- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Thực trạng cận thị học đường và một số yếu tố liên quan tại trường Trung học Cơ sở Phan Chu Trinh, quận Ba Đình, Hà Nội năm 2010
Xem mẫu
- Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 23
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Thöïc traïng caän thò hoïc ñöôøng vaø moät soá yeáu toá
lieân quan taïi tröôøng Trung hoïc Cô sôû Phan Chu
Trinh, quaän Ba Ñình, Haø Noäi naêm 2010
TS. Vuõ Thò Hoaøng Lan (*), ThS. Nguyeãn Thò Minh Thaùi (**)
Caän thò hoïc ñöôøng laø beänh khaù phoå bieán ôû Vieät Nam, gaây aûnh höôûng ñeán khaû naêng hoïc taäp vaø söùc
khoûe cuûa treû. Nghieân cöùu tieán haønh taïi tröôøng THCS Phan Chu Trinh taïi Quaän Ba Ñình, Haø Noäi nhaèm
tìm hieåu thöïc traïng caän thò vaø moät soá yeáu toá lieân quan. AÙp duïng thieát keá caét ngang, nghieân cöùu khaùm
laâm saøng 332 hoïc sinh trong tröôøng vaø phaùt vaán ngöôøi chaêm soùc chính (NCSC) cuûa caùc hoïc sinh naøy.
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy tyû leä caän thò laø 50.3%, caän thò ñoä 1 coù tyû leä cao nhaát; kieán thöùc vaø thöïc
haønh cuûa NCSC veà khaùm maét ñònh kyø vaø kích thöôùc baøn gheá hoïc taäp phuø hôïp cho hoïc sinh coøn raát
haïn cheá; yeáu toá nguy cô cuûa caän thò laø thôøi gian söû duïng maét taäp trung cho caùc hoaït ñoäng xem tivi,
söû duïng maùy tính, ñoïc saùch baùo daøi (>5h/ngaøy) vaø toång thôøi gian hoïc theâm trong tuaàn daøi
(>10h/tuaàn). Nghieân cöùu cho thaáy söï gia taêng cuûa beänh caän thò hoïc ñöôøng taïi Vieät Nam noùi chung
vaø ñaëc bieät laø taïi quaän Ba Ñình, Haø Noäi. Caùc keát quaû nghieân cöùu coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thieát keá caùc
chöông trình can thieäp nhaèm giaûm tyû leä caän thò hoïc ñöôøng.
Töø khoùa: Caän thò, yeáu toá nguy cô, kieán thöùc thöïc haønh phoøng choáng caän thò
Myopia and related risk factors in Phan Chu
Trinh Secondary School, Ba Dinh district,
Hanoi in 2010
Vu Thi Hoang Lan(*), Nguyen Thi Minh Thai(**)
Myopia is a common disease at early age in Vietnam, which affects children's capacity to learn as
well as their health status. This study was conducted at Phan Chu Trinh secondary school, Ba Dinh
district to explore the prevalence and related risk factors of myopia among secondary pupils.
Employing cross-sectional design, this study clinically examined 332 pupils and sent self
administered questionnaire to their parents. Study results indicated that the prevalence of myopia
was 50.3% while myopia level 1 had the highest prevalence; knowledge and practice of myopia
prevention such as routine clinical eye examination, appropriate heights for studying desk and chair
among their parents were very limited; risk factors of myopia were long studying hours and long daily
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26) 23
- Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 24
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
time of using eyes for activities such as using computer/watching TV/reading book. The study
indicated the increasing burden of myopia in Vietnam in general, especially in Ba Dinh district, Ha
Noi. The study results can be used to design intervention to reduce myopia among children in their
early age.
Key words: Myopia, risk factors, knowledge/practice to prevent myopia
Taùc giaû
(*) TS. Vuõ Thò Hoaøng Lan - Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng
(**) Ths. Nguyeãn Thò Minh Thaùi - Trung taâm Y teá döï phoøng Haø Noäi
1. Ñaët vaán ñeà tröôøng THCS Phan Chu Trinh, quaän Ba Ñình, Haø
Caän thò laø moät loaïi taät khuùc xaï cuûa maét[4], Noäi naêm 2010.
thöôøng xuaát hieän vaø tieán trieån ôû löùa tuoåi hoïc sinh.
Caän thò gaây taùc haïi tröôùc maét laø laøm giaûm thò löïc 2. Phöông phaùp nghieân cöùu
nhìn xa, giaûm khaû naêng khaùm phaù theá giôùi xung Thieát keá nghieân cöùu: Nghieân cöùu aùp duïng thieát
quanh vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán khaû naêng hoïc taäp, keá caét ngang. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø hoïc sinh taïi
söùc khoûe vaø thaåm myõ cuûa con ngöôøi, neáu khoâng tröôøng THCS Phan Chu Trinh, Ba Ñình, Haø Noäi. Côõ
phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò kòp thôøi coù theå daãn ñeán maãu ñöôïc tính söû duïng söû duïng coâng thöùc tính côõ
thoaùi hoùa voõng maïc, naëng coù theå bong voõng maïc maãu cho xaùc ñònh moät tyû leä
daãn ñeán muø. Hieän nay, caän thò hoïc ñöôøng chieám tyû
leä cao trong löùa tuoåi hoïc sinh vaø trôû thaønh vaán ñeà
söùc khoûe cuûa coäng ñoàng nhieàu quoác gia treân theá
giôùi.[2] Taïi Vieät Nam, caän thò hoïc ñöôøng chieám tyû vôùi caùc thoâng soá α=0.05, p=0.38 (theo keát quaû
leä khaù cao vaø taêng nhanh nhaát laø ôû khu vöïc ñoâ thò.
ñieàu tra tröôùc ñaây), d (ñoä chính xaùc tuyeät ñoái) laø
Theo Traàn Thò Haûi Yeán vaø coäng söï naêm 2003 khaûo
0.07, DE (hieäu löïc thieát keá)=1.7, döï truø boû cuoäc laø
saùt 5112 hoïc sinh ñaàu caáp ôû 29 tröôøng treân 4 quaän
5%. Côõ maãu döï kieán laø 331 hoïc sinh. Phöông phaùp
taïi TP HCM, tyû leä maéc taät khuùc xaï laø 25,3%; trong
choïn maãu cuïm (moãi lôùp laø moät cuïm). Nghieân cöùu ñaõ
ñoù caän thò chieám tyû leä 17,2%[6]. Taïi Haø Noäi naêm
löïa choïn ngaãu nhieân 8 lôùp trong danh saùch toaøn boä
2001, Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo cuõng tieán haønh
lôùp hoïc ôû tröôøng, (toaøn boä hoïc sinh trong caùc lôùp
nghieân cöùu caän thò ôû hoïc sinh phoå thoâng Haø Noäi khoái
ñöôïc môøi tham gia nghieân cöùu).
tieåu hoïc tyû leä laø 11,3%; THCS laø 23,3%; PTTH laø
29,8%. Khu vöïc noäi thaønh (Hoaøn Kieám) laø 30,9% vaø Caùc hoïc sinh tham gia nghieân cöùu ñöôïc khaùm
ngoaïi thaønh (Soùc Sôn) laø 21,8%[1]. Laø moät beänh laâm saøng ñeå chaån ñoaùn möùc ñoä caän thò. Khaùm laâm
khoâng ñieàu trò ñöôïc nhöng coù theå phoøng ngöøa ñöôïc, saøng cho taát caû hoïc sinh ñöôïc thöïc hieän bôûi 2 baùc syõ
tyû leä cao cuûa caän thò hoïc ñöôøng cho thaáy taàm quan chuyeân khoa maét ñeå ñaûm baûo tính chính xaùc cuûa
troïng cuûa caùc chöông trình can thieäp nhaèm giaûm tyû chaån ñoaùn. Thò löïc cuûa hoïc sinh ñöôïc ño baèng caùch
leä caän thò hoïc ñöôøng. Nghieân cöùu naøy nhaèm moâ taû söû duïng baûng thò löïc chöõ E (ñoàng nhaát cho taát caû hoïc
thöïc traïng caän thò hoïc ñöôøng vaø xaùc ñònh moät soá yeáu sinh). Thoâng tin veà caùc yeáu toá lieân quan nhö thöïc
toá nguy cô lieân quan ñeán caän thò cuûa hoïc sinh taïi haønh phoøng choáng caän thò (PCCT) taïi gia ñình ñöôïc
24 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26)
- Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 25
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
thu thaäp qua boä caâu hoûi phaùt vaán. Vieäc söû duïng boä Baûng 1. Ñaëc ñieåm cuûa hoïc sinh tham gia nghieân cöùu
caâu hoûi phaùt vaán coù theå gaëp moät soá sai soá nhö: sai
soá nhôù laïi, phuï huynh boû soùt khoâng ñieàn heát thoâng
tin. Sai soá nhôù laïi ñöôïc khaéc phuïc baèng caùch chæ hoûi
thoâng tin trong thôøi gian 4 tuaàn trôû laïi ñaây. Nghieân
cöùu cuõng phoái hôïp vôùi giaùo vieân chuû nhieäm ñeå ñaûm
baûo söï hôïp taùc toái ña cuûa phuï huynh trong vieäc ñieàn
thoâng tin cho nghieân cöùu.
Tieâu chí ñaùnh giaù:
a) Ñaùnh giaù möùc ñoä caän thò theo Ñi oáp: Caän nheï:
< 3.0 ñi oáp, Caän vöøa: 3.0 - ≤ 6.0 Ñi oáp, Caän naëng:
>6.0 Ñi oáp
b) Kieán thöùc phoøng choáng caän thò (PCCT) cuûa
NCSC bao goàm hieåu bieát veà trieäu chöùng cuûa caän thò,
taùc haïi, caùch phoøng choáng, thôøi gian khaùm maét ñònh
kyø, thôøi gian söû duïng maét cho pheùp, cheá ñoä aên, caùch
boá trí goùc hoïc taäp, tö theá ngoài hoïc ñuùng. Kieán thöùc
PCCT ñöôïc ñaùnh giaù qua 15 caâu hoûi, ñieåm kieán thöùc 3.3. Thöïc traïng moät soá yeáu toá nguy cô cuûa caän thò
laø toång ñieåm caùc caâu hoûi NCSC traû lôøi ñuùng. Toång Bieåu ñoà 2 trình baøy thoâng tin moät soá yeáu toá nguy
ñieåm cao nhaát laø 32 ñieåm vaø thaáp nhaát laø 7 ñieåm, giaù cô cuûa caän thò nhö thôøi gian söû duïng maét cho caùc
trò phaân vò 75th laø 26 ñieåm. NCSC coù ñieåm kieán thöùc hoaït ñoäng khaùc nhau, khaùm ñònh kyø maét, ñoä phuø hôïp
treân 26 ñieåm laø kieán thöùc phoøng choáng caän thò ñaït cuûa baøn gheá hoïc taäp taïi nhaø, giaùm saùt tö theá ngoài hoïc
c) Thöïc haønh PCCT bao goàm thöïc haønh cuûa cuûa hoïc sinh töø NCSC. Nhìn chung, khaù nhieàu hoïc
NCSC veà caùc maûng: giaùm saùt tö theá hoïc, giaùm saùt sinh trong maãu nghieân cöùu daønh nhieàu thôøi gian
thôøi gian söû duïng maét, boá trí goùc hoïc taäp hôïp lyù, söû trong ngaøy cho vieäc xem ti vi vaø söû duïng maùy tính
duïng nguoàn saùng cho goùc hoïc taäp ñuùng, thöïc haønh (31.8% hoïc sinh xem ti vi hôn 2 giôø/ngaøy vaø 12.7%
khaùm maét ñònh kyø, thöïc haønh dinh döôõng. Thöïc hoïc sinh söû duïng maùy tính hôn 2 giôø/ngaøy). AÙp löïc
haønh ñöôïc ñaùnh giaù qua 6 caâu hoûi, ñieåm thöïc haønh hoïc theâm cuûa hoïc sinh khaù naëng khi coù ñeán hôn
baèng toång ñieåm caùc caâu traû lôøi ñuùng. Toång ñieåm 81% hoïc sinh coù thôøi gian hoïc theâm moät tuaàn treân
thöïc haønh cao nhaát laø 16 ñieåm vaø thaáp nhaát laø 3 10 giôø. Chæ coù 38.2% boá meï ñöa treû ñi khaùm maét
ñieåm, trung bình 9,31 ñieåm, giaù trò phaân vò 75th laø 12 ñònh kyø 6 thaùng/laàn. Theo caùc tieâu chuaån hieän haønh,
ñieåm. NCSC coù ñieåm thöïc haønh treân 12 ñieåm ñöôïc hieäu soá chieàu cao cuûa baøn vaø gheá hoïc daønh cho hoïc
coi laø thöïc haønh ñaït.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Ñaëc ñieåm ñoái töôïng nghieân cöùu:
Maãu nghieân cöùu goàm 332 hoïc sinh, trong ñoù coù
152 hoïc sinh nam (45.8%) vaø 180 hoïc sinh nöõ
(54.2%). Baûng 1 trình baøy ñaëc ñieåm ngöôøi chaêm soùc
chính cuûa caùc hoïc sinh tham gia nghieân cöùu. Coù
71.4% NCSC coù trình ñoä hoïc vaán treân PTTH.
3.2. Thöïc traïng caän thò hoïc ñöôøng
Bieåu ñoà 1 trình baøy thöïc traïng caän thò hoïc
ñöôøng. Trong maãu nghieân cöùu, tyû leä caän thò laø
50.5%. Phaàn lôùn caùc hoïc sinh bò caän thò ñoä 1. Tyû leä
caän thò ôû nam giôùi laø 45.9%, thaáp hôn tyû leä naøy ôû nöõ
Bieåu ñoà 1. Tyû leä caän thò hoïc ñöôøng trong maãu
giôùi (53.6%). Tyû leä caän thò ñoä 2 vaø ñoä 3 ôû nöõ cuõng
nghieân cöùu
cao hôn nam giôùi.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26) 25
- Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 26
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
sinh trung hoïc cô sôû phaûi töø 25-28 cm laø phuø hôïp. Baûng 2. Moâ hình hoài qui döï ñoaùn caùc yeáu toá aûnh
Döïa theo thoâng tin cuûa NCSC cung caáp veà ñoä cao höôûng cuûa caän thò hoïc ñöôøng
cuûa baøn vaø gheá, chæ coù 10.5% hoïc sinh coù goùc hoïc
taäp hieän taïi ñöôïc boá trí baøn vaø gheá hoïc taäp coù hieäu
soá chieàu cao thích hôïp.
Bieåu ñoà 2. Thöïc traïng moät soá yeáu toá nguy cô cuûa caän
thò hoïc ñöôøng
3.4. Moâ hình hoài quy ña bieán döï ñoaùn yeáu toá
nguy cô cuûa caän thò hoïc ñöôøng
Nghieân cöùu ñöa caùc yeáu toá ñaõ ñöôïc phaân tích
ñôn bieán nhö tuoåi, trình ñoä hoïc vaán, ngheà nghieäp
cuûa ngöôøi chaêm soùc chính cho hoïc sinh, giôùi tính cuûa
hoïc sinh, toång thôøi gian hoïc sinh hoïc theâm trong
tuaàn töø 10 giôø trôû leân, toång thôøi gian haøng ngaøy söû
duïng maét taäp trung lieân tuïc (xem ti vi, ñoïc saùch baùo, 2009 (38.4%)[7] nhöng töông ñoàng vôùi caùc keát quaû
taïp chí, söû duïng maùy tính) töø 5 giôø trôû leân, kieán thöùc nghieân cöùu taïi moät soá tröôøng nhö tröôøng THCS Chu
vaø thöïc haønh cuûa ngöôøi chaêm soùc chính cho hoïc Vaên An (56% vaøo naêm 2007)[5]. Tyû leä caän thò hoïc
sinh, vaøo moâ hình hoài quy logistic ñeå döï ñoaùn nguy ñöôøng ngaøy caøng taêng cao, ñaëc bieät ôû caùc tröôøng
cô maéc caän thò. Baûng 2 trình baøy keát quaû moâ hình thuoäc thaønh phoá lôùn coù theå do 2 nguyeân nhaân chính
hoài quy ña bieán logistics. Coù 2 yeáu toá nguy cô coù yù (1) aùp löïc hoïc ngaøy caøng taêng cao vaø (2) do ñieàu
nghóa thoáng keâ: thôøi gian hoïc theâm/tuaàn vaø thôøi gian kieän kinh teá phaùt trieån, thoùi quen sinh hoaït cuûa treû
söû duïng maét taäp trung/ngaøy. Cuï theå, caùc treû coù thôøi thay ñoåi, treû daønh nhieàu thôøi gian cho caùc hoaït ñoäng
gian hoïc theâm treân 10h/tuaàn coù nguy cô bò caän thò xem ti vi, söû duïng vi tính hôn tröôùc[3,4,5,6].
cao hôn gaáp 3.8 laàn so vôùi treû coù thôøi gian hoïc theâm Veà caùc yeáu toá nguy cô cuûa caän thò hoïc ñöôøng,
döôùi 10h/tuaàn; treû coù thôøi gian söû duïng maét taäp trung keát quaû nghieân cöùu cho thaáy coù 2 yeáu toá coù yù nghóa
lieân tuïc cho caùc hoaït ñoäng ñoïc saùch, xem tivi, vi thoáng keâ ñoù laø toång thôøi gian hoïc theâm trong tuaàn
tính treân 5h/ngaøy coù nguy cô bò caän cao hôn 3.6 laàn cuûa treû vaø toång thôøi gian söû duïng maét taäp trung trong
so vôùi caùc treû khaùc. Trong moâ hình naøy, kieán thöùc ngaøy cho caùc hoaït ñoäng xem tivi, ñoïc saùch baùo vaø
vaø thöïc haønh cuûa NCSC cho HS khoâng coù yù nghóa söû duïng vi tính, caùc thôøi gian naøy caøng daøi thì nguy
thoáng keâ. cô treû maéc caän thò caøng cao. Keát quaû naøy cuõng truøng
hôïp vôùi caùc keát quaû nghieân cöùu tröôùc ñoù cuûa Phaïm
4. Baøn luaän Thò Vöôïng taïi Haø Noäi[7] hay cuûa Nguyeãn Höõu Nghò
taïi Hueá[4].
Tyû leä caän thò trong maãu nghieân cöùu laø 50.3%,
cao hôn tyû leä chung treân ñòa baøn quaän Ba Ñình naêm Nghieân cöùu cho thaáy tyû leä NCSC ñöa treû ñi
26 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26)
- Ytcc so 26.qxp 12/4/2012 9:55 PM Page 27
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
khaùm maét ñònh kyø 6 thaùng/laàn coøn raát thaáp cuõng ñaõ bò caän thò laâu ngaøy, sau khi treû bò caän thò, kieán
nhö raát nhieàu gia ñình hoïc sinh söû duïng baøn gheá hoïc thöùc/thöïc haønh cuûa NCSC ñaõ thay ñoåi. Do vaäy,
taäp khoâng ñuùng quy chuaån. Töø keát quaû naøy, nhaø nghieân cöùu khoâng keát luaän ñöôïc raèng kieán thöùc/thöïc
tröôøng caàn tìm hieåu roõ ñòa chæ, nhaø cung caáp baøn gheá haønh cuûa NCSC khoâng phaûi laø yeáu toá lieân quan.
ñuùng tieâu chuaån quy ñònh cuûa Boä Y teá ñeå giôùi thieäu Caùc chöông trình caän thò hoïc ñöôøng vaãn caàn thieát keá
tôùi caùc gia ñình mua ñuùng chuûng loaïi baøn gheá phuø theâm caùc can thieäp ñeå thay ñoåi kieán thöùc/thöïc haønh
hôïp cho hoïc sinh ngoài hoïc vaø phoái hôïp vôùi caùc baùc phoøng choáng caän thò cuûa NCSC.
syõ chuyeân khoa vaø gia ñình toå chöùc caùc hoaït ñoäng Toùm laïi, tyû leä caän thò hoïc ñöôøng cuûa tröôøng
khaùm maét ñònh kyø cho caùc hoïc sinh. Maëc duø nghieân THCS Phan Chu trinh cao. Caän thò caøng maéc sôùm
cöùu khoâng tìm thaáy moái lieân heä coù yù nghóa thoáng keâ caøng coù nhöõng aûnh höôûng khoâng toát ñeân khaû naêng
giöõa kieán thöùc/thöïc haønh phoøng choáng caän thò cuûa hoïc taäp vaø söï phaùt trieån theå chaát cuûa treû sau naøy.
NCSC nhöng do ñaây laø nghieân cöùu caét ngang, keát Caùc chöông trình phoøng choáng caän thò hoïc ñöôøng coù
quaû naøy coù theå chòu aûnh höôûng cuûa sai soá veà trình theå söû duïng caùc thoâng tin cung caáp trong nghieân cöùu
töï thôøi gian, nghóa laø moät soá caù theå trong nghieân cöùu naøy ñeå thieát keá caùc chöông trình can thieäp phuø hôïp.
Taøi lieäu tham khaûo veïo coät soáng vaø moät soá yeáu toá nguy cô ôû hoïc sinh khoái lôùp 8
- Tröôøng THCS N.C.D. TP Hueá", Taïp chí Y hoïc thöïc haønh,
1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2001), Nghieân cöùu tình hình caän Soá 9, tr 577- 578.
thò vaø cong veïo coät soáng ôû hoïc sinh thaønh phoá Haø noäi- Thöïc 5. Phaïm Thò Vöôïng (2007), Moâ taû thöïc traïng vaø moät soá yeáu
traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp. Baùo caùo keát quaû ñeà taøi khoa hoïc toá lieân quan ñeán caän thò hoïc ñöôøng cuûa hoïc sinh tröôøng
caáp Boä. Maõ soá B2000: 47- 89. THCS Chu Vaên An, quaän Taây Hoà, Haø noäi, Luaän vaên Thaïc
2. Boä Y teá (2000), Quy ñònh veà veä sinh tröôøng hoïc. syõ Y teá Coâng coäng, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng, Haø Noäi.
3. Hoaøng Vaên Tieán & CS (2004), "Keát quaû nghieân cöùu caän 6. Traàn Thò Haûi Yeán & CS (2006), "Keát quaû khaûo saùt khuùc
thò hoïc ñöôøng cuûa hoïc sinh lôùp 3, tröôøng tieåu hoïc Hoaøng Vaên xaï ôû hoïc sinh ñaàu caáp taïi TP. Hoà Chí Minh", Nhaõn khoa Vieät
Thuï, Phuùc Taân & Nghóa Duõng, Haø noäi", Taïp chí Y hoïc Vieät nam, soá 7(05), tr 45- 55.
nam, Taäp 297 (soá 4), tr 23- 27. 7. Trung taâm Y teá Ba ñình (2007- 2009), Toång hôïp tình hình
4. Nguyeãn Höõu Nghò & CS (2007), "Tyû leä maéc caän thò, cong khaùm söùc khoûe hoïc sinh quaän Ba ñình, Haø Noäi.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2012, Soá 26 (26) 27
nguon tai.lieu . vn
