Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ cán bộ Thông tin - Thư viện: Tồn tại và biện pháp khắc phục

Nghiïn cûu - Trao àöi TÙNG CÛÚNG BÖI DÛÚNG NGHIÏP VU CAN BÖ THÖNG TIN-THÛ VIÏN: TÖN TAI VA BIÏN PHAP KHÙC PHUC ThS Nguyïn Thõ Hanh Cuc Thöng tin KH&CN Quöc gia ThS Nguyïn Thõ Hûúng Àai hoc Höng Àûc Thanh Hoa Khai quat vï hiïn trang cua cac àiïu kiïn àam bao cho viïc böi dûúng nghiïp vu can bö thöng tin-thû viïn. Phên tñch nhûng àiïm manh, yïu cua cac àiïu kiïn àam bao hiïn nay. Àï xuêt möt sö giai phap vï cú chï chñnh sach, cú sú vêt chêt ky thuêt nhùm àap ûng cac àiïu kiïn nay. rong àao tao noi chung, böi dûúng nghiïp vu (BDNV) noi riïng, chûúng trònh, giao trònh va tai liïu hûúng dên la àiïu kiïn tiïn quyït, song chung khöng thï tû mang lai hiïu qua thûc sû nïu thiïu cac àiïu kiïn àam bao, ma trong sö ào, co thï kï àïn möt sö àiïu kiïn quan trong nhû: cú chï lam tiïn àï cho viïc thûc hiïn hiïu qua cac khoa BDNV; àöi ngu giang viïn co kiïn thûc, kinh nghiïm va kha nùng thuyït trònh àï truyïn tai nöi dung cên thiït àïn hoc viïn; cú sú vêt chêt phuc vu giang day. Bai bao nay, vúi mong muön àûa ra möt sö kiïn nghõ vï cac àiïu kiïn àam bao àï thûc hiïn cac chûúng trònh BDNV, se àï cêp àïn cac nöi dung sau: - Hiïn trang cac àiïu kiïn àam bao cho BDNV can bö thöng tin-thû viïn (TT-TV); - Phên tñch nhûng àiïm manh, yïu cua cac àiïu kiïn àam bao hiïn nay. Trïn cú sú ào, àï xuêt cac giai phap àap ûng cac àiïu kiïn nay nhùm gop phên nêng cao hiïu qua BDNV cho can bö. 12 1. Hiïn trang cac àiïu kiïn àam bao cho hoat àöng BDNV can bö TT-TV 1.1. Cac cú chï cho BDNV: Tû “cú chï” la chuyïn ngû cua tû mecanisme, theo tû àiïn Le Petit Larousse (1999), “mecanisme” la “cach thûc hoat àöng cua möt têp húp cac yïu tö phu thuöc vao nhau”. Con theo tû àiïn Tiïng Viït (Viïn Ngön ngû hoc 1996), cú chï la “cach thûc theo ào möt qua trònh thûc hiïn”. Theo ào, cú chï chó cac quy àõnh quan ly la hiïu theo trang thai tônh. Tuy nhiïn, theo cach hiïu àêy àu, khöng thï khöng noi túi yïu tö con ngûúi - chu thï tham gia hoat àöng trong ào - nhû la möt bö phên cêu thanh khöng thï thiïu cua bö may quan ly. Con ngûúi nùm trong cú chï, tham gia vao sû vên hanh cua cú chï, bõ cú chï àiïu khiïn va àiïu khiïn cú chï. Nhû vêy, cú chï khöng chó bao göm nhûng quy àõnh vï cach thûc vên hanh, ma con bao göm ca con ngûúi hoat àöng theo nhûng cach thûc àa àûúc àõnh sùn trong thiït kï cú chï. Trong àao tao BDNV can bö thû viïn, co thï kï àïn möt sö cú chï quan trong sau àêy: THÖNG TIN vaâTÛ LIÏU - 1/2012 Nghiïn cûu - Trao àöi - Cú chï tai chñnh. - Cú chï sû dung va khuyïn khñch giang viïn. - Cú chï àanh gia. - Cú chï phöi húp trong va giûa cac cú quan TT-TV. 1.1.1. Cú chï tai chñnh Cú chï tai chñnh la hï thöng cac hònh thûc, phûúng phap, biïn phap va tö chûc qua trònh tao lêp, phên phöi va sû dung cac nguön lûc tai chñnh. Cú chï tai chñnh cho BDNV thûc tï con nhiïu vên àï nöi cöm. Trong böi canh ngên sach danh cho KH&CN chûa nhiïu, ngên sach danh cho BDNV lai cang han chï va chûa thûc sû àûúc chu trong. Möt vñ du àiïn hònh: kinh phñ nha nûúc danh cho cöng tac BDNV can bö TT-TV tai Cuc Thöng tin KH&CN Quöc gia (NASATI) trong hún mûúi nùm qua chùng nhûng khöng tùng ma con bõ cùt giam búi nhiïu ly do, trong khi töng ngên sach cêp cho Cuc àa tùng lïn kha nhiïu. Chùng nhûng thï, quy chï cêp phat va chi tiïu con gêy ra nhiïu kho khùn hún. Mùc du cac thöng tû Hûúng dên quan ly va sû dung kinh phñ àao tao, böi dûúng can bö, cöng chûc Nha nûúc vên àûúc ban hanh àïu àùn vao cac nùm 2001, 2005 va 2008, nhûng tñnh chêt chung chung, kho hiïu, gêy phiïn phûc, kho khùn cho ngûúi thûc hiïn vên chûa àûúc cai thiïn nhiïu; mûc chi cho ngûúi tö chûc cung nhû ngûúi tham gia lúp hoc vên chûa sat vúi thûc tï, gêy kho khùn cho ca hai àöi tûúng nay. Ào la con chûa kï àïn nhûng vûúng mùc trong viïc phên bö nguön kinh phñ nay: chûa thöng nhêt, thiïu hï thöng, mang nùng tñnh “xin-cho” – möt han chï àiïn THÖNG TIN vaâTÛ LIÏU - 1/2012 hònh cua quan ly nha nûúc. 1.1.2. Cú chï tö chûc, sû dung va àai ngö giang viïn Àï co hoc viïn gioi, àiïu kiïn tiïn quyït la phai co giang viïn gioi. Tuy nhiïn, àöi ngu giang viïn cac khoa BDNV TT-TV àïu khöng chuyïn trach do cac cú sú BDNV TT-TV khöng phai la trûúng BDNV chuyïn nghiïp nhû möt sö bö khac (Bö Giao duc va Àao tao - Trûúng BDNV Lï Höng Phong, Bö giao Thöng Vên tai - Trûúng BDNV lai xe,…). Vò vêy, giang viïn thûúng luön phai huy àöng tònh huöng cho tûng lúp va cho tûng bai hoc. Trong khi ào, nhûng can bö co thï tham gia giang day thûúng lai rêt bên viïc chuyïn mön, khöng co thúi gian chu àöng àï tham gia giang day cung nhû chuên bõ bai giang theo àung yïu cêu cên thiït. Àa thï, lûc lûúng giang viïn co thï huy àöng cho BDNV TT-TV lai thiïu, hut hêng, thiïu quy hoach va khöng àûúc quan têm àung mûc. Ngoai ra, con co nhûng ly do quan trong khac khiïn cho viïc huy àöng giang viïn kho khùn. Thû nhêt, BDNV TT-TV àoi hoi ngûúi giang phai co ca trònh àö ly luên cao lên ky nùng thûc hanh thuên thuc. Thï nhûng, trong thûc tï giang viïn cac trûúng àai hoc co kiïn thûc ly thuyït song lai ñt àiïu kiïn thûc hanh va àöi khi chûa bam sat thûc tï, trong khi ào nhiïu can bö ú cac cú quan TT-TV co thï lam viïc thuên thuc nhû “chiïc may” thò lai thiïu ly luên co tñnh hï thöng. Búi vêy, rêt kho khùn cho ca hai nhom nay khi tham gia giang day cac lúp BDNV. Bïn canh ào, trong khi möt sö nganh nhû cöng nghï 13 Nghiïn cûu - Trao àöi thöng tin, giao duc,… àa co cú chï khùn trong viïc chuên bõ bai giang àa can khuyïn khñch riïng, thò can bö tham gia giang day cac khoa BDNV TT-TV, ganh ca hai vai la cöng nghï thöng tin (nganh chõu anh hûúng rêt nhiïu búi cöng nghï thöng tin nïn thûúng phai cêp nhêt cac cöng nghï xû ly, lûu trû va phö biïn thöng tin múi) va giang viïn lai chûa co möt chï àö ûu àai nao. Thûc tï nay cho thêy, cên phai àûa ra möt cú chï khuyïn khñch cho viïc tö chûc, phat triïn va sû dung àöi ngu giang viïn cho BDNV TT-TV. 1.1.3. Cú chï àanh gia Trong BDNV co thï xem xet àanh gia theo hai nhom: àanh gia giang viïn vï chêt lûúng bai giang va àanh gia hoc viïn vï kït qua hoc têp. Nhû vêy, àï thuc àêy cöng tac nay, cên co cú chï àanh gia hai àöi tûúng trïn. Thï nhûng, trong thûc tï lai chûa co möt quy àõnh chñnh thûc nao co tñnh phap ly àêy àu cho viïc àanh gia nay. Àanh gia giang viïn: quan sat qua nhiïu nùm BDNV cua chung töi cho thêy, chûa co sû quan têm hoùc thûa nhên nao ca vï vêt chêt lên tinh thên àu àï thu hut can bö TT-TV chuyïn nghiïp tham gia vao cöng tac BDNV. Thñ du: vï tinh thên, khi xet thi àua, viïc giang bai cho cac khoa BDNV àûúc àanh gia giöng nhû giúi thiïu thû viïn cho ban àoc múi; vï vêt chêt: viïc chuên bõ bai giang, du chó cho möt buöi giang, cung mêt rêt nhiïu cöng sûc va thúi gian cua ca ngûúi tö chûc lúp hoc va ngûúi giang day, trong khi sö buöi giang khöng nhiïu, luön thay àöi va phai trú lún àïn viïc thu hut can bö tham gia vao cöng tac BDNV. Nhûng ly do kï trïn, cung vúi viïc khöng con giai phap lûa chon, khöng dam yïu cêu cao ú giang viïn, àa dên àïn hï qua la khöng muön va khöng thï àanh gia giang viïn trong nhiïu tònh huöng cu thï. Àanh gia hoc viïn: viïc àanh gia hoc viïn sau khoa hoc, àa tûng àûúc thûc hiïn nhiïu nùm, àang co nguy cú bõ bo ài, vò cac kït qua àanh gia nay chûa àûúc thûc sû sû dung àï khuyïn khñch hoc têp nêng cao trònh àö trong möi trûúng TT-TV. 1.1.4. Cú chï phöi húp Bai hoc tû cac nûúc phat triïn nhû Hoa Ky, Han Quöc, Phap,... [2] cho thêy, cöng tac BDNV can bö TT-TV chó co thï thûc sû àat kït qua khi trong tûng va giûa cac cú quan trong Hï thöng Thöng tin KH&CN Quöc gia àûúc tao lêp va phat triïn möt cú chï phöi húp linh hoat, bïn vûng va hiïu qua. Tuy vêy, tònh trang “àen nha ai nha nêy rang” vên rêt phö biïn ú Viït Nam, trong ào co BDNV TT-TV. Sû thiïu húp tac trong tö chûc BDNV co thï diïn ra ngay trong möt cú quan. Thûc trang “nha nha àao tao, ngûúi ngûúi àao tao” ma chùng cên kït húp, kï thûa àa anh hûúng khöng nho àïn hiïu qua cua cöng tac nay. Chùng han, cac lúp cung möt chu àï tû cac nguön ngên sach nha nûúc (NSNN) va húp tac quöc tï àûúc tiïn hanh trong cung möt cú quan, cung möt thúi àiïm. Hêu qua la: chùng nhûng khöng huy àöng àûúc giang viïn co trònh àö ma con gêy tan man hoc viïn va lang phñ. cêp nhêt. Àiïu nay, cung vúi nhûng kho Giûa cac cú quan, thêm chñ ngay trïn 14 THÖNG TIN vaâTÛ LIÏU - 1/2012 Nghiïn cûu - Trao àöi möt àõa ban nhû thanh phö Ha Nöi cung chûa co sû húp tac möt cach hï thöng trong viïc huy àöng giang viïn, möi trûúng àao tao cung nhû cac nguön lûc khac cho BDNV. Thûc tï cho thêy rùng, ngay ca möt cú quan TT-TV lún cung khöng phai luön la möi trûúng BDNV toan nùng cho moi khoa àao tao, búi vêy cên co cú chï phöi húp, kït húp chùt che va toan diïn giûa cac cú quan, àùc biït nhûng cú quan àêu nganh co BDNV thûúng xuyïn. 1.2. Àöi ngu giang viïn Trong ào, phong hoc hiïn nay thûúng àa àûúc cac cú sú BDNV àap ûng. Phûúng tiïn day hoc, gop phên nêng cao hiïu qua BDNV, “bao göm moi thiït bõ ky thuêt tû àún gian àïn phûc tap àûúc dung trong qua trònh day hoc àï lam dï dang cho sû truyïn àat va tiïp thu kiïn thûc, ky nùng, ky xao” [1]. Phûúng tiïn day hoc bao göm: phûúng tiïn dung trûc tiïp àï day hoc (tai liïu hoc têp, may tñnh, may chiïu, may anh, may quet, may chiïu phim, may ghi êm, may thu hònh,…) va phûúng tiïn dung àï hö trú/àiïu khiïn qua Cac cú quan TT-TV tö chûc BDNV TT-TV àïu khöng co giang viïn chuyïn trònh day hoc (may photo, gia treo, pano,...). trach ma chu yïu la cöng tac viïn. Cac cú sú nay thûúng co 1-2 ngûúi àam àûúng cung möt luc nhiïu hoat àöng nhû: nghiïn cûu va àao tao, àao tao va quan ly khoa hoc, húp tac quöc tï va àao tao, tin hoc va Àï ap dung cac phûúng phap hiïn àai trong BDNV, phong hoc vúi cac phûúng tiïn hö trú cên àûúc trang bõ riïng hoùc àûúc àam bao theo yïu cêu cua tûng lúp hoc. Tuy nhiïn, hiïn nay trû cac trung têm àao tao,... Vò thï, viïc chñnh cua ngûúi hoc liïu àûúc nûúc ngoai tai trú nhû lam àao tao la xêy dûng kï hoach, chûúng trònh, tö chûc va quan ly cac khoa hoc. Ngoai ra, nhûng ngûúi linh hoat nhêt cung chó co thï tham gia giang day möt vai chuyïn àï. Àöi ngu can bö tham gia giang day cho cac lúp BDNV àa mong, thiïu lai hut hêng do tuöi tac, rêt bên vúi cöng viïc chuyïn mön. Vò vêy, viïc huy àöng giang viïn gùp rêt nhiïu kho khùn, àùc biït vúi cac khoa hoc tö chûc ngoai cú quan. 1.3. Möi trûúng day hoc Trung têm Hoc liïu cua cac tónh Cên Thú, Àa Nùng, Thai Nguyïn va möt sö trung têm TT-TV lún àûúc àêu tû nhú cac dû an àai hoc nhû Thû viïn Ta Quang Bûu, Àai hoc Quöc gia Hö Chñ Minh, Àai hoc Quöc gia Ha Nöi,… con hêu hït cac cú quan TT-TV, ngay ca cac cú sú àao tao thûúng xuyïn nhû NASATI, vên chûa co phong danh riïng cung nhû khöng phai luön àam bao àêy àu thiït bõ cên thiït cho BDNV. 2. Kiïn nghõ vï cac àiïu kiïn àam Möi trûúng day hoc bao göm ca möi trûúng vêt chêt va tinh thên. Ú àêy chung bao cho hoat àöng BDNV can bö TT-TV töi chó àï cêp àïn möi trûúng vêt chêt, hay Tû phên tñch hiïn trang noi trïn, àï cú sú vêt chêt cho BDNV, bao göm: nêng cao hiïu qua BDNV TT-TV, cên phong hoc vúi ban ghï, anh sang, nhiït àö, khöng khñ va phûúng tiïn day hoc. THÖNG TIN vaâTÛ LIÏU - 1/2012 giai quyït töng thï nhiïu vên àï: cú chï, giang viïn, cú sú vêt chêt cung nhû huy 15 Nghiïn cûu - Trao àöi àöng cac nguön lûc khac. Chung töi xin àï xuêt cu thï nhû sau. 2.1. Cú chï chñnh sach Cên nghiïn cûu va àï xuêt ban hanh cú gia vao nghiïn cûu va BDNV can bö TT-TV. 2.1.3. Cú chï phöi húp trong va giûa cac cú quan TT-TV chï àùc thu cho BDNV TT-TV, trong ào Trong hï thöng TT-TV noi chung, àùc biït quan têm àïn cú chï tai chñnh, tao lêp va sû dung giang viïn cung nhû quan hï phöi húp giûa va trong cac cú quan. 2.1.1. Chñnh sach tai chñnh cho BDNV Trong khi chú àúi cac chñnh sach khuyïn khñch chung vï cêp phat va sû dung NSNN cho BDNV can bö, cac cú quan TT-TV trong khuön khö cua mònh cên quan têm àïn nhûng biïn phap nhû: huy àöng têt ca cac nguön tai chñnh co thï cho BDNV, bao göm cac nguön trong nûúc - nguön NSNN, nguön thu tû hoat àöng sû nghiïp, cac loai dû an va cac nguön nûúc ngoai qua cac dû an vúi cac tö chûc quöc tï va cac quy tai trú; àï ra cac giai phap thao gú kho khùn àï bö sung tai chñnh cho cú quan tö chûc lúp hoc va cac cú quan tham dû lúp hoc; co cú chï thu thïm va sû dung hiïu qua kinh phñ tû cú quan tham dû. 2.1.2. Cú chï sû dung va khuyïn khñch can bö tham gia BDNV Co thï thu hut nhên lûc tham gia vao BDNV bùng cach tao lêp va co chñnh sach khuyïn khñch giang viïn thöng qua nhiïu hònh thûc nhû: tao thúi gian ranh 1-2 thang/nùm cho viïc àoc va nghiïn cûu tai liïu; cû tham dû cac khoa hoc va höi nghõ/höi thao khoa hoc vï cac chu àï múi cöng tac BDNV noi riïng, phöi húp la têt yïu va khach quan. Phöi húp co thï diïn ra giûa cac cú quan cung nhû trong nöi bö cú quan thûc hiïn BDNV. Giûa cac cú quan co thï phöi húp theo möt sö hûúng sau: àam bao hoc viïn cho cac khoa hoc (cac cú quan cû hoc viïn cên nghiïn cûu nöi dung va yïu cêu cua tûng khoa hoc àï cû àung ngûúi ài hoc); co möi quan hï trao àöi giang viïn mú va thiït thûc (khuyïn khñch va tao àiïu kiïn cho viïc huy àöng giang viïn giûa cac cú quan); tao möi trûúng thûc hanh, tham quan cho cac khoa hoc khi co yïu cêu;... Nöi bö trong möt cú quan thûc hiïn àao tao BDNV, nhû NASATI, cên quan têm àïn möt sö cú chï nhû sau: quy hoach va phat triïn àöi ngu giang viïn trong toan Cuc; phên cöng, phên nhiïm, àï bat va cû can bö ài àao tao, àùc biït àao tao ú nûúc ngoai, cên kem theo yïu cêu nghiïn cûu va giang day; cú chï huy àöng cac nguön tin cho àao tao, nhêt la cac nguön tin nöi sinh. 2.2. Tao lêp va duy trò möi trûúng àam bao cho BDNV Phong hoc hiïn àai vúi àêy àu trang thiït bõ cên thiït khi cên nhû: may tñnh, mang may tñnh vúi cac phên cûng, phên trong nûúc; co kï hoach phöi húp vúi húp mïm cho phep giang day bùng tac quöc tï trong viïc àao tao BDNV cho PowerPoint, truy cêp Internet; may sao giang viïn ú nûúc ngoai; chu trong quy chup, may quay phim, may anh, thiït bõ sö hoach bö sung can bö co nùng lûc tham 16 hoa; cac phûúng tiïn cho phep giang day THÖNG TIN vaâTÛ LIÏU - 1/2012 ... - tailieumienphi.vn