¶m t−¬ng tù hoÆc b¶n chÊt cña Vacxin.
§Ó tr¸nh ph¶n øng nÆng, ®iÒu cÇn quan t©m lµ sau khi tiªm Vacxin ph¶i theo dâi cÈn
thËn tr¹ng th¸i søc khoÎ cña ®µn sóc vËt vµi ba giê liÒn. NÕu cã hiÖn t−îng dÞ øng th×
147
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
ph¶i xö trÝ ngay b»ng c¸c lo¹i thuèc chèng Histamin nh−: Dimªdron, Ephªdrin,
Phenergan, Adrenalin...
- LiÒu sö dông Vacxin: cÇn sö dông Vacxin (cho uèng, nhá m¾t hay tiªm) ®óug theo
liÒu chØ ®Þnh ®· ghi trªn nh·n cña lä thuèc. NÕu tiªm thÊp h¬n liÒu quy ®Þnh cã thÓ
lµm gi¶m qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch. NÕu tiªm liÒu cao h¬n quy ®Þnh cã thÓ lµm tª
liÖt miÔn dÞch hoÆc g©y ra ph¶n øng. §èi víi Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng dïng
liÒu gièng nhau cho c¸c løa tuæi ë ®éng vËt. Cßn Vacxin vi khuÈn ph¶i dïng theo thÓ
träng theo tuæi mµ cho c¸c liÒu kh¸c nhau.
- Sè lÇn dïng Vacxin: khi dïng Vacxin lÇn ®Çu th× ®éng vËt sím nhÊt sau mét tuÇn míi
cã miÔn dÞch nh−ng kh¸ng thÓ h×nh thµnh ch−a nhiÒu, vµ gi¶m ®i rÊt nhanh .
§Ó tr¸nh nh−îc ®iÓm ®ã, ph¶i sö dông Vacxin lÇn thø 2 c¸ch lÇn thø nhÊt 3 - 4 tuÇn.
§¸p øng miÔn dÞch lÇn nµy sÏ m¹nh h¬n, chØ sau 2 - 3 ngµy l−îng kh¸ng thÓ ®· t¨ng
nhanh, hµm l−îng kh¸ng thÓ sau 1 - 2 tuÇn ®· cao gÊp nhiÒu lÇn so víi ®¸p øng miÔn
dÞch lÇn ®Çu vµ kh¸ng thÓ tån t¹i l©u h¬n.
Nh− vËy ®ît tiªm ®Çu tiªn cho ®éng vËt nªn gåm hai mòi tiªm c¸ch nhau 3 - 4 tuÇn, cã
thÓ gäi lµ ®ît tiªm s¬ chñng. Tiªm nh− vËy, ta cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc
®iÓm vµ miÔn dÞch kÐm ë ®éng vËt non.
Sau ®ã, ®Ó duy tr× ®¸p øng miÔn dÞch vµ n©ng cao søc miÔn dÞch, cø kho¶ng 4 - 12
th¸ng tiªm l¹i mét lÇn cho ®éng vËt, tuú theo Vacxin, tuú theo ®éng vËt vµ tuú theo
t×nh h×nh dÞch tÔ.
- KÕt hîp Vacxin: mét sè Vacxin cã thÓ dïng kÕt hîp, kh«ng ph¶i trén lÉn víi nhau, mµ
tiªm cïng lóc ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau, víi nh÷ng liÒu quy ®Þnh, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞch
cïng lóc chèng ®−îc mÊy bÖnh t−¬ng øng víi Vacxin ®−îc sö dông, kh«ng g©y ra
ph¶n øng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ ®éng vËt.
ThÝ dô: Trong c¸c ®ît tiªm phßng cho lîn, ng−êi ta vÉn cïng lóc tiªm 3 lo¹i Vacxin:
lµ Vacxin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn vµ Vacxin ®ãng dÊu
lîn (VR2). ë c¸c tr¹i gµ c«ng nghiÖp cã thÓ dïng cïng mét lóc Vacxin Niucatxon vµ
Vacxin Gumboro cho ®µn gµ.
- Vacxin ®a gi¸: cã mét sè Vacxin ®−îc dïng theo ph−¬ng ph¸p hçn hîp cïng lóc vµi
lo¹i Vacxin phßng vµi bÖnh, ®−îc gäi lµ Vacxin ®a gi¸. C¸ch sö dông hoµn toµn gièng
c¸c Vacxin kh¸c. thÝ dô: Vacxin tô dÊu dïng cho lîn lµ hçn hîp 2 lo¹i Vacxin nh−îc
®éc phßng bÖnh ®ãng dÊu vµ phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn. Vacxin Tetradog (do
h·ng Rh«n-Pulenc) s¶n xuÊt phßng cïng lóc 4 bÖnh ë chã: bÖnh Carª, bÖnh viªm gan
do Virut, bÖnh viªm ruét do Virut Parvo vµ bÖnh xo¾n trïng Lepto do trén 4 lo¹i
Vacxin víi nhau.
- Vacxin ®«ng kh«: Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng ®−îc ®«ng kh« ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. Trong cïng ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n nh− nhau,
Vacxin ®«ng kh« cã thÓ gi÷ ®−îc l©u h¬n Vacxin d¹ng t−¬i kh«ng ®«ng kh«. Tuy
nhiªn, khi vËn chuyÓn hoÆc b¶o qu¶n vÉn ph¶i gi÷ Vacxin ®«ng kh« ë nhiÖt ®é tõ 40C
®Õn 100C. Kh«ng ®−îc ®Ó Vaxcin ®«ng kh« trong nhiÖt ®é th−êng.
Khi sö dông ph¶i pha Vacxin víi n−íc cÊt v« trïng ë nhiÖt ®é th−êng, n−íc cÊt ph¶i
trung tÝnh, (pH: 7 - 7,2) theo ®óng liÒu l−îng quy ®Þnh cho mçi Vacxin.
- B¶o qu¶n Vacxin: ph¶i trong c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh, lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng quyÕt
®Þnh chÊt l−îng vµ hiÖu lùc cña Vacxin. C¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n chñ yÕu:
148
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
+ §Ó trong tñ l¹nh hay phßng l¹nh víi nhiÖt ®é: +40C ®Õn 100C. Trong ®iÒu kiÖn ®ã
gi÷ ®−îc Vacxin ®Õn h¹n dïng ®−îc ghi trong nh·n cña lä hoÆc èng Vacxin. NÕu
kh«ng b¶o qu¶n nh− vËy h¹n dïng Vacxin sÏ rót ng¾n hoÆc mÊt hiÖu lùc ngay.
+ Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin ë chç nãng, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt
hiÖu lùc. Vacxin ®· rót tõ lä ra, ®· ®−îc pha víi n−íc cÊt kh«ng ®−îc cÇm l©u trong
tay vµ chØ cßn h¹n sö dông kh«ng qu¸ 1 - 2 giê nghÜa lµ ph¶i dïng ngay.
+ Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin ë ®é l¹nh ©m, v× ®é l¹nh ©m sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn
chÊt l−îng Vacxin, ®Æc biÖt víi nót cao su, lµm cho kh«ng khÝ vµ Èm ®é thÊm vµo c¸c
lä Vacxin ®«ng kh«.
+ Kh«ng ®−îc dïng Vacxin ®· qu¸ h¹n ghi trªn nh·n mÆc dï Vacxin cã thÓ vÉn ®−îc
b¶o qu¶n tèt...
- KiÓm tra lä Vacxin: tr−íc khi sö dông bÊt cø lä Vacxin nµo còng ph¶i kiÓm tra vËt lý;
mµu s¾c, ®é trong hay ®ôc, tuú theo lo¹i Vacxin. Tr−íc khi xuÊt x−ëng, Vacxin ®·
®−îc kiÓm tra vËt lý, an toµn vµ hiÖu lùc. Nh−ng qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n t¹i
®Þa ph−¬ng cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt, ®é an toµn vµ hiÖu lùc
cña Vacxin. ThÝ dô: do ®Ó Vacxin ë chç nãng vµ Èm, nÊm vµ vi sinh vËt cã h¹i sÏ mäc
ë bªn ngoµi nót cao su vµ lan vµo trong lä, g©y ra nh÷ng sîi nÊm. Vacxin nh− vËy
ph¶i huû bá.
Nh÷ng chi tiÕt cÇn x¸c ®Þnh cho tõng lä Vacxin ph¶i ghi trªn nh·n cña lä:
- Tªn Vacxin cã ®óng víi nhu cÇu kh«ng.
- Sè l« sè liÒu liÒu sö dông.
- Ngµy s¶n xuÊt, sè kiÓm nghiÖm xuÊt x−ëng.
- Thêi h¹n sö dông, quy c¸ch b¶o qu¶n.
Nh÷ng chi tiÕt nµy cÇn ghi vµo sæ tr−íc khi sö dông ®Ó dÔ tra cøu nÕu nh− khi sö dông
cã sù cè. Còng nªn ®¸nh sè lä ®Ó biÕt thuèc nµo cÇn sö dông cho ®éng vËt nµo cña ai,
ë ®©u?
Nh÷ng h− háng trong lä Vacxin cÇn biÕt ®Ó lo¹i trõ:
- Nót: chÆt hay láng, nguyªn vÑn hay bÞ r¸ch, t×nh tr¹ng líp s¸p phñ ngoµi.
- Lä thuû tinh cã bÞ r¹n nøt kh«ng.
- T×nh tr¹ng thuèc trong lä: mµu cã b×nh th−êng kh«ng, vacxin cã bÞ vÈn hay bÞ vãn
kh«ng, cã vËt l¹ trong lä thuèc (bôi than, c«n trïng, sîi b«ng...), khi l¾c lä thuèc cã
thµnh mét dung dÞch ®ång nhÊt hay vÉn chia lµm 2 líp (nÕu Vacxin nhò ho¸ hoÆc keo
phÌn vÉn chia 2 líp khi l¾c lµ Vacxin ®· háng, kh«ng dïng ®−îc).
Khi kiÓm tra thÊy lä thuèc ®· thay ®æi so víi b×nh th−êng th× ph¶i lo¹i bá, tuyÖt ®èi
kh«ng sö dông.
- Thao t¸c vµ sö dông Vacxin: Khi pha c¸c lo¹i Vacxin ph¶i cã dông cô: èng tiªm, kim,
lä thuû tinh vµ n−íc cÊt ®Òu ®· tiÖt trïng. Dông cô khi hÊp hoÆc luéc tiÖt trïng ph¶i
®Ó nguéi míi dïng. Tr−íc khi pha thuèc, vµ dïng thuèc tay ng−êi còng ph¶i tiÖt trïng
b»ng cån 700. Nót cao su cña lä thuèc còng ph¶i s¸t trïng tr−êc khi ®©m kim qua. VÞ
trÝ tiªm trªn th©n ®éng vËt còng ph¶i s¸t trïng b»ng cån 700. §¶m b¶o tèt Ýt v« trïng
kh«ng nh÷ng ®−îc nhiÔm trïng n¬i tiªm mµ cßn t¹o ®−îc ph¶n øng miÔn dÞch cho
®éng vËt ®−îc tèt.
149
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
CÇn chó ý:
§èi víi Vacxin sèng, c¸c dông cô ®Ó pha thuèc vµ dïng thuèc ®Òu ph¶i ®Ó nguéi, kh«ng ®−îc
röa b»ng thuèc s¸t trïng: Khi dïng xong, dông cô ph¶i tiÖt trïng b»ng ®un n−íc s«i, råi röa
b»ng n−íc s¹ch (®un s«i ®Ó nguéi).
§−êng cho thuèc vµo c¬ thÓ ®éng vËt mçi lo¹i Vacxin cã quy ®Þnh vÒ ®−êng cho Vacxin vµ
liÒu dïng nghiªm ngÆt, ®ßi hái ng−êi sö dông ph¶i tu©n thñ.
C¸c ®−êng cho thuèc chñ yÕu:
- Cho uèng Vacxin hoÆc nhá m¾t mòi nh−: Vacxin Lax«ta phßng bÖnh Niucatxon cho
gµ.
- Tiªm d−íi da nh−: Vacxin Niucatxon hÖ I, Vacxin dÞch t¶ vÞt, Vacxin tô huyÕt trïng
keo phÌn.
- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt nh−: Vacxin nhò ho¸ phßng bÖnh tô huyÕt trïng tr©u bß.
150
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Ch−¬ng 9
VACXIN DïNG CHo TR¢U Bß
1. Vacxin dÞch t¶ tr©u bß ®«ng kh«
§Æc ®iÓm
- Vacxin Virut sèng, chÕ t¹o tõ chñng Virut Kabeta O, nu«i trªn m«i tr−êng tÕ bµo thËn
bª míi sinh, ®−îc chuÈn ®é trªn tÕ bµo vµ ®«ng kh«. Mçi ml Vacxin chøa tõ 104-5
TCID50 Virut.
- Vacxin an toµn, kh«ng g©y bÊt cø ph¶n øng nµo cho tr©u bß, dª cõu vµ lîn ë c¸c løa
tuæi. Tiªm Vacxin cho tr©u bß cã ký sinh trïng ®−êng m¸u (Tiªn mao trïng) còng
kh«ng g©y ph¶n øng g×.
- Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch cao, æn ®Þnh, ®é dµi miÔn dÞch tèi ®a 5 n¨m. v× vËy, mçi
n¨m chØ tiªm cho tr©u bß mét lÇn vµo nh÷ng con mµ n¨m tr−íc kh«ng tiªm.
Sö dông
- Dïng cho tr©u, bß, dª, cõu, lîn khoÎ m¹nh. Khi tiªm xong cã thÓ ®¸nh dÊu ®éng vËt
b»ng bÊm tai hay dïng dÊu nung ®Ó sang n¨m kh«ng tiªm.
- Víi bª nghÐ chØ tiªm khi qu¸ 6 th¸ng tuæi. (V× d−íi 6 th¸ng tuæi vÉn gÆp nh÷ng con
cßn kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho). Sau ®ã, mçi n¨m tiªm mét lÇn.
LiÒu tiªm
- Mçi lä thuèc chøa 40 liÒu.
- Pha mçi lä 80 ml n−íc sinh lý ®· v« trïng (NaCl 1%). Tiªm cho mçi tr©u, bß 2 ml
vµo d−íi da.
- Tr−êng hîp pha víi 40 ml th× tiªm cho mçi tr©u bß 1ml vµo d−íi da hoÆc vµo b¾p thÞt
m«ng.
Quy ®Þnh vÒ pha thuèc
- C¸c dông cô dïng pha Vacxin tiªm Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng b»ng
xµ phßng, mµ chØ röa b»ng n−íc, råi ®un s«i ®Ó nguéi míi dïng.
- ChØ pha n−íc víi Vacxin trong khi dïng.
B¶o qu¶n
- Vacxin ®«ng kh« ph¶i gi÷ trong tñ l¹nh tõ +40C - +100C. Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m.
Trong ®iÒu kiÖn nµy Vacxin cã thÓ b¶o qu¶n ®−îc 1 n¨m kÓ tõ ngµy xuÊt x−ëng
- Vacxin ®· pha rÊt nh¹y c¶m víi nãng vµ ¸nh s¸ng mÆt trêi. V× vËy, Vacxin ®· pha
ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ chØ sö dông trong 2 giê khi pha.
Tr×nh bµy
- Lä ®«ng kh« 40 liÒu.
- N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam Bé thuéc C«ng ty Thuèc thó y vµ vËt t− 2 (T.P Hå
ChÝ Minh).
151
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
2. Vacxin phßng bÖnh lë måm long mãng tr©u bß
§Æc diÓm
- Vacxin v« ho¹t ®−îc chÕ t¹o tõ 3 typ Virut lë måm long mãng O, Asia 1 vµ A25 ®−îc
nu«i cÊy trªn m«i tr−êng tÕ bµo, giÕt chÕt b»ng Formol, cã thªm chÊt bæ trî ®Ó t¹o
miÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. Vacxin ®−îc nhËp cña h·ng Rh«n - Merieux (Ph¸p)
v× n−íc ta chøa s¶n xuÊt ®−îc.
- Vacxin kh«ng g©y ph¶n øng
- Sau khi tiªm 2 tuÇn tr©u bß cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng.
Sö dông
- Dïng phßng bÖnh lë måm long mãng cho tr©u, bß, dª, cõu... khoÎ m¹nh.
- Bª nghÐ 4 th¸ng tuæi tiªm lÇn ®Çu; 8 th¸ng sau tøc 12 th¸ng tuæi tiªm lÇn thø 2, sau ®ã
cø mçi n¨m tiªm mét lÇn.
- VÞ trÝ tiªm: d−íi da cæ. Kh«ng ®−îc tiªm b¾p.
- Lä Vacxin dïng dë, chØ dïng trong 1 ngµy.
LiÒu tiªm
- Mçi tr©u bß sö dông 3 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é +40c ®Õn +100C cã thÓ gi÷ ®−îc chÊt l−îng vµ hiÖu lùc 9 -
12 th¸ng.
- Tr¸nh kh«ng ®Ó Vacxin ë n¬i nãng Èm, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.
Tr×nh bµy
- Vacxin ®ãng trong lä thuû tinh 100 ml cã 33 liÒu.
- N¬i s¶n xuÊt: HiÖn nay, chóng ta ch−a s¶n xuÊt ®−îc ph¶i nhËp tõ Ph¸p.
3. Vacxin phßng bÖnh NhiÖt th¸n tr©u bß
§Æc ®iÓm
- Vacxin nha bµo nh−îc ®éc, chÕ tõ chñng cña Ê n §é
- Vacxin an toµn, Ýt khi g©y ra ph¶n øng cho tr©u bß, ®−îc sö dông tiªm cho tr©u, bß,
ngùa, cõu, lîn ë c¸c løa tuæi
- Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch æn ®Þnh, kÐo dµi 12 - 15 th¸ng
- Lä Vacxin tr¾ng, l¾c h¬i ®ôc.
- Sau khi tiÕm 2 tuÇn cã miÔn dÞch.
Sö dông
- Dïng cho tr©u, bß, ngùa, lîn kháe m¹nh.
- Bª nghÐ 3 - 4 th¸ng tuæi cã thÓ ®−îc sö dông Vacxin.
152
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
- ë c¸c æ dÞch nhiÖt th¸n cò vµ xung quanh vïng dÞch ph¶i tæ chøc tiªm Vacxin cho
toµn ®µn tr©u bß, mçi n¨m mét lÇn.
LiÒu tiªm
- Mçi lä thuèc chøa 50 liÒu (50ml)
- Mçi tr©u bß tiªm 1ml vµo d−íi da cæ.
Quy ®Þnh vÒ dông cô sö dông
- èng tiªm, dông cô dïng Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, dung dÞch
kh¸ng sinh, mµ ph¶i luéc hoÆc hÊp −ít tiÖt trïng råi ®Ó nguéi míi dïng. Dông cô
dïng tiªm Vacxin xong còng ph¶i luéc, ®Ó nguéi vµ röa.
B¶o qu¶n
- Vacxin gi÷ trong nhiÖt ®é tñ l¹nh: +40C ®Õn +100C ®Ó ®−îc 12 th¸ng; gi÷ trong nhiÖt
®é th−êng ®Ó ®−îc 6 - 8 th¸ng
- Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm.
Tr×nh bµy
- Lä thuû tinh nót cao su: 50 ml cã 50 liÒu.
- N¬i s¶n xuÊt: xÝ nghiÖp thuèc thó y TW (Phïng)
4. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß chñng R1
§Æc ®iÓm
- Vacxin lµ mét canh khuÈn ®Ëm ®Æc nu«i cÊy chñng Pasteurella Multocida typ R1
(chñng Roberts)
- Vi khuÈn bÞ giÕt b»ng Formol vµ cho thªm keo phÌn ®Ó n©ng cao vµ kÐo dµi miÔn dÞch,
®ång thêi gi¶m nhÑ ph¶n øng do néi ®éc tè cña vi khuÈn. Mçi ml Vacxin chøa 10 tû
vi khuÈn.
- Khi ®Ó l¾ng lä Vacxin chia lµm 2 líp: líp n−íc trong ë trªn cã mµu vµng nh¹t, mét líp
keo phÌn tr¾ng h¬i vµng ë ®¸y lä. Vacxin Ýt g©y ph¶n øng côc bé.
- Sau khi tiªm 2 tuÇn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 th¸ng.
- Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng: 1 - 2 giê sau tiªm, lµm sóc vËt run r¶y, ch¶y n−íc
r·i, thë gÊp, sèt, v·i ®¸i v·i ph©n. PhÇn lín lµ ph¶n øng nhÑ vµ sóc vËt qua khái,
kh«ng cÇn ®iÒu trÞ. Mét sè cã ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp nh− sau:
+ Sö ®ông c¸c lo¹i thuèc chèng dÞ øng. Dimedron, Phenergan, Adrenalin.
+ Khi tiªm Vacxin cÇn chó ý theo dâi ph¶n øng.
Sö dông
- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh Tô huyÕt trïng tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.
- L¾c kü tr−íc khi dïng ®Ó keo phÌn hoµ ®Òu.
- Tiªm d−íi da ë mÆt bªn cæ. Kh«ng ®−îc tiªm vµo b¾p thÞt
- Thêi gian tiªm: nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng
153
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
LiÒu tiªm
- Mçi tr©u bß: 2 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin ®Ó ë n¬i r©m m¸t, cã nhiÖt ®é tõ +40C - +100C th× gi÷ ®−îc 9 th¸ng. Kh«ng
®−îc gi÷ Vacxin ë l¹nh ©m.
- Lä Vacxin ®· lÊy ra ph¶i dïng hÕt trong ngµy.
Tr×nh bµy
- Lä 100 ml cã 50 liÒu
- Lä 50 ml cã 25 liÒu
N¬i s¶n xuÊt
Trung t©m thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin Ph©n viÖn Thó y Nha Trang.
5. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng Iran
§Æc ®iÓm
- Vacxin chÕt lµm b»ng vi khuÈn Pasteurella multocida chñng Iran. Vacxin g©y miÔn
dÞch tèt, rÊt Ýt khi cã ph¶n øng dÞ øng côc bé.
- Vacxin kh«ng cã chÊt bæ trî. Mçi ml chøa 10 tû vi khuÈn.
- Sau khi tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, nghÐ khoÎ m¹nh.
- Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.
- Sau khi tiªm cÇn theo dâi ph¶n øng trong vµi giê, nÕu cã ph¶n øng sÏ sö trÝ kÞp thêi.
- Nªn tæ chøc tiªm phßng cho tr©u bß tr−êc mïa m−a 1 th¸ng.
- Tr−íc khi lÊy thuèc cÇn l¾c nhÑ thuèc.
LiÒu tiªm
- Mçi tr©u bß 2 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin ph¶i gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn +100C. Thêi gian b¶o qu¶n 9 th¸ng kÓ tõ
ngµy chÕ t¹o.
- NÕu ë nhiÖt ®é th−êng th× thêi gian b¶o qu¶n rót ng¾n h¬n.
- Lä Vacxin dïng chØ trong 1 ngµy.
Tr×nh bµy
- Lä 100 ml. Sè liÒu thay ®æi theo yªu cÇu
- Lä 50 ml
N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh)
154
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
6. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng P52
§Æc ®iÓm
- Vacxin chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteurella multocida chñng P52, giÕt chÕt b»ng Formol,
cã dung dÞch phÌn chua lµm chÊt phô. Mçi ml cã 10 tû vi khuÈn.
- Vacxin sö dông cã thÓ g©y ph¶n øng nhÑ; nh−ng kh«ng g©y ph¶n øng côc bé.
- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin ®−îc dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.
- Tiªm d−íi da cæ, kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.
- Sau tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch.
- Nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng.
- L¾c kü tr−íc khi dïng.
LiÒu tiªm
- Bª, nghÐ d−íi 6 th¸ng tuæi: 1,5 ml.
- Tr©u bß tõ 1 n¨m tuæi trë lªn: 2 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin b¶o qu¶n n¬i r©ni m¸t tö +40C ®Õn +100C sÏ gi÷ ®−îc 9 th¸ng.
- Lä Vacxin ®· lÊy ra chØ dïng trong 1 ngµy
Tr×nh bµy
- Lä 50 ml cã 25 liÒu
- Lä 100 ml cã 50 liÒu.
N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh).
7. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß (keo phÌn)
§Æc ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chöng T1, T2, T3, Pasteurella multocida, giÕt chÕt b»ng
Formol, cã chÊt bæ trî lµ keo phÌn. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn.
- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, Ýt g©y ph¶n øng.
- MiÔn dÞch cho sóc vËt kÐo dµi 5 - 6 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin dïng phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.
- Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.
- Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc.
- Lä thuèc ®· lÊy dë chØ dïng trong 1 ngµy.
- Mçi n¨m tæ chøc tiªm phßng 2 lÇn cho ®µn tr©u, 6 th¸ng mét lÇn
155
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
LiÒu tiªm
- Bª, nghÐ: mçi cßn 2 ml
- Tr©u bß trªn n¨m tuæi: mçi con 3 ml
B¶o qu¶n
- §Ó Vacxin n¬t r©m m¸t: nhiÖt ®é thÝch hîp 100C. Nh− vËy sÏ b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng.
- NÕu ë nhiÖt ®é th−êng Vacxin chØ gi÷ ®−îc 4 - 5 th¸ng.
Tr×nh bµy
- Lä 100 ml
- Lä 50 ml
LiÒu sö dông tuú theo yªu cÇu.
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc Thó y Trung ¦¬ng
8. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß nhò ho¸
§Æc ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteuella multocida chñng Iran, giÕt chÕt b»ng
Formol, cã chÊt bæ trî lµm nhò ho¸ lµ dÇu kh¸ng (Montanide) cã thÓ thay b»ng dÇu
thùc vËt trung tÝnh (pH = 7)
- Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng côc bé: s−ng thòng n¬i tiªm, nÕu nh− tiªm d−íi da.
- Vacxin sÏ t¹o miÔn dÞch tèt vµ thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12
Sö dông
- Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª khoÎ m¹nh.
- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt, kh«ng ®−îc tiªm d−íi da.
- ë miÒn Nam nªn tiªm Vacxin tr−íc mïa m−a 1 th¸ng. ë miÒn M¾c tiªm Vacxin mçi
n¨m 2 lÇn vµo kho¶ng th¸ng 3 vµ th¸ng 8 d−¬ng lÞch.
§iÒu cÇn chó ý
- Vacxin lµ mét dung dÞch tr¾ng nh− s÷a. Khi Vacxin trong lä chia lµm 2 líp th× kh«ng
dïng ®−îc n÷a v× ®· bÞ háng.
LiÒu dïng
- Mçi tr©u bß dïng 2 - 3 ml.
B¶o qu¶n
- Tèt nhÊt lµ gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é m¸t 100, b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng.
- Kh«ng ®Ó n¬i nãng Èm, v× nh− vËy thêi gian b¶o qu¶n sÏ ng¾n h¬n.
Tr×nh bµy
Mçi lä 50ml
N¬i s¶n xuÊt: ViÖn Thó y (Bé m«n ho¸ sinh MiÔn dÞch) ®−îc phÐp s¶n xuÊt vµ thö nghiÖm
trong s¶n xuÊt.
156
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Ch−¬ng 10
VACXIN DïNG CHO LîN
1. Vacxin DÞch t¶ lîn kh«
§Æc ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ tõ chñng vitamin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc chñng C, lµ mét chñng t¹o
miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh vµ kh«ng g©y ra c¸c biÕn ®æi sinh lý ë lîn trong tÊt c¶ c¸c
løa tuæi.
- Vacxin cã thÓ dïng cho lîn n¸i chöa giai ®o¹n ®Çu mµ kh«ng g©y qu¸i thai.
- Mçi liÒu Vacxin- chøa kho¶ng 100 P§. 50 Virut
- Sau sö dông Vacxin 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch tèt vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng ®Õn 15
th¸ng.
- Trong c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cã thÓ sö dông Vacxin ë d¹ng t−¬i, kh«ng cÇn ®«ng
kh«, hiÖu lùc sÏ cao h¬n. Nh−ng chØ ®−îc sö dông trong thêi gian rÊt ng¾n (1 ngµy
sau khi pha).
Sö dông
- Vacxin ®−îc dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh dÞch t¶ cho lîn ë c¸c løa tuæi, khoÎ m¹nh.
- Khi kh«ng cã dÞch, chØ tiªm cho lîn 45 ngµy tuæi trë lªn. Khi cã dÞch hoÆc cã sù ®e
do¹ cña dÞch cÇn tiªm sím cho lîn 30 ngµy tuæi. Nh−ng sau lÇn tiªm thø nhÊt cÇn
tiªm lÇn hai, sau 3 - 4 tuÇn. Sau ®ã, cø mçi n¨m tiªm nh¾c l¹i mét lÇn.
- Trong c¸c c¬ së nu«i lîn tËp trung cÇn tiªm Vacxin bæ sung th−êng xuyªn cho ®µn
lîn.
- ë c¸c ®Þa ph−¬ng cÇn tæ chøc tiªm phßng Vacxin cø 6 th¸ng mét lÇn vµ còng ph¶i
tiªm Vacxin bæ sung cho lîn con vµ lîn n¸i.
LiÒu tiªm
- Vacxin ph¶i pha víi n−íc sinh lý v« trïng.
Tuú theo lä Vacxin ®ùng bao nhiªu liÒu mµ pha víi sè m1 n−íc sinh lý b»ng sè liÒu:
lä ®ùng 50 liÒu th× pha víi 50 ml n−íc sinh lý. Mçi lîn bÊt cø løa tuæi nµo vµ träng
l−îng bao nhiªu ®Òu tiªm 1 ml.
- Vacxin tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi
- Dông cô pha Vacxin, èng tiªm chØ ®−îc v« trïng b»ng luéc n−íc s«i, hoÆc hÊp −ít
1000C, ®Ó nguéi vµ röa. Kh«ng ®−îc dïng c¸c dung dÞch thuèc s¸t trïng vµ kh«ng
dïng dông cô cßn nãng; v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt hiÖu lùc. (V× kh¸ng nguyªn lµ
Virut nh−îc ®éc sÏ bÞ giÕt vµ huû ho¹i, kh«ng t¹o ®−îc miÔn dÞch n÷a).
- Tr¸nh mäi kÝch ®éng mét tuÇn tr−íc khi vµ sau khi tiªm Vacxin cho lîn,
B¶o qu¶n
Vacxin ®«ng kh« gi÷ ë +40C ®Õn +100C hay trong n−íc ®¸ ®−îc 12 th¸ng. Kh«ng gi÷ trong
l¹nh ®«ng.
157
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Khi ®· pha ®Ó dïng ph¶i gi÷ trong ®¸, kh«ng ®Ó mÆt trêi chiÒu th¼ng vµo Vacxin vµ chØ dïng
trong thêi h¹n vµi giê. Pha xong ph¶i dïngngay.
Tr×nh bµy
§ãng lä ®éng kh« 20 liÒu.
§ãng lä ®«ng kh« 50 liÒu.
N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé; XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Ph©n viÖn
thó y Nha Trang.
2. Vacxin Tô huyÕt trïng lîn keo phÌn
§Æc ®iÓm
- Vacxin v« ho¹t chÕ b»ng chñng vi khuÈn Pasteurella multocida (FgHc) cã tÝnh t−¬ng
®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, ®−îc giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî vµ
keo phÌn, t¹o miÔn dÞch tèt h¬n, vµ gi¶m tÝnh dÞ øng do néi ®éc tè vi khuÈn g©y ra.
Mçi ml cã chøa 10 tû vi khuÈn.
- Khi ®Ó l¾ng, Vacxin chia lµm 2 líp, líp keo phÌn l¾ng ë ®¸y, ë trªn cã líp n−íc trong
h¬i vµng.
- Khi tiªm d−íi da, Vacxin ®Ó l¹i mét u nhá, vµ sÏ gi¶m dÇn theo thêi gian.
- Vacxin t¹o miÔn dÞch sau 2 tuÇn sö dông vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt, trïng cho lîn khoÎ m¹nh tô huyÕt trïng 2
th¸ng trë lªn.
- Sau khi tiªm ph¶i cö ng−êi theo dâi ph¶n øng nöa ngµy ®Ó kÞp thêi xö trÝ.
- L¾c kü lä Vacxin tr−íc khi sö dông.
- VÞ trÝ tiªm: d−íi da sau tai hay d−íi da ®ïi trong
- Tiªm Vacxin cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, th−êng tiªm vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng
LiÒu tiªm
- Mçi lîn tiªm 2 ml ë tÊt c¶ c¸c løa tuæi. Víi lîn con 2 th¸ng tuæi cã thÓ dïng 1 ml.
Nh−ng sau 3 - 4 tuÇn ph¶i dïng liÒu bæ sung 2 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin gi÷ ë n¬i r©m m¸t, tèt nhÊt lµ nhiÖt ®é tõ +40C ®Õn +100C, cã thÓ gi÷ ®−îc 9
th¸ng.
- Kh«ng ®Ó Vacxin trong ®«ng l¹nh.
Tr×nh bµy
- Lä 50 ml cã 25 liÒu
- Lä 100 ml cã 50 liÒu
- Lä 10 ml cã 5 liÒu
N¬i s¶n xuÊt: Vacxin tô huyÕt trïng lîn keo phÌn ®−îc s¶n xuÊt ë XÝ nghiÖp thuèc thó y
Trung −¬ng (Phïng) vµ Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh).
158
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
3. Vacxin tô huyÕt trïng nhò ho¸
§Æc ®ÜÓm
- Vacxin ®−îc v« ho¹t, ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Pasteurella multocida chñng Iran cã tÝnh
t−¬ng ®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî
lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt, ë d¹ng nhò ho¸. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn.
- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt. Nh−ng th−êng g©y ph¶n øng côc bé khi tiªm d−íi da.
- Sau 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch cã thÓ kÐo dµi 8 - 12 th¸ng.
- Vacxin ë d¹ng nhò ho¸ tr¾ng nh− s÷a.
Sö dông
- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn khoÎ m¹nh.
- Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng nöa ngµy, nÕu cã ph¶n øng sÏ xö trÝ: ch−êm nãng
chç tiªm.
- Tiªm cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng (6 th¸ng mét lÇn).
LiÒu tiªm
- Mçi lîn tiªm 2 ml.
- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt m«ng.
B¶o qu¶n
- Gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é 100C ®Õn 120C, cã thÓ b¶o qu¶n 9 - 12 th¸ng.
- Lä Vacxin ®· lÊy ra, chØ dïng trong 1 ngµy.
Tr×nh bµy
Lä ®ùng 50 ml, 100 ml.
N¬i s¶n xuÊt: ViÖn thó y (Bé m«n ho¸ sinh miÔn dÞch) ®ùîc phÐp s¶n xuÊt thö, øng dông
trong s¶n xuÊt.
4. Vacxin §ãng dÊu lîn keo phÌn
§Æc ®iÓm
- Vacxin chÕt ®−îc s¶n xuÊt tõ chñng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn cã t−¬ng ®ång kh¸ng
nguyªn víi chñng g©y bÖnh cho lîn n−íc ta, diÖt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµ keo
phÌn. Mét ml chøa 10 tû vi khuÈn.
- Vacxin Ýt khi x¶y ra c¸c ph¶n øng côc bé hay toµn th©n, t¹o miÔn dÞch tèt vµ æn ®Þnh.
- Vacxin sau khi sö dông 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng ®Õn 12
th¸ng.
- Vacxin ®Ó l¾ng, chia 2 líp, líp d−íi l¾ng lµ keo phÌn tr¾ng ®ôc vµ líp trªn cã mµu
vµng trong.
Sö dông
- Dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh ®ãng dÊu lîn cho lîn tõ 45 ngµy tuæi trë lªn, khoÎ m¹nh.
- Mçi n¨m cÇn tiªm cho lîn tõ 1 ®Õn 2 lÇn (6 th¸ng mét lÇn).
159
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
- Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi .
- Tr−íc khi tiªm ph¶i l¾c ®Òu lä thuèc.
- Lä thuèc ®· dïng chØ sù dông trong 1 ngµy.
LiÒu tiªm
- Mçi lîn con d−íi 3 th¸ng dïng 2 ml.
- Mçi lîn tõ 4 th¸ng trë lªn dïng 3 ml.
B¶o qu¶n
- Gi÷ trong ®iÒu kiÖn l¹nh 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. Vµ trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é
n«ng th«n ®−îc 5 - 6 th¸ng.
- Tr¸nh ®Ó n¬i nãng Èm cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.
Tr×nh bµy
- Lä thuèc 50 ml.
- Lä thuèc 100 ml.
LiÒu dïng thay ®æi theo yªu cÇu.
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng
5. Vacxin Phã th−¬ng hµn lîn (keo phÌn)
§¨c ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ tõ m«i tr−êng nu«i cÊy vi khuÈn phã th−¬ng hµn (Salmonella
Cholerae suis) ®· giÕt b»ng Fomlol, cã bæ trî keo phÌn. Mçi 1ml Vacxin cã 10 tû vi
khuÈn.
- Chai Vacxin ®Ó l¾ng chia lµm 2 líp: líp keo phÌn tr¾ng ë ®¸y, líp trªn lµ n−íc trong
vµng. Keo phÌn cã t¸c dông gi÷ l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ lîn, gi¶m bít ph¶n
øng, t¹o miÔn dÞch kÐo dµi.
- Sau khi sö dông 12 ngµy, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 4 - 5 th¸ng.
- Vacxin cã thÓ cã ph¶n øng dÞ øng: lîn con bÞ sèt thë m¹nh, ch¶y mòi, run r¶y. Nh−ng
sÏ tù khái sau 2 - 3 giê
Sö dông
- Dïng phßng bÖnh phã th−¬ng hµn cho lîn con tõ 20 ngµy tuæi khoÎ m¹nh lÇn ®Çu; sau
®ã 2 - 3 tuÇn cã thÓ tiªm lÇn 2 ®Ó t¹o miÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh.
- Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng cho lîn con.
- NÕu ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp b»ng c¸c lo¹i thuèc chèng dÞ øng (Promethazin,
dimedron, Adrenalin...)
- Truíc khi dïng ph¶i l¾c kü lä thuèc.
- Lä thuèc ®· lÊy chØ dïng trong mét ngµy.
- Cã thÓ tiªm cho lîn tr−íc khi sinh mét th¸ng t¹o miÔn dÞch cho lîn mÑ miÔn dÞch nµy
cã thÓ truyÒn cho lîn con tíi 3 - 4 tuÇn tuæi. Vµ lîn con 4 tuÇn tuæi míi ph¶i tiªm
Vacxin.
160
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
LiÒu tiªm
Tiªm cho lîn con 2 ml vµo d−íi da sau tai hay d−íi da trong ®ïi. Tiªm cho lîn n¸i chöa tr−íc
khi ®Î 1 th¸ng 4 ml vµo d−íi da.
B¶o qu¶n
- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +100C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®é
b×nh th−êng chØ b¶o qu¶n ®−îc 3 th¸ng.
- Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin trong l¹nh ©m.
Tr×nh bµy
- Lä 100 ml cã 50 liÒu
- Lä 50 ml cã 25 liÒu
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (XÝ nghiÖp
s¶n xuÊt Vacxin).
6. Vacxin §ãng dÊu lîn II (VR2)
§Æc ®iÓm
- Vacxin nh−îc ®éc chÕ b»ng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn chñng VR2 (Rumani). Mçi 1 ml
chøa 10 tû vi khuÈn.
- Vacxin an toµn kh«ng g©y ph¶n øng cho lîn c¸c løa tuæi
- Sau tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12 th¸ng
Sö dông
- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng dÞch ®ãng dÊu cho khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn.
- Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc.
- Dông cô, èng tiªm kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng vµ kh¸ng sinh, mµ chØ v«
trïng b»ng luéc, råi ®Ó nguéi míi röa. Sau khi tiªm vÉn v« trïng dông cô nh− vËy.
- Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi.
LiÒu tiªm
- Tiªm cho mçi lîn 1 - 2 ml
B¶o qu¶n
- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®é
th−êng ®−îc 4 th¸ng.
- Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m.
- Tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm.
- Lä thuèc ®· dïng chØ sö dông trong 1 ngµy.
Tr×nh bµy
- Lä 50 ml.
- Lä 100 ml.
161
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå
ChÝ Minh)
7. Vacxin phßng bÖnh Leptospirosis
§Æc ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ tõ c¸c chñng vi khuÈn Leptospira g©y bÖnh cho lîn ®· giÕt chÕt b»ng
Merthiolat 1%. §ã lµ c¸c chñng: Leptospira pomona, L. mitis, L. autumnalis, L.
autralis, L. icterohaemorrhagia, L. bataviae, L. canicola.
- Vacxin cã thÓ cho bæ trî lµ phÌn chua hoÆc ë d¹ng canh khuÈn ®¬n thuÇn.
- Vacxin kh«ng g©y c¸c ph¶n øng phô.
- Sau khi tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin dïng ®Ó phßng bÖnh Leptospirosis (bÖnh lîn nghÖ) cho lîn khoÎ m¹nh tõ 2
th¸ng tuæi trë lªn.
- Tiªm d−íi da hai lÇn, c¸ch nhau 7 ngµy.
- Lîn nghi m¾c bÖnh th× kh«ng tiªm.
- L¾c nhÑ lä Vacxin truíc khi dïng.
LiÒu tiªm
- Lîn tõ 15 - 50 kg: lÇn 1: 2 ml/con; lÇn 2: 3 ml/con
- Lîn trªn 50 kg: lÇn 1: 3 ml/con; lÇn 2: 5 ml/con.
B¶o qu¶n
- Vacxin ®Ó n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +80C b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng.
Tr×nh bµy
- Lä 100 ml
- Lä 50 ml,
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå
ChÝ Minh.
8. Sö dông Vacxin phèi hîp cho lîn
ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng, tõ l©u ®· cã tËp qu¸n dïng phèi hîp mét sè Vacxin, kh«ng ph¶i trén lÉn,
mµ tiªm cïng mét lóc, tiªm ë mÊy vÞ trÝ kh¸c nhau. Cã thÓ tiªm phèi hîp c¸c lo¹i Vacxin sau
®©y:
a) B×nh th−êng
- Lîn con 20 - 30 ngµy tuæi tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn hoÆc phã th−¬ng hµn víi tô
huyÕt trïng.
- §Õn 45 - 60 ngµy tuæi tiÕp tôc tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn ®ît 2, ®ång thêi tiªm
Vacxin dÞch t¶ lîn vµ Vacxin ®ãng dÊu lîn.
162
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
b) Khi cã dÞch ®e do¹:
- Lîn 15 - 20 ngµy tuæi tiªm phã th−¬ng hµn.
- §Õn 30 ngµy tuæi, tiªm Vacxin dÞch t¶ lîn, Vacxin tô huyÕt trïng vµ Vacxin ®ãng dÊu
lîn.
- §Õn 70 ngµy tuæi tiªm l¹i Vacxin phã th−¬ng hµn vµ Vacxin tô huyÕt trïng lîn.
Qua viÖc phèi hîp tiªm nh− trªn, tuy ®µn lîn cã mÖt trong c¸c ®ît tiªm, nh−ng kh«ng g©y ra
c¸c ph¶n øng nÆng, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞch chèng c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm cho ®µn lîn.
c) C¸c ®ît tiªm b×nh th−êng
Mçi n¨m hai lÇn, c¸c ®ia ph−¬ng tæ chøc tiªm phèi hîp 3 lo¹i Vacxin: Vacxin dÞch t¶ lîn,
Vacxin ®ãng dÊu lîn vµ Vacxin tô huyÕt trïng lîn.
Nh− vËy, tiÕt kiÖm ®−îc søc lao ®éng vµ chi phÝ cho c¸c ®ît tiªm mµ vÉn ®¶m b¶o kÕt qu¶ tèt.
163
- WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM
Chu¬ng 11
VACXIN DïNG CHO CHã
1. Vacxin phßng bÖnh D¹i v« ho¹t.
§Æc ®iÓm
- Vacxin chÕ t¹o tõ n·o bª ®· nu«i cÊy Virut d¹i c−êng ®éc giÕt chÕt b»ng Formol, lµ
mét huyÔn dÞch tr¾ng ®ôc.
- Vacxin Ýt g©y ra c¸c ph¶n øng phô víi chã.
- Sau khi sö dông Vacxin tõ 2 - 3 tuÇn, chã cã miÔn dÞch víi Virut d¹i vµ miÔn dÞch kÐo
dµi 6 - 9 th¸ng.
Sö dông
- Vacxin ®−îc sö dông tiªm phßng bÖnh d¹i cho chã tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn trong tr¹ng
th¸i khoÎ m¹nh.
- Tiªm Vacxin vµo d−íi da chã (trong ®ïi).
- Tr−íc khi dïng l¾c ®Òu lä thuèc, kiÓm tra vÒ vËt lý (kh«ng cã nÊm mèc, kh«ng thay
®æi mµu s¾c).
- Chã con 2 th¸ng tuæi dïng lÇn ®Çu, 6 th¸ng sau tiªm bæ sung lÇn 2, vµ sau ®ã cø mét
n¨m tiªm l¹i mét lÇn.
LiÒu tiªm
Mçi chã tiªm 2 ml.
B¶o qu¶n
- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng.
- Kh«ng ®Ó Vacxin ë l¹nh ©m, kh«ng ®Ó n¬i nãng Èm.
Tr×nh bµy
- Vacxin ®ãng: lä mét liÒu 2 ml, lä hai liÒu 4 ml
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung ¦¬ng (Phïng).
2. Vacxin phßng bÖnh D¹i nh−îc ®éc (LEP. Flury)
§Æc ®iÓm
- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Virut d¹i nh−îc ®éc LEP.Flury cña Hungary, nu«i cÊy
trªn ph«i trøng gµ, sö dông gÇn nh− nguyªn thÓ dÞch hót tõ ph«i trøng, cã mµu ®á
hång hoÆc dá n©u.
- Vacxin cã thÓ g©y c¸c ph¶n øng phô cho chã, ®Æc biÖt lµ chã 3 - 4 th¸ng, thÓ hiÖn: run
rÈy, thë gÊp, ch¶y r·i, liÖt ch©n sau (n¬i tiªm).
- Vacxin t¹o miÔn dÞch cho chã kÐo dµi 12 th¸ng.
164
nguon tai.lieu . vn
