Xem mẫu

  1. Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 34 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Thöïc traïng saâu raêng vaø moät soá yeáu toá lieân quan taïi tröôøng tieåu hoïc Nhaät Taân quaän Taây Hoà Nguyeãn Thanh Thuûy (*), Vuõ Thò Hoaøng Lan (**) Saâu raêng laø beänh coù tyû leä hieän maéc cao taïi Vieät nam, coù nhieàu aûnh höôûng tôùi söùc khoeû vaø thaåm myõ cuûa con ngöôøi. Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh taïi tröôøng tieåu hoïc Nhaät Taân, quaän Taây Hoà naêm 2010 nhaèm tìm hieåu thöïc traïng beänh saâu raêng vaø moät soá yeáu toá lieân quan ôû hoïc sinh tieåu hoïc. AÙp duïng thieát keá caét ngang, nghieân cöùu ñaõ khaùm nha khoa cho 215 hoïc sinh tieåu hoïc vaø phaùt vaán ngöôøi chaêm soùc chính cuûa treû veà kieán thöùc thöïc haønh phoøng choáng saâu raêng. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy tyû leä saâu raêng cuûa hoïc sinh ôû möùc cao (67%), phaàn lôùn treû saâu raêng bò saâu töø 3 raêng trôû leân. Thöïc haønh phoøng choáng saâu raêng cuûa cha meï hoïc sinh coøn raát haïn cheá. Coù moái lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ giöõa vieäc tieáp caän thoâng tin vaø thöïc haønh veà phoøng choáng saâu raêng cuûa ngöôøi chaêm soùc chính vôùi beänh saâu raêng cuûa con. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy taàm quan troïng cuûa caùc chöông trình nha hoïc ñöôøng cho hoïc sinh tieåu hoïc thoâng qua vieäc cung caáp thoâng tin cho cha meï hoïc sinh ñeå caûi thieän thöïc haønh phoøng choáng saâu raêng.. Töø khoùa: saâu raêng, yeáu toá lieân quan, nha hoïc ñöôøng Dental caries and its risk factors among pupils at Nhat Tan primary school in Tay Ho district Nguyen Thanh Thuy (*); Vu Thi Hoang Lan (**) Dental caries is a disease with high prevalence in Vietnam, affecting the people's health and their appearance. This study was conducted at Nhat Tan primary school in Tay Ho district in 2010 to explore the prevalence of dental caries and its risk factors among primary pupils. Applying the cross- sectional design, this study provided dental check for 215 children and sent self administered questionnaire to their parents to ask about knowledge/practices to prevent dental caries for their children. Results showed that the prevalence of dental caries was very high (67%), and most of children with dental caries had at least 3 decayed teeth. Parents' practices to prevent dental caries for their children were very limited. Two significant risk factors of dental caries were: access to information and parents' practices to prevent dental caries. This study indicated the importance of school dental program for primary pupils through providing information to their parents in order to 34 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26)
  2. Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 35 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | enhance parents' practices to prevent dental caries for their children. Key words: dental caries, tooth decay, school dental program, risk factors Taùc giaû: (*) Ths. Nguyeãn Thanh Thuûy - Tröôøng Cao ñaúng Y teá Haø Noäi. (**) TS. Vuõ Thò Hoaøng Lan - Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng, 138 Giaûng Voõ, Ba Ñình, Haø Noäi. 1. Ñaët vaán ñeà (2) tìm hieåu caùc yeáu toá nguy cô cuûa beänh saâu raêng. Saâu raêng laø beänh coù nhieàu aûnh höôûng tôùi söùc khoeû vaø tính thaåm myõ cuûa con ngöôøi. Do saâu raêng 2. Phöông phaùp nghieân cöùu laø beänh coù tyû leä cao, maéc sôùm, vaø khaù toán keùm chi 2.1. Ñoái töôïng vaø thieát keá nghieân cöùu phí ñieàu trò, Toå chöùc Y teá Theá giôùi ñaõ xeáp saâu raêng laø moät trong 3 tai hoaï beänh taät cuûa loaøi ngöôøi sau Nghieân cöùu moâ taû caét ngang coù phaân tích. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø hoïc sinh töø lôùp 1 ñeán lôùp 5 taïi beänh ung thö vaø tim maïch[3]. Taïi Vieät Nam, beänh tröôøng tieåu hoïc Nhaät Taân vaø ngöôøi chaêm soùc chính saâu raêng coù tyû leä hieän maéc cao vaø coù xu höôùng ngaøy cuûa treû (NCSC). Maãu ñöôïc öôùc tính söû duïng coâng caøng gia taêng. Theo keát quaû ñieàu tra dòch teã hoïc treân thöùc tính côõ maãu moät tyû leä theá giôùi, trong khu vöïc vaø ôû Vieät Nam thì tyû leä ngöôøi maéc beänh saâu raêng chieám töø 50-90% vaø treân 90% daân soá maéc beänh vieâm quanh raêng[4]. Beänh saâu raêng ñaëc bieät phoå bieán trong löùa tuoåi vôùi sai soá cho pheùp d=0.08, döï phoøng tyû leä boû hoïc sinh tieåu hoïc. Theo ñieàu tra söùc khoeû raêng cuoäc=10%, heä soá thieát keá baèng 2 (do choïn maãu cuïm mieäng toaøn quoác 2001 hoïc sinh töø 6-8 tuoåi coù tyû leä neân hieäu chænh côõ maãu theo heä soá thieát keá).Soá maãu saâu raêng söõa laø 84,9%, saâu raêng vónh vieãn laø 24,4%; döï tính laø 210 hoïc sinh (töông öùng vôùi khoaûng 5 lôùp löùa tuoåi 9-11 tyû leä saâu raêng söõa 56,3% vaø saâu raêng hoïc trong tröôøng). Döïa vaøo danh saùch lôùp hoïc, vónh vieãn laø 54,6%[4]. Naêm 2004 Leâ Ngoïc Tuyeán nghieân cöùu ñaõ boác thaêm ngaãu nhieân 5 lôùp, trong ñoù vaø coäng söï ñaõ thoâng baùo keát quaû ñieàu tra raêng mieäng coù 2 lôùp 1, 2 lôùp 2, vaø 1 lôùp/moãi khoái 3, 4, vaø 5. Toaøn ôû hoïc sinh tieåu hoïc taïi Haø Noäi coù 80,95% treû saâu boä hoïc sinh trong caùc lôùp ñöôïc choïn seõ tham gia raêng söõa, 30,95% treû saâu raêng vónh vieãn[5]. Caùc soá nghieân cöùu (toång maãu thöïc teá laø 215 treû). lieäu naøy cho thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc xaây döïng Khaùm laâm saøng chaån ñoaùn saâu raêng ñöôïc toå caùc chöông trình can thieäp hieäu quaû nhaèm laøm giaûm chöùc taïi tröôøng tieåu hoïc Nhaät Taân trong thôøi gian 3 tyû leä saâu raêng trong hoïc sinh tieåu hoïc. ngaøy, 4 baùc syõ chuyeân khoa cuûa vieän RHM trung Ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu veà saâu raêng hoïc ñöôøng, öông ñaõ khaùm vaø chaån ñoaùn möùc ñoä saâu raêng cho tuy nhieân caùc nghieân cöùu naøy chuû yeáu laø nghieân cöùu toaøn boä hoïc sinh tham gia nghieân cöùu. Beân caïnh moâ taû, chöa ñi saâu vaøo tìm hieåu caùc yeáu toá aûnh khaùm laâm saøng, nghieân cöùu cuõng göûi boä caâu hoûi höôûng töø phía gia ñình vaø nhaø tröôøng ñeán söùc khoûe phaùt vaán cho NCSC cuûa hoïc sinh. Boä caâu hoûi ñöôïc raêng mieäng hoïc sinh tieåu hoïc. Ñeå coù theå tieán haønh thieát keá saün goàm 5 phaàn thoâng tin: (1) Thoâng tin caùc can thieäp coù hieäu quaû nhaèm phoøng choáng beänh chung; (2) Kieán thöùc veà phoøng choáng saâu raêng saâu raêng trong hoïc sinh tieåu hoïc, giai ñoaïn voâ cuøng (PCSR) cho treû (3)Thöïc haønh veà PCSR cho treû vaø quan troïng, chuùng ta caàn phaûi coù hieåu bieát veà caùc (4) Tieáp caän thoâng tin veà PCSR. yeáu toá aûnh höôûng töø phía gia ñình vaø nhaø tröôøng. Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh taïi tröôøng tieåu hoïc Nhaät 2.2. Tieâu chí ñaùnh giaù taân Quaän Taây Hoà naêm 2010 vôùi caùc muïc tieâu [3] moâ Saâu raêng: Raêng coù chaám ñen, coù loã maéc thaùm taû thöïc traïng beänh saâu raêng cuûa hoïc sinh tieåu hoïc vaø traâm khi thaêm khaùm ôû baát kyø vò trí naøo treân raêng. Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26) 35
  3. Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 36 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Kieán thöùc PCSR: bao goàm hieåu bieát cuûa cha meï hoïc sinh nöõ. Ñieàu kieän kinh teá hoä gia ñình ñöôïc veà nguyeân nhaân gaây saâu raêng, taùc haïi cuûa beänh saâu ñaùnh giaù döïa treân thu nhaäp bình quaân ngöôøi/thaùng. raêng, caùch phoøng beänh saâu raêng, thôøi ñieåm chaûi Ñoái vôùi khu vöïc thaønh thò, thu nhaäp bình quaân töø raêng phuø hôïp, caùch chaûi raêng, loaïi baøn chaûi raêng phuø 500.000 ñoàng/ngöôøi/thaùng trôû xuoáng thì ñöôïc coi laø hôïp, lòch khaùm raêng ñònh kyø (toång coäng 10 caâu hoûi). ngheøo. Theo tieâu chuaån naøy cho thaáy tyû leä hoïc sinh Ñaùnh giaù kieán thöùc cuûa cha/meï hoïc sinh thoâng qua thuoäc hoä khoâng ngheøo chieám tyû leä laø 64,2%, hoä vieäc chaám ñieåm caùc caâu traû lôøi cuûa boä caâu hoûi. Moãi ngheøo chieám tyû leä 35,8%. yù traû lôøi ñuùng ñöôïc 1 ñieåm, traû lôøi sai khoâng ñöôïc ñieåm (chaám ñieåm theo phuï luïc 3). Traû lôøi ñuùng treân 3.2 Thöïc traïng saâu raêng 50% caùc yù ñuùng (töông öùng >11,5 ñieåm) thì coi laø Keát quaû khaùm laâm saøng cho thaáy: hoïc sinh bò kieán thöùc PCSR ñaït. saâu raêng chieám tyû leä 67%, trong ñoù coù khoaûng 68% Thöïc haønh PCSR: bao goàm thöïc haønh cuûa cha meï veà söû duïng baøn chaûi phuø hôïp, thay baøn chaûi ñuùng thôøi gian, giaùm saùt khi treû ñaùnh raêng, quy ñònh thôøi ñieåm ñaùnh raêng, khaùm raêng ñònh kyø, cheá ñoä aên phuø hôïp (10 caâu). Thöïc haønh PCSR ñöôïc ñaùnh giaù qua keát quaû traû lôøi caùc caâu hoûi naøy, moãi yù ñuùng ñöôïc 1 ñieåm. Neáu cha/meï traû lôøi ñuùng treân 50% caùc yù ñuùng (töông öùng treân 9,5 ñieåm) thì coi laø thöïc haønh PCSR ñaït. Ñieàu kieän kinh teá hoä gia ñình: thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi < 500.000ñ/thaùng (aùp duïng cho khu Bieåu ñoà 1. Tyû leä maéc saâu raêng theo giôùi tính trong vöïc thaønh thò). maãu nghieân cöùu 3. Keát quaû 3.1. Ñaëc ñieåm ñoái töôïng nghieân cöùu soá bò saâu raêng laø saâu töø 3 raêng trôû leân. Bieåu ñoà 1 trình baøy tình hình saâu raêng ôû nam vaø nöõ. Soá hoïc Baûng 1 trình baøy ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng nghieân sinh nam ñöôïc khaùm laø 94, trong ñoù coù 60 hoïc sinh cöùu. Maãu nghieân cöùu goàm 94 hoïc sinh nam vaø 121 bò SR chieám 63,8%. Soá hoïc sinh nöõ ñöôïc khaùm laø Baûng 1. Ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu 121, trong ñoù coù 84 hoïc sinh bò SR chieám 69,4%. Tyû leä saâu raêng ôû hoïc sinh nöõ cao hôn hoïc sinh nam, tuy nhieân söï khaùc bieät naøy khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p>0.05). Baûng 2 trình baøy veà tình traïng saâu raêng theo tuoåi cho thaáy: tyû leä saâu raêng söõa laø 60,5% trong ñoù Baûng 2. Tình traïng saâu raêng theo tuoåi qua khaùm laâm saøng 36 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26)
  4. Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 37 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | tyû leä saâu raêng cao nhaát ôû treû 8 tuoåi chieám 74,1%, Khoâng tìm thaáy moái lieân quan giöõa tuoåi, thaáp nhaát ôû treû 11 tuoåi chieám 35,7%. Tyû leä saâu raêng trình ñoä hoïc vaán, ngheà nghieäp cuûa cha/meï, ñieàu vónh vieãn laø 20,5% trong ñoù cao nhaát ôû treû 8 tuoåi vaø kieän kinh teá gia ñình, soá con hieän coù, giôùi tính cuûa 10 tuoåi (27,6%), thaáp nhaát ôû treû 7 tuoåi (6,1%). con, kieán thöùc vaø thaùi ñoä veà PCSR cho con cuûa cha/meï vôùi beänh saâu raêng (p>0,05). 3.3. Thöïc haønh PCSR cuûa ngöôøi chaêm soùc chính Thöïc haønh PCSR cuûa NCSC ñöôïc ñaùnh giaù qua 10 caâu hoûi. Bieåu ñoà 2 trình baøy moät soá thoâng tin Baûng 3. Moâ hình hoài quy logistic döï ñoaùn nhöõng yeáu toá ñaùng chuù yù veà thöïc haønh PCSR cho treû. Cuï theå laø aûnh höôûng ñeán beänh saâu raêng cuûa treû chæ coù 29.4% cha meï hoïc sinh khoâng cho treû aên/uoáng ñoà ngoït thöôøng xuyeân, 40.9% phuï huynh ñöa treû ñi khaùm raêng ñònh kyø. Giaùm saùt khi treû chaûi raêng laø hoaït ñoäng quan troïng ñeå ñaûm baûo treû chaûi raêng ñuùng caùch nhöng chæ coù 27.9% phuï huynh boá trí thôøi gian ñeå kieåm tra con mình khi chaûi raêng xem treû ñaõ chaûi ñuùng chöa. Baøn chaûi ñaùnh raêng caàn thay sau khi söû duïng 3 thaùng, nhöng chæ coù hôn moät nöûa cha meï hoïc sinh thöïc haønh ñònh kyø vieäc thay baøn chaûi ñaùnh raêng 3 thaùng/laàn Bieåu ñoà 2. Thöïc haønh PCSR cuûa NCSC cho treû n = 215; Kieåm ñònh tính phuø hôïp cuûa moâ hình (Hosmer & Lemeshow test): c2 = 9,8; df=8 ; p=0,27. * Nhoùm so saùnh 3.4. Yeáu toá lieân quan cuûa saâu raêng Baûng 3 trình baøy keát quaû moâ hình hoài quy ña 4. Baøn luaän bieán döï ñoaùn xaùc xuaát maéc saâu raêng ôû treû. Coù 2 yeáu Tyû leä saâu raêng chung cuûa hoïc sinh (67%). Ña soá toá coù yù nghóa thoáng keâ. Cuï theå laø coù moái lieân quan caùc hoïc sinh maéc saâu raêng bò saâu töø 3 raêng trôû leân. giöõa tieáp caän thoâng tin vaø thöïc haønh cuûa cha/meï hoïc Keát quaû naøy cao hôn nghieân cöùu cuûa Nguyeãn Hoaøng sinh veà PCSR vôùi beänh saâu raêng. Cha/meï khoâng Oanh taïi tröôøng tieåu hoïc Kim Lieân, naêm 2006 ñöôïc tieáp caän thoâng tin thì con seõ coù nguy cô bò saâu (55,74%)[2] nhöng nghieân cöùu taïi 4 Tröôøng Tieåu raêng cao gaáp 2,7 laàn so vôùi con cuûa cha/meï ñöôïc hoïc quaän Ñoáng Ña, Haø Noäi naêm 2007 laïi cho keát tieáp caän thoâng tin, moái lieân quan naøy coù yù nghóa quaû töông ñöông (65,6%)[1]. Tyû leä saâu raêng vónh thoáng keâ vôùi p
  5. Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 38 | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | cuõng nhö höôùng daãn kyõ naêng, nhaéc nhôû con chaûi ñöôïc caùc thoâng tin veà PCSR töø caùc keânh thoâng tin raêng vaø ñöa con ñi khaùm raêng hay khoâng aûnh höôûng hieän taïi. Keát quaû nghieân cöùu cuõng cho thaáy vôùi caùc raát nhieàu ñeán thöïc haønh PCSR cuûa con mình. Keát cha meï khoâng coù tieáp caän thoâng tin veà PCSR, con quaû nghieân cöùu cho thaáy thöïc haønh PCSR cuûa cha cuûa hoï coù nguy cô maéc saâu raêng cao hôn gaáp gaàn 3 meï veà caùc maët thay baøn chaûi ñaùnh raêng ñuùng kyø laàn so vôùi treû coù cha meï töøng tieáp caän thoâng tin veà haïn, giaùm saùt khi con chaûi raêng, thöïc hieän cheá ñoä aên PCSR. phoøng saâu raêng, khaùm raêng ñònh kyø trong maãu nghieân cöùu coøn thaáp. Caùc keát quaû veà thöïc haønh 5. Keát luaän PCSR cuûa nghieân cöùu khaù töông ñoàng vôùi caùc nghieân cöùu tröôùc ñoù[2-5]. Ñoàng thôøi nghieân cöùu Tyû leä saâu raêng ôû hoïc sinh tieåu hoïc Nhaât Taân cao, cuõng chi ra raèng, so vôùi treû coù cha meï ñaït veà thöïc phaàn lôùn caùc treû bò saâu raêng saâu nhieàu raêng vaø moät haønh PCSR, treû coù cha meï khoâng ñaït veà thöïc haønh soá treû ñaõ coù hieän töôïng saâu caû raêng vónh vieãn. Thöïc coù nguy cô maéc beänh saâu raêng gaáp hôn 12 laàn. Caùc haønh PCSR cuûa cha meï hoïc sinh coøn haïn cheá. Thöïc keát quaû naøy cho thaáy taàm quan troïng cuûa caùc can haønh PCSR cho treû cuûa cha meï hoïc sinh vaø tieáp caän thieäp caûi thieän thöïc haønh PCSR cuûa cha meï. Caùc thoâng tin veà PCSR cho treû laø hai yeáu toá lieân quan coù thöïc haønh PCSR raát ñôn giaûn, hieäu quaû vaø chi phí yù nghóa thoáng keâ vôùi tình traïng saâu raêng cuûa treû. Caùc thaáp, nhöng hieän taïi coù theå cha meï hoïc sinh chöa chöông trình can thieäp caàn cung caáp caùc thoâng tin caûm nhaän ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc phoøng veà caùc bieän phaùp vaø taàm quan troïng cuûa PCSR cho choáng saâu raêng sôùm cho treû vaø cuõng chöa tieáp caän treû löùa tuoåi tieåu hoïc cho cha meï hoïc sinh. Taøi lieäu tham khaûo 3. Nguyeãn Quang Loäc (1993), Toå chöùc phaùt trieån nha hoïc 1. Ñaøo Thò Dung (2007), Ñaùnh giaù hieäu quaû can thieäp chöông ñöôøng ôû Vieät Nam, kyû yeáu coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc trình nha hoïc ñöôøng taïi moät soá tröôøng tieåu hoïc quaän Ñoáng 1975 - 1993, Vieän Raêng Haøm Maët Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ña Haø Noäi, Luaän aùn tieán syõ y hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi, Haø Noäi. 4. Trònh Ñình Haûi (2008), Coâng taùc nha hoïc ñöôøng, Coâng taùc nha hoïc ñöôøng-Hoäi nghò nha hoïc ñöôøng toaøn quoác, Haø Noäi. 2. Nguyeãn Hoaøng Oanh (2006), Tìm hieåu tình hình beänh saâu raêng , vieâm lôïi cuûa hoïc sinh tieåu hoïc Kim Lieân, Phöôøng Kim 5. Trònh Ñình Haûi, Ñaøo Thò Ngoïc Lan & Ñaøo Ngoïc Phong Lieân, quaän Ñoáng Ña, Haø Noäi, Luaän vaên toát nghieäp baùc syõ y (2008), Phöông phaùp nghieân cöùu y hoïc vaø nhöõng öùng duïng khoa, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi. trong nghieân cöùu beänh raêng mieäng, Nhaø xuaát baûn y hoïc Haø Noäi. 38 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26)
nguon tai.lieu . vn