Xem mẫu
- H C KINH DOANH bLOG
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 1
ng Già Hàm
B n th nghe câu chuy n sau ây: Tôi có thói quen i thành th m i tháng. Ngày n tôi em ti n theo nhi u. Tôi th y
g n b n xe có bán nhi u b câu p quá. Tôi mua m t c p v nuôi chơi. À! Tôi óng cái l ng r t khéo vì tôi thư ng
bi t, b câu thích nơi chu ng sơn nhi u màu. Lúc y v tôi ph óng chu ng v i tôi. Hai chúng tôi l y làm sung
sư ng vì có c p b câu ng nghĩnh. Con mái v a ư c m t tr ng. Nhưng au n thay, nó b con chó "c n ch t".
Đó là câu chuy n th t c a m t ngư i lân c n v i chúng tôi, có danh là "già hàm". Anh ch mu n nói v i chúng tôi, con
b câu mái c a anh ch b chó c n mà anh thuy t g n y. B n th nghe có m t không?
Thưa b n, trong xã h i có bi t bao ngư i có t t a ngôn như ngư i lân c n này c a chúng tôi. H m mi ng ra không
ph i nói nh ng i u ã suy nghĩ, b ích, mà ch thích nói cho ã, không lúc nào mi ng "kéo da non". H không
c n bi t ngh thu t nói chuy n là gì, mà sung sư ng, t c làm m t cái "máy nói".
Ngư i xung quanh khi g p h , ph i m t c óc, ù c tai nghe h nói h ng gi i u mà m t ngư i khéo nói có th
nói trong mư i phút. "Đ c s c" c a h là g p ai, b t kỳ l quen, có d p là h thuy t. Ngư i bàn chuy n c a h có óc
tinh t , chú tr ng l ch s , có công chuy n g p, có thái khinh r h , t ra nhàm chán h , b ng nh ng cái ngáp hay
giã t . M c k . H c nói. Đ n nh ng nơi có ngư i ăn h c cao, ng i ng v i thái tr m ngâm, nói năng i m m,
h r ti ng lên như mu n gi c bao k xung quanh "nhóm ch " v i h . Ngư i ta m c c , ngư ng ngùng giùm cho h
mà h không ý th c ư c. S ng trong ch ông, h không quan tâm n b n ph n, mà i cà r u h t b n bè này n
ngư i thân kia k con cà con k Trong khi h già hàm, i u b n th y n i b t nơi h , là chuy n "chu t " h nói ra
"núi chuy n b ng". Có khi ch vài ý tư ng xàm láp gì ó thôi, h vô i cà sa, thu t c m t l ch s r i phê bình, r i
than th , r i nói l i, r i d n gi i, r i m i nói ra ý mình. Th ch vài ti ng ngăn ng n là di n t . H ch c n có m t
ngư i nghe thôi, có m t h nói vô ý th c như cái máy. Ngư i nghe nào, khi chưa quen bi t h , tư ng h là b c trí
th c cao gi i hùng bi n, nhưng trong vài phút s ng v i h ngư i ta ph i nhăn m t nhàm chán. Ngư i nghe mu n lánh
m t h ư?
Không ư c, h nói cà nh ng. H bàn th chi ti t, h gi b h i, r i cư p câu tr l i. H s a so n ra v nhưng
ng i l i, ra t i c a nhưng ng ó, l i thuy t b t tuy t. B n ng trông câu chuy n c a h có m t c u cánh nhé.
Đ n bàn chuy n v i ai, h t ra lo l ng v k y, làm ngư i ta ng c nhiên tư ng có gì quan h . Nhưng r i sau cùng
ph i ngáp dài v i l i nói t p n p như thác nư c c a h , và không thu ho ch h m t k t lu n nào hay p c . Trong
câu chuy n, h cũng hay l p i l p l i r ng, mình không mu n nói nhi u. H hay b o: "Thi t tôi bu c lòng l m m i
nói, tôi ch ng mu n nói nhi u vì nói chi u ngư i ta nói mình không th t... " Nói v y nhưng h v n thuy t g n t hơi.
Có nhi u ngư i l ch s , không ch n l i nói c a h , h tư ng các k này mê say câu chuy n c a h , coi h là tay hùng
bi n, nên h tha h nói v i nét m t và i u b dương dương t c.
N c cư i n a là khi nào có nhi u nay già hàm h i l i. Đúng là m t cái ch . H gân c , l y hơi không k p nói, tranh
nói như ăn cư p, h gi t l i nhau. Ngư i này h i ngư i kia, ngư i kia m i hé tr l i là b ngư i n gi t l i. Ngư i gi t
l i nói vài ti ng là b k khác ch n l i c t nghĩa, phê bình, ch gi u. Không bi t b n có l n nào nghe nhi u
tay già hàm h p m t chưa. Ai r i nghe h i kh u thì m c m t như s p lìa tr n. Không c n chúng tôi nói, b n dư
bi t r ng, nh ng ngư i a ngôn trong xã h i làm i tư ng cho thiên h Oán ghét, khinh ch Nh ng khi nói chuy n
v i b t kỳ ai, h không sao thuy t ph c ư c. Ngư i nghe h nói là m t th hình ph t. V y mu n thuy t ph c thính
gi c a mình xin b n ch u khó ng nói nhi u quá. hãy coi t t a ngôn như m t th b nh d ch c a uy tín và nhân
cách c a mình. Nó là cái l m t làm tiêu tan dũng khí c a tâm h n, r i b k khác chi ph i. B n th thí nghi m i.
Khi b n s ng chung v i nhi u ngư i n u b n ít nói b n có v thinh l ng, t nhiên b n nghe con ngư i c a mình hùng
dũng. l i nói c a mình có "ma l c" lôi kéo s chú ý c a k khác, còn n u sau ó b n nói th chuy n mà nói như
ê v , t nhiên b n c m th y con ngư i c a mình y u u i, b n l n, không còn l c d n d k khác. V y t ây,
khi g p ai ti p chuy n, xin b n hãy phòng t t già hàm, m i khi m mi ng nên nh l i khuyên chí lý này c a
Lưu H i: "Nh t ngôn b t trúng, thiên ngôn vô d ng: Nói tr t m t l i thì thuy t ngàn l i cũng vô ích". Trong trư ng
h p g p ngư i già hàm, b t b n ph i nghe chuy n xàm láp c a h , thì b n ph i làm sao?
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
b n m nh ti ng b o h câm ư? Đáng l ph i v y, nhưng không l ch s chút nào. Mà dù sao, cũng ph i ch n cái bi n
l i c a h l i, b ng không b n t n thì gi vô ích, ph i b c d c nm t c yêu ngư i. B n có th tr m tĩnh, ch m
ch m, v a ngó ngay m t h v a nói: " Xin ông hay bà... cho tôi có ý ki n này". H ch c ch n không ch u và cư p l i
b n. Nhưng b n cương quy t b o: "Ông hay bà ph i như th này hay th kia". Thái này có th không nên dùng
v i ngư i tinh t , nhưng v i nh ng k già hàm, nh t nh b n ph i d ng b ng không b n t n thì gi vô ích, mà không
i n k t qu nào.
Giá khi c n thi t, h i h i u gì, thì b n hãy tinh tư ng sáng su t, tv n cho rõ r t, lúc nào cũng chú ý kéo h
v câu tr l i mà b n yêu c u. N u b n " c nhân tâm" không úng ch , ng i nghe h t do nói, thì chưa th t v i
b n, sau cùng b n ph i th t v ng mà m t thi n c m v i h . Đi u b n h i có khi ch vài ti ng là tr l i xong, h l i lo
"di n thuy t" cho b n i u.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 2
ng C "B n Cũ So n L i"
Trong lúc nói chuy n, nhi u ngư i mang t t nói i vói l i mãi nh ng i u nào ó làm cho ngư i nghe ph i b c mình.
Đ i v i cu c i, ngư i ta nói: "Dư i bóng m t tr i không có gì m i l ". Chúng ta có th nói, trong th ngư i y,
không có chuy n gì m i l c . H u h t nh ng i u h th t ra có th g i m t cách vui vui là "B n cũ so n l i". Ngư i
ta hay l p l i, thư ng b i nhi u nguyên d Vì nghèo nàn trí nh , nói r i quên, nên ph i nhi u l n nh c l i k khác
c m hi u v i mình. Vì nhàm chán c nh i hi n t i, thích mơ v ng tương lai. Vì m t nhu c u kh n thi t nào ó, nên
ph i h mình xu ng van nài lòng t t c a k khác. Vì cho mình là quan tr ng, th y mình giàu tài c khao khát thiên
h ng i khen mình. Vì thi u lương tri, thi u tâm lý, nên thích nhai i nhai l i m t hai i u gì ó tư ng thiên h mê
nghe, và t c r ng mình duyên dáng trong khi nói chuy n.
Vì quá yêu thích m t ai, hay m t v t nào nên ngư i ta th y c n nh c mãi nh ng gì có liên h n i tư ng yêu c a
mình. Vì cô ơn, au kh , nghèo túng. Có l do kinh nghi m, b n bi t nhi u ngư i hay nói mãi m t v n ch vì h
kém trí khôn, ho c b i hoàn c nh gia ình nghèo túng, h không thu tr ư c nhi u ki n văn. Ph m vi hi u bi t c a
h ch căn c trên nh ng công ăn vi c làm ch t h p h ng ngày c a mình, vì v y, khi nói chuy n, h không bi t gì m i
l nói, ph i bàn luôn nh ng vi c t m thư ng cu c s ng c a mình. Chúng tôi có quen ư c m t bà lão bán k o u
ph ng. Trong mư i l n chúng tôi n thăm bà là có n b y l n nghe bà nói v cách rang u, xào u v i ư ng,
cách nư ng bánh tráng, v mùa nào k o u ph ng ph i i lúa, i d a, ph i bán b ng ti n có l i. Trong xã h i,
có bi t bao ngư i hay nói chuy n như bà lão n y.
T t kém trí nh cũng làm cho nhi u ngư i khi nói chuy n b k khác chê chán. Chuy n h m i nói vài b a trư c, nói
r t nhi u, r t lâu mà b a nay h l i nghi m nhiên nói l i n a. B i não nh khi m khuy t, nên nh ng i u h h c t p
t trư c d n d n tiêu tan trong th i gian. Câu chuy n c a h do ó không ư c d i dào ý tư ng. Nh ng i u h m i
bàn, h c t nghĩa l i. B nh l p l i này ch ng nh ng r t thư ng b c lão thành mà cũng không ít nh ng thanh niên
y u tinh th n, au th n kinh, ít trí khôn, trác táng qúa hay dùng không ch ng m c nh ng món kích thích như cà
phê, rư u m nh.
Không bi t b n có g p như chúng tôi, nhi u ông lão hay chê th i hi n t i cu a chúng ta và ca t ng th i dĩ vãng c a
mình ã s ng không? Chúng tôi th nh tho ng l i g p nh ng b c cao tu i có tinh th n như v y. T nhiên h có ác c m
v i cu c s ng, mà h ang s ng có c m tình r t nhi u v i cái ki p x a xưa nào c a th i h còn măng xuân. H hay
em nh ng chuy n xưa ra k l . Ít khi b n g p m t ông lão hay bà lão mà không nghe h nói h i ó ngư i ta không
như th này, tr i t, cây trái, tôm cá như th kia, i bây gi t hơn h i xưa nhi u. Và b n nên nh r ng, cái th i
mà khi h còn xuân tráng, h không ca ng i gì l m âu. Có khi h cũng chê chán l m. Lúc v già, h mang tâm lý
"Vang bóng m t th i". Mà không ph i ch ngư i già m i có tâm lý này nghe b n. H ng thanh niên cũng có nhi u
ngư i ưa khen ng i th i xưa. B n và chúng tôi ch c có l n nói, bây gi h c sinh lư i bi ng và h c kém hơn chúng ta
h i lúc b ng tu i chúng. Có k khác chê hi n t i, khao khát nh ng c i cách ngày mai và hay nói i nói l i nh ng k t
qu còn trong m ng. T t c hai h ng này i u làm cho thính gi b c mình.
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
S t ty m c c m có khi cũng làm cho ôi ngư i h mình xu ng thái quá van nài lòng t nhân c a k khác. Khi k
này, vì lý do nào ó không làm h th a mãn ư c, h l p i l p l i mãi l i yêu c u c a mình. Thính gi trư c m t h
ph i b c mình hơn c ngư i m c n trư c m t chh n .
Nhi u ngư i hay "b n cũ so n l i" ch vì có tính khoe khoang thái quá. Lúc nào h cũng mu n i nh n mình là m t
ngư i quan tr ng và mu n cho thiên h bi t nh ng tài c c a mình. G p ai h cũng hay bàn n nh ng thành công
c a h v quân s , nh ng k t qu c a h v doanh nghi p, nh ng c p b ng, nh ng tác ph m văn ngh , nh ng
ngành văn hóa mà h chuyên kh o. Các u y ám nh tâm h n h , nên h nói v chúng là tâm h n h ư c th a
mãn ph n nào.
Trong nhi u cu c h i àm, có không ít k hay trào phúng, hay làm trò h mà thi u lương tri và d t tâm lý thính gi .
H nói nh ng i u mà h tư ng làm k khác cư i v b ng, tronh khi thính gi ngư ng ngh u, thương h i tính kh d i
c a h , và mu n b t gi ng h cho r i.
M t nguyên nhân n a hay làm cho nhi u ngư i có t t l p l i lúc nói chuy n là yêu say mê m t ngư i hay m t v t
nào. Ch c b n nhi u l n chán ng t m t vài bè b n h g p b n là bàn v ngư i tình c a h . Có nhi u chi ti t bá láp
c ak y, h cũng em ra nói như thu t m t kỳ công. H thích nói i nói l i v ngư i h yêu, là vì th nhiên h
mu n chia s n i sung sư ng trong tâm h n yêu và ư c yêu c a mình. Song ti c m t n i h quên r ng, con ngư i ai
cũng ưa nói v mình như h , và ai cũng không thích k khác bàn nh ng vi c không ăn thua gì n mình vì th thính
gi không thích h . Chúng tôi có bi t ư c m t bà lão r t thích nh ng c như gh trư ng k , mâm thau, dĩa chén,
lư ô... Và m t ông lão r t say mê chuy n Tàu. Ai g p hai ngư i này u nghe h bàn v nh ng h yêu thích. Trong
xóm chúng tôi , thiên h không ưa mà h không lo l ng gì. Có l n chúng tôi n chơi nhà ông lão mê truy n tàu,
sau khi ông thuy t cho chúng tôi nào Chung Vô Di m ánh c v i H u Anh, nào các anh hùng trong Th y H , nào
Đ c K v i Bá L c Đài. Ông nói v i chúng tôi: Nhi u ngư i không ưa tôi, nhưng tôi th y tôi ưa truy n Tàu là r i.
Th t là ông Lão ngoan c ! Nh ng ngư i g p tai n n, t t nguy n, b nh ho n, g p c nh chia ly, ói rét cũng hay nói i
nói l i nguy c nh và tâm s c a mình. Thi t ra, h không áng trách, vì tâm h n au kh c a h c n ư c chia s t,
c n nơi nương n, y l o. Nhưng b i ngư i i, không m y ai quan tâm n tâm s c a k khác, nên m t khi h lài
nhài k l cõi lòng c a mình, thì nhi u ngư i chán ghét h .
Bây gi xin b n hãy t xét mình, coi trong câu chuy n hàng ngày, b n có t p quán "b n cũ so n l i" như nh ng
ngư i áng ti c trên này không. N u r i có, sinh b n mau mau tr tuy t. L i nói l p l i làm cho k có óc sáng su t
ph i kh tâm. Nó làm cho k khác, th y ngư i nói ra không bi t chú tr ng n k xung quanh mà mãi lo nghĩ n
mình. Và b i cái gì nhi u quá gây chán n n, nên câu chuy n c a ngư i có t t l p l i làm k xung quanh m t thi n
c m c a h .Trong xã h i, n u b n thư ng g p nh ng ngư i có t t x u này, b n nên khoan h ng v i h . Ph n ông
h b cô c, tâm h n lúc nào cũng khao khát b ch l ư c an i. N u không t n thì gi , hay không có h i, thì b n
nên nh n nh n nghe h giao phó cõi lòng. B n s là ngư i h yêu quý cách riêng, và nh h b n có th thành công
trong nhi u vi c. S nh n nh n như th , ã ành là thái l ch s mà còn là bí quy t rèn luy n tâm tính cho m m
d o, có th ăn ch u nhi u au kh và kh năng làm nên.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 3
ng Làm Ngư i Ta Ngư ng
Trong xã h i, th ngư i hay nói v h nh phúc c a mình trư c m t k kh n kh qu nhi u như lá r ng. R t có th , h
là nh ng b c "thánh s ng", nh ng v lão thành, nh ng bi n ki n th c, nhưng h ph i cái t t là không bi t dùng lương
tri c a mình trong câu chuy n. H hay bu t mi ng buông nhi u ti ng không h p v i ngư i nghe, khi n k khác ph i
ngư ng ngh u, m c c , kh tâm. Ngư i ch m t ái k khác, không nh ng b ng l i nói c a mình, mà còn b ng nh ng
nét cư i, nh ng i u b i theo l i nói ó.
Khi ng i cùng m t bà lão không còn răng, h m i bà nhai khô m c, và nói r ng răng c a mình còn nguyên v n không
có cái nào b gãy hay s t m . Thăm vi ng ngư i cùi, r ng h t nh ng lóng tay chân và m như m m, h bàn v th
d c, th thao, nói r ng mình có m t em, b ng tu i ngư i cùi mà thân th r t "l c sĩ " quanh năm không bi t b nh là
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
gì. Đang bàn chuy n cùng m t ph n có mang, h nói v nhà b o sanh, v nh ng tin t c trong báo thu t l i nh ng
cu c sinh quái thai r t rùng r n.
G p cha m m t h c sinh ngu n, thi m y l n là h ng m y l n, h em khoe a cháu c a h có óc thông minh, hy
v ng s o t nhi u b ng i h c sau này. H cũng thích bàn v nh ng cu c trúng s c c c a k n ngư i kia cho
ngư i v a b ăn tr m nghe.
Trong nhi u trư ng h p, h không có u óc và c p m t tinh t , sâu s c hi u ngư i nghe c a mình. H giao ti p
v i k khác, nói năng cùng b t c ai m t cách t nhiên, có khi t c n a. Thi t là th ngư i áng t i nghi p. Có
ngư i s a t t x u c a mình d dàng. Có ngư i r t khó s a.
H th y mình nhi u l n, b k khác "s a lưng", cho nh ng l i c nh cáo như tát nư c vào m t, nên c g ng ăn nói
duyên dáng hơn. Nhưng n khi g p d p nói, h quên li n. Không bi t t i sao v y? B n tánh ư? H nói là nói lãng
x t, nói tr t , nói không h p tu i tác, a v ngư i nghe. Có nhi u khi h t t b ng, thương ngư i, hi n lành l m
nhưng nói chơi m t ti ng là nói b y, ai nghe cũng phát ghét.
Mu n câu chuy n c a mình ư c duyên dáng, h p d n, xin b n phòng khi m khuy t này. Đ ng vì cao h ng, vì
quá thân thi n, hay vì lý do gì ó mà không ch n l c k l i trư c khi nói. Con ngư i, k c nh ng a th t ph ,
nh ng ngư i không ư c d y d chu áo v tâm c, u có t ái ít nhi u. C u th trong vi c ăn nói, có th b n làm
cho h au kh trong lòng và oán ghét b n. Trong xã h i, th ngư i này tuy ít hơn nh ng tay già hàm, nhưng không
ph i là không có. Khi bàn chuy n v i h , vì lý do thu tâm, b n ng "s a lưng" h m t cách chua chát. Có r t nhi u
ngư i giàu lương tri thi t, nhưng không quân t , hay "ch nh" ngay m t nh ng ngư i ó b ng th lý lu n,
th bài h c luân lý. B n ng b t chư c th ngư i thông tái r m này. Hãy quăng i v i k v ng ăn v ng nói.
H là ngư i áng thương, ch không ph i áng ăn thu S ng chung m t c ng ng nhi u k ch trích h , n u b n
khoan h ng v i h , h s là ngư i b n thân v i b n, và giúp b n cl c. Đôi khi l mi ng nói nh ng l i, làm ch m t
ái k khác, n u mu n kh i m t danh giá, theo chúng tôi, b n nên xin l i li n. Đó là di u k . Xin l i như v y, b n t ra
mình có lương tri, bi t rõ ph i qu y, t ra mình kính tr ng ngư i nghe, lúc nào cũng mu n p lòng h . Như th mà
h không m n ph c b n sao ư c.
Đ ng vì l i nói mà gieo oán thù. Như v y, cu c i s b t cô c hơn.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 4
ng Có Gi ng "Th y i"
B n có bi t th ngư i hay làm cái mà ngư i ta g i là "sư tàng" không? Khi nói chuy n v i b n. H không k gì n
u óc tinh t và v n ki n th c c a b n. H l y làm hãnh di n là h ăn nói như b c th y. B n trình bày ý ki n c a
b nv m tv n , nhanh như ch p, h ch p l i b n, tán r ng l i b n nói, h c t nghĩa lăng nhăng, d n ch ng h t
danh nhân này n sách báo kia. H ngh lu n, phê bình, ch trích b n, bĩu môi chê ý ki n c a b n là ch quan, là sai
l c. Trư c m t h , b n có c m tư ng mình ang ng trư c m t v giáo sư nghiêm kh c trư ng i h c. H có b
m t ra v oai nghiêm, m t h t ra suy nghĩ, tay h múa và mi ng h thao thao thuy t tr nh tr ng như m t b c th y
om ov i a h c trò còn măng xuân. H thích quan tr ng hóa nh ng v n b n ưa ra, ý ki n b n, h b t ch p.
H t nhiên c m th y có b n ph n ăn nói b ng gi ng k c , thông thái bn c theo. Có nhi u chuy n, b n h i
h , có ý h nói sơ qua m t chút là , nhưng h l i ưa ra m i chi ti t dong dài ch ng minh. Khi nói chuy n
cn c p nhi u v n cho vui, nhưng v i h b n ph i th t v ng. H ch p câu h i hay l i bàn c a b n, r i h nói
không cho b n tr l i, h ch bàn m t v n , tán r ng v n y n i b n b t m t và xin ch u h . Không k b n
có ng ý v i h hay không, có c m tình v i h hay không? H c ư ng ư ng em gi ng qu quy t, anh thép ra
ch i th ng vào m t b n. H hay nói " nghe k p không? Hi u chưa? Có ph i v y không?". H cũng thích nói m t cách
r n r i "như th này, như th này". Nói t t, h bi n nơi nói chuy n thành m t l p h c nghiên c u nh ng v n nát
óc, mà ông th y là m t ngư i vô l , c oán. Thi t qu là m t th ngư i r t kém lương tri nên ch trách k xung
quanh nhàm chán h .
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
Mu n ư c nhi u b n, mu n tr thành ngư i nói chuy n gương m u, xin b n nh k tâm lý này. Là ph n ông con
ngư i thích nói chuy n gi i trí. Ngư i ta mu n câu chuy n ư c thay i, có nhi u thú v như con chim nh y
nhót trên cành có bông trái. Ngư i làm "sư", lo "d y" k khác v m t v n , thì có khác gì nh t ngư i ta vào tù. V n
hi u, khi trò chuy n, ngư i ta cũng hay bàn nh ng v n chuyên môn, nhưng ch bàn qua r i thôi. Giá ph i bàn lu n
chu áo, thì vào trư ng h c hay nh ng h c h i, ch không ph i lúc àm tho i gi i trí mà c nhai mãi nh ng v n
như búa b . Hơn n a, ngư i hay làm sư cũng không có lý "d y" thiên h , khi mà ph n nhi u ngư i nghe, không
ư c chu n b hi u nh ng v n chuyên môn. Dù h có nói khéo n âu, k nghe, ph n ông n u không như
v t nghe s m, thì cũng b m mi ng ngáp... M t tâm lý n a c a ngư i nói chuy n là mu n k khác nghe mình. Ngư i
làm sư d t v tâm lý này. H cư p l i k khác, không cho ai trình bày ý ki n, th l tâm tình, t c nhiên h b ngư i ta
i x m t cách lãnh m.
V y nguyên t c b n nên nh là: "Trong câu chuy n i v i b t kỳ ai, ta ng có gi ng c oán, ch d y khoe tài".
M i l n nói chy n, b n nên tránh nh ng s bi n lu n quá chuyên môn, l c , i sâu vào chi ti t. Đ i x khiêm t n
v i k bàn chuy n cùng mình, tr l i m t cách nhã nh n: Đó là bí quy t l y lòng h , khi n h luôn tìm g p mình.
N u r i ph i nói chuy n v i ngư i có gi ng "th y i" thì ph i làm sao? Có l b n ang h i chúng tôi như v y. Kh
thi t! Nhưng xin b n ng quăng vào m t h nh ng ti ng này "làm phách! Câm cái m m " N u không hao t n thì
gi , thì b n nên chăm ch nghe h thuy t. Cũng có th h cho chúng ta nhi u tư tư ng hay và l n sau n u không c n
h , thì b n lánh h trư c.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 5
ng Cho Mình Là "Bách Khoa iT i n"
Có l n nào b n nói chuy n v i m t ngư i "bi t h t" chưa? Chúng tôi có m t ngư i b n lúc nào cũng tư ng là m t b
"Bách khoa it i n". Hình nh anh không bao gi phai nhòa trong tâm não chúng tôi. Khi vi t cho b n m y dòng
này, chúng tôi ang th y l i c nh m y năm trư c, anh thuy t v i chúng tôi. Anh múa tay, anh ch m ch m t i, anh
ch n l i chúng tôi, tr l i h t m i câu h i. Chúng tôi bàn v n gì anh cũng tham gia, gi i quy t h t. Nhưng có i u
anh r t b t l là hay gi i quy t b y. Xung quanh chúng ta, thưa b n, có bi t bao k có l i nói chuy n như ngư i b n
áng thương này c a chúng tôi. T b n năng, h c m th y mình t ra quán thông h t nh ng hi u bi t ông tây kim
c.
C nh ng v n h t s c chuyên môn, k khác h i h , h c t nhiên thao thao tr l i. Giá cò cu c tranh lu n gi a
h và nh ng k khác, thì ngư i ta còn th y cái t t t ra mình bi t h t c a h . H tin tư ng r ng, i u gì mình cũng
làu thông và nh ng gì khác u sai b y. Có ai d n ch ng l i c a văn sĩ hay tri t gia nào th giá cho i u mình qu
quy t thì h r ng c lên: "Tôi bi t r i. Tôi c r i. Hãy d p ý ki n ó i. Nói b y." H r t c oán trong khi tranh cãi.
H nh t nh không ai em lý nào m i l ra b h ư c. N u ngư i bàn v i h là k cao tu i hơn h , có ch c
quy n hơn h , h không b o câm ngay m t, nhưng c cãi xư c. L dĩ nhiên, ngư i nh hơn h , như h c trò c a h
ch ng h n, thì h b t nghe v i "D , vâng" thôi. B n hay chúng tôi có mu n h i h i u gì chăng? H s tr l i cho
chúng ta h t. H tr l i c nh ng i u h không bi t gì c . B n bi t h nói th nào không. H nói cũng v i thái
thông thái, o m o, oai nghiêm "th y l m". H h t m t lên, c t nghĩa d n ch ng, phân tích, so sánh. H nói r t
hùng bi n, nhưng ti c là ch nói xàm, nói l c , nói không ăn thua gì n i u chúng ta h i. Ngư i bi t h t khi nói
nh ng i u mình không bi t, h vô tình b ch l cái ngu d t, cái h c non, cái b t l c a mình.
Thưa b n quý m n! B n có g m t t kiêu căng, tính nông n i c a th ngư i này không? Khi nói chuy n, b n coi ch ng
tránh nh ng l i l m c a h . B n nên ý r ng, ngư i bi t h t là ngư i mâu thu n m t cách n c cư i. H nói h quán
thông m i s , nhưng sao h ngu d t i u này. Ai nói mình bi t h t là t thú mình không bi t h t. H không bi t r ng
n u h khôn ngoan, không nên t hào là y , không ai ư c b o t n nh ng thành ki n, tranh lu n không nên ch
quan, lòng t ái c a k khác r t d b t n thương. Bi t h t m i s , sao h b qua m y i u quan h ó. Trong khi h
t ra mình hoàn toàn thông thái, h vô tình là cho ngư i nói chuy n v i h ph i m t m t, ph i b c mình v i gi ng
phách l i, c oán c a h .
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
V l i, trên i, làm sao ta thông su t h t m i nghành ư c. Thông thái như Newton còn nói: "Đi u chúng ta hi u
bi t ch là gi t nư c trong i dương", thì chúng tôi và b n, ch c không lý gì có thái ngông như nh ng ngư i bi t
h t áng ti c y. Chúng ta âu có tin ai trên i u "bi t h t", thì k khác âu có tin ta hoàn toàn thông thái. Vì th ,
khi ta t ra mình là m t b "Bách khoa it i n", ta ch làm trò h cho m i ngư i ghét mà thôi. M t cu c nói
chuy n em h ng thú cho m i ngư i, khi nh ng ngư i bàn chuy n bi t như ng nh n, nghe nhau, i x v i nhau
b ng lương tri, trình bày ý ki n khiêm t n, khách quan và l ch s . Xin b n nh th c hi n nh ng i u t t y u này. R i
ph i àm tho i cùng ngư i cho là "bi t h t", b n có thái quân t . Đ ng ính chính chi cho m t nh ng i u h nói
b y. H có m ng r ng b n ngu, nói tr t, thì b n hãy nghe theo l i khuyên c a Tư Hư Nguyên Quân "nh n, nh n,
nh n". Nh n h là hay hơn c . Nh n, b n còn súc tích khí l c cho mình gây uy th cho l i mình nói, và ng th i làm
cho ngư i bi t h t có c m tình v i mình. Bi t âu trên i ch ng có lúc b n c n nh .
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 6
ng Ki u Cách
Không có gì b c mình, gư ng ngh u cho b ng nói chuy n v i m t ngư i ki u cách. Nó là k thù c a c t nhiên. H
mu n cho câu chuy n c a mình có nét p, nhưng h l i thi hành m t t t x u ngh ch h n b n ch t c a nó. H chê
nh ng thiên h u dùng, cách phát âm, cách phô di n c a k khác.
H c n làm cho mình n i b t lên gi a m i ngư i, b ng cách ăn nói cho "x ng áng" v i mình, ăn nói cho "trúng
i u". Th là h ki u cách t vi c x dùng danh t n cách phô di n tư tư ng.
Ngày xưa Molìere ã ng o ngh nh ng bà g i cái ki ng là "c v n c a duyên dáng", th mà nói ki u cách cũng chưa
b tiêu di t. Xung quanh b n và chúng tôi, lo i ngư i y ang hãnh di n và làm kh b t c ai h bàn chuy n. Mu n
nói v i b n r ng, tr i không n ng, h o m o nói: " i tr i ơi!
Nay mu n phơi mà con qu vàng c n núp âu không th y nhan di n c a nó". B n h i cha m còn không thì b n
s nghe h áp tr nh tr ng: "Nhà huy n c a tôi ã khu t núi t lâu. Còn nghiêm ư ng c a tôi thì m i chơi xa non
b ng nư c như c b a h m".
N u b n nói cho mư n quy n sách, có th b h s a l i: "Cho mư n ngư i b n c a tâm h n". H thông thái. H ăn
h c cao, có nhi u b ng c p n a. Nhưng t i nghi p cho h , h mu n siêu qu n mà làm th trò h áng ti c. Có l b n
h i cung cách c a h ? Cung cách c a h cũng ki u cách không kém i u h nói.
Thì b n ã bi t: i ám ti c, mu n l y m t cái bánh men trong ĩa, h ch m ch p vén tay áo lên, t t ưa tay lên
ĩa, hách lên ngón út, êm m khép ngón cái và ngón tr l i k p chi c bánh vào môi, môi nhách lên, bánh vào
răng, răng ung dung si t bánh l i m t cái dài dài bánh ng b r t ra... thi t là m t.
Còn gi ng ki u cách c a h n a: Ôi! Nó trái tai làm sao, h thích nh ng gi ng nũng n u, t kéo dài, van lơn
thánh thót. Trong câu chuy n n u bi t ngo i ng , h hay xem vô và phát âm m t cách gò ép t ra mình sành
ngo i ng . Khi chung v i nhi u ngư i, có ai nói ti ng gì b y, h s a l i và c g ng nói cho hay, r t hay, quá hay
và... hóa t t ra mình b t chúng.
Đ n nh ng nét m t, n nh ng cái li c ngó, nh ng i u b khi h nói thì, thưa thi t v i b n gi ng h t th ng h . Nó
gò bó, cân o, i u khi n thành nh ng c ch n c cư i. Th y h nói chuy n, ngư i lương tri bu c lòng ph i t h i:
Không bi t th ngư i y hi u duyên dáng là th nào, t i sao h không t nhiên, vì t nhiên là m t c, là m t nét
p?.
H u h t nh ng b c vĩ nhân trên i, tài c c a h bi t bao, v y mà khi nói chuy n v i ai h nói r t t nhiên. Nh ng
l i l c a Giêsu, Thích Ca nói cho môn c a ngài, thi t ơn gi n mà hàm xúc nh ng ý nghĩa thâm tr m bi t m y.
Ngư i càng ki u cách, i còn cho h là non n t, càng xa lánh h . Ngư i nghe, ai cũng v y, có tâm lí là r t thích
nh ng gì c a mình, và thích quan tâm t i t t x u c a k khác ch trích.
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
Ngư i kiêu căng d t tâm lí y, trong khi tư ng r ng, ki u cách s em l i cái tôi c a mình ra làm say mê k khác,
không dè ch c gh o s phân bì, oán ghét c a thiên h . H vô tình làm cho ngư i nghe tư ng h khinh r ngư i t
Ph n ông con ngư i, ít có can m ngó cái áng thương c a k khác. Ngư i ta ph n nhi u ngư ng và ti c, ph i
chi ng th y nh ng cái chư ng m t, c a lo i ngư i ưa ki u cách ó.
Thưa b n, có l b n ã thông hi u nh ng thái , nh ng l i nói, ki u nói c a ngư i ki u cách. Chúng tôi không tin
b n ã l n nào b bè b n chê trách vì khuy t i m này. Tuy nhiên v sau, khi bàn chuy n, b n v n phòng, k o khi
không làm ch ư c tâm h n, b n mu n n i b t lên trên k khác r i nói hay ra i u b , có th m t thi n c m
nh ng ngư i ta c n c ng tác. B n có quy n không tin l i chúng tôi, nhưng ít ra, b n cũng nh n ra l i khuyên này c a
Boileau: "B n hãy có ngh thu t ơn sơ: cao thư ng mà không kiêu căng, d thương mà không ki u cách" Ông vi t
cho ngh thơ văn, nhưng n u mu n em áp d ng câu chuy n, l i c a ông cũng là khuôn vàng thư c ng c. Trong
cu c giao t hàng ngày, chúng tôi ư c ao b n khoan h ng v i nh ng ng ơi ki u cách. B n có lí l m chê trách h ,
vì b n r t chú tr ng lương tr Chúng tôi bi t rõ i u ó, nhưng thưa b n: Trong cu c i không cái gì ba vuông b y
tròn. Xã h i có ngư i này ngư i khác. N u không có h i gì cho b n, thì xin b n ch u khuy t i m c a h v i n cư i.
Đ i có nhi u ngư i xa cách h , h ư c b n khoan th thì h th y cu c s ng cũng có gì an i và theo gương b n
s a l i t t x u.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 7
ng Cư p L i
Kh i c n nói, b n ã bi t nói chuy n nghĩa là trao i v i nhau. M t ngư i giãi bày tâm s hay thuy t trình tư tư ng
c a mình xong, r i m i t i ngư i khác. Nh s luân phiên này, hai u óc m i hi u nhau, hai qu tim m i thông c m
nhau và câu chuy n m i thú v . Nhưng ti c làm sao, nggư i cư p l i b t k i u h tr ng này. Trong cu c nói chuy n,
h mu n nói chuy n m t mình,mu n làm m t nhà di n thuy t, b t ai n y ph i nghe. B i s hăng hái vô l ch y r n
r n trong ư ng gân th th t c a h , thúc y h ch n l i c a k khác, nói cho thõa thích. B n có m t tin v chi n
s r t hay, mu n thu t l i cho h , b n v a nói vài ti ng là h ch p l i b n và "thu t" ti p, làm b n ngư ng ngiu. "c t
h ng". B n ang c t nghĩa cho ai m t phương pháp doanh nghi p hay m t bài toán tri t h c nào ó, h ch n lý lu n
c a b n l i, b o nói b y, h ính chính và c t nghĩa ch Trong gia ình có vi c b t mãn nhau, ngư i ch ng m i c t
gi ng la v , v i i u táp ngư c b o ch ng im mi ng bà nói cho mà nghe. Bà nói chưa y ch c ti ng ch ng h t lý
lu n c a v và ông thuy t như mưa. Giũa m t ám ông b n và chúng tôi bàn chuy n hàn huyên hay công vi c làm
ăn v i nhau. Ngư i cư p l i âu cũng bi t ch y l i, Không c n xin l i h i b n lung tung, r i quay qua chúng tôi
khoe v t này v t kia c a h .
Có r t nhi u nguyên nhân làm cho ngư i ta khi nói chuy n hay cư p l i k khác.
Thi u tr m tĩnh. Có ngư i không bao gi k khác nói h t ý vì có tính nóng, thi u i m m. Lúc k khác nói có
m t ôi i u h bi t, t nhiên h th y c n nói ra cho l . Và b i thi u t ch ch i, nên h gi t l i. N u i
phương có ý ki n ch ng ch i v i h , h nóng n y ch n l i hơn n a. Trong cu c giao t h ng ngày, có bi t bao ngư i
nói chuy n thi u tr m tĩnh này. H h t l i nói trên môi c a k khác, mà còn tr n m t, g t u lia l a, t t c bi u l
m t tâm h n thi u h n s t ch và làm nô l m t cách kh t nghi t cho th n kinh h .
Ngư i cư p l i chúng ta, ch quá say mê v i m t hai quan ni m nào ó. Chúng tôi có m t ngư i anh bà con r t say
mê Kinh Thánh. Nhi u khi n thăm anh, chúng tôi mu n nói v i anh nhi u i u quan h v ngh văn, v cu c làm
ăn, nhưng chúng tôi ph i th t v ng, vì anh cư p l i chúng tôi, gi ng h t vi c Thiên Chúa t o A Dong n No E
óng tàu, r i anh tính Giêsu sinh ra năm m y, Thánh Gioan tông vi t Kinh Kh i truy n âu. Toàn là nh ng v n
hay, nhưng phi n là anh ch nh có b y nhiêu ó, và mu n ai nói chuy n v i anh, thì ph i bàn v nh ng chuy n
ó. Chung quanh chúng, ta có bi t bao ngư i như th . Trong u h có i u gì say mê, thì t t c nh ng tâm tình ý
tư ng c a k khác u ph thu c. H b t thiên h ph i im i, h bàn h t ngư i yêu c a h n nh ng v t h trìu
m n va nh ng môn h s trư ng.
Có ngư i mu n ch n ng câu chuy n c a ta ch vì h không có can m làm thinh. H th y trong thái y, có cái
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
gì t ra r ng, h ngu d t, n u tôn b n lên b c th y, khi n h au xót nên h cũng ào v i b n, r i gi t l i b n,
nói khác i u b n qu quy t m t chút. Khi nói như v y, h tư ng mình kh i m t th di n, v a h c thêm i u m i l ,
mà v a ch ng t cho k nói v i mình bi t r ng, mình không h n ngu d t.
R t thư ng, là h ng ngư i cư p l i khoe khoang. H l y nh ng cu c nói chuy n làm cơ h i thu n ti n. Ai àm
tho i v i h , không sao t bày tâm tư ng c a mình ư c. Tâm h n h nóng n y, mu n ưa ra ánh sáng v n h c và
tài ba c a mình, nên thúc y h ch n h ng ngư i i tho i khoe nh ng thành công, nh ng ki n th c ó. B n bi t
t t háo danh cũng m nh như b nh dâm d c. Nên ngư i cư p l i, thư ng không cho k i tho i bàn lu n lâu. H
c g ng gi t cơ h i nói, h u mua l y s tán thành và khen ng i. Trong khi h mu n b c l cõi lòng như v y, k
khác nói v i h i u gì, dù quan tr ng n âu, h cũng không m x a. Thì h cũng v y, nhưng u óc h ang
sp t chuy n nói, và có cơ h i là h ch p l i b n thuy t ngay.
Xin b n cho chúng tôi kh i k thêm nh ng nguyên nhân khác, khi n nhi u ngư i hay cư p l i ngư i khác. Ng n y
cũng cho b n th y s b t l và s va ch m lòng t ái thiên h c a h r i. H vô tình, c oán, chi m o t quy n nói
trong câu chuy n, t c là khi n k này b t mãn. Chúng tôi tin b n là ngư i có lương tri, không c ý sa vào nh ng l i
l m c a nh ng h ng ngư i này. Nhưng b n nên phòng, k o ôi khi vì nóng tính mà ch m t ái k khác. B n nói là
b n c ý cho h ng ý v i b n, có c m tình v i b n. Mà b n làm thinh h cũng thích b n l m. Làm thinh thì kh e
hơn nói, sao b n không ch n mánh l i sau này. T ây xin b n i m m trong lúc nói chuy n nhé. Hãy dán câu này
trư c bàn vi t c a b n: "Cư p l i ngư i, ch ng nh ng gây ác c m, mà còn t n hơi và sau cùng b m i ngư i xa lánh".
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 8
ng T Qu ng Cáo
Th ngư i mà chúng tôi bàn v i b n ây là th ngư i hay khoe. Theo bác sĩ Freud, trong con ngư i có hai b n năng
chính là: tình d c và tôn ngã. B n năng "tôn ngã" là b n năng làm cho con ngư i th y mình quan tr ng và mu n cho
ai n y u nh n th y giá tr c a mình. Ngư i hay khoe, là ngư i nô l b n năng này nhi u nh t. ngư i khác, có bi t
bao i u hay p áng ca t ng, h ngó b ng c p m t th Ch cá nhân h , là h th phư ng và cho là áng nói thôi.
Ngư i hay khoe khoang. Không ph i t ca t ng m t hai l n, mà c khi bàn chuy n cùng k khác.
G p b n, h s h i v s c kh e, v thành công, v gia ình, v tương lai c a b n ư? B n ng mong: H s nói cho
b n bi t r ng, h lên cân, ăn ng ngon, công vi c làm ăn c a h r t phát t, gia ình c a h là m t t uyên ương lý
tư ng, và ngày mai c a h d t y nh ng m ng huy hoàng.
H có c m t ngh thu t qu ng cáo. G p chúng tôi, h khen tài trí c a b n, b o r ng b n h c r t nhanh chóng u
b ng c p cao và h cũng ca t ng nh ng c tính c a b n, nhìn nh n duyên s c và thu t xã giao c a b n. Nhưng h
có ý khen b n ch cho chúng tôi ca t ng l i h .
Không thua gì Nguy n Du, mu n cho tài s c Ki u n i b t lên thì t tài s c Vân trư c, h nh n m nh r ng, b n có
nhi u ưu i m áng ph c l m, nhưng dù sao h cũng ăn t b n. H không ng n ng i cho chúng tôi bi t, tinh th n
c a h r t m n ti p, óc phán oán r t ng n, não nh như inh óng, trí tư ng tư ng h d i dào và h có c
này, cn .
T t c làm cho h ư c nhi ungư i thương và c ng tác, nên h luôn thành công. H cũng không quên khoe cho
chúng ta da th t h tr ng, áo qu n h t ti n; c t h p th i trang n a. Ngư i khoe th y trong qu n áo, khăn nón có
nh ng bí quy t làm cho con ngư i c a h ki u di m hay sao ó, nên h c m th y vui khoái nh ng khi gi i thi u cùng
k khác ph c s c c a mình. Raymond de Saint Laurent nói: "Tôi ã th y m t ngư i nói huy n hay khoe, v a già
hàm v a ngóc u lên và ngóng c t i trư c khoe cà v t c a mình". Chúng tôi tin l i ông nói, h dám làm nh ng
vi c kỳ quái gi a ám ông, mi n khoe khoang ư c mình thì thôi.
N u ngư i hay khoe có ăn h c khá, thì s t qu ng cáo c a h có v kín áo hơn, nhưng dù kín áo, nó cũng bc
l m t ph n nào chân tư ng c a ngư i thèm khát l i khen. Ngày kia chúng tôi h i m t giáo sư trung h c n , làm sao
nh n m t ngư i có u óc hay suy nghĩ và ăn nói ng n. V i thái tr m ngâm, ông nói: "Có nhi u d u hi u,
mà d u hi u rõ r t nh t là s c n răng và c n môi!" V a nghe ông nói, thưa thi t v i b n, chúng tôi m t giùm:
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
Ông xưa nay có danh v c n răng, lúc nào th c là ông c n xi t m y răng c m l i: Bên ngoài th y g n c nh tai th t
hóp ra hóp vô như dư i c m con cóc. Ông gián ti p mu n chúng tôi nh n ông, là b c ngư i thích suy nghĩ và ăn nói
ng n ó.
N u ngư i khoe là k th t h c, d t v giáo luy n tâm th n thì b n ph i kh s v i s già hàm và hay khoe khoang
c a h . H nói: Nào ông cha c a h là bá h , v ch ng h thu c gia ình v ng t c, nào con cái c a h làm nên, thì
u, nào ru ng vư n c a h quanh năm th nh m u, i s ng c a h nhàn r i, sư ng vui. Có k quá l lăng nói v i
b n r ng, h ư c tr i t thương riêng, và cho mình vào ngôi sao r t t t, nên trên ư ng i, h luôn g p v n ,
khi ph i s ng chung v i ai, trong m t hoàn c nh nào ó, h hay ch trích nh ng ngư i, nh ng v t t i ch , và ca ng i
quê quán c a h , nơi h ăn h c ngày xưa, nh ng th y giáo d y d h . Có khi h làm b thu t l i m t cách khách
quan, hay chê sơ sơ i u h mu n ca t ng r i l i khen n c n .
Ph i chân thành nh n r ng, trong cu c s ng, chúng ta không kh i có l n khoe khoang mình, t qu ng cáo mình
ăn mày s khen ng i c a k khác. Đó là chúng ta ã ph m tr ng t i i v i lu t nói chuy n, th lu t bu c s quên
mình. Chúng ta không thích ngư i hay khoe, cho r ng h nói nh ng i u không ăn thua gì t i mình. V y xin b n hãy
ti t ki m nh ng l i khoe khoang. B n là ngư i có giá tr , b n hãy t bi t. Đ i có bi t b n hay không, m c h . B n
hãy t p quân t c nh ng khi b n b k khác hi u l m. Th i gian b hi u l m qua i, và ngư i ta s hi u rõ b n b ng
l i nói ng n và n p s ng ư ng hoàn c a b n:
Uy tín c a b n s gia b i. N u b n s ngư i ta không bi t mình và i khoe khoang, vô tình b n dìm danh giá c a b n
xu ng vũng bùn. Tâm lý con ngư i b n bi t, là th tâm lý ghanh t . B n có vui lòng th y chúng tôi dõng d c nói v i
b n r ng chúng tôi có s c p chim sa cá l n, có ba t c lư i Tô T n, có s c kh e H ng Vương không? B n ch ng
nh ng không tin, mà còn không m n ph c chúng tôi n a. Chúng tôi cũng không thích b n khoe v i chúng tôi r ng,
b n có nhi u c h nh, ăn h c cao, có văn tài, gi i chính tr . T nhiên chính tôi m t c m tình v i b n vì nh ng l i
khoe khoang ó.
B n như v y, chúng tôi như v y thì thiên h không khác gì chúng t V y mu n mua thi n c m khi nói chuy n, nh t
ng b n ph i tránh nh ng l i khen mình. Còn b n ph i i x th nào v i ngư i hay kho Trư c h t xin b n ý tâm
lý th m sâu này c a h . Nh ng k thi u chí khí, nghe tr ng r ng trong tâm h n, c n dư lu n. H áng thương h i vì
quá y u u i. HoÏ lúc nào cũng t cái hư vinh c a mình nơi chót lư i c a k dua n nh xung quanh. Đ ư cl i
khen ng i, h dùng m i phương cách phơi trãi cái tôi c a mình ra ánh sáng. H dám bc ng ra mua ch c
v , làm ngh mà h có d p ăn nói trư c nhi u ngư i, và nh nh ng k này, "th ng tôi" c a h ư c n i b t lên.
Bi t tâm lý căn b n y c a h , là b n có trong tay c ch c cách l y lòng h . N i cái, b n làm thinh l ng tai nghe
nh ng l i trư ng gian i h i h nói, khoe mình ó, cũng khi n b n tr thành b n thân c a h r i. Không ph i
i ng h hay kích ng nh ng t t x u thư ng có c a nh ng ngư i hay kho Song n u mu n kh i làm m t thi n c m
c a h , b n nên tránh xa nh ng k ra m t, nên t ra khoan h ng trư c các t t; hay thay i, ganh t , châm bi m,
nh y c m, háo danh, hung ác, lóc chóc, a ngôn, thèo l o, nh d c a h . Nh ng khi h b i l nh ng t t x u này
trong l i nói, thì xin b n ng ng c nhiên và cho thông qu Ph n i l i, ch c ch n ch m t ái c a h , do ó b n b
h ghét. Khi ngư i hay khoe khoang g p hoàn c nh nguy nan n th than v i b n thì b n có th thoa d u tâm h n
h b ng cách g i cho h th y danh d c a h s ư c nhi u ngư i kính tr ng. L t t nhiên, i v i ngư i khoe mà
b n chân thành khen h thì tư ng trên tr n này không có gì làm cho h sung sư ng b ng. B n gãi ngay ch ng a c a
h , là lúc nào h cũng mu n tìm g p b n. Tuy nhiên, b n ng quá nông n i coi h như m t tri âm, tri k gì, vì h có
tánh hay thay i. B t c ai khen h u coi là b n thân và n u khen h r i chê h thì h có ác c m d dàng.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 9
ng Ch Trích
Bàn n t t ch trích, b n và chúng tôi hãy xét v th i gian ã qua c a chúng ta, khi nói chuy n. Trong khi phán oán
theo tinh th n khoa h c thì hay l m, nhưng chúng ta thi u h n bí quy t này mà l i r t giàu t t ch trích. Chúng ta
ch ng khác nào con r n c i v i tâm tư ng, l i nói, hành vi, thái , i u b , nét cư i c a b t c ai ta g p trên
ư ng i. Nói chuy n v i k khác ta chê h nói b y, ít h c, thi u kinh nghi m, nên câu chuy n không sâu s c.
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
Chúng ta l y làm sung sư ng cư i chê nh ng tâm tư n gc a k khác mà chúng ta ư c bi t nh sách báo.
Ngư i i tho i v i chúng ta, l nói sai i u gì, nói không thông m t danh t ngo i qu c, hay nói b ng m t gi ng chói
tai, là chúng ta x t x t, rùn vai, t thái b t mãn. Ngư i bên c nh chúnh ta, làm vi c chi có không thành công,
chúng ta em khuy t i m ra bàn tán cùng k khác b ng gi ng m a mai.
Ngư i b n thân c a chúng ta, ôi khi vì thân m t v i chúng ta, mà ra v l lăng, chúng ta g t g ng c nh cáo s
khi m nh khi n h ngư ng ngh u và bu n r u.
Lúc s ng chung cùng nhi u ngư i có vi c gì ó không làm ta vui, mà khi n k khác t c cư i, chúng ta buôn l i hóm
h nh, xa g n ch trích, b o r ng h cư i lãng, cư i nông n i. Ngư i b n nào ó gi i thi u cho chúng ta m t quy n
sách, m t t báo m i in ra, chúng ta l t qua l t l i r i tr môi b o: "Làm ti n, không có gì c bi t. Non quá, m c,
h c trò".
Nghe tin ai ư c m t th ng l i, m t thành công gì, hay ư c thiên h khen ng i, chúng ta cho là may r i, "Chó d t",
nh c th i thôi, không x ng áng. Thi t không k h t nh ng trư ng h p, chúng ta nh n c c làm lu m nh ng
nét hay, p k khác. Thay vì nh n chân giá tr , g n l c nh ng khuy t i m ra h c nh ng ưu i m c a ngư i.
Chúng ta không lo hái bông hư ng mà mãi càu nhàu r ng cây hư ng nhi u gai. Chúng tôi nh m t danh nhân ã
b o: "Khi b n chúng ta có m t m t, chúng ta ng ngó ngay m t h ". Nhưng chúng ta làm ngh ch th ng v i l i vàng
ng c này, g p ai có khuy t i m gì, chúng ta t n công khuy t i m y mua h n chu c oán cho mình.
Hình như không có ý ki n hay vi c làm nào c a ngư i, mà chúng ta không ch trích. Có khi chúng ta gi b khen ng i
m t hai ưu i m nào ó, r i chúng ta kích n ng n . Đ u óc chúng ta là th u óc kỳ l , t nhiên thích ch trích c
nh ng khi chúng ta không hi u bi t gì h t.
Có nhi u i u vì thi u suy nghĩ, vì tây v ai ó, tán thành trong th i gian trư c, nay chúng ta mâu thu n kích làm
m t tính nhi m mà không dè. S ng dư i b t kỳ m t ch nào, g p b t c ai, chúng ta u có cái b t mãn và lúc
nói ra là bôi l hành vi, l i nói c a k khác. Có khi, chung ta nông n i n i, v a ch trích, v a t cáo s th t
h c, thi u kinh nghi m, nghèo xã giao và kém c tính c a mình.
Đ i v i b trên, cũng như iv ib n ng l p, b i c m th y mình r t t do hay thua kém gì ó, chúng ta hay v ch
lá tìm sâu phanh phui l i l m c a h chà p công lao, danh ti ng c a h . Có ai làm m t lòng chúng m t chút, vô
tình buông cho chúng ta vài ti ng thi u nh nh n, là chúng ta nghe th y au xót th u t n gan ru t. Chúng ta m a
mai l i, than oán l i cho ã cơn hi m thù. Thi t ti u tâm và v ng x th quá. Nhưng khi ch trích k khác, có l chúng
ta tư ng dìm danh giá h ư c, b t ph c h ư c và chúng ta n i b t lên. Nhưng kỳ th c không ph i v y. Khi chúng
ta gieo n c c nơi k khác, ngư i nghe c a chúng ta t nhiên nghi ng ta, dù ta t ra có thi n c m v i h cách m y.
H t nghĩ, bây gi , trư c m t h , ta nói x u k khác, thì r t có th khi v ng h , ta ch trích h như m i ngư . Đó là
chúng tôi chưa xin b n ý tâm lý này, là khi chúng ta ch trích thiên h , ngư i nghe c a chúng ta làm thinh, t
nhiên h nghe trong mình cư ng dũng, còn ta, vì a ngôn, cũng t nhiên nghe trong mình y u u i, b n l n. Như th
ngư i nghe c a chúng ta ư ng hoàng hơn chúng ta và nh hư ng chúng ta d dàng. Có khi chúng ta ch trích tr
thù. Nhưng ó có ph i là di u k không? E khi dùng l i ch trích tr ũa, ta ch gây oán h n thêm thôi.
Ta ng quên không k d nào tư ng mình ác, và ác g p ác thư ng không thi n mà ác thêm. Đ i v i ngư i h c r ng
giàu lương tri, ta càng ch trích thiên h , càng b h khinh r , t i sao? Vì h th y nh ng u óc ch trích, là nh ng u
óc kém khôn ngoan. Đúng v y, trên i "Nhân vô th p toàn" Không có gì tuy t i dư i bóng m t tr i, thì ng mong
tìm g p nh ng ngư i hoàn toàn tài c. Hơn n a, nh ng vi c làm ta b t mãn, thư ng x y ra do hoàn c nh.
N u ta không nh ng cái "tùy" cái "t i" mà nghiêm kh c k t án, thì ta ch ng t ra mình quá nông quá c n ư? N u
ta nói r ng, t i tánh c a mình, thì càng áng ti c. Tánh ây là tánh "con nít", tánh a c m, lóc chóc, v t ch c c a
ngư i chưa có kinh nghi m trên i. Cu c v t l n i âu quá d dàng như trí ta tư ng, như lúc còn dư i gia ình
hay nơi hiên trư ng h c. Khi len lõi v i i, chúng ta g p nhi u i u ngang trái. Bi t bao l n m t u óc r t khôn
ngoan th y v y, mu n làm như v y mà không ư c, hay làm ngh ch lý mình. Trư c ta, ã có thi u gì tâm h n có chí
hư ng, nhi t tâm, h mu n c i t n m quy n hành nhưng v n không t ư c chí nguy n. Th y cái gì trái m t là ch
trích. Như v y ch ng ph i ta con nít hay sao?
Ngư i sâu s c, h coi thư ng nh ng b m nói tía lia, và tr ng ph c nh ng ngư i không nói mà làm. N u chúng ta
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
tr ng mi ng ch trích b t c ai, thì ch c ch n chúng ta b nh ng con ngư i y cho là h ng năng thuy t b t năng hành.
Ngư i ta có thi n c m v i ta ư c không?
Ch trích là thu c u c nh ng u óc có sáng ki n, có chí hư ng, Cho nên, n u bè b n chúng ta nh m m t tương
lai nào ó, có nh ng trù tính hay, h không bao gi bàn tính v i t Ai l i i xây d ng v i ngư i ch bi t phá ho i?
Ta ch trích m t ngư i nào, trúng ngư i giàu t ái ti u tâm. H không nh n t B i b t mãn ta, h em i u x u c a ta
thêm m m d m mu i, bán rao cùng thiên h . Ti ng x u càng i xa, cang b xuyên t c. Th là vô tình, ta t o cho
mình m t lư i oán h n mà không bi t làm sao t u thoát. Đi n âu cũng b ngư i ta nghi k xa lánh, và công vi c
làm ăn hay ho t ng khó b thành công. Có l chúng ta nói: " i! cái dư lu n" Ph i, nhưng n u có th ư c, ta
cũng nên tránh nh ng dư lu n x u có h i cho mình. Qu dư lu n cũng ph i có m t s c m nh gì, nên Pascal m i g i
nó là chúa t c a th gian. V l i, i, n u không mua b n ư c, thì ít ra ng mua thù thì m i g i là khôn ngoan
ch .
V y thi t tư ng t ây, trong câu chuy n chúng ta cương quy t ng ch trích. Ph i tuy t i không ch trích. Ch
trích xư ng mi ng thi t, nhưng thư ng gây ác c m. Ta mu n mua lòng ngư i thành công, thì ta ph i tránh t t x u
ng tr i y.
Khi r i àm lu n v i m t ngư i có u óc ch trích, ta nên i x khôn ngoan, dè d t. N u h ch trích ta, ta au xót
thi t, nhưng nên nh n là hay nh t. L âu b n i ăn thua v i m t ngư i áng l làm b n thương h i vì quá non trí và
v ng i. N u h ch trích k khác, b n li u ính chính m t cách khôn ngoan, không ư c làm thinh cư i cư i cho
có ch ng. Đ ng lia l a t ra tán thành hay "b i" thêm, vu t uôi nh ng l i ch trích c a h , v sau n u không qua
c n h , thì tránh xa h là di t k kh i h i thân mình và giao oán thù.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 10
ng Nói Ngh ch
B n b o: "Vách tư ng tr ng". H nói: "Đen". B n nói: "Tr i mưa". H cãi: "N ng". B n b o qu o bên ph i. H áp
bên trái. B n b o i ch . H nói không. B n b o nhà, h nói không. Th ngư i kì quái hay nói ngh ch ó, chúng tôi
mu n bàn riêng v i b n v h . Trong câu chuy n, s trư ng c a h là nói ngh ch l i ý c a k khác. Đ u óc c a h là
m t th "máy nói ngh ch". V a nghe thiên h qu quy t m t i u gì, t c t c h qu quy t i u ngh ch l i h n. L i nói
chuy n chư ng i như v y, là l i ch gieo ác c m và b t mãn thôi. Nói chuy n có ý lưu chuy n tư tư ng cho nhau,
c m thông nh ng tâm tình cho nhau, ư cs ng ý, ng c m và do ó có thú v .
Ngư i ta nói chuy n, ho c tính làm công vi c gì, gi i quy t m t v n nào, c n s tìm hi u quan i m c a nhau,
c g ng nh n lí l c a i phương giúp nhau i n chân lí. Ngư i ta cũng nói chuy n giãi bày tâm s , tiêu
khi n sau nh ng gi làm vi c m t m i. Ngư i nói ngh ch, không bi t rõ tâm lí này nên làm cho câu chuy n n ng n .
B n bàn tính công vi c gì quan h v i h , h g t ngang ý ki n c a b n. B n n i c c không?
Chúng tôi có n i lòng s u chán mu n em b c l cùng h , tìm m t tia hi v ng cho i s ng. H nói m t lo t:
không... không... Chúng tôi có thi n c m v i con ngư i ó ư c không? Sau nh ng phút giây h c t p hãng xư ng,
b n m t nhoài, mu n bàn chuy n cùng h gi i trí m t chút. H ph n i b n, nói ngh ch cùng b n như m t tên du
côn, b n có th m n ph c h ư c không?. Trong khi gieo ác c m v i b n và chúng tôi như v y, ngư i nói ngh ch có
tâm lí kì l . H cho r ng, ph n i ngay m t k khác như v y là anh hùng, là ngư i u óc c l p, là h ng bi t
chuy n hư ng tư tư ng c a k khác, là nhà mô ph m có kh năng s a l i ăn ti ng nói c a thiên h . Có nhi u nguyên
nhân ưa h n ch có u óc kh d i y.
Có ngư i hay nói ngh ch, vì tính khí t nhiên thích ph n i. Có khi h không có thâm ý gì ác cc .B nr h i
d o, h nói không. Nói không, nhưng có th lát sau v n có th h i d o ngoan ngoãn v i b n. Có ngư i hay nói
ngh ch, vì quá giàu t ái. H th y trong thái nhìn nh n s qu quy t c a b n, có cái gì khi n h h mình xu ng, t
ra mình không thông thái, nghèo kinh nghi m. Nhi u khi, có ý th c r ng, b n nói trúng lý, nhưng h v n l c ub o
b n nói b y g i là gi th di n cho mình. Có th ngư i, nói ngh ch vì thi u can m. H cùng bà con ru t th t v i
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
th ngư i nói ngh ch vì giàu t ái. Khi bàn chuy n v i b n, h ít khi ngó ngay m t b n. Khi nào m t b n g p m t h ,
là h o ch khác, tinh th n nhát m y nh hư ng n tâm tánh c a h , nên khi nghe b n nói i u gì, h không
dũng khí ch u b n nói trúng nên ph i cãi l i, có khi mi n cư ng nhưng v n cãi. Đáng l vì y u tinh th n, h
ng b l i ngư i ta, nhưng quái l : h cho s h mình, ng ý v i k khác là vi c khó làm quá, nên h tránh b ng
cách nói ngh ch. Có h ng ngư i nói ngh ch áng ghê t m, là nói ngh ch th a mãn tánh ham cãi l n c a mình. H
l y làm khoái trá trong vi c bài bác ý ki n c a k khác và sung sư ng cãi lý qua l i v i ngư i ngh ch quan i m v i
mình.
Ngư i ta cũng hay nói ngh ch, vì quá dè d t. H ng này b n g p nhi u trong gi i trí th c. M t ngư i nào ó qu quy t
i u gì, h s l m l c nên thái trư c h t h có, là bài bác r i phân tách th này th kia. H v a nói ngh ch v a
lí s . C hai l i ix u áng ghét như nhau.
Sau h t, chúng ta không quên ngư i thích nói ngh ch vì càn trí. Khi nghe ai nói ý gì m i l . H không hi u k p thì h
ph n i nga H ph n i, không ph i h có lí do minh ch ng r ng, ý nghĩ c a k khác là b y, mà ch vì h ngu d t.
Không th k h t cùng b n nh ng th ngư i nói ngh ch. Mà tư ng không c n k h t làm gì. Vài gương trên cũng cho
b n th y, s nói ngh ch, t b n ch t ch ng l i v i tinh th n nói chuy n và con c a nó, bao gi cũng là hi u l m, ác
c m. Trên ư ng i, b n là ngư i mu n dùng câu chuy n làm phương ti n c nhân tâm h u thành công, chúng
tôi tin b n ng m c t t nói ngh ch. N u trong th i gian qua, ã nhi u l n b n m t thân tình vì ba t c lư i, thì xin
bn ng ng lòng. B n c g ng ph c thi n, và s a l i, ó là b n ti n t i trong vi c tu thân r i.
Hi n gi , chung quanh b n, có bi t bao ngư i mu n p lòng thiên h mà h nói chuy n là nói ngh ch. Còn b n mu n
s a mình nói chuy n duyên dáng thì m t ngày g n ây b n s b t thi p. Đ c Benjamin Franklin ngư i ta th y ông
t nh r ng, lúc còn tr tu i, tánh tình ông r t khó ch u, hay cãi b y, thích nói ngh ch, b nhi u ngư i ghét. Nhưng
nh ông t ki m, tu thân, bi t tr ng tr ba t c lư i, sau thành m t ngư i có nhân cách áng ph c. B n hãy b t chư c
con ư ng ph c thi n c a Franklin.
Mu n thuy t ph c m t ngư i hay nói ngh ch, b n nên theo vài quy t c này. N u ngư i nói ngh ch là ngư i có u óc
lành m nh, thì b n dùng l i nói êm d u d n d h , chuy n tư tư ng c a h cho thành tư tư ng c a b n. B n hãy t p
nói khiêm t n như Franklin: Tôi thi t tư ng, hình như có l là... Nh ng l i nói này làm cho ngư i nói ngh ch ít có cơ
h i nói: không, và nh v y, h d dàng tr l i "Vâng" v i b n... T t hơn h t, là b n ng tr l i dài dòng. H có c c
l c, tr l i "không" cùng b n, b n nên làm thinh, h a may còn gi thi n c m ư c v i h . N u b n lí lu n v i h , ch c
ch n b n ph i b h ăn nói l mãng thôi.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 11
ng Nói Hành
Chúng ta có th nói không s l m r ng, nói hành k khác như m t b n năng c a con ngư i. Con ngư i t nhiên ưa
thích mình, nên lo gi u kín nh ng gì x u xa c a mình và cũng t nhiên phanh phui nh ng khuy t i m c a k khác.
Khi xét nét ph m bình i s ng thiên h , con ngư i nghe sung sư ng, tuy kh . Vì th , m t trăm câu chuy n trong
xã h i, có n chín ch c bàn v k khác. K y có th là nh ng ngư i xa l , mà cũng có th là nh ng ngư i thân.
Nhi u khi ngư i ta nói hành không ph i b i ác tâm, mà b i tánh t nhiên hay v ch lá tìm sâu, b i không có chuy n gì
nói, b i mu n tìm th c m khoái ê hèn là th y mình vô t i, toàn thi n khi ngư i này ngư i n l l m, t i l i. Trong
cu c s ng hàng ngày, b n g p bi t bao câu chuy n nói hành v nh ng lí do tâm lí nói trên. Có th nói, ngư i ta nói
hành kh p m i nơi.
Dư i mái gia ình v chi u h p l i, ngư i ta nói chuy n ngư i láng gi ng có t t nh m n. Nơi h c ư ng, d m ba b y,
ngư i ta nói chuy n cô này không lo h c mà ch lo vi t thư cho tình nhân, c u n làm gì thi u ư c vì là m t tên
cao b i. xư ng hãng, ngư i ta ch trích ông ch b t công, m t mình thao túng ng l i mà b t ch p quy n l i c a
k ng s . Trong quân i, ngư i ta bàn tán v i nhau v c ch hách d ch c a c p trên, hay bình v l i s ng ích k
c a m t vài ngư i v binh sĩ, v hành ki m c a m t s quân nhân tr y l c. quán cơm, nơi ti m nư c, ngư i thích
l y t t x u c a bè b n nh ng khuy t i m t nhiên như lé m t, ui mù là câu chuy n u lư i ng o cư i. C
thánh ư ng, ngư i ta cũng xù xì bàn tán v cái b ng b c a ông này, cái m t méo c a bà kia. Vào nh ng ngày cúng
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
ình hay i chùa, ngư i ta cũng l y làm sung sư ng àm ti u v i nhau v cách trang hoàng c a ình chùa, v nh ng
b c tu hành, v nh ng dùng cúng qu i.
Còn nh ng tài nói hành thì vô s . Ngư i nói hành hình như không tr v n nào c a thiên h . Nh ng t i l i,
nh ng t t x u c a ai làm m t lòng h , ph n ih ,h em ra nói r t hăng hái. Nhi u khi h có thái v tha, "th y
i", t ra sao thương ti c ngư i này sao s ng th này th kia. Th r i h em nh ng i tư, nh ng vi c kín áo c a
k khác ra bàn. Nh ng câu chuy n này, h nói say mê như ngư i nghi n á phi n bên nàng tiên nâu. Đi u ngư i ta
khoái bàn nh t k khác, là nh ng l i l m v xác th t. M t b c ch c quy n nào ó ngoài i mà p chút bùn, là h
thêm m m thêm mu i và bàn b t tuy t. Nh ng ngư i c thân hay nh ng cô gái l th i mà có giao thi p v i ngư i
khác phái thì h nói không bi t ã. Trong h c ư ng, k nói hành cũng am mê bàn v nh ng cu c yêu sai l c c a
nh ng h c sinh v i nhau.
Có cu c tình ái nào thì h phanh phui ra ánh sáng h t. C nh ng c tánh c a k khác, ngư i nói hành cũng có th
dùng làm tài. H cho là gi hình, nh tr i cho, v y ch có cơ h i v n t i l i. Khi nghe tin ngư i ng nghi p hay
ng song thành công vi c gì, k nói hành tìm cách bôi l , c t nghĩa x u và dì hành ng c a nh ng k y. Có khi là
h cho may r i nh t th i. Ai ư c y l o, tán thư ng, h cho là c p trên hi u l m, ch ngư i ư c y l o tán thư ng
không x ng áng. N u h là ngư i nghèo, h hay nói nh ng k giàu mà h ti n, giàu vì b t nhơn. H cũng hay nói
n ti n b c hay nh ng huê l i c a nh ng k y không ph i m ng vì bác ái mà ganh t , gièm ph Nh ng câu
chuy n này, h nói v i m t gi ng chua chát m a mai, cay c. Có nhi u ngư i ê m t n n i, em nh ng tâm s
c a nh ng ngư i thân thích v i mình, nh ng chuy n kín trong gia ình, trong b n bè ra bán rao.
V tu i nói hành thì có th nói t tu i khôn tr lên, tu i nào cũng thích nói hành c . Nhưng nói hành có ti ng là phái
y u, và trong phái y u, nh ng cô gái già, nh ng bà lão là nói nhi u nh t. Nói như v y không có ý b o, phái m nh
khéo gi ba t c lư i. Có nhi u àn ông t i ư già hàm và nói hành áng khi p. Thư ng thư ng ngư i ta nói hành vì a
ngôn, nói ri t r i không bi t chuy n gì ph i nói, nên em chuy n c a k khác bàn cho kh e mi ng. ây hi u là
h ng ngư i không có giá tr gì. Ch nói nhi u mà c n nói, thì có bi t bao i u b ích trong ngành văn hóa, khoa h c,
ngh thu t, văn h c, giáo d c... m c s c nói. Ngư i có ác tâm không coi k khác là anh em trong gia ình huynh
mà c tư ng nghĩ n quy n l i c a mình, nên khi th y ai ch m n cá nhân mình, hay ăn t mình thì oán ghét,
phân bì. Lòng x u này b c l ra l i m a mai, ng o ngh , th là h ph i nói hành. Cũng có nhi u ngư i nói hàng ch vì
nh d . Th y khuy t i m c a k khác, ngh ch m t là h nói, nói không c n suy nghĩ ph i qu y căn do l i h i.
Ngư i nói hành thư ng có tâm lí căn b n là ng ý làm vui thích k nghe, mua lòng ngư i nghe. Nhưng trong Ph n
bàn v vi c ch trích, chúng tôi ã nói ngư i nghe, n u có lương tri, thư ng không tin c y k nói hành. H cho r ng
r i ây, khi v ng m t h , k nói hành s nói x u h . Th mà k nói hành l i dùng ba t c lư i y nham hi m c a
mình thuy t ph c h . Đ i v i ngư i nghe, h không m b o ư c thi n c m, i v i k nói hành, ch c ch n h
gây ác c m. B n bi t con ngư i r t s dư lu n, k c nh ng ngư i ã t ng ra vào ch n tên bay n l c. Khi nghe
nh ng k khác dư lu n v mình, ngư i th y b i r i lo âu, không bi t thiên h i s v i mình ra sao. Chung qui,
ngư i ta kh ng khi p vì búa rìu dư lu n, ch vì y u tinh th n. B i có th tâm lí y nên m t khi nghe ngư i ta nói v
t i l i, t t x u c a mình thì coi k nói hành là quân thù.
Có ngư i thâm giao v i nhi u k , nhưng khi nghe nh ng k này nói hành v mình thì nghi k Oán ghét h nga Như
v y, vi c nói hành là thu c c cho vi c x th mà ngư i nói hành ph i ch u nh ng k t qu th m kh c. Đ i h ph i b
cô c. Ngư i xa l nghe h nói hành tìm cách tránh trư c h . Nh ng k thân thích v i h b h v ch lá tìm sâu, bán
rao ti ng x u m t tín nhi m h , d n d n t giã h , khi th y h không kính tr ng mình, không binh v c mình, tìm
cơ h i chia tay v i h . N u h là b c ch huy, m t nhà giáo d c, h b k dư i coi như rơm rác. Uy quy n c a h b
mi ng lư i c p dư i làm lung la Danh ti ng h vì s trã ũa c a k dư i, b bôi l . N u h là h ng b qu n tr , c p
trên r t phòng h , vì cho h là h ng d y nguy, gieo m m b t tuân, phá tan uy tín và ph n i k lu t. Trong cu c
giao t hàng ngày, khi g p ngư i có ăn h c cao mà h m mi ng nói hành thì t c thì h b li t vào h ng ti u nhân, có
i s ng b t áng. Như th trong xã h i, ngư i nói hành là i tư ng c a muôn ngư i oán ghét.
Đi u chúng tôi ư c mu n cho ngày mai y h a h n c a b n, là b n quy t không khi nào nói hành. B n hãy tin như
hai l n hai là b n r ng, nói hành làm cho nhân cách b n ê hèn vì t ra b n không can m nói th ng cùng k
khác l i l m c a h . Nói hành làm cho i b n m t nhi u thâm tình, do ó có h i cho s h c thêm kinh nghi m, có
h i cho vi c làm ăn. Khi g p ai gièm chuy n k khác nói cùng b n, ho c b n làm thinh, ho c b n lái câu chuy n qua
vn khác. N u s ính chính l i l m c n thi t, thì b n nên làm v i ngh thu t kh i gieo ác c m không có l i gì
cho i mình. L dĩ nhiên, khi có ph n s binh v c ai, thì dù b thiên h ghét n âu, v n ph i nói s th t. M t
phương th giúp b n xa lánh s nói hành là hãy thư ng t ki m là hãy nghe l i Socrate là tìm bi t mình. Khi b n hi u
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
b n r i thì b n không có ác tâm v i k khác và r t khoan h ng v i b t c ai.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 12
ng Nh o Báng
Đ i Hoài Vương có quan i phu tên là Khu t Nguyên, ngày n b sàm báng, oán ghét i n n i th t v ng, ngao du
như ngư i m t trí và hát: Đ i c và say c , ch mình ta trong và t nh thôi. B c trư ng phu như Khu t Nguyên, mà
còn không t ch ư c, n n i oán i như v y thì b n th nghĩ, phàm nhân khi b nh o báng thì tâm tr ng như th
nào. Th mà r t nhi u ngư i trên i khi nói chuy n l i nh o báng, không bi t t i sao h thích mua thù hơn mua b n.
Lúc s ng chung cùng k khác, h dùng ba t c lư i thâm hi m c a mình mô t hình d ng x u xa c a ng nghi p,
dùng l i nói duyên dáng khêu g i nh ng khuy t i m v th xác như sún răng, l m c m, lé m t, môi x , mi ng xéo,
chân què, tay cán vá, nói ng ng, cà lăm. H cũng không ng n ng i em vi c riêng c a gia ình, nh ng bí m t v tình
v ch ng tình thâm giao nh o báng. Đ c bi t nh t là h l i l y nh ng l i nói tr t c a k khác trêu ch c, m a
mai.
Có khi h c g ng b t chư c t t x u c a anh em, bè b n như gi b cà lăm, nói g ng... cho s sàm báng linh
ng. N u h là m t nhà ch huy hay là m t nhà giáo d c, h s pha l n nh ng l i nh o báng c a h , trong khi ra
l nh và d y d . K dư i có i u gì sơ sót h l p l i m t cách ê hèn. Chúng tôi có bi t m t nhà giáo d c n , m i l n
k dư i l i l m hay xin ông i u gì, ông nói b ng m t gi ng sàm báng chua như gi m. Đ i giáo d c c a ông, là m t
i gieo oán h n và hư h i r t nhi u tương lai c a k th giáo v i ông.
Ngư i nh o báng, nhi u khi t ra r t t nh trong vi c ch m t ái k khác. H dùng cách nói lái, dùng l i b n ng ,
dùng nh ng ti ng có nhi u nghĩa nói như dao âm th c t n tâm h n c a n n nhân. L i nói c a h có khi thêm
ph n chua chát, cay ng b i h ay nghi n, tr môi, tr n m t, nhăn răng, hay ra nhi u i u b nh o báng m t cách
sâu c. L m khi, h làm b ca t ng m t vài c tánh c a k khác, r i h chêm vào nh ng ti ng "nhưng mà, song l "
có cái h u ng như b hòn, khi n k b ch trích kh không sao t ư c. Nh ng khi h không có d p tích c c nh o
báng hay nh o báng ã thèm r i, h gi b h i k khác, ch c m t hai ti ng, khích k khác nh o l i nh ng tâm lí sâu
c c a h . H tráo tr nên ngư i b h trêu tr c, oán ghét h th m thía và lâu b n. Trong nhi u trư ng h p, vì quá
quen mi ng ng o ngh , h em c nh ng i u nghiêm tr ng trong tôn giáo ra làm tài nh o báng, h u mua vui
cho thiên h . Có l n, chúng tôi l y làm s nh c cho m t ngư i b n, trong câu chuy n anh ta hăng hái vênh vênh nh o
báng nh ng ti ng "Nam mô" và "Amen" v i cái gi ng pha trò c a mình.
Mu n c nhân tâm, xin b n nh t nh b s nh o báng. Ngư i nh o báng bao gi cũng g p nh ng u t h n do nh ng
l i nói chêu gh o c a h ã gieo. B n c tin r ng trên i, dù m t tên ngu d i cũng có lòng t ái, cũng th y mình là
m t con ngư i, và không bao gi có thi n c m ư c v i ai có thái nh o báng mình... Ai cũng c m th y thân th
mình có m t s c p nào ó, có m t duyên dáng kh dĩ thu hút k khác. Ai cũng nh n mình có m t tài riêng. Nói
i u gì, dù v m t khách quan r t b y, v n cho mình nói r t h u lí. Mu n chinh ph c ư c lòng c a k khác, b n hãy
kính tr ng tâm lí muôn i y. N u nh o báng, b n ch làm cho k khác lo b o v s t ái c a mình, tr nên thù ch
v i b n.
Do kinh nghi m, có l b n nh n th y s ki n này. Là khi chúng ta nh o báng ai, t c là chúng ta làm cho h n i b t
lên gi a ám ông mà h ang s ng, n i b t không ph i v i nh ng gì có th hãnh di n, mà v i nh ng i u s nh c.
Đó là hành ng t i k i v i b t c ai. Con ngư i t nhiên mu n làm trung tâm i m c a thiên h nhưng r t au xót
trong lòng khi c p m t nhìn mình v i v ng o ngh .
Ngư i nh o báng ã khi n h trư ng h p này, làm sao h không thù oán ư c. Có khi, ngư i nh o báng b o r ng
mình "chơi". Ph i! Nhi u khi h buông l i trào phúng mua vui thôi. Nhưng i v i n n nhân, l i châm bi m c a h
không có "chơi" như h tư ng. Nó v n ch m t ái ít nhi u. Ch m t ái ngư i ta, mà mu n ngư i ta m n mình thì th t
là d i. Hơn n a, chúng ta nên ý r ng, ph n ông con ngư i thích nh o báng, và nh o báng thư ng s có cái t t
nghi n nh o báng. T nhiên con ngư i mu n che d u t t x u hay khuy t i m c a mình, và hay th i lông tìm v t
nh ng k chung quanh. Nhưng khi nh o báng, ngư i ta nghe sung sư ng, th sung sư ng ê hèn: nó thúc y ngư i
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
ta ê hèn trong vi c ch c gh o. Ngư i ta còn th y m t th danh d , m t th tài trong vi c khéo tìm cách nh o
báng k khác n a. Và ngư i sàm báng càng khoái trá nói t t x u c a thiên h , thì t nhiên càng mê thích, coi nó như
m t nhu c u ph i thi hành luôn nh ng khi bàn chuy n v i b t c ai.
Như th , thưa b n! Làm sao h thuy t ph c ư c k khác. M t l n n a chúng tôi xin cho b n t cho lư i m t dây
cương. Thánh kinh b o, trư c khi nói ph i ánh lư i b y l n. Chúng tôi xin b n nên ámh lư i m t l n thôi tránh
tuy t i nh ng l i ng o ngh . Đ c Kh ng nói: "Dương nhân chi ác tư vi ti u nhân". Đúng thay, m i khi b n nói x u
v k khác và nh t là nói x u cư i c t, là nh ng khi b n th y mình t h , hèn y u. N u b n là b c ch huy, là giáo
d c mà hay nh o báng thì b n hãy nh r ng, m i l i trào phúng c a b n, là nhát búa n phá uy quy n c a b n. N u
b n hay nh o báng nh ng ngư i thân nghĩa c a mình, thì b n ng quên r ng, sau cùng i b n s là i cô ơn.
Chúng tôi tin tư ng, b n là ngư i bi t t tr ng, không bao gi thích dùng ba t c lư i h u mua thù chu c h n cho
mình. Nhưng thưa b n! Trong cu c s ng, b n không làm sao tránh kh i nh ng ngón lư i nh o báng b n. B n ph i i
v i nó ra sao? Tr ũa à! Không. B n ph i coi nh ng k ti u nhân ng o ngh b n, là nh ng trư ng h p cho b n
luy n chí khí. B n t nói: "à? Giá tôi có nh ng khuy t i m như bao k khác ng o ngh r i thì sao n a. Tôi lãnh trách
nhi m v l i l m c a tôi ó. R i sao n a. Tôi áng cư i nh o ó. R i sao n a." Thư ng ngư i ta au xót khi b nh o
báng, ch vì thi u tinh th n, quá t ty và s dư lu n. B n can m lãnh h t nh ng búa rìu c a dư lu n, thì b n s
th y mình anh hùng. Thái quân t c a b n, m t m t giúp b n có nhân cách áng ph c, m t khác gieo cho k
khác c m tư ng r ng, b n là con ngư i bi t nh n nh n, vui tánh, d giao ti p. Dĩ nhiên i v i k nh o báng b n, b n
không làm mích lòng h . Hy v ng sau nhi u l n nh o báng b n, h s h i h n.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 13
ng V ng V
Có nhi u ngư i t nhiên thi u cái mà ngư i ta thư ng g i là duyên dáng nên câu chuy n c a h ng ch m ngư i
nghe và ch em l i cho h s khi r , oán thù. Ngư i ta có th nói chuy n vùng v trong nhi u phương di n. Có ngư i
h m mi ng, là nói i u ác cho k nghe.
H nói như m t cái máy, không ý th c gì v h u qu l i nói h u qu c a mình. V a b t tay b n, h h i mùa này
ngư i ta au trái nhi u quá, b n có b không?
Con b n au h m rày ch c li t n ng? B n tư ng h có ác c m v i b n nên nói như v y? Có l b n hi u l m. H v n
có thi n c m v i b n, nhưng h có cái t t, h m mi ng là nói nh ng chuy n d , gieo ác c m vô tình như v y. G p
chúng tôi, h vui v l m, h i h t s c t nhiên: "À h i ó chúng tôi có tù ph i không, có m c n ph i không?" H h i
nh ng i u như v y, chúng tôi có thích tr l i hay không, m c k .
H v n cư i h h . Có ngư i v ng v trong vi c gieo nh ng ý tư ng h c ám, khi n ngư i nghe bi quan v cu c s ng,
hay cu c làm ăn c a mình. Ai tính l p nhà xu t b n, bàn vi c t ch c v i h , h nói nào c gi ít, gi y m c,... không
có tác ph m giá tr xu t b n, nhà phát hành làm vi c không chu áo, s l v n... B n bàn cùng h v m t ngư i
b n thương m n à! Coi ch ng, h không làm cho b n có cái vui sư ng nghe h khen ngư i mình ã phú g i trái tim.
H s ki m cho ư c m t khuy t i m tinh th n hay th xác nói.
Chúng tôi nói ki m thì cũng hơi quá, b i vì t nhiên, h không mu n làm b n ph t ý. Nhưng r i, cũng t nhiên h
v ng v , nên nói ra i u làm b n b t mãn. Có th ngư i v ng v khác, khi bàn chuy n cùng ai, nói ra nh ng l i nh n
xét không hay c a h v k y. Chúng tôi nói chuy n văng nư c mi ng, h ch chúng tôi và nói: "nư c mi ng". Áo
c a b n gài l n nút, tóc c a b n r i nùi, giày c a b n dính t, th y thì h nói ngay.
B n b c mình v i h ư? Có can gì v i h , h c nói t nhiên. Có nhi u ngư i khác không bàn ngay nh ng i u làm
b n ph t lòng, nhưng h có ki u nói, gi ng nói và nh ng c ch khi n b n d dàng có ác c m v i h . Khi b n nói i u
gì quan h , b ng m t gi ng tr m tr m ch m t mình h nghe thôi, h l i " " r t l n. Có khi h nói to ti ng mà không
có gì lo l ng k khác nghe ư c i u bí m t. Nhi u lúc, cách h m u m t câu nói, cách h ra i u b , có c cái gì
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
v ng v l p d , chư ng m t, b n th y không thích h nga Có h ng ngư i khác, v ng v trong vi c khen ng i. Ho c
vì mu n c nhân tâm, ho c thi u b n lĩnh, h hay xen vào câu chuy n nh ng l i khen ng i k khác.
Nhưng h không bi t ngh thu t khen chút nào. Có khi h khen n tr thành dua n nh. Cũng có th , không ít ngư i
kém trí, l y làm sung sư ng, hư ng nh ng l i "th i" ư ng m t c a h , và b h l m d ng. Trong bi m ngôn c a
Ch n và con Qu , c a La Fontaine h óng vai con ch n, nhưng i v i ngư i có chút lương tri, i u h tán t ng thái
quá không kh i làm ngư i ta m t và âm ra khi r h . R t nhi u ngư i làm m t thi n c m v i k nói chuy n
nh ng chuy n ba láp hay th nh tho ng nói l c . B n ang thu t l i cho h m t cu c tang ch , b ng h ch n l i b n
và ngó ra ngoài sân ch con gà tha côn trùng. B n bàn cùng h v hóa h c, b n mu n h t p trung tinh th n vào v n
này, nhưng n phiên h nói, nào: ông t ngh in, Napoleon th ng tr n, nào kinh t tư b n, ch quân ph . H
nói ra h t nh ng gì x y n trong u óc h . B n ph i b c mình. Chúng tôi không th k cho b n h t nh ng th
ngư i v ng v trong câu chuy n. H có cái gì thi u duyên dáng, nên i u h nói ra, thư ng va ch m t ái k khác.
Nh ng khi bàn chuy n, l i c a h ch gây thi t h i cho h , úng như Quân Bình ã nói: "Kh u thi t gi h a chi môn".
Tuy v y i v i h , b n hãy có t m lòng bao la như i h i. H là h ng ngư i áng thương. Thay vì xét nét, b t l i h
như nhi u ngư i trí th c "r m" hay làm, b n nên làm thinh, vui v nghe h nói thôi. C nhân b o: "Đ i trư ng phu
dương dung nhân". L i này b n nên tri t thi hành i v i nh ng k ăn nói v ng v .
Riêng ph n b n, th nh tho ng b n nên nh m t vài ngư i b n thân thi t phê bình giùm cho l i nói chuy n c a mình.
Đi u này r t khó, là ai trong chúng ta cũng giàu t ái. V l i, không có m t khuôn thư c nào tuy t i cho vi c nói
chuy n. Nhưng dù v y, nh ng khuy t i m ai cũng có th m c: B n nên s a l n l n. Nh ó câu chuy n c a b n có
tính ch t h p d n. Nó làm cho b n ư c nhi u b ng h u và k c ng tác.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 14
ng Thày Lay
N u b n ch u khó moi ký c c a b n, thì b n s nh b n ã g p nhi u ngư i có t t thày la H là cái thùng l ng, mà
nh ng i u kín c a k khác giao phó như b ch y i kh p nơi. Tâm h n h thi u h n s im m. H không có m t
i s ng tr m ngâm, i s ng c a riêng mình. Đ ng ai òi h c t ch . Ý chí c a h hoàn toàn b t l c v i th n
kinh h . Lúc nào h cũng mu n phanh phui tâm tr ng mình cho thiên h bi t g i là "t gi i thoát" m t ph n nào.
Không có i u gì mà h gi kín trong tâm kh m ư c. H c n ph i nói ra cho k khác cùng bi t th a mãn cái thính
"tr ng tr i" t nhiên c a mình.
K thày lay có hai d ng. H ng h i và h ng nói. H ng h i là h ng ngư i có khi tư ng mình c n ngôn, nhưng l i hay h i
ngư i ta v nh ng bí m t này. Trong cu c s ng hàng ngày, ch c b n nh không ít ngư i, v a vô l , v a b t c n tra
h ch b n v nh ng i u mà b n mu n gi kín. H không có s tinh t trong phép xã giao tránh cho k khác kh i
nói ra nh ng i u áng l không ư c ti t l . T t x u này không ph i ch ngư i ít ăn h c. C nh ng b c v n h c
uyên thâm mà thi u rèn luy n v tâm c v n m c. Có khi h l m d ng quy n ch huy hay quy n giáo d c c a mình
b t k dư i cung khai i u bí m t c a riêng chúng hay c a k khác phó giao. Thi t có gì áng khi m t cho b ng
nh ng hành ng như v y.
Đ n h ng thày lay i b c l bí m t c a k khác hay c a mình thì ông hơn và áng k t án hơn. Có nhi u bí m t,
không ai bu c h gi kín. Song vì lương tâm bu c không ng: H v n ti t l . Đi ngang qua u c u n , th y ôi trai
gái âu y m nhau, h nói um sùm cho ngư i hàng xóm bi t. B n g i chúng tôi m t m t th H lư m ư c em c
cho h t ngư i này n ngư i kia nghe. H còn i "n p" nh ng i u mà h h a gi kín n xu ng m n a. Khi m t ai
c ý hay vô tình cho h bi t i u bí m t, r i xin h gi kín cho, h h a "bán m ng" s chôn nó sâu t n cõi lòng.
Nhưng khi g p ngư i thân hay k nào khéo h i, h nói s ch sành sanh. ngoài ch i, cũng như nơi tu hành có bi t
bao th ngư i ê m t này. H coi lương tâm c a h như "móng c ng". H không k gì n danh d mà h dùng b o
m t cho ngư i t Thi t là nh ng tâm h n ti u nhân. Ngư i thày lay thưa b n, còn dám phanh phui c nh ng bí m t
mà ngư i khác phó giao c n th n n a. Có th bí m t mà k khác trư c khi nói cho h bi t, t i u ki n, là gi kín
m i nói, bi t ư c i u bí m t r i, h em v nói h t cho v con, b n bè, l i xóm c a mình. Có nhi u bí m t, ngư i
nói ra không công khai, bu c h gi kín vì ngh nghi p và lương tâm h không bao gi nói cho ai. Nhưng r i h c
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
tha h qu ng cáo...
H có nhi u cách ti t l nh ng bí m t. Có khi vì lương tâm ngăn c n h không m nh mi ng nói th ng bí m t, song
b i thi u t ch , h nói xa xa, g n g n. Do i u nói bóng b y c a h , k khác bói ư c i u kín. Nhi u lúc h h i
cách nào ó, làm k khác b t ư c ý h mu n nói: S bí m t cũng b ti t l nh ng bí m t thì trong c p m t, nơi nét
m t, các i u b c a h , có cái gì ó mà m t ngư i sành tâm lý có th bi t ư c d dàng.
Trong khi ti t l nh ng bí m t, ngư i thày lay có tâm lý c bi t. H tư ng r ng, m c kh i cho m t ai nghe i u bí
m t, thì k y quý m n h , có tín nhi m v i h . Nhưng h l m. H i chưa nghe bí m t, như nh ng bí m t v tà dâm,
v sát nhân, có l ngư i nghe chi u chu ng h . Nhưng, n u là k có lương tri sâu s c, ngư i nghe s khinh r h , h
nghi v h nh ki m c a h . Ngư i ta có ý nghĩ r ng, n u h m c kh i nh ng bí m t c a k khác cho mình ư c. Thì
nay mai h s m c kh i nh ng bí m t c a mình cho k khác. Như v y, làm sao ngư i ta có thi n c m v i h .
Đ i v i k khác, ngư i thày thay cũng gây nhi u thi t h i v a cho mình v a cho k phú g i bí m t. Trong cu c giao
t , h b ngư i xung quanh cho là k b tr ng mi ng nên không ai y thác cho h nh ng công vi c c n c c n ngôn.
Ai d i gì nư c trong cái thùng l ng. D hi u quá. trong nh ng bí m t k khác giao cho h , có cái, n u b m c kh i
s gây l lã trong vi c làm ăn, s d n ngư i ta n khám ư ng, s làm cho ngư i ta m t tín nhi m. N u h là ngư i
hay thêm m m d m mu i, s ti t l bí m t có th làm cho m t gia ình tan rã vì hi u l m, ghen tuông, oán h n, tra
t n nhau.
M t t t x u em l i nhi u thi t h i như v y, chúng tôi tin ch c b n lo phòng như m t ch ng b nh d ch.
Chúng tôi tin tư ng b n nh n th y s c n thi t, trong s c n ngôn. Ngay trong cu c s ng hàng ngày, khi b ch t v n
v nh ng bí m t, hay khi ng a môi mu n ti t l , b n hãy tin r ng, m i khi b n m c kh i bí m t m t cách vô lý, thì
nhân cách c a b n b t n thương, lương tâm c a b n b uy hi p, uy tín c a b n b lung la Trái l i, khi b n c n ngôn,
tâm h n b n gia tăng dũng khí, và b n th y mình là con ngư i có giá tr . Trong lúc xã giao, n u có ai thư ng em
tâm s hay bí m t c a k khác ti t l cho b n, thì b n nên tránh nh ng câu h i t ra mình t c m ch, b n nên chuy n
hư ng câu chuy n giúp ngư i thày lay kh i phanh phui bí m t. Giá có nghe ư c i u gì kín, c n ph i gi thì hãy
gi n xu ng m .
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 15
ng Làm òn Xóc
Khi nào, g p chuy n Doez thèo l o ch c b n b u môi. Mà âu ph i ngày xưa m i có Doez! Gi ây, quanh b n, có
hàng l Doez lúc nào cũng ch c h làm òn xóc. Có th g i chơi h là nh ng "Thông t n xã"; xong khác chút là h
"làm vi c" không công, và gieo oán h n. Ngư i ta hay nói, thèo l o là t t c a àn bà, c a nh ng cô gái già. B t công.
Đàn ông cũng òn xóc không thua ph n . Giá thèo l o là s trư ng c a àn bà, thì trong phương di n này, àn ông
t c là àn bà. Ngư i òn xóc gi ng như nh ng con r n c bò ng u ngh n t m i hang cùng ngõ h m c a ch i,
reo r c n c hi u l m, u t h n, chia l H em l i nói này, th c cho ngư i kia, vi c ngư i kia ch t ngư i n .
V a nghe ai nói x u v b n, t c t c h t v thân m t cùng b n "Thi t ch thân m t nhau, tôi có i u này mu n nói
v i anh. Ông X... bà Y, khi d anh th m t . H ch trích hành ng và h nh ki m c a anh. Tôi không mu n nói l i v i
anh chi cho thêm r y. Nhưng vì tình b n, bu c lòng tôi nói cho anh bi t r i b i" B n nói gì v chúng tôi không bi t,
nhưng h th c v i chúng tôi r ng, b n kích chúng tôi th m t .
M t b n gái ã có v hôn phu, ngày n có công vi c, bàn chuy n r t lâu m t mình v i thanh nam. H em mách v i
v hôn phu c a nàng r ng, nàng "chim chu t " v i thanh nam này, mà có l ã l t tình v i chàng r i. Đôi b n tâm
giao ang m n n ng yêu m n nhau, ang hăng hái xây d ng m t cu c i h nh phúc.
H n ngư i này nói r ng, ngư i kia là m t cáo già, gi b thân m t nhưng lòng d là sào huy t c a dâm ô, hài
lòng, ã g i tình yêu nơi k khác. Trong binh i, h em h nh ki m c a binh sĩ n p không còn chân răng k tóc cho
c p ch huy, r i h mách cho binh sĩ nh ng khuy t i m v i tư c a th lãnh. Dư i m t cơ quan giáo d c, vì mu n
ư c nhà giáo d c yêu riêng, vì mu n l p công hay lãnh nh ng ân hu , h gi b thân m t v i h t m i ngư i góp
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
l i l m c a nh ng k này, em n p cho nhà giáo d c. Nơi hãng th y th có n úng gi không, có làm vi c t n tình
không, h "phúc trình" y cho ông ch bi t.
H có c m t ngh thu t thèo l o. Trư c m t ngư i mà h l y tin t c, h có thái ngoan ngoãn th t thà, "th i" cho
k này tuôn h t ru t gan cho h , và h dám em c danh d ra th gi kín nh ng gì mình nghe. Như v y, ai mà
không tin h ư c. Khi thu th p nh ng m m gây oán thù r i, thì h n k khác gieo. H t v ân c n, lo l ng, h
than th cho s ph n k y, t xưng mình là k thân nghĩa, r i t t h th c mách h t nh ng i u h nghe th y.
Thư ng h không ph i ch nói s th t, mà còn b a t, thêu d t nh ng i u mình bi t cho k nghe tin mình làm h
nóng gi n, tìm phương k tr thù.
Khi làm òn xóc như v y, ngư i thèo l o tư ng s ư c lòng c hai bên. Nhưng ó là m t l m tư ng tr nh ng ngư i
nông n i hay quá ư n n, có ai l i i tin r ng, nh ng ngư i òn kóc là nh ng k trung tín. Ai cũng th a bi t r ng,
mi ng h gieo n c c nơi mình y, nay mai h s gieo nơi k khác. Cũng có th , nhi u ngư i v i tin, có u óc ti u
nhân, dùng h bi t k khác phán oán th nào v mình. Nhưng nh ng ngư i giàu lương tri, phán oán theo tinh
th n khoa h c có c bác ái, thành th t. H ng thèo l o này coi ba nhân c như c rơm. Như v y, h làm sao chi m
ư c nhân tâm và có nhi u b n. Trong trư ng h p b n nghe k khác t c m ch cho b n nh ng l i k khác nói v b n,
xin b n tìm cách iv n câu chuy n, tránh nh ng n c c c a h . Ngày xưa khi Socrate nghe ai thu t l i cho
ông nghe nh ng l i bình ph m c a k khác v ông, ông hay h i: " i u anh nói có ph i là chân lý không?" N u tr l i
không, theo ba câu h i c a ông, thì ông xin ngư i y hãy làm thinh. Chúng tôi mu n b t chư c nhà hi n tri t Hy L p
này khi g p ngư i òn xóc, mi n là b n i x v i h v a l ch s v a c nhân tâm.
L dĩ nhiên b n là ngư i khá oàng hoàng, m i ngày c g ng tránh cho kh i quái t t y. Chúng tôi nói m i ngày, là vì
thèo l o cám d ta mà không dè. N u thành th t v i mình, ai trong chúng ta dám nói r ng mình không có l n nào
thèo l o. Là con ngư i, t nhiên chúng ta hư ng v vi c phanh phui cho k khác bi t nh ng i u mà chúng ta bi t.
Chúng tôi không nói tính thèo l o vì ác tâm. Ch ng này ch có m t thi u s ngư i m c thôi. Chúng tôi mu n nói t t
òn xóc vì già hàm, Thi u t ch , hi u kỳ, vì nh d . Mu n chi n th ng t t x u này, b n hãy t p hãm kh u.
M i khi nói chuy n v i ai, ý coi mình có th c méc i u gì c a k khác không. N u l th c méc, hãy t c t c h i h n
vì ã làm m t i u ê m t, t n h i nhân cách. Có ngư i vi n lý r ng, s th c méc em l i l i l c. Thưa b n dù b n l i
l c th nào b n cũng nên gi ph m giá c a mình. Thà b n s ng nghèo nàn, hơn là giàu sang, y quy n th , mà c
i em lương tâm, nhân cách, ph m giá c a mình p xu ng mũi giày c a c p trên quì m p, lòn cúi, thưa méc k
khác, h u xin ân hu . N u b n óng vai trò ch huy hay giáo d c, xin b n ng ê m t n t ch c dư i tay mình
nh ng con ngư i Doez hãm h i k dư i. Trong cu c giao t hàng ngày, n u b n mu n là ngư i ai cũng ham y
thác tâm s , thì xin b n tránh xa m t k thèo l o. Như v y, b n s có ngư i b n trung thành và giúp b n c l c.
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 16
ng Ng c B y
Ngư i ng c, mà hôm nay chúng tôi h u chuy n v i b n, không ph i là th ngư i th t h c vì hoàn c nh. H
không bi t vi t, bi t c, không có phương th g n gũi nh ng ngư i giàu ki n văn, ư c nghe nh ng
i u b ích cho i s ng tinh th n c a mình. Chúng tôi không mu n bàn n nh ng ngư i áng thương h i và
áng kính y. Chúng tôi mu n nói, nh ng ngư i ã có v n h c, nhưng vì lư i bi ng, vì không bi t cách trong
vi c t h c nên ngu d t n n i, nói nh ng l i ngông d i n n i thiên h khinh r mình.
Ph i công nh n r ng, th i i chúng ta, m t th i i mà cõi h c là tr i bi n, không m y ngư i quán thông
ư c m i ki n th c. Cách nay m y th k , m t ngư i thông thái, có th là ngư i thông g n h t kho hi u bi t
c a loài ngư i. Ngày nay, m t ngư i thông thái, thư ng ch am tư ng m t nghành h c nào ó. H không th là
ngư i "bi t h t" như Aristote hay m t Rabelais. Ngoài "môn b túi" c a mình, ngư i ta h c chu áo ã ành,
ng th i ngư i ta cũng tìm cách chu n b cho mình m t v n h c ph thông, nó v a giúp cho chuyên môn kh i
b lu m mà còn giúp cho mình giao t d dàng v i nhi u h ng ngư i trong xã h i.
Là m t lu t sư, ngư i ta thông lu t: Hay l m. Nhưng n u ch bi t có lu t và g p ai cũng bàn h t lu t La Mã n
lu t Nã Phá Luân r i n lu t Gia Long, H ng Đ c thì thi t tư ng nhàm chán. B n là m t nhà tri t h c. B n
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
quán thông h t nh ng h th ng tri t lý Đông Tây. Qu b n là m t b c tri th c áng quí tr ng.
Nhưng n u b n có kki n th c tri t h c, và g p ngư i xung quanh, g p chúng tôi và b t c ai khác b n lôi ra nói
h t Epictète n Kh ng T , Bergson, thì câu chuy n c a b n khó b h p d n. Có ngư i không nh ng ch nói
chuyên môn, mà còn nói nh ng i u mình không bi t gì ráo. H nói b ng m t gi ng huênh hoang n a m i kỳ
ch . H r t sành văn Ph n Pháp, nghĩ là mình thông thái và bàn chuy n gì cũng ư c. G p b n, là nhà chuyên
v hóa h c h em nguyên t ra thuy t v i b n.
Mi u th y h có thái quân sư, b n tư ng mình ư c duyên may, g p m t b c th y có th giúp ki n văn
cho mình thêm r ng rãi. ai ng bàn chuy n v i h m t h i, b n m i th y t t c s ngu ng c áng t i c a h .
Trong xã h i, thưa b n, có bi t bao ngư i như" b c thông thái này"n y. H c âu vài t p chí, vài quy n sách
bàn v m t nghành nào ó, r i cho mình là b c chuyên môn, g p ai cũng em khoe.
Có k không t ng bư c vào ngư ng c a c a m t trư ng h c nào, nhưng nh th i v n có ch c quy n cao, ti n
b c nhi u thư ng t ra mình thông thái. Trong b a ti c n , có m t ngư i to ti ng nói: "Thi t ông Jésus Christ
là b c quân t . Ông b k thù âm vào nương long mà còn c t l i nhân o:Xin cha tha cho nó vì nó l m ch ng
bi t". Lúc y, chúng tôi cũng g t u vì l ch s . Nhưng b n dư bi t, khi mà Giêsu b quân thù âm vào nương
long b ng lư i ng, ó là lúc Ngài ã ch t. Làm sao ngài th t ra câu y ư c. Câu y Ngài nói, khi Ngài còn
s ng, lúc s p b quân thù hành ác. Nghe l i b c ch c quy n trên, có m t b n chúng tôi t h i"T i sao h không
làm thinh, có hay hơn không. Đâu ph i có uy quy n là quán thông kinh s và nói gì cũng trúng". Có th ngư i
áng thương h i hơn n a, là th ngư i nghe lén vài ba i u hi u bi t v m t nghành h c nào ó, r i cũng vênh
vênh t c thuy t cho thiên h như m t b c chuyên c u lão thành. Ngư i nghe h ph i b c mình và h th n
giùm, khi nghe h nói b y mà v n hãnh di n.
Trong cu c giao t , có nhi u hi u bi t t t y u, mà tùy tu i tác, tùy a v , tùy hoàn c nh có th , ngư i ta ph i
lo cho có, kh i ph t lòng k khác, hay cu c nói chuy n c a mình kh i vô v . Có nhi u ngư i không k gì
n hi u bi t này. B n xa n thăm h , h chào h i b n, r i b t chuy n con cà con kê, thao thao b t tuy t.
H không có chút xã giao, h i b n dùng b a âu chưa, m i b n thay gi y, ch cho b n nhà t m v.v... Là
m t ngư i cha trong gia ình, h không bi t nuôi dư ng, giáo d c con cái. Không ai bu c h thuy t v giáo d c
rành như m t Dupanloup hay m t Bosco nhưng ít ra, nh ng i u sơ ng mà a v làm cha bu c h ph i bi t.
Làm giáo sư d y t năm này qua năm n , mà khi bàn v Ph n trình giáo d c hi n hành, h ù ù c c c c. Có t t
hay nói, mà h không lo chu n b cho mình m t m ki n th c c n thi t khi àm tho i, kh i làm ngư i ta
khinh chê.
Không c n k thêm h ng ngư i ng c b y. Vài gương trên cho b n th y, trong khi trò chuy n ng c b y là t t
x u làm cho ngư i ta m t uy tín r t nhi u. Chúng tôi tin b n, lúc nào cũng lo tránh xa nó b ng cách chu n b
cho mình, v a có s h c chuyên môn, v a có ki n th c ph thông, khi giao ti p ư c nhi u h ng ngư i
trong xã h i. Khi bàn chuy n cùng ai ng ch em chuyên môn c a mình ra nói. Nh ng v n nào mình
không ư c thông l m, thì chúng ta nên h i, nên nghe hơn là ngông nghênh, bi n mình thành "quân sư" h .
Nên nh r ng, thông th o m t môn, không ph i ch c vài ba quy n sách, hay ôi t t p chí. Núi n y cao, có
núi n cao hơn. Cái h c c a ta, i v i ta có l sâu r ng, nhưng coi ch ng k khác có cái h c g p trăm nghìn
l n t Khôn ngoan nh t là "múa rìu qua m t th ". Dù khi óng vai trò h tr ng trong vi c lãnh o, ta ng
ch c quy n, t ra mình"bi t h t". Coi ch ng sơ x y m t hai l i nói, mà uy tín, uuy quy n tan . R i có nh ng
hi u bi t sơ ng, t t y u mà tu i tác, ch c v , ngh nghi pv.v... bu c ta ph i bi t. Nghèo nàn nh ng hi u bi t
y, có th ta b k khác coi r .
Tóm l i, ngh thu t nói chuy n, bu c ta ng ng c b y. Không ai bu c chúng ta là quy n "t i n s ng",
nhưng có nhi u i u, chúng ta không có quy n không bi t. Trong nh ng nghành mình ít h c ph i bi t im l ng,
ng t ra khôn b y mà thành ngu th t.
Sau h t chúng tôi mu n b n i x quân t cùng ngư i nói chuy n mà hay ng c b y. Nh ng khi h tr l i
không thông nh ng câu h i c a b n, xin b n ng"s a lưng" h . Lúc h p , n u có th ư c, b n g t u
hi u ý h , r i nói ti p giùm h . Khi b n nói v t xong, b n iv n , l a câu chuy n nào h rành và thích
h có d p nói cho b n nghe. Trư c nh ng ngư i hay làm "quân sư", b n v n nhã nh n. N u không có h i gì, thì
b n c ch u khó nghe h , nghe th t tình. Thái này làm cho b n ư c h m n và luôn mu n g p b n.
http://www.nghoangvan137.tk
- H C KINH DOANH bLOG
Thu t Nói Chuy n Hàng Ngày
Hoàng Xuân Vi t
Chương 17
ng i Tính Luôn
Ngư i i tính luôn, là ngư i s ng nô l tình c m. Khi thân th h kh e m nh, ư ng i h không có gì c n tr ,
u óc h không b n r n, thì h vui v , hăng hái ho t ng và tin tư ng c bi t ngày mai. Nhưng h ăn
không tiêu, g p tai h a, r c r i v m t v n nào ó thì m t h nhăn l i, ho t ng c a h ngưng tr , tâm h n
c a h chìm sâu trong bi n th t v ng vô b b n.
S thay i tính tình c a h di n ra rõ r t trong nh ng câu chuy n hàng ngày.
Chúng tôi có m t ngư i b n, có th tiêu bi u cho h ng ngư i thay i tính như chong chóng. Nay là ngày anh r t
l c quan, c m th y i mình như mùa hoa n . M t ngư i b n n thăm anh à? Ngư i y có phư c. Anh rư c b n
v i thái ni m n , thân m t và xi t tay l ch s v a bi u l c m tình n ng h u c a k thâm giao. M t anh sáng
r c v i nét cư i h n h . Anh lăng xăng ch y ki m gu c b n thay giày. Anh m i b n r a m t cho kh e. Anh
cho b i mua mì, và trong khi ch i món ăn th n tiên này, anh yêu c u b n u ng bia và hút thu c thơm. Đ c
bi t nh t là anh t ra r t l ch s , r t chi u chu ng b n mình trong câu chuy n. Anh h i n i b n tr l i không
k p: " B n m nh gi i không? Thi t lâu quá r i tôi không ư c hân h nh g p b n. Sao gia ình b n bình yên h t
ch . Ch cũng m nh ch ?
M y cháu cũng chơi h t. Công vi c làm c a anh th nào? Ch c c l c l m. Lúc này anh ang thi hành vi c ch
Có nh ng trù nh gì hay không... " Anh h i thi u i u nín th . Ngư i b n h i l i anh. Anh vui v tr l i, và nói
b ng m t gi ng tin tư ng ngày mai. Không làm gì ki m ơc trong u anh m t ý tư ng bi quan, nên i u anh
nói bao gi cũng gây hy v ng. Anh cho ban bi t công vi c anh lúc này r t xuôi thu n. Gia ình anh ang s ng
h nh phúc. Anh ăn ng r t ngon. B n anh than v i anh m t hai i u ngang trái trên trư ng tình. Anh gi i quy t
như bài toán c ng: M t v i m t là hai.
Anh cho r ng cu c i chút ít gay g t, v y r i au kh nào cũng trôi qu Anh khuyên b n mình hãy làm ch trái
tim và s ng theo m t lý tư ng cao thư ng. Ngư i b n anh b o r ng, gia ình mình nghèo quá, làm sao mình
s ng h nh phúc ư c. Anh rùn vai cho r ng phi lý. Anh nói Nhan H i, Socrate nào có giàu như th ch sùng hay
hơn gì b n mình mà v n s ng i h nh phúc hơn vương. Anh còn lôi c tri t lý ra d y b n n a. Mì mua v ,
anh tía lia m i b n ăn. Anh v a rót rư u cho b n, v a yêu c u b n l i chơi v i mình vài ngày. Ngư i b n th y
n i hân hoan c a anh, th y i mình cũng vui lây và cho cu c s ng bè b n là th ân hu c a tr i cho, nên ph i lo
t n hư ng.
M t tu n sau, chúng tôi n thăm anh, th t là ngư c h n l i. Anh ti p chúng tôi ngoài hiên nhà, v i dáng i u
c a m t ngư i ghi n n m y ki p. M t mũi anh ti u t y. M t anh lim dim. Áo qu n anh x c x ch. Tay anh
khoanh l i và anh bu n như mùa th Anh ưa tay b t tay chúng tôi như m t cái máy vô tr Anh nói vài ti ng gì
ó r i câm như h n. Chúng tôi h i thăm anh i u này, i u n , anh tr l i như có thái mu n t ng c chúng tôi
i cho rãnh. Có l bao nhiêu ý tư ng bi quan c a nhân lo i u t p trung vào u óc anh, giày vò tâm h n anh,
nên l i nói nào anh th t ra u nhu m mùi tuy t v ng. Anh th y cu c s ng c a mình ang tàn t . Gia ình i
v i anh, ã thành a ng c l c nơi mi n dương gian. Anh nói v i chúng tôi r ng, ho t ng mà làm gì n a, i
anh ang i xu ng. V a th t ra câu tuy t v ng, u anh ng vào thanh c a, tay b m mi ng ngáp dài vô t n.
Chúng tôi b n l n. M t h i ành giã t anh ra v trong s u t i.
Thưa b n, dư i bóng m t tr i này, có bi t m y l ngư i d i tính tình như b n c a chúng tôi. Lúc thì h vui h n
h , lúc h l i bu n hiu hiu, và câu chuy n c a h , tùy tính tình c a h , mà có màu s c tin tư ng hay th t v ng.
B n tư ng khi h ưu s u là vì h g p tai n n gì nguy hi m l m chăng. Thư ng không có tai n n gì áng k c .
ng i u h ngh t. Tô canh h b con gà mái nh y b . H ăn bánh xèo không tiêu. Đ u h nh c. Đêm r i h
ánh t s c, mê c tư ng h m t ng . B m t ngư i b n nói x u. Gia ình có chút xào xáo. M t trong vào
http://www.nghoangvan137.tk
nguon tai.lieu . vn
