Xem mẫu
- Tâm lý học du lịch
- CHƯƠNG I M TS V N ð CƠ B N C A TÂM LÝ H C I . KHÁI QUÁT V TÂM LÝ H C 1. Khái ni m v tâm lý - Theo cách hi u thông thư ng: Hi u, ñoán ý ngư i khác, ñi ñ n cách cư x phù hp - Theo khoa h c: là t t c nh ng hi n tư ng tinh th n x y ra trong não con ngư i, nó g n li n và ñi u hành m i hành vi và ho t ñ ng c a con ngư i. Tâm lý còn ñư c g i là th gi i n i tâm hay “Lòng ngư i”. 2. B n ch t c a hi n tư ng tâm lý ngư i 2.1.Tâm lý là s ph n nh hiên th c khách quan vào não ngư i. 2.2 .Tâm lý mang tính ch th . 2.3. B n ch t xã h i – l ch s c a tâm lý ngư i. 3. Khái ni m v tâm lý h c 3.1. Khái ni m tâm lý h c Tâm lý h c là m t khoa h c nghiên c u s hình thành v n hành và phát tri n c a ho t ñ ng tâm lý, t c là nghiên c u con ngư i nh n th c th gi i khách quan b ng con ñư ng nào, theo qui lu t nào, nghiên c u thái ñ c a con ngư i ñ i v i cái mà h nh n th c ñư c ho c làm ra. ð i tư ng c a tâm lý h c là các hi n tư ng tâm lý. 3.2. V trí c a tâm lý h c Tâm lý h c ñư c n y sinh trên n n tri th c c a nhân lo i và do nhu c u c a cu c s ng ñòi h i. Nhìn t ng th , tâm lý h c ñ ng v trí giáp ranh gi a khoa h c t nhiên, khoa h c xã h i, khoa h c kinh t và trên n n c a tri t h c. Ngư i ta d ñoán th k 21 là th k mũi nh n, hàng ñ u c a tin h c, tâm lý h c và sinh v t h c. 3.3 . Vai trò và ý nghĩa c a tâm lý h c du l ch Vi c ra ñ i c a ngành du l ch g n li n v i nhi u ngành khác như giao thông v n t i, d ch v khách s n, hư ng d n du l ch, các d ch v ăn u ng, bán hàng, chiêu ñãi viên, qu ng cáo . . ð ph c v thi t th c cho ngành du l ch, nhi u lĩnh v c khoa h c ra ñ i như: ð a lý du l ch, văn hoá du l ch, tâm lý h c du l ch. . . Tâm lý h c du l ch là m t ngành c a khoa h c tâm lý và cũng là m t ngành trong h th ng các khoa h c v du l ch. Tâm lý h c du l ch có nhi m v Nghiên c u các hi n tư ng tâm lý c a du khách, c a cán b công nhân viên ngành du l ch, tìm ra nh ng ñ c ñi m tâm lý qui lu t tâm lý c a h . * Vai trò, ý nghĩa c a tâm lý h c du l ch Cung c p h th ng lý lu n v tâm lý h c, trên cơ s ñó, các nhà kinh doanh du l ch nh n bi t ñư c nhu c u, s thích, tâm tr ng, thái ñ . . . c a khách du l ch ñ ñ nh hư ng, ñi u khi n và ñi u ch nh quá trình ph c v khách du l ch. Trên cơ s hi u bi t tâm lý h c, các nhà kinh doanh du l ch s có kh năng nh n bi t, ñánh giá ñúng v kh năng kinh doanh c a mình, hoàn thi n và nâng cao năng l c chuyên môn, năng l c giao ti p và rèn luy n các ph m ch t tâm lý c n thi t. Vi c n m ñư c nh ng ñ c ñi m tâm lý ñ c trưng c a du khách , các hi n tư ng tâm lý xã h i thư ng g p trong du l ch s giúp cho vi c ph c v khách du l ch t t hơn. Ngoài ra, tâm lý h c du l ch giúp cho vi c ñào t o, tuy n ch n, b trí, t ch c lao ñ ng, xây d ng văn hoá c a doanh nghi p du l ch, x lý hài hoà các m i quan h trong doanh nghi p. 4. Phân lo i hi n tư ng tâm lý 1 http://www.ebook.edu.vn
- Có nhi u cách phân lo i các hi n tư ng tâm lý. Cách ph bi n nh t trong các tài li u tâm lý h c là vi c phân lo i các hi n tư ng tâm lý theo th i gian t n t i c a chúng và v trí tương ñ i c a chúng trong nhân cách. Theo cách chia này, các hi n tư ng tâm lý có ba lo i chính : Các qúa trình tâm lý Các tr ng thái tâm lý Các thu c tính tâm lý. II. CƠ S MÔI TRƯ NGT NHIÊN VÀ MÔI TRƯ NG XÃ H I C A TÂM LÝ 1.Cơ s môi trư ng t nhiên ði u ki n t nhiên tác ñ ng m nh m t i m c quy t ñ nh ñ i s ng con ngư i, ñ l i nh ng d u n sâu s c trên tâm lý con ngư i. ði u ki n t nhiên bao g m v trí, ñ a lý, kh năng tài nguyên, th i ti t, khí h u và nhi u nhân t sinh thái khác. ði u ki n t nhiên nh hư ng ñ n c vóc ngư i, màu da, màu tóc. . . kh năng thích nghi và ch u ñ ng c a cơ th , nhưng quan tr ng hơn c là nh hư ng ñ i v i tác phong, tư tư ng . . . Con ngư i vùng hàn ñ i thư ng tr m l ng, ít nói hơn so v i vùng ôn ñ i, và vùng nhi t ñ i. Nh ng nư c có v trí ñ a lý thu n l i cho vi c giao lưu như nư c Pháp, Singapor, thư ng có cư dân c i m , giàu ngh thu t giao ti p và có phong t c t p quán pha t p. nh ng nơi thiên nhiên kh c nghi t, ñ t ñai nghèo nàn, con ngư i ch u thương ch u khó và giàu óc sáng t o. ðó là trư ng h p c a cư dân Nh t B n, PhilipPin, ðan M ch, Na Uy, Thu ði n . . Nh ng nơi thiên nhiên thu n l i, hay ñư c phát hi n s m thì tr thành nh ng trung tâm ñô h i và là nh ng nơi c a các n n văn minh như Trung Qu c, n ð , Pháp, ð c, Tây Ban Nha, Trung C n ðông. ñây con ngư i có b dày văn hoá truy n th ng, nên tâm lý, dân t c tr nên b n v ng. Trái l i nh ng vùng ñ t m i khai phá, cư dân ô h p , văn hoá lai t p, con ngư i tr nên th c d ng hơn và cũng thô hơn trong ng x . ðó là trư ng h p c a Hoa Kỳ. 2.Cơ s môi trư ng xã h i c a tâm lý Nói ñ n môi trư ng xã h i là nói d n các nhóm xã h i và các v n ñ dân t c, giai t ng xã h i, phong t c t p quán, ngh nghi p, tín ngư ng tôn giáo. ðó là nh ng y u t góp ph n hình thành tâm lý con ngư i. Tr sơ sinh b cô l p v i sinh ho t xã h i s không có ho t ñ ng tư duy và ngôn ng , không có ñ i s ng tư tư ng tình c m, tr l n lên s có cách s ng g n v i b n năng ñ ng v t. Tr sơ sinh gi a c ng ñ ng này l n lên gi a m t c ng ñ ng khác s có l i s ng, ñ c thù tâm lý c a c ng ñ ng th hai. Trong môi trư ng xã h i thì quá trình phát tri n l ch s c a dân t c là nhân t hàng ñ u. Chính là do chung lưng ñ u c t, c i t o thiên nhiên, t ch c xã h i, b o t n nòi gi ng, ch ng ngo i xâm mà các dân t c ñã t o ra dân t c tính cho mình. Chúng ta có th tìm th y ví d trên qua tinh th n thư ng võ, ngang tàng c a ngư i Cô D c, tinh th n võ sĩ ñ o c a ngư i Nh t, nh ng nét tiêu bi u c a văn minh ðông Á c a ngư i Trung Hoa, tinh th n ñ c l p, t ch và s c m nh ch ng ngo i xâm c a dân t c ta, thái ñ lãnh ñ m c a ngư i Anh, tinh th n th c d ng c a ngư i M . . . Tuy nhiên các ñ c ñi m dân t c không bao gi chi ph i toàn b ñ c tính c a t ng b ph n, t ng cá nhân. Vì v y, có th xem xét m t ngư i thông qua dân t c c a h , nhưng không th ñánh giá dân t c thông qua m t con ngư i. ðây là m t v n ñ mang tính tri t lý, ñòi h i ngư i ph c v du l ch không ng ng tìm hi u, tích lu ki n 2 http://www.ebook.edu.vn
- th c, có phương pháp giao ti p t t trong khi ph c v khách du l ch, nh t là khách Qu c t . S chuy n d ch v cư dân, s giao lưu trong s n xu t và thương m i gi a các vùng ñ a lý trên th gi i ñã chi ph i ho c du nh p truy n th ng văn hoá t dân t c này sang dân t c khác. Vì v y m t qu c gia có th mang màu s c văn hoá c a nhi u dân t c. Trái l i, ñ c tính văn hoá c a m t dân t c ñư c t n t i nhi u qu c III. CÁC HI N TƯ NG TÂM LÝ CƠ B N 1.Nh n th c c m tính 1.1.C m giác Là m t quá trình tâm lý ph n ánh t ng thu c tính riêng l bên ngoài c a s v t và hi n tư ng ñang tr c ti p tác ñ ng vào các giác quan c a ta. * ð c ñi m c a c m giác C m giác ch ph n ánh t ng thu c tính riêng l c a s v t, hi n tư ng. C m giác ch ph n ánh nh ng thu c tính bên ngoài c a s v t, hi n tư ng. C m giác ph n ánh hi n tư ng khách quan m t cách tr c ti p và c th . C m giác ph thu c vào s c kho , tâm tr ng, kinh nghi m s ng, tri th c ngh nghi p, các quá trình tâm lý khác. C m giác là m c ñ ñ u tiên c a ho t ñ ng nh n th c, ho t ñ ng ph n ánh c a con ngư i, là hình th c ñ nh hư ng ñ u tiên c a cơ th trong th gi i xung quanh. Nhưng nó là n n t ng c a s nh n th c c a con ngư i. Là “Viên g ch ” ñ u tiên xây nên “Toà lâu ñài nh n th c ”. *Các lo i c m giác Căn c vào v trí c a ngu n kích thích gây ra c m giác, ngư i ta chia c m giác thành Nh ng c m giác bên ngoài: C m giác nhìn, c m giác nghe, c m giác ng i, c m giác n m, và c m giác da. Nh ng c m giác bên trong: c m giác v n ñ ng, c m giác s mó, c m giác thăng b ng, c m giác rung và c m giác cơ th . *Các qui lu t cơ b n c a c m giác Qui lu t ngư ng c m giác: Mu n có c m giác thì ph i có s kích thích vào các cơ quan c m giác và các kích thích ñó ph i ñ t t i m t gi i h n nh t ñ nh, gi i h n mà ñó kích thích gây ra ñư c c m giác là ngư ng c m giác. Qui lu t v s thích ng: ð ph n nh ñư c t t nh t và b o v h th n kinh, c m giác c a con ngư i có kh năng thích ng v i kích thích. Thích ng là kh năng thay ñ i ñ nh y c m c a c m giác cho phù h p v i s thay ñ i c a cư ng ñ kích thích, khi cư ng ñ kích thích tăng thì gi m ñ nh y c m và ngư c l i. Qui lu t này ñư c th hi n rõ s thích ng ngh nghi p c a ngư i lao ñ ng. Ví d : Ngư i ñ u b p trong các nhà hàng, khách s n c m th y bình thư ng trong môi trư ng nóng b c c a b p lò. Qui lu t tác ñ ng l n nhau c a c m giác Là s thay ñ i tính nh y c m c a m t c m giác này dư i nh hư ng c a m t c m giác khác. Vì v y, khi có s kích thích y u lên cơ quan c m giác này s làm tăng ñ nh y c m c a cơ quan c m giác kia và ngư c l i.Ví d : Âm thanh m nh d làm cho c m giác v màu s c gi m xu ng và ngư c l i. Ho c t gi y tr ng trên n n ñen tr ng hơn khi th y nó trên n n xám. 3 http://www.ebook.edu.vn
- Các qui lu t c a c m giác có m t ý nghĩa to l n trong ho t ñ ng kinh doanh du l ch: T vi c trang trí n i th t phòng ngh sao cho ñ p m t ( hài hoà v màu s c, khách có c m giác r ng rãi, thoáng mát, th m chí ngay c trong nh ng phòng nh , thi u ánh sáng ) ñ n vi c trình bày món ăn h p d n, lôi cu n ( Màu s c, mùi v ). 1.2 . Tri giác Là m t quá trình tâm lý ph n ánh m t cách tr n v n các thu c tính bên ngoài c a s v t, hi n tư ng ñang tr c ti p tác ñ ng vào các giác quan c a ta. Có th ñ c m u chuy n sau ñây ñ phân bi t c m giác ( s ph n nh s v t m t cách riêng l , t ng khía c nh ) v i tri giác ( s ph n ánh m t cách t ng h p, tr n v n ) “B n anh em mù h i nhau quan sát con voi: ngư i th nh t s ñ ng cái chân bèn nói: con voi gi ng như c t tr . Ngư i th hai mò trúng cái vòi bèn nói: ñâu ph i nó gi ng cái chày. Ngư i th ba ñ ng cái b ng , vu t ve m t h i, r i nói: theo tôi nó gi ng cái chum ñ ng nư c. Ngư i th tư l i n m cái tai: tr t c , nó gi ng như cái nia. B n ngư i cãi nhau om sòm không ai ch u ai. Làm th nào ch u ñư c ch chính bàn tay mình s mó, ch ñâu ph i nghe ngư i ta nói l i sao mà b o là mơ ng . . . Có ngư i ñi qua, d ng l i h i ñ u ñuôi câu chuy n, cư i và b o: không m t ai trong b n anh em là th y ñư c rõ con voi như th nào ! nó ñâu có gi ng cây c t nhà, mà các chân nó như c t nhà. Nó ñâu có gi ng cái nia, mà cái tai nó gi ng cái nia. Nó ñâu có gi ng như chum ñ ng nư c, mà cái b ng nó gi ng như cái chum ñ ng nư c. Nó cũng ñâu có gi ng cái chày, mà chính cái vòi nó gi ng cái chày. Con voi là chung t t c nh ng cái y: chân, l tai, b ng và vòi ”. con ngư i, do có tích lu kinh nghi m, do có ngôn ng , nên s tri giác ( s t ng h p các c m giác riêng l , ñ có m t hình tư ng tr n v n ) ñư c b sung r t nhi u. chính nh có kinh nghi m, mà con ngư i, tuy m i nh n bi t b ng c m giác m t s thu c tính c a s v t, có th tri giác ñư c s v t. S tham gia c a kinh nghi m góp ph n vào quá trình tri giác, t o nên cái g i là t ng giác. *Các qui lu t c a tri giác Qui lu t v tính ñ i tư ng c a tri giác Qui lu t v tính l a ch n c a tri giác Tính có ý nghĩa Tính n ñ nh Tính t ng giác o nh tri giác 2.Nh n th c lý tính 2.1. Tư duy Tư duy là m t quá trình tâm lý ph n ánh nh ng thu c tính b n ch t, nh ng m i quan h và m i liên h bên trong có tính qui lu t c a s v t, hi n tư ng trong hi n th c khách quan mà trư c ñó ta chưa bi t. Tư duy là m c ñ nh n th c m i v ch t so v i c m giác và tri giác. Quá trình ph n ánh này là quá trình gián ti p, ñ c l p và mang tính khái quát, ñư c n y sinh trên cơ s ho t ñ ng th c ti n, t s nh n th c c m tính nhưng vư t xa các gi i h n c a nh n th c c m tính. *ð c ñi m Tính có v n ñ c a tư duy Tính gián ti p c a tư duy 4 http://www.ebook.edu.vn
- Tính tr u tư ng và khái quát c a tư duy Tư duy liên h ch t ch v i ngôn ng Tư duy liên h m t thi t v i nh n th c c m tính *Các thao tác c a tư duy Phân tích T ng h p ð i chi u So sánh Khái quát hoá Tr u tư ng hoá C th hoá * Các ph m ch t c a tư duy Tính m m d o Tính ñ c l p Tính nhanh trí Các ph m ch t này là nh ng yêu c u ñ c bi t ñ i v i cán b , nhân viên trong kinh doanh. 2.2. Tư ng tư ng Là m t quá trình tâm lý ph n ánh nh ng cái chưa t ng có trong kinh nghi m c a cá nhân b ng cách xây d ng nh ng hình nh m i trên cơ s c a nh ng bi u tư ng ñã có. * ð c ñi m c a tư ng tư ng Tư ng tư ng ch n y sinh trư c hoàn c nh có v n ñ , t c trư c nh ng ñòi h i m i, th c ti n chưa t ng g p, trư c nh ng nhu c u khám phá, phát hi n, làm sáng rõ cái m i, song tính b t ñ nh c a hoàn c nh quá l n, ta không th gi i quy t v n ñ b ng tư duy, bu c con ngư i ph i tư ng tư ng ñ hình dung ra k t qu cu i cùng. Như v y trong nh ng hoàn c nh không ñ ñi u ki n ñ tư duy, con ngư i v n tìm ra ñư c l i thoát nhưng k t qu c a tư ng tư ng không chu n xác và ch t ch như k t qu c a tư duy. Tư ng tư ng là quá trình nh n th c ñư c b t ñ u vi c th c hi n ch y u, b ng các hình nh và k t qu c a nó là m t hình nh m i. Hình nh m i này ñư c xây d ng t nh ng bi u tư ng c a trí nh nhưng mang tính gián ti p và khái quát cao hơn. Do v y bi u tư ng c a tư ng tư ng là bi u tư ng c a bi u tư ng. *Các lo i tư ng tư ng - Căn c vào m c ñ tham gia c a ý th c ta có hai lo i: + Tư ng tư ng không có ch ñ nh + Tư ng tư ng có ch ñ nh - Căn c vào tính tích tích c c hay không c a tư ng tư ng + Tiêu c c + Tích c c - Ngoài ra còn có m t lo i ñ c bi t ñó là ư c mơ và lý tư ng * Các cách sáng t o hình nh trong tư ng tư ng Thay ñ i kích thư c, s lư ng Nh n m nh các chi ti t, các thành ph n , thu c tính c a s v t. Ch p ghép Liên h p ði n hình hoá 5 http://www.ebook.edu.vn
- Lo i suy, mô ph ng, b t chư c. 3.Xúc c m - Tình c m Tình c m là nh ng thái ñ th hi n s rung ñ ng c a con ngư i ñ i v i nh ng s v t, hi n tư ng có liên quan ñ n nhu c u và ñ ng cơ c a h . S khác nhau gi a xúc c m và tình c m *Gi ng nhau ð u bi u th thái ñ c a con ngư i ñ i v i hi n th c khách quan. ð u có liên quan ñ n nhu c u c a con ngư i. ð u có tính xã h i và tính l ch s . ð u có cơ s sinh lý là ho t ñ ng c a não b . ð u mang tính ch th . * Khác nhau Xúc c m Tình c m - Có trư c - Có sau - Là m t quá trình tâm lý - Là m t thu c tính - Có c ngư i và v t - Ch có con ngư i - X y ra trong th i gian ng n , g n li n - T n t i trong m t th i gian dài, có v i tình hu ng và s tri giác ñ i tư ng tính sâu s c, l ng ñ ng. - Không b n v ng,d n y sinh, d - B n v ng, n ñ nh m t ñi - D bi u hi n, d b c l , d th y - Có th che gi u, ch u nh hư ng nhi u c a ý chí và tính cách c a cá nhân. - tr ng thái hi n th c - tr ng thái ti m tàng. - G n li n v i ph n x không ñi u - G n li n v i ph n x có ñi u ki n, ki n , th c hi n ch c năng sinh v t th c hi n ch c năng xã h i. *Các m c ñ c a ñ i s ng tình c m - Màu s c xúc c m c a c m giác - Xúc c m - Tình c m: tình c m ñ o ñ c Tình c m trí tu Tình c m th m m Tình c m ho t ñ ng *Các qui lu t c a ñ i s ng tình c m Qui lu t lây lan Qui lu t thích ng Qui lu t c m ng ( tương ph n ) Qui lu t di chuy n Qui lu t pha tr n 4. Ý chí: là ph m ch t c a nhân cách, là kh năng tâm lý cho phép con ngư i vư t qua nh ng khó khăn tr ng i trong hành ñ ng b ng s n l c c a b n thân ñ th c hi n nh ng hành ñ ng có m c ñích. 6 http://www.ebook.edu.vn
- Ý chí thư ng là bi u hi n c a s k t h p gi a nh n th c và tình c m. Nh n th c càng sâu s c, tình c m càng mãnh li t thì ý chí càng cao. Trong ho t ñ ng tâm lý c a con ngư i, ý chí gi hai ch c năng, ñó là ch c năng kích thích nh ng hành ñ ng hư ng t i m c ñích và ch c năng kìm hãm nh ng hành ñ ng gây tr ng i cho vi c th c hi n m c ñích. 5. Chú ý: Là xu hư ng và s t p trung ho t ñ ng tâm lý vào m t ñ i tư ng nào ñó. Chú ý ñư c xem như là m t tr ng thái tâm lý “ñi kèm” các ho t ñ ng tâm lý khác, giúp cho các ho t ñ ng tâm lý ñó có k t qu . Ch ng h n ta v n thư ng nói: Chăm chú nhìn, l ng tai nghe, t p trung suy nghĩ. Các hi n tư ng chăm chú, l ng nghe là nh ng bi u hi n c a chú ý. Chú ý không có ñ i tư ng riêng, ñ i tư ng c a nó chính là ñ i tư ng c a ho t ñ ng tâm lý mà nó “ði kèm ” vì th chú ý ñư c coi là “Cái n n ”, là ñi u ki n c a ho t ñ ng có ý th c. *Các lo i chú ý Chú ý không ch ñ nh Chú ý có ch ñ nh Chú ý sau khi có ch ñ nh * Các thu c tính c a chú ý S c t p trung c a chú ý S phân ph i chú ý S di chuy n chú ý Tính b n v ng Kh i lư ng 6 . Các thu c tính tâm lý ñi n hình c a nhân cách 6.1. Khái ni m v nhân cách Nhân cách là toàn b nh ng ñ c ñi m tâm lý ñã n ñ nh c a cá nhân, t o nên giá tr xã h i c a cá nhân ñó. Nhân cách là b m t tinh th n c a con ngư i, là tính ngư i c a con ngư i. 6.2. Các thu c tính tâm lý c a nhân cách Trong nhi u giáo trình tâm lý h c , ngư i ta coi nhân cách có 04 nhóm thu c tính tâm lý ñi n hình là xu hư ng, năng l c, tính cách, khí ch t. Xu hư ng nói lên phương hư ng phát tri n c a nhân cách. Năng l c nói lên kh năng c a nhân cách và khí ch t nói lên tính ch t phong cách c a nhân cách. * Xu hư ng Là ý mu n ho c hư ng vươn t i ñ t ra trong ñ u, thúc ñ y con ngư i ho t ñ ng theo m t m c tiêu nh t ñ nh. Xu hư ng thư ng th hi n nh ng m t sau Nhu c u H ng thú Th gi i quan Ni m tin Lý tư ng Tóm l i Toàn b các thành ph n trong xu hư ng nhân cách là ñ ng l c c a hành vi c a ho t ñ ng. 7 http://www.ebook.edu.vn
- *Tính cách Tính cách là m t thu c tính tâm lý ph c h p c a cá nhân, bao g m m t h th ng thái ñ c a nó ñ i v i hi n th c, th hi n trong h th ng hành vi, c ch , cách nói năng tương ng. Tính cách ñư c hình thành và bi u hi n trong ho t ñ ng c a con ngư i. C u trúc c a tính cách H th ng thái ñ c a cá nhân như thái ñ ñ i v i t nhiên, xã h i , thái ñ ñ i v i lao ñ ng, thái ñ ñ i v i b n thân. H th ng hành vi, c ch , cách nói năng c a cá nhân. *Khí ch t Là thu c tính tâm lý cá nhân g n li n v i ki u ho t ñ ng th n kinh tương ñ i b n v ng c a con ngư i, khí ch t bi u hi n cư ng ñ , t c ñ , nh p ñ c a các ho t ñ ng tâm lý th hi n s c thái hành vi, c ch , cách nói năng c a cá nhân. Các ki u khí ch t Hăng hái Bình th n Nóng n y Ưu tư Tóm l i: M i ki u th n kinh trên có m t m nh, m t y u. Trong th c t con ngư i có ki u th n kinh trung gian bao g m nhi u ñ c tính c a 04 ki u khí ch t trên khí ch t c a cá nhân có cơ s sinh lý th n kinh nhưng nó mang b n ch t xã h i, ch u s chi ph i c a các ñ c ñi m xã h i, bi n ñ i do rèn luy n và giáo d c. *Năng l c: Năng l c là t h p các thu c tính ñ c ñáo c a cá nhân, phù h p v i nh ng yêu c u c a m t ho t ñ ng nh t ñ nh, ñ m b o cho ho t ñ ng có k t qu . ð c ñi m Năng l c bao gi cũng g n li n v i m t ho t ñ ng nào ñó. Năng l c ñư c bi u l và hình thành trong cu c s ng, trong ho t ñ ng c a con ngư i. Năng l c là nh ng nét ñ c ñáo riêng bi t c a t ng ngư i. Năng l c có ý nghĩa xã h i, nó ñư c hình thành và phát tri n trong ho t ñ ng nh m tho mãn nhu c u. Năng l c bao gi cũng có nh ng thu c tính tâm lý chung và nh ng thu c tính tâm lý chuyên bi t. Các m c ñ c a năng l c Năng l c có kh năng hoàn thành có k t qu m t ho t ñ ng nào ñó c a con ngư i. Tài năng là m t m c ñ cao hơn, bi u th s hoàn thành m t cách sáng t o m t ho t ñ ng nào ñó. Thiên tài là m c ñ cao nh t c a năng l c, bi u th m c ki t xu t, hoàn ch nh nh t c a nh ng vĩ nhân trong l ch s nhân lo i. Tóm l i: Năng l c c a cá nhân d a trên cơ s c a tư ch t, nhưng ñi u ch y u là năng l c hình thành và phát tri n và th hi n trong ho t ñ ng tích c c c a con ngư i dư i s tác ñ ng c a rèn luy n và giáo d c. CÂU H I TH O LU N Nhân viên kinh doanh du l ch c n có nh ng nét tính cách và năng l c gì ? 8 http://www.ebook.edu.vn
- CÂU H I ÔN T P 1.Tâm lý là gì? Phân tích b n ch t hi n tư ng tâm lý ngư i. 2.Tâm lý là gì? Nêu vai trò c a tâm lý du l ch 3. Trình bày s phân lo i các hi n tư ng tâm lý ngư i 4.Trình bày các ñ c ñi m c a nh n th c c m tính. V n d ng các qui lu t c a chúng vào lĩnh v c du lich. 5.Trình bày các ñ c ñi m c a tư duy, tư ng tư ng. Nêu vai trò c a tư duy, tư ng tư ng trong ho t ñ ng hư ng d n du l ch. 6.Tình c m là gì? Các ñ c ñi m c a tình c m. V n d ng các qui lu t c a tình c m vào ho t ñ ng du l ch. 7.Ý chí là gì? Nhân viên hư ng d n du l ch c n có nh ng nét tính cách nào? Hãy xây d ng cách ph c v t t nh t v i các ki u ngư i có các ki u khí ch t khác nhau. 8. Năng l c là gì? Nhân viên hư ng d n du l ch c n ph i rèn luy n nh ng ph m ch t năng l c ngh nghi p nào ? CHƯƠNG II CÁC HI N TƯ NG TÂM LÝ XÃ H I TRONG DU L CH I.KHÁI QUÁT V TÂM LÝ XÃ H I 1.Tâm lý xã h i là gì? Tâm lý xã h i là nh ng hi n tư ng tâm lý chung c a nhi u ngư i khi h t p h p l i thành m t nhóm xã h i, cùng s ng trong nh ng ñi u ki n kinh t - xã h i nh t ñ nh. Tâm lý xã h i là tr ng thái ý th c và thái ñ c a nhóm ngư i ñ i v i nh ng s ki n, hi n tư ng xã h i. Nó ph n ánh t n t i xã h i mà nhóm ngư i ñó s ng và ho t ñ ng. Tâm lý xã h i th hi n m i cá nhân v i tư cách là thành viên c a nhóm. Tâm lý xã h i có quan h m t thi t v i tâm lý cá nhân và h tư tư ng. C ba thành t cùng tác ñ ng qua l i và chi ph i l n nhau. 2. Các qui lu t hình thành tâm lý xã h i Các hi n tư ng tâm lý xã h i hình thành theo các qui lu t ñ c trưng sau 9 http://www.ebook.edu.vn
- CÂU H I ÔN T P 1.Tâm lý là gì? Phân tích b n ch t hi n tư ng tâm lý ngư i. 2.Tâm lý là gì? Nêu vai trò c a tâm lý du l ch 3. Trình bày s phân lo i các hi n tư ng tâm lý ngư i 4.Trình bày các ñ c ñi m c a nh n th c c m tính. V n d ng các qui lu t c a chúng vào lĩnh v c du lich. 5.Trình bày các ñ c ñi m c a tư duy, tư ng tư ng. Nêu vai trò c a tư duy, tư ng tư ng trong ho t ñ ng hư ng d n du l ch. 6.Tình c m là gì? Các ñ c ñi m c a tình c m. V n d ng các qui lu t c a tình c m vào ho t ñ ng du l ch. 7.Ý chí là gì? Nhân viên hư ng d n du l ch c n có nh ng nét tính cách nào? Hãy xây d ng cách ph c v t t nh t v i các ki u ngư i có các ki u khí ch t khác nhau. 8. Năng l c là gì? Nhân viên hư ng d n du l ch c n ph i rèn luy n nh ng ph m ch t năng l c ngh nghi p nào ? CHƯƠNG II CÁC HI N TƯ NG TÂM LÝ XÃ H I TRONG DU L CH I.KHÁI QUÁT V TÂM LÝ XÃ H I 1.Tâm lý xã h i là gì? Tâm lý xã h i là nh ng hi n tư ng tâm lý chung c a nhi u ngư i khi h t p h p l i thành m t nhóm xã h i, cùng s ng trong nh ng ñi u ki n kinh t - xã h i nh t ñ nh. Tâm lý xã h i là tr ng thái ý th c và thái ñ c a nhóm ngư i ñ i v i nh ng s ki n, hi n tư ng xã h i. Nó ph n ánh t n t i xã h i mà nhóm ngư i ñó s ng và ho t ñ ng. Tâm lý xã h i th hi n m i cá nhân v i tư cách là thành viên c a nhóm. Tâm lý xã h i có quan h m t thi t v i tâm lý cá nhân và h tư tư ng. C ba thành t cùng tác ñ ng qua l i và chi ph i l n nhau. 2. Các qui lu t hình thành tâm lý xã h i Các hi n tư ng tâm lý xã h i hình thành theo các qui lu t ñ c trưng sau 9 http://www.ebook.edu.vn
- 2.1 Qui lu t k th a Trong cu c s ng bên c nh tính k th a sinh v t ( di truy n ) còn có tính k th a xã h i – l ch s . ðó là s truy n ñ t các kinh nghi m s ng, n n văn hoá tinh th n t th h này sang th h khác. S phát tri n và l ch s c a m t cá nhân riêng l không th tách r i l ch s c a nh ng cá nhân s ng trư c ho c ñ ng th i v i ngư i ñó. S k th a th c hi n nh quá trình giao ti p. Do ñó các hi n tư ng tâm lý xã h i phát tri n theo qui lu t k th a xã h i l ch s . - S k th a không th ñ ng, máy móc mà có ch n l c., c i biên, b sung nh ng cái m i, hoàn thi n hơn. Th h m i k th a tâm lý c a ông Cha mình, c a các l p ngư i ñi trư c không ph i dư i hình th c có s n mà ti p nh n m t cách có ch n l c, bác b ,c i biên nhi u ñi u, b sung và ñan xen vào nh ng cái m i, h ch lĩnh h i nh ng cái gì c n thi t cho cu c s ng trong hoàn c nh m i. -Các l a tu i khác nhau, s k th a khác nhau: l a tu i thanh niên, con ngư i mu n c i t o cái cũ m t cách có phê phán, và ñem l i cái gì ñó m i m . tu i trư ng thành ngư i ta ñi u ch nh l i nh ng ñi u b n thân ñã k th a tu i thanh niên và ti p t c b sung làm cho nó phong phú thêm, bư c vào tu i già, ngư i ta b t ñ u suy nghĩ nhi u ñ n vi c gìn gi nh ng ñi u ñã k th a hơn là phát tri n cái di s n ñã có s n. 2.2 Qui lu t lây lan Qui lu t lây lan là quá trình lan to tr ng thái c m xúc t ngư i này sang ngư i khác, t nhóm ngư i này sang nhóm ngư i khác, hay nói cách khác, bên trong các quan h xã h i có s giao lưu tình c m gi a các cá nhân t o nên s lây truy n xã h i. S lây truy n xã h i là nh ng c m xúc và ý ki n giao ti p v i nhau, do ñó ñư c nhân lên và ñư c c ng c . Lây truy n xã h i qui ñ nh xu hư ng b t chư c m t mô hình ng x và ñư c truy n t ngư i này sang ngư i khác. - Lây lan có bi u hi n ña d ng : + Lây lan có ý th c và lây lan vô th c + Lây lan t t và lây lan bùng n nhanh: Lây lan t m t s vi c, hi n tư ng nào ñó lúc xu t hi n còn chưa gây ñư c tác ñ ng ngay ñ n nh ng ngư i xung quanh nhưng s t n t i c a nó d n d n gây c m xúc ñ i v i ngư i xung quanh thông qua quá trình giao ti p và n y sinh s b t chư c ngư i khác m t cách t t . Ví d : Hi n tư ng m t, th i trang. + Lây lan bùng n : Hi n tư ng này x y ra khi con ngư i tr ng thái căng th ng th n kinh cao ñ , lúc ñó ý chí c a con ngư i b y u ñi, s t ch b gi m sút, con ngư i b rơi vào tr ng thái ho ng lo n, b t chư c m t cách máy móc hành ñ ng c a ngư i khác. 2.3 Qui lu t b t chư c: B t chư c là s mô ph ng, l p l i hành vi, tâm tr ng, cách suy nghĩ, cách ng x c a ngư i khác hay c a m t nhóm ngư i nào ñó. B t chư c có tính năng ñ ng và tuy n ch n, nó không ph i là s sao chép ñơn gi n hành vi khác, mà là s sao chép sáng t o ñ c ñáo. - Con ngư i b t chư c nhau v cách t ch c công vi c, và s d ng th i gian nhàn r i, hay c các th hi u khác trong cu c s ng, góp ph n xác l p nên các truy n th ng và t p t c xã h i. B t chư c như m t cơ ch trong quá trình xã h i hoá, quá trình t o nên các giá tr , các chu n m c c a nhóm. 2.4 Qui lu t tác ñ ng qua l i gi a con ngư i v i con ngư i 10 http://www.ebook.edu.vn
- S tác ñ ng qua l i gi a con ngư i v i nhau v trí tu , tình c m, hành ñ ng, hình thành tâm tr ng chung, quan ñi m chung, m c ñích chung. Trong quá trình giao ti p, con ngư i trao ñ i quan ni m v i nhau, khi quan ni m gi ng nhau thì quan ni m ñó ñư c c ng c , tr thành cơ s cho ho t ñ ng chung, cho cách x s chung. Khi có quan ni m khác nhau s n y sinh ra s ñ u tranh v quan ni m, và khi ñó, quan ni m sai ho c ñư c kh c ph c, ho c s l n át quan ñi m kia, do ñó s hình thành nên nh ng quan ñi m chung. Con ngư i càng có s th ng nh t trong ho t ñ ng chung thì s tác ñ ng càng ch t ch . II. M T S HI N TƯ NG TÂM LÝ XÃ H I NH HƯ NG ð N KHÁCH DU L CH 1. Phong t c t p quán Do ñi u ki n t nhiên và xã h i, nh ng phong t c t p quán ñã ñ nh hình trong các c ng ñ ng, phong t c t p quán là qui ư c sinh ho t ph n l n không thành văn b n ñư c c c ng ñ ng tuân th . Nó khá b n v ng trư c th i gian và làm nên d u hi u sinh ho t có tính ñ c thù c a t ng dân t c. Phong t c t p quán c a ñ a phương, c a s c t c cũng là m t nhu c u tâm lý, nét tâm lý. N m ñư c phong t c t p quán c a m t ñ a phương thì s d nh p cu c, d hoà ñ ng, tránh ñư c nh ng ph n ng tiêu c c trong tâm lý c a ngư i b n ñ a *Dư i ñây là nh ng ví d v phong t c t p quán m t s qu c gia. Do thái giáo và h i giáo có ngày th b y (sa bát ) là ngày dành cho tôn giáo.Dân chúng không ñư c phép làm gì ngoài nghi l tôn giáo và ăn u ng ngh ngơi. B n có ñ n nư c này (do thái, các nư c r p, Brunei, I ran) nên th n tr ng ñ ng bàn ñ n công vi c làm ăn trong ngày sa bát mà g p r c r i. ð o h i giáo nghiêm c m vi c b t tay ph n , không l y th c ăn b ng tay trái. Mu n ch v t nào, hư ng nào ph i dùng ngón tay cái. Khi có ngư i m i ăn u ng b n ph i nh n, không ñư c t ch i. Tuy nhiên không c n thi t b n ph i ăn u ng h t (có th nh m nháp chút ít ). Nh t ngay 15 -1 hàng năm là ngày ăn m ng dành cho ngư i ñã thành nhân t 20 tu i tr lên. ðó là ngày Seini No Hi mà ngư i Nh t r t xem tr ng. Thành ph l n c a Scôtland là Glágow, m t thành ph yêu bóng ñá cu ng nhi t, thành ph c ñ ng viên luôn chia thành hai phe tôn giáo. ðó là tin lành và thiên chúa giáo. B n có d p ñ n, xin ñ ng tham gia vào ñ i nào mà g p tai ho . Ph n n ñ r t coi tr ng ñ trang s c. Dù m t ngư i nào ñó dù sang tr ng ñ n ñâu mà không mang vòng vàng, mang nh n , thì cũng b xem như không có gì. Th m chí h còn mang c cánh mũi ch không ch c tay hay b p tay mà thôi. Dân các nư c có truy n th ng lâu ñ i như Thái Lan, Myanma, Camphuchia, Lào ñ u có l i chào nhau b ng cách ch p hai bàn tay ñưa cao trư c ng c. B n nên chào ñáp l b ng cung cách y thay vì chìa tay ra ñ b t tay h . ða s các nư c Châu âu không thích ñư c t ng hoa cúc vàng vì nó ñư c xem như tư ng trưng cho th t b i và r i ro. Hoa tr ng dành cho cô gái tr , còn hoa có màu s c ñư c dùng t ng cho các cô ñã l n tu i ho c ñã l p gia ñình. Ngư i Nga có t p t c m i bánh mì có mu i cho khách vì h cho là bi u hi n c a tình thân ái và lòng m n khách. ð i v i h không có gì t t ñ p hơn bánh mì và mu i. Giá tr n n t ng c a xã h i mĩ là cá nhân và t do. Quan h gia ñình cũng tuân th theo qui lu t tôn tr ng cá nhân. ñ a tr có phòng riêng và ñư c ñ c l p ngay trong nhà. Ngoài gi trư ng h c, chúng còn ph i làm bài t p nhà nên có khi chúng 11 http://www.ebook.edu.vn
- không mu n b qu y r y. Ngư i l n khi th y bi n ( xin ñ ng qu y r y ) treo n m c a cũng ñành ph i rút lui. N u có t c gi n mà ñánh con thì chúng s g i ngay s 991 ( c ch sát c p c u ) ñ n can thi p. Ngư i M có m t cu c s ng cao, ñ y ñ ti n nghi vì ñư c mua ch u, tr góp trong nhi u năm tuỳ theo l i t c, thu nh p mi n là có vi c n ñ nh. Do tính cách thích hư ng th , h thư ng thích ñi du l ch kh p nơi trong nh ng ngày ngh phép hàng năm. Ngư i Nh t ñư c x p hàng ñ u th gi i v vi c du l ch. Do ñ ng yên lên giá, h thích du l ch ra nư c ngoài ñ tiêu xài tho thích. Ngư i ñư c t ng hoa cúc s r t vui m ng vì h coi là bi u tư ng c a h nh phúc và s ng lâu. Ngưòi mĩ thư ng b ám nh v th i gian trong khi ngư i r p có v như không ý th c v th i gian. Tuy nhiên h cũng không ph i là dân t c duy nh t. M t s các dân t c khác cũng quan ni m coi r th i gian như : Ý, Tây ban Nha, B ðào nha, Mêhicô, Nam M ….thư ng thích hen mai m t , mai m t trong công vi c. Khi ñư c ngư i Inñônêxia m i dùng b a, b n ph i ch ch nhà m i m i ñư c ăn. B n không nên xin thêm mu i, tiêu, nư c ch m vì ch ng khác nào b n chê ch nhà th c ăn không v a mi ng. Tránh nói chuy n luác ăn v i ngư i b n x . ð i v i ngư i dân ñ o h i, b n c n lưu ý các ñi u sau: -Th i gian t t nh t ñ thăm viéng là t 4 -6 gi chi u -Không ñư c yêu c u món th t heo -Không ñi ngang qua m t ngư i ñang c u nguy n. - Không dùng tay mó vào sách kinh Coran các ñ n th . - Khi g i ngư i nào, b n ph i ngo c c hai lòng bàn tay úp xu ng. -Không ăn u ng trư c m t h trong tháng Ramadan (t lúc m t tr i m c ñ n lúc m t tr i l n). Vì ñó là ñi u t i k Ngư i Thái lan r t t i k bàn chân aiñó hư ng vào mình. B n nên tránh b ng cách ñ ng ng i v t chéo chân khi có ngư i b n x trư c m t mình. Ngư i Thái có ng i v i tư th ñó, h cũng hư ng cho các ñ u ngón chân xu ng ñát. B n nên tránh các cu c th o lu n v chính tr vì Trung ñông là nơi có nhi u các cu c xung ñ t v chính tr ñang ti p di n thư ng xuyên. ñ ng th i b n không nên xa vào tình tr ng coi thư ng pháp lu t ñ a phương, rư u chè , nh u nh t vì c nh sát có th p t i b t cúa lúc nào. 2. Tín ngư ng – Tôn giáo - Tín ngư ng: Là s tin tư ng vào cái gì siêu nhân và ni m tin ñó chi ph i cu c s ng tinh th n, v t ch t và hành vi c a con ngư i. tín ngư ng là ph n quan tr ng trong ñ i s ng tâm linh c a con ngư i. Nó t o ra s yên tâm, an u con ngư i s tránh ñư c nh ng r i ro trong cu c ñ i. - Tôn giáo: Là hình th c t ch c có cương lĩnh, m c ñích, có nghi th c và h th ng lý lu n ñ ñưa l i cho con ngư i m t tín ngư ng nào ñó m t cách b n v ng. Trong kinh doanh du l ch, tín ngư ng – Tôn giáo là y u t cơ b n t o nên các s n ph m du l ch tín ngư ng. Ví d : Du l ch Chùa Hương, Núi Sam . .. ñ u ít nhi u mang tính ch t tín ngư ng. Trong m t qu c gia, các tài nguyên nhân văn, các công trình ki n trúc c . . có giá tr ñ u ít nhi u liên quan ñ n tôn giáo, tín ngư ng. ngoài ra, lòng tin, s kiêng k c a tín ngư ng – tôn giáo có tác ñ ng r t l n ñ n tâm lý, nhu c u và hành vi tiêu dùng c a khách du l ch, ñ n tâm lý, hành vi c a các nhóm ngư i tham gia ho t ñ ng du l ch. Do ñó tôn giáo – tín ngư ng là nh ng khía c nh c n ñư c nghiên c u ñ y ñ và khai thác nó trong khi t ch c ho t ñ ng kinh doanh du l ch. 12 http://www.ebook.edu.vn
- 3. Tính cách dân t c Tiêu bi u cho dân t c là tính c ng ñ ng v lãnh th và ñ i s ng kinh t , c ng ñ ng v ngôn ng . Nh ng nét ñ c trưng cho c ng ñ ng ñư c bi u hi n trong n n văn hoá c a các dân t c ñó. Tính cách dân t c là nh ng nét ñi n hình riêng bi t, mang tính n ñ nh, ñ c trưng trong các m i quan h c a dân t c. tính cách dân t c ñư c bi u hi n trong các giá tr truy n th ng, trong văn h c, ngh thu t, trong phong t c t p quán. Trong cách bi u c m c a con ngư i. . . cá nhân thu c qu c gia, dân t c nào thì tâm lý c a h ch u s chi ph i c a tính cách dân t c ñó. Tính cách dân t c là thành ph n ch ñ o trong b n s c văn hoá c a t ng dân t c, nó là y u t t o ra nh ng s n ph m du l ch văn hoá mang tính ñ c trưng cho t ng dân t c. Ngoài ra không ch có nh ng s n ph m du l ch văn hoá và các s n ph m du l ch khác, vi c tr c ti p ho c gián ti p gi i thi u v i du khách các giá tr , b n s c văn hoá, tính cách c a dân t c mình cũng làm tăng thêm s d bi t, tăng thêm s c quy n rũ cho du khách. Do ñó, các giá tr trong tính cách dân t c là tài nguyên du l ch. Thông qua tính cách c a khách du l ch thu c v m t qu c gia nào ñó, ngư i kinh doanh ch ñ ng t o ra các s n ph m du l ch phù h p, không b ñ ng và ng c nhiên trư c hành vi ng x và hành vi tiêu dùng c a khách. M t khác gi i thi u v i khách v các giá tr , b n s c văn hoá, tính cách c a dân t c mình thông qua các hàng hoá và d ch v du l ch. 4.Th hi u và “Môt ” Th hi u và “M t” là s thích c a con ngư i hư ng vào ñ i tư ng nào ñó. Nó là hi n tư ng tâm lý xã h i khá ph bi n, lôi cu n s ñông ngư i vào m t cái gì ñó ( M t s n ph m tiêu dùng, m t cách nghĩ, m t cách trang trí, m t ho t ñ ng . . .) Trong m t th i gian mà ngư i ta cho là h p d n và có giá tr . Th hi u không có tính b n v ng, nó ph thu c vào ñ c ñi m c a cá nhân.T i m i th i ñi m trong m i cá nhân thư ng t n t i nhi u th hi u khác nhau. Cũng như các hi n tư ng tâm lý xã h i khác, th hi u và m t nh hư ng ñ n tâm lý, nhu c u, ñ c bi t là ñ n hành vi tiêu dùng c a khách du l ch. Ngoài ra th hi u và m t còn nh hư ng ñ n ngư i khách, nên trong kinh doanh du l ch c n k p th i n m b t ñư c th hi u và phán ñoán trư c th hi u c a khách du l ch. 5. B u không khí tâm lý B u không khí tâm lý xã h i là m t hi n tư ng tâm lý xã h i phát sinh và phát tri n trong các m i quan h l n nhau, tâm lý c a ngư i này có nh hư ng tr c ti p t i tâm lý c a ngư i kia t o nên m t tâm tr ng chung c a t p th . Nói ñ n b u không khí tâm lý xã h i là mu n nói ñ n không gian, trong ñó ch a ñ ng tr ng thái tâm tr ng chung c a nhi u ngư i. B u không khí tâm lý xã h i có tác d ng thúc ñ y ho c kìm hãm s ho t ñ ng c a con ngư i. T i m t di m du l ch hay trong doanh nghi p du l ch c n thi t ph i t o ra m t b u không khí tâm lý xã h i tho i mái, lành m nh. N u không th c hi n ñư c ñi u này s nh hư ng x u t i tâm lý, t i m c ñ tho mãn c a khách du l ch, vì v y nó nh hư ng ñ n ch t lư ng s n ph m d ch v du l ch. Trong m t s trư ng h p, b u không khí tâm lý xã h i còn là y u t tăng s c h p d n cho các s n ph m du l ch, là y u t thu hút khách du l ch ñ n v i các s n ph m du l ch. CÂU H I TH O LU N 13 http://www.ebook.edu.vn
- Tìm nh ng phong t c t p quán ñ c trưng c a ba mi n B c – Trung – Nam. CÂU H I ÔN T P 1.Tâm lý xã h i là gì? Trình bày các qui lu t hình thành tâm lý xã h i. 2.Phong t c t p quán là gì? Trình bày s nh hư ng c a phong t c t p quán trong ho t ñ ng du l ch. 3.Trong ho t ñ ng du l ch c n khai thác nh ng ñi m gì c a phong t c t p quán, tôn giáo, tính cách dân t c, th hi u. CHƯƠNG III TÂM LÝ DU KHÁCH I. KHÁI QUÁT V DU L CH 1. Du l ch là gì Khi loài ngư i bư c vào giai ño n phân công lao ñ ng l n th ba (nông nghi p, chăn nuôi, công nghi p), nghành thương ngi p ñư c tách ra kh i s n xu t v t ch t. Xã h i xu t hi n t ng l p thương gia, h ñem hàng hoá t nơi này ñ n nơi khác trao ñ i và làm n y sinh các nhu c u v v n chuy n, ăn , hư ng d n…ñó là cơ s cho nghành du l ch ra ñ i. TheoI.Lpirôgiơnic(1985 – Liên xô cũ )thu t ng du l ch bao g m 3 n i dung: - Cách s d ng th i gian r i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên. - M t d ng chuy n cư ñ c bi t t m th i - M t nghành kinh t phi s n xu t nh m ph c v nhu c u văn hoá xã h i c a nhân dân. Như v y theo ông, du l ch là m t d ng ho t ñ ng ñ c bi t c a ngư i dân trong m t kho ng th i gian nhàn r i v i s di chuy n và lưu l i t m th i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên, nh m ngh ngơi ch a b nh, phát tri n th ch t và tinh th n, và nâng cao trình ñ nh n th c – văn hoá ho c th thao kèm theo vi c tiêu th nh ng giá tr v t nhiên, kinh t và văn hoá. Hay nói cách khác, du l ch là vi c ñi l i, lưu trú t m th i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên c a cá nhân v i m c ñích thoã mãn các nhu c u ña d ng. 2. Khách du l ch là gì. Thu t ng du l ch trong ti ng anh: Tour có nghĩa là cu c d o chơi, cu c dã ngo i, ngày nay ñã ñư c qu c t hoá là “Tourism”, còn “tourist” là ngư i ñi du l ch hay còn g i là du khách. Chúng ta có th hi u Khách du l ch là nh ng ngư i r i kh i nơi cư trú thư ng xuyên c a mình ñ n nơi có ñi u ki n ñ ngh ngơi, gi i trí nh m ph c h i, nâng cao s c kho , tham quan vãn c nh, tho mãn nhu c u tìm hi u, thư ng th c cái m i l , ho c k t h p vi c nhg ngơi v i vi c h i h p, kinh doanh, nghiên c u khoa h c…. T i h i ngh c a t ch c Du l ch th gi i (WTO), tháng 9 – 1968, ñã chính th c xác ñ nh: 14 http://www.ebook.edu.vn
- Tìm nh ng phong t c t p quán ñ c trưng c a ba mi n B c – Trung – Nam. CÂU H I ÔN T P 1.Tâm lý xã h i là gì? Trình bày các qui lu t hình thành tâm lý xã h i. 2.Phong t c t p quán là gì? Trình bày s nh hư ng c a phong t c t p quán trong ho t ñ ng du l ch. 3.Trong ho t ñ ng du l ch c n khai thác nh ng ñi m gì c a phong t c t p quán, tôn giáo, tính cách dân t c, th hi u. CHƯƠNG III TÂM LÝ DU KHÁCH I. KHÁI QUÁT V DU L CH 1. Du l ch là gì Khi loài ngư i bư c vào giai ño n phân công lao ñ ng l n th ba (nông nghi p, chăn nuôi, công nghi p), nghành thương ngi p ñư c tách ra kh i s n xu t v t ch t. Xã h i xu t hi n t ng l p thương gia, h ñem hàng hoá t nơi này ñ n nơi khác trao ñ i và làm n y sinh các nhu c u v v n chuy n, ăn , hư ng d n…ñó là cơ s cho nghành du l ch ra ñ i. TheoI.Lpirôgiơnic(1985 – Liên xô cũ )thu t ng du l ch bao g m 3 n i dung: - Cách s d ng th i gian r i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên. - M t d ng chuy n cư ñ c bi t t m th i - M t nghành kinh t phi s n xu t nh m ph c v nhu c u văn hoá xã h i c a nhân dân. Như v y theo ông, du l ch là m t d ng ho t ñ ng ñ c bi t c a ngư i dân trong m t kho ng th i gian nhàn r i v i s di chuy n và lưu l i t m th i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên, nh m ngh ngơi ch a b nh, phát tri n th ch t và tinh th n, và nâng cao trình ñ nh n th c – văn hoá ho c th thao kèm theo vi c tiêu th nh ng giá tr v t nhiên, kinh t và văn hoá. Hay nói cách khác, du l ch là vi c ñi l i, lưu trú t m th i bên ngoài nơi cư trú thư ng xuyên c a cá nhân v i m c ñích thoã mãn các nhu c u ña d ng. 2. Khách du l ch là gì. Thu t ng du l ch trong ti ng anh: Tour có nghĩa là cu c d o chơi, cu c dã ngo i, ngày nay ñã ñư c qu c t hoá là “Tourism”, còn “tourist” là ngư i ñi du l ch hay còn g i là du khách. Chúng ta có th hi u Khách du l ch là nh ng ngư i r i kh i nơi cư trú thư ng xuyên c a mình ñ n nơi có ñi u ki n ñ ngh ngơi, gi i trí nh m ph c h i, nâng cao s c kho , tham quan vãn c nh, tho mãn nhu c u tìm hi u, thư ng th c cái m i l , ho c k t h p vi c nhg ngơi v i vi c h i h p, kinh doanh, nghiên c u khoa h c…. T i h i ngh c a t ch c Du l ch th gi i (WTO), tháng 9 – 1968, ñã chính th c xác ñ nh: 14 http://www.ebook.edu.vn
- -Khách du l ch là nh ng ngư i lưu l i m t ñêm t i nơi không ph i là nhà mình v i m c ñích chính c a s di chuy n không nh m ki m ti n. -Khách du l ch qu c t bao g m: nh ng ngư i hành trình ra nư c ngoài v i m c ñích thăm vi ng ngư i thân, ngh dư ng ch a b nh, tham gia các h i ngh , h i th o qu c t , ngo i giao th thao, th c hi n công v (kí k t h p ñ ng mua bán thăm dò th trư ng…), nh ng ngư i ñi trên các chuy n tàu vư t bi n ñ i dương. Có hai lo i: khách du l ch và khách tham quan. S khác bi t gi a khách du l ch và khách tham quan là khách tham quan không lưu l i qua ñêm nơi ñ n du l ch. II. PHÂN LO I KHÁCH DU L CH 1.Tâm lý du l ch theo gi i tính 1.1. Khách du l ch là n Trong vi c du l ch gi a nam và n có ñi m khác nhau do y u t tâm lý và truy n th ng xã h i qui ñ nh : -Có ñ nh y c m, ña c m, tinh t , t nh . - Sành ăn, tính toán ti n ăn nhanh và th o. - Trong mua hàng, ñi tham quan h k tính hay ñòi h i c n k , s ch s , g n gàng, không v a ý là phàn nàn, góp ý ngay. - Thư ng th n tr ng trư c s n ph m m i, l . - Thích mua s m - Ph n Châu Á e dè hơn Ph n Châu Âu. 1.2. Khách du l ch là nam -Thư ng xông xáo, b o d n và hay có tính m o hi m trong du l ch. - Tính tình c i m , d m n, tiêu pha r ng rãi -Thích vui chơi, gi i trí, khám phá -Thích ăn c a l , dùng ñ sang, t t và ñôi khi ch y ñùa, th thách nhà hàng. 2. Tâm lý du khách theo l a tu i 2.1.Du khách là ngư i cao tu i: ðây là nhóm ngư i ñ c bi t, ñi du l ch thư ng ñ an dư ng, ho c ñi du l ch v i m c ñích tôn giáo. - Thích yên tĩnh, chuy n trò nh nh . ða s không thích giao ti p n ào. - ðánh giá ưu th c a du l ch nghiêng v giá tr c a th c t , tính ti n d ng, thái ñ ph c v hơn là hình th c. 2.2. Khách du l ch là tr em -Tính tình hi u ñ ng, hay ngh ch ng m, li u lĩnh, mãi chơi quên l i d n, hay vi ph m n i qui. -Hay tò mò, hi u kỳ và bư ng b nh, d x y ra tai n n. -Hay b t chư c ngư i l n và b n bè, ăn tiêu không bi t tính toán. 3. Tâm lý du khách theo châu l c 3.1. Tâm lý ngư i châu Á - ð i s ng tình c m kín ñáo, n ng tình nh lý. - Thư ng ăn ngon, l y ăn làm chu n. Trong ăn r t c u kỳ v n u nư ng, gia gi m. Ăn u ng lâu, hay ng i chi u. - Trong chi tiêu h tính toán và dè s n. - Thích xưng hô theo quan h gia ñình, thích m i chào v n vã. - Tôn tr ng l nghi, tín nghĩa. 15 http://www.ebook.edu.vn
- - Kín ñáo, dè d t trong giao ti p - Chú tr ng v n ñ chào h i. Chào h i ñúng l nghi là thư c ño c a ph m h nh. Luôn tôn tr ng th b c trong giao ti p. - Ít b c l cá tính, tuân th n n p xã h i “Gi ng như v i m i ngư i” ñây là nguyên t c ng x t i cao. 3.2. Tâm lý ngư i Châu Âu - Có l i s ng th c t , c i m , ñ cao ch nghĩa cá nhân, quí tr ng t do cá nhân. - Có tác phong công nghi p chu n xác, trong gi gi c sinh ho t ñư c “K h ach hoá”. -H ñ u thích du l ch, k t h p du l ch v i công tác ho c nghiên c u văn hoá khoa h c ho c kinh doanh, gi nào vi c y, nhanh, chính xác. -H không thích nói v ñ i tư, nhìn vào ñ i tư. -S ng sòng ph ng, công khai theo pháp lý ( không ưa xin x , nâng giá tr tuỳ ti n ). -Làm vi c vui chơi, có k h ach, r t ghét s tuỳ ti n. -Không thích nói chuy n ñ i tư v chính tr , ch thích nói chuy n văn hoá ngh thu t và làm ăn kinh t . -Trong giao ti p thư ng có thói quen chào h i, c m ơn, xin l i. Ưa thích vui chơi, gi i trí. - R t chú tr ng các nghi th c trong giao ti p : + Tr nh tr ng: G i ñúng ch c danh, không g i b ng tên riêng khi không ñư c phép. + Các doanh nhân luôn xem tr ng trang ph c. + Hay ti p khách t i nhà hàng khách s n, ưa dùng nư c hoa và hay t ng quà. 3.3- Tâm lý ngư i Châu Phi -Ngư i dân s ng theo ñ i gia ñình.Ch nghĩa “Gia t c tr ” th ng tr trong xã h i. -Tôn sùng ñ o giáo: có nhi u t p t c kỳ c c, kh t khe. -R t hi u khách và l phép. 3.4. Tâm lý ngư i Châu M -Tr c tính, th c t , tình c m rõ ràng, hay tranh lu n. -Vui tính, c i m , thân thi n, coi tr ng nghi th c ñ i v i ph n . -R t hi u khách, thư ng m i khách ñ n nhà. N u ñư c m i nên mang theo quà. -Khi trò truy n thích ng i sát bên khách, ñôi khi còn ghé vào tai khách trao ñ i. -Trong tranh cãi thư ng có c ch m nh: khua tay, ñ p bàn, nhưng khi ñã tho thu n thì luôn th c hi n kh n trương. - ði u quan tâm nhi u là ñ a v và giàu sang. 4. Tâm lý du khách theo qu c gia, dân t c 4.1.Tâm lý du khách là ngư i Trung Qu c Trung qu c là m t nư c có l ch s và n n văn minh lâu ñ i, m t n n văn hoá r c r v i nh ng thành t u to l n v k thu t và ngh thu t. Nh ng c v t di tích l ch s ngàn xưa, nh ng th ng c nh hùng vĩ, tuy t v i cùng v i công trình ñ s hàng ngàn năm còn t n t i quy n rũ khách du l ch t b n phương ñ v . ð c ñi m chung : 16 http://www.ebook.edu.vn
- -Là nh ng con ngư i giàu lòng thương ngư i, sâu s c trong quan h , hào hi p cao thư ng trong cư x . - Thông minh, c n cù và kiên nh n. Có ñ u óc làm ăn l n và tính toán kinh t gi i. - R t kín ñáo và thâm thuý -Thương gia Trung Qu c n i ti ng là m m m ng và khéo chi u lòng ngư i. -S ng theo ñ i gia ñình, có quan h huy t th ng, h hàng khăng khít. Do chính sách m i gia ñình ch có m t con nên ngư i Trung Qu c coi con h là trên h t. B i v y hư ng d n viên du l ch c n quan tâm ñ n con c a h . -Ph n thư ng nghiêm trang v i ngư i ngoài. -Thích b u không khí thân m t, c i m như trong gia ñình. - Trong giao ti p thư ng nói to và nói nhi u. luôn coi tr ng l i m i tr c ti p. -Kh u v + Ngư i Trung Qu c ăn nhi u và bi t thư ng th c ñ ăn, có nhi u k thu t n u ăn c u kỳ, ph c t p. + Thích u ng trà. Trà u ng là trà xanh pha trong m và c c. H thư ng u ng trà vào lúc sáng s m, sau các b a ăn no, vào chi u t i, trong lúc trò chuy n, ñàm ñ o. *. ð c ñi m du l ch - Du khách thư ng ñi theo nhóm, theo các chương trình du l ch tr n gói c a các công ty du l ch Trung Qu c t ch c. -Qu ng cáo v i ngư i du l ch Trung Qu c c n nh n m nh “Gía r ” nhưng ch t lư ng cao ho c ñ m b o. -Du khách Trung Qu c thư ng ít nói ti ng nư c ngoài. Thông tin qu ng bá b ng ti ng Trung Qu c là ñi u r t c n thi t. Ví d các bi u hi n trong nhà v sinh các ñi m du l ch ch ghi b ng ti ng Anh thì khách Trung Qu c s r t khó tìm th y và không bi t cách s d ng. -Ngư i Trung Qu c n i ñ a thư ng có thói quen làm nh hư ng ñ n ngư i xung quanh như n ào, ñi kéo lê dép l t x t trong khách s n. H thư ng không ñóng c a phòng vì không thích dùng máy ñi u hoà nhi t ñ . ð tránh b t nh ng phi n hà này, các khách s n nên phân h cùng m t t ng l u. - H thư ng ch n du l ch ng n ngày. ( 2 ñ n 3 ngày ) - Lưu trú trong khách s n 2 – 3 sao và s d ng d ch v có th h ng trung bình khá -Thư ng chú ý giá r nhưng giá tr chuy n ñi cao. R t hi m ngư i Trung Qu c dùng th tín d ng mà h thư ng mang nhi u ti n m t. Do ñó h s r t m ng n u các ñi m du l ch nư c ngoài s d ng ñ ng nhân dân t ñ trao ñ i mua bán. -An toàn và yên n nơi du l ch là ñi u quan tâm ñ u tiên c a khách du l ch Trung Qu c. -Thư ng ñi du l ch v i tính ch t tham quan, thích tìm hi u các phong t c l . Thích tham quan các khu du l ch có cơ s h t ng t t, ñ c bi t là các công ty phát tri n hi n ñ i ñ m r ng t m nhìn qu c t c a mình. H thích nơi du l ch có b u không khí vui v , khoan khoái như trang tr i, gia ñình. -Khách du l ch Trung Qu c thích mua s m và thích ñ n nh ng c a hàng n i ti ng. H thư ng mua nh ng hàng hoá không có ho c r hơn nư c h .Vì ph n l n ngư i Trung Qu c nghi n thu c lá. Trong khách s n nên ñ t nhi u g t tàn thu c nh ng nơi mà khách ñ t chân ñ n. -Yêu c u làm th t c Vi Sa, h chi u ( Pasport ) d và nhanh. 17 http://www.ebook.edu.vn
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học