Xem mẫu
- C¸ch x©y dùng: KÕt cÊu cña B¶ng th−êng ®−îc chia lμm 3 phÇn: Chi phÝ trùc
tiÕp, chi phÝ gi¸n tiÕp vμ ThuÕ VAT. Sau ®ã, x¸c ®Þnh tæng chi phÝ = Chi phÝ trùc tiÕp +
Chi phÝ gi¸n tiÕp + ThuÕ VAT ph¶i nép. Mäi kho¶n chi phÝ ®Òu ®−îc x¸c ®Þnh theo mÆt
b»ng gi¸ cña tõng n¨m, tøc lμ ®−îc ®iÒu chØnh theo chØ sè l¹m ph¸t.
KÕt qu¶ tÝnh to¸n ë B¶ng nμy ®Ó phôc vô cho c¸c b−íc tÝnh to¸n tiÕp theo, nh−: C¸c
kho¶n ph¶i tr¶, nhu cÇu vèn l−u ®éng, chi phÝ ®¬n vÞ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hμng n¨m
theo c¸c h×nh thøc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tån kho kh¸c nhau.
3.8. B¶ng tÝnh vèn l−u ®éng (Working capital): Môc tiªu lËp b¶ng tÝnh vèn l−u ®éng
nh»m: (1) X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña thay ®æi c¸c kho¶n ph¶i thu (ΔAR), thay ®æi c¸c kho¶n
ph¶i tr¶ (ΔAP); nh÷ng chØ tiªu nμy sÏ ®−îc dïng ®Ó ®iÒu chØnh c¸c kho¶n thùc thu thùc
chi trong b¸o c¸o ng©n l−u; vμ (2) X¸c ®Þnh l·i vay vèn l−u ®éng trªn c¬ së nhu cÇu
vèn l−u ®éng thùc tÕ ®Ó ®−a vμo thμnh mét kho¶n môc chi phÝ trong b¸o c¸o thu nhËp.
KÕt cÊu cña b¶ng tÝnh vèn l−u ®éng gåm cã c¸c chØ tiªu sau:
- Tån quü tiÒn mÆt CB (Cash Balance) vμ thay ®æi tån quü tiÒn mÆt
Δ CB = CB cuèi kú - CB ® Çu kú ;
- C¸c kho¶n ph¶i thu AR (Account Receivables) vμ thay ®æi kho¶n ph¶i thu
ΔAR = AR ® Çu kú - AR cuèi kú ;
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ AP (Account Payables) vμ thay ®æi c¸c kho¶n ph¶i tr¶
ΔAP = AP® Çu kú - APcuèi kú ;
-
Vèn l−u ®éng: Lμ toμn bé sè vèn l−u ®éng cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho ho¹t
®éng cña dù ¸n, ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: WC = CB + AR - AP.
- Nhu cÇu vèn l−u ®éng (WCD): Trªn c¬ së vèn l−u ®éng cÇn cho ho¹t ®éng
cña dù ¸n, sau khi trõ ®i vèn l−u ®éng tù cã, tù bæ sung tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng
cña nh÷ng n¨m tr−íc, ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc nhu cÇu vèn l−u ®éng (cÇn vay
thªm) ®¸p øng cho nhu cÇu ho¹t ®éng cña dù ¸n.
Lý gi¶i c«ng thøc x¸c ®Þnh thay ®æi c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ vμ tån quü tiÒn
mÆt nªu trªn sÏ ®−îc gi¶i thÝch cô thÓ ë Môc ... d−íi ®©y.
C¸ch x¸c ®Þnh CB, AR, vμ AP: Tån quü tiÒn mÆt CB lμ sè d− tiÒn mÆt tån quü
tèi thiÓu ph¶i duy tr×, ®©y lμ kho¶n tiÒn mÆt ®−îc dμnh riªng vμ sö dông ®Ó lμm cho
viÖc giao dÞch, thanh to¸n ®−îc dÔ dμng. C¶ tån quü tiÒn mÆt CB vμ c¸c kho¶n ph¶i thu
AR ®Òu ®−îc x¸c ®Þnh theo tû lÖ % ®èi víi doanh thu b¸n hμng, trong khi ®ã c¸c kho¶n
ph¶i tr¶ AP l¹i ®−îc tÝnh theo tû lÖ % cña Chi phÝ ho¹t ®éng. C¶ doanh thu b¸n hμng vμ
chi phÝ ho¹t ®éng ®Òu ®· ®−îc x¸c ®Þnh tõ nh÷ng b¶ng tÝnh phÝa tr−íc, nh−ng vÊn ®Ò
®Æt ra lμ lμm thÕ nμo ®Ó −íc l−îng vμ lùa chän ®−îc c¸c tû lÖ % phï hîp ®Ó x¸c ®Þnh
c¸c chØ tiªu CB, AR vμ AP? §iÒu nμy hoμn toμn tuú thuéc vμo chñ quan ®¸nh gi¸ cña
nhμ ph©n tÝch dù ¸n, nh−ng tr−íc hÕt, tû lÖ mua chÞu, b¸n chÞu vμ møc tån quü tiÒn mÆt
tèi thiÓu hoμn toμn do chÝnh s¸ch b¸n hμng, chÝnh s¸ch x©y dùng th−¬ng hiÖu, chiÕn
l−îc th©m nhËp thÞ tr−êng vμ x¸c lËp thÞ phÇn, mèi quan hÖ vμ uy tÝn cña chñ dù ¸n víi
c¸c nhμ cung øng, chÝnh s¸ch ®èi víi hÖ thèng ®¹i lý tiªu thô, ... quyÕt ®Þnh. Ngoμi ra,
mét sè gîi ý sau ®©y cã thÓ h÷u Ých ®Ó gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy:
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 43/ 81
- - Th«ng th−êng, s¶n phÈm míi tham gia vμo thÞ tr−êng vμ cÇn x©y dùng
th−¬ng hiÖu tõ ®Çu th× chÝnh s¸ch b¸n hμng hÊp dÉn sÏ ®−îc lùa chän, v× vËy
tû lÖ b¸n chÞu cao vμ AR sÏ cao. Ng−îc l¹i, ®èi víi ®Çu t− më réng theo
chiÒu réng hoÆc chiÒu s©u, s¶n phÈm ®· cã uy tÝn trªn thÞ tr−êng th× chÝnh
s¸ch ®èi víi c¸c ®¹i lý cã thÓ chÆt chÏ h¬n, AR sÏ kh«ng cao;
- Dù ¸n ®Çu t− míi trong lÜnh vùc hiÖn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng: Cã thÓ
dùa vμo chÝnh thùc tiÔn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, tõ b¸o c¸o tμi chÝnh c¸c
n¨m ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng møc tû lÖ phï hîp cho 3 chØ tiªu trªn;
- LÜnh vùc cña Dù ¸n ®Çu t− míi kh¸c víi lÜnh vùc doanh nghiÖp ®ang ho¹t
®éng: Tr−êng hîp nμy, ph¶i tham kh¶o sè liÖu cña ngμnh, cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c ®ang ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®Çu t− cña dù ¸n ®Ó −íc l−îng vμ
lùa chän;
- C¶ dù ¸n vμ chñ dù ¸n ®Òu míi thμnh lËp: S¶n phÈm míi th©m nhËp thÞ
tr−êng, quan hÖ cña chñ dù ¸n víi c¸c nhμ cung øng còng míi ®−îc thiÕt lËp,
do ®ã kh¶ n¨ng ph¶i ®Ó tån quü tiÒn mÆt, c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ nh×n
chung sÏ ph¶i lín h¬n so víi c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng.
C¸ch x¸c ®Þnh Vèn l−u ®éng: Mét c¸ch lμm phæ biÕn hiÖn nay lμ c¨n cø vμo
tæng chi phÝ nguyªn liÖu ®Çu vμo, vßng quay vèn l−u ®éng vμ vèn l−u ®éng tù cã ®Ó
x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l−u ®éng trong kú. Víi c¸ch lμm nμy, ®«i khi chØ mét sù thay ®æi
nhá trong viÖc x¸c ®Þnh vßng quay vèn l−u ®éng, sÏ lμm cho kÕt qu¶ tÝnh to¸n nhu cÇu
vèn l−u ®éng thay ®æi rÊt ®¸ng kÓ. Víi viÖc ®· x¸c ®Þnh ®−îc nhu cÇu tån quü tiÒn mÆt
tèi thiÓu, c¸c kho¶n ph¶i thu, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ trong tõng kú ho¹t ®éng, cã mét c¸ch
tiÕp cËn kh¸c trong tÝnh to¸n nhu cÇu vèn l−u ®éng, cô thÓ nh− sau:
- Cho dï kh¶ n¨ng lu©n chuyÓn vèn l−u ®éng cã nhanh hay chËm, vèn l−u
®éng cã quay ®−îc bao nhiªu vßng trong mét kú kinh doanh ®i n÷a, th× vèn
l−u ®éng nÕu tÝnh to¸n ®Çy ®ñ ph¶i ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu cã tÝnh chÊt
th−êng xuyªn vÒ: Nhu cÇu tån quü tiÒn mÆt tèi thiÓu (CB), bï ®¾p ®−îc c¸c
kho¶n ph¶i thu (AR - phÇn bÞ chiÕm dông), gi¸ trÞ hμng tån kho, vμ lo¹i trõ
bít ®i phÇn vèn chiÕm dông ®−îc cña kh¸ch hμng - c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (AP).
ThÓ hiÖn cho lËp luËn nμy lμ viÖc vèn l−u ®éng ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng
thøc: WC = CB + AR - AP;
- Nh− vËy, víi c¸ch tiÕp cËn nμy th× viÖc tÝnh to¸n vèn l−u ®éng ®· kh«ng gÆp
ph¶i vÊn ®Ò khã kh¨n khi x¸c ®Þnh vßng quay cña c¸c kho¶n nguyªn nhiªn
vËt liÖu ®Çu vμo nh− tr−íc ®©y.
- Nhu cÇu vèn l−u ®éng (WCD) ®−îc x¸c ®Þnh trªnc ¬ së møc vèn l−u ®éng
cÇn thiÕt WC, sau khi ®· trõ ®i: Vèn l−u ®éng tù cã, vèn l−u ®éng tù bæ sung
tõ kÕt qu¶ kinh doanh cña n¨m kÕ tr−íc ®ã.
ë c«ng thøc x¸c ®Þnh vèn l−u ®éng WC, ngoμi tån quü tiÒn mÆt, c¸c kho¶n ph¶i thu,
c¸c kho¶n ph¶i tr¶, kh«ng thÊy cã sù xuÊt hiÖn cña kho¶n môc hμng tån kho nh− c¸ch
®Æt vÊn ®Ò ban ®Çu. §iÒu nμy ®−îc gi¶i thÝch nh− sau:
- Khi mua nguyªn nhiªn vËt liÖu ®Çu vμo ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cña dù ¸n,
tuú theo h×nh thøc thanh to¸n, cã thÓ thanh to¸n toμn bé, thanh to¸n mét
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 44/ 81
- phÇn vμ thiÕu nî nhμ cung øng mét phÇn, hoÆc thiÕu nî/mua chÞu toμn bé;
tiÒn ®Ó mua nguyªn vËt liÖu cã thÓ dïng tiÒn mÆt, hay tiÒn vay. VÒ mÆt h¹ch
to¸n, nhãm c¸c tμi kho¶n: TiÒn mÆt (nhãm 11), hμng tån kho (nhãm 15), nî
ng¾n h¹n (nhãm 31) vμ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (nhãm 33) th−êng ®−îc sö dông
®Ó ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lo¹i nμy. Theo nguyªn t¾c kÕ
to¸n kÐp (®èi øng tμi kho¶n), gi¸ trÞ nguyªn liÖu ®Çu vμo (lμ mét bé phËn cña
hμng tån kho) mua trong kú sÏ ®−îc thÓ hiÖn hoÆc ë sè ph¸t sinh nî cña tμi
kho¶n nhãm 15, hoÆc ë sè ph¸t sinh tæng d− cã cña c¸c tμi kho¶n thuéc
nhãm 11, nhãm 31 vμ nhãm 33. Ngoμi ra, tμi kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hμng
(thuéc nhãm 13) vμ tμi kho¶n ph¶i tr¶ ng−êi b¸n (thuéc nhãm 33) ®Òu cã thÓ
cã sè d− ë c¶ hai bªn Nî, Cã. Nh− vËy, khi vèn l−u ®éng x¸c ®Þnh theo c«ng
thøc WC = CB + AR - AP, th× b¶n th©n gi¸ trÞ hμng tån kho ®· tù ®éng ®−îc
tÝnh ®ñ. NÕu tiÕp tôc ®−a thªm gi¸ trÞ hμng tån kho vμo c«ng thøc x¸c ®Þnh
vèn l−u ®éng, sÏ dÉn tíi viÖc tÝnh hai lÇn nhu cÇu thùc vμ kh«ng chÝnh x¸c;
- Mét vÝ dô cô thÓ b»ng sè: Trong kú, dù ¸n cÇn 300$ ®Ó mua vËt t− hμng ho¸
®Ó s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hμng chÞu thuÕ VAT, dù ¸n cã thÓ mua chÞu
®−îc cña nhμ cung øng 50 $, tiÒn mÆt tån quü hiÖn kh«ng cßn ®Ó dù ¸n cã
thÓ sö dông tr¶ mét phÇn hay toμn bé chi phÝ mua vËt t− hμng ho¸. Nh− vËy,
phÇn cßn thiÕu hôt ph¶i vay ng¾n h¹n ng©n hμng. NghiÖp vô nμy ®−îc h¹ch
to¸n nh− sau:
Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu: 100
Nî TK 153 - C«ng cô, dông cô: 100
Nî TK 156 - Hμng ho¸: 100
Nî TK 133 - ThuÕ VAT ®−îc khÊu trõ: 30
Cã TK 311 - Vay ng¾n h¹n: 300 + 30 - 50 = 280
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n: 50
ë vÝ dô trªn, tæng chi phÝ kÓ c¶ VAT lμ 330 $, nhμ cung øng cho chÞu 50 $, do
®ã cÇn ph¶i vay ng¾n h¹n vèn l−u ®éng lμ 330 - 50 = 280 $ ®Ó mua vËt t− hμng ho¸. ¸p
dông c«ng thøc x¸c ®Þnh vèn l−u ®éng, ta cã: CB = 300, AR = 30 vμ AP = 50, vËy vèn
l−u ®éng, còng chÝnh lμ nhu cÇu vèn l−u ®éng cÇn ph¶i vay ng¾n h¹n ng©n hμng ®−îc
x¸c ®Þnh lμ WC = CB + AR - AP = 300 + 30 - 50 = 180 ($). Râ rμng, chóng ta kh«ng
thÊy cã sù tham gia cña hμng tån kho vμo c«ng thøc trªn, nh−ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n nhu
cÇu vèn vay hoμn toμn hîp lý vμ chÝnh x¸c. VËy, tr−êng hîp tån quü tiÒn mÆt hiÖn t¹i
cã thÓ sö dông ®−îc lμ 100 $ ®Ó thanh to¸n mét phÇn chi phÝ mua vËt t− hμng ho¸, th×
nhu cÇu vèn l−u ®éng sÏ lμ bao nhiªu, dïng c«ng thøc x¸c ®Þnh vèn l−u ®éng ta hoμn
toμn cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®−îc. H¹ch to¸n vμ tÝnh to¸n nh− sau:
Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu: 100
Nî TK 153 - C«ng cô, dông cô: 100
Nî TK 156 - Hμng ho¸: 100
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 45/ 81
- Nî TK 133 - ThuÕ VAT ®−îc khÊu trõ: 30
Cã TK 111 - TiÒn mÆt: 100
Cã TK 311 - Vay ng¾n h¹n: 200 + 30 - 50 = 180
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n: 50
Lóc nμy, CB = 300 - 100 = 200, c¸c kho¶n ph¶i thu AR = 30 vμ AP = 50 vÉn nh− cò,
do ®ã nhu cÇu vèn vay/nhu cÇu vèn l−u ®éng WCD = 200 + 30 - 50 = 180 ($). Mét lÇn
n÷a, hμng tån kho l¹i kh«ng tham gia vμo c«ng thøc x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l−u ®éng.
3.9. B¶ng tÝnh gi¸ thμnh ®¬n vÞ s¶n phÈm (Unit Cost of Production): Môc tiªu cña
viÖc lËp B¶ng tÝnh nμy nh»m x¸c ®Þnh gi¸ thμnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm theo tõng n¨m,
qua ®ã ®Ó phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn hμng b¸n vμ chi phÝ thùc tÕ theo c¸ch thøc
h¹ch to¸n hμng tån kho kh¸c nhau.
C¸ch thøc x©y dùng: Trªn c¬ së kÕt qu¶ tÝnh to¸n chi phÝ trùc tiÕp vμ chi phÝ
gi¸n tiÕp ë B¶ng 3.8. Chi phÝ ho¹t ®éng, ®−a thªm chi phÝ khÊu hao hμng n¨m ®Ó x¸c
®Þnh tæng chi phÝ tr−íc thuÕ. Sau ®ã, lÊy toμn bé thuÕ VAT ®· ®−îc x¸c ®Þnh ë B¶ng
3.8 ®−a xuèng ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ ®¬n vÞ s¶n phÈm (bao gåm c¶ VAT).
3.10. B¶ng tÝnh gi¸ vèn hμng b¸n (Cost of Goods Sold): Hμng ho¸ tiªu thô trong n¨m
gåm hai bé phËn: Hμng ho¸ s¶n xuÊt ngay trong n¨m ®ã vμ l−îng hμng ho¸ tån kho
n¨m tr−íc n¨m nay míi ®−îc tiªu thô. Trong khi ®ã, bëi v× ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t
nªn chi phÝ s¶n xuÊt ®¬n vÞ cña hμng ho¸ s¶n xuÊt c¸c n¨m kh¸c nhau lμ kh¸c nhau,
céng víi ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hμng tån kho kh¸c nhau sÏ ®−a ra c¸c gi¸ trÞ kh¸c
nhau vÒ hμng tån kho. Do vËy, chi phÝ s¶n xuÊt hμng n¨m kh«ng ®¬n thuÇn lμ viÖc lÊy
s¶n l−îng tiªu thô trong n¨m nh©n víi chi phÝ s¶n xuÊt ®¬n vÞ cña n¨m ®ã. Nh÷ng ®iÒu
nμy lμ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc ph¶i x©y dùng b¶ng tÝnh gi¸ vèn hμng b¸n cho tõng
n¨m, qua ®ã tÝnh mét c¸ch chÝnh x¸c chi phÝ ®· ph¶i bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra khèi l−îng
hμng ho¸ ®−îc tiªu thô trong n¨m. KÕt qu¶ tÝnh to¸n ë B¶ng nμy, cô thÓ lμ gi¸ vèn hμng
b¸n trong n¨m sÏ ®−îc dïng cho viÖc lËp b¶ng B¸o c¸o thu nhËp.
C¸ch x©y dùng: KÕt cÊu cña B¶ng nμy gåm 4 phÇn: Tån kho ®Çu kú, l−îng s¶n
xuÊt trong kú, l−îng tiªu thô trong kú, vμ tån kho cuèi kú. Tån kho n¨m tr−íc ®Ó l¹i vμ
chi phÝ s¶n xuÊt n¨m tr−íc sÏ x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ hμng tån kho ®Çu kú. L−îng s¶n
xuÊt trong n¨m vμ chi phÝ s¶n xuÊt ®¬n vÞ trong n¨m sÏ x¸c ®Þnh ®−îc tæng chi phÝ s¶n
xuÊt trong n¨m. L−îng s¶n xuÊt ®−îc tiªu thô trong n¨m vμ l−îng tån kho n¨m tr−íc sÏ
lμ l−îng tiªu thô trong n¨m; tuy nhiªn gi¸ trÞ hμng ho¸ tiªu thô trong n¨m sÏ b»ng gi¸
trÞ hμng tån kho n¨m tr−íc (®· ®−îc x¸c ®Þnh phÝa tr−íc theo ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n
hμng tån kho) vμ gi¸ trÞ hμng s¶n xuÊt ®−îc b¸n trong n¨m. Gi¸ trÞ hμng tån kho cuèi
kú ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khèi l−îng hμng tån kho nh©n víi chi phÝ ®¬n vÞ s¶n xuÊt
khèi l−îng hμng tån kho ®ã.
3.11. B¸o c¸o thu nhËp (Income Statement): B¸o c¸o thu nhËp ®−îc lËp trªn c¬ së kÕt
qu¶ cña mét lo¹t c¸c b¶ng tÝnh trung gian phÝa tr−íc, gåm:
- Doanh thu b¸n hμng (B¶ng 3.6);
- Chi phÝ ho¹t ®éng (B¶ng 3.7);
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 46/ 81
- - Chi phÝ tr¶ l·i vay vèn ®Çu t− tõ KÕ ho¹ch tr¶ nî (B¶ng 3.5. LÞch vay vèn, tr¶
nî);
- Chi phÝ tr¶ l·i vay vèn l−u ®éng, ®−îc x¸c ®Þnh tõ B¶ng tÝnh nhu cÇu vèn l−u
®éng (B¶ng 3.8. Vèn l−u ®éng); vμ
- Gi¸ vèn hμng b¸n (B¶ng 3.10).
Môc tiªu cña viÖc lËp B¸o c¸o thu nhËp lμ nh»m x¸c ®Þnh: KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña dù ¸n
theo tõng n¨m trong suèt vßng ®êi cña dù ¸n; vμ møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp mμ
dù ¸n ph¶i chÞu hμng n¨m. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hμng n¨m sÏ ®−îc ®−a vμo b¸o
c¸o ng©n l−u cña dù ¸n ë b−íc 3.13.
3.12. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (Balance sheet): Trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña dù ¸n, còng
nh− mét doanh nghiÖp ®éc lËp, ta cã thÓ lËp ®−îc b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho tõng n¨m
ho¹t ®éng trong suèt vßng ®êi dù ¸n. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho biÕt thùc tr¹ng tμi s¶n,
nguån vèn t¹i thêi ®iÓm cuèi mçi n¨m, lμ c¬ së dïng ®Ó ph©n tÝch c¬ cÊu tμi chÝnh, ®ßn
c©n nî, hiÖu qu¶ tμi chÝnh vμ c¸c chØ tiªu ph©n tÝch kh¸c.
C¸ch x©y dùng b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n:
3.13. B¸o c¸o ng©n l−u (Cash Flows Statement): TÊt c¶ nh÷ng b−íc tÝnh to¸n phÝa
tr−íc ®Ó phôc vô cho viÖc lËp ®−îc b¸o c¸o ng©n l−u dù ¸n. Tõ b¸o c¸o ng©n l−u, sÏ
tÝnh to¸n x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu tμi chÝnh dù ¸n, thùc hiÖn c¸c b−íc ph©n tÝch tiÕp theo
nh−: Ph©n tÝch ®é nhËy, ph©n tÝch t×nh huèng vμ ph©n tÝch m« pháng.
§©y lμ mét néi dung quan träng vμ kh¸ míi mÎ so víi c¸ch lμm hiÖn nay, cã nhiÒu vÊn
®Ò vÒ lý luËn vμ kü n¨ng cÇn ®−îc ph©n tÝch vμ lý gi¶i râ rμng, do ®ã sÏ ®−îc tr×nh bÇy
chi tiÕt ë riªng mét môc - Môc 4 d−íi ®©y.
4. X©y dùng b¸o c¸o l−u dù ¸n.
Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, tuú thuéc vμo ®èi t−îng ®¸nh gi¸/gãc nh×n kh¸c nhau mμ
cã c¸c quan ®iÓm ph©n tÝch ®¸nh gi¸ dù ¸n kh¸c nhau. T−¬ng øng víi c¸c quan ®iÓm
ph©n tÝch kh¸c nhau, sÏ cã nh÷ng c¸ch lËp b¸o c¸o ng©n l−u kh¸c nhau, ch¼ng h¹n cã
b¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm tæng ®Çu t−, quan ®iÓm chñ ®Çu t−, quan ®iÓm ng©n
s¸ch, ... Môc nμy chñ yÕu sÏ ®Ò cËp tíi kü thuËt lËp b¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm
tæng ®Çu t− vμ quan ®iÓm chñ ®Çu t−, lμ nh÷ng néi dung chÝnh mμ c¸c TCTD cÇn ph©n
tÝch khi thÈm ®Þnh dù ¸n. Ngoμi ra, sÏ cã mét vÝ dô cô thÓ vÒ x©y dùng b¸o c¸o ng©n
l−u dù ¸n ®Ó trùc quan minh ho¹ nh÷ng néi dung ë môc nμy.
4.1. Ph−¬ng ph¸p lËp.
Nhí l¹i néi dung vÒ ph©n tÝch tμi chÝnh doanh nghiÖp ®· ®−îc ®Ò cËp ë Môc II.1
- PhÇn I - ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−, b¸o c¸o ng©n l−u cã hai ph−¬ng ph¸p lËp, ®ã lμ:
Ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp vμ Ph−¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. ë ®©y, lùa chän ph−¬ng ph¸p lËp trùc
tiÕp, tøc lμ sÏ b¾t ®Çu tõ tiÒn thu b¸n hμng, thu tõ c¸c kho¶n ph¶i thu vμ c¸c nghiÖp vô
kinh tÕ cã thu chi, tiÒn thùc tÕ thuéc ho¹t ®éng kinh doanh, ®Ó ®Õn dßng ng©n l−u rßng.
DÜ nhiªn, nÕu lμm ®óng, th× cho dï b¸o c¸o ng©n l−u ®−îc lËp theo ph−¬ng ph¸p nμo
®i n÷a, kÕt qu¶ ph¶i gièng nhau.
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 47/ 81
- 4.2. KÕt cÊu mét b¸o c¸o ng©n l−u.
B¸o c¸o ng©n l−u (®«i chç gäi lμ: b¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn tÖ, b¶ng l−u kim,
dßng tiÒn, ...) lμ mét b¸o c¸o ghi l¹i c¸c dßng tiÒn vμo (Inflow) vμ dßng tiÒn ra
(Outflow) tõ ho¹t ®éng cña dù ¸n, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh dßng tiÒn rßng (Net
Cashflow). Vμ tõ dßng tiÒn rßng nμy, sö dông ®Ó tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tμi chÝnh, ph©n
tÝch dù ¸n. Do vËy, b¸o c¸o ng©n l−u gåm 3 môc chÝnh: C¸c dßng tiÒn vμo (Inflow),
c¸c dßng ra (Outflow) vμ cuèi cïng lμ dßng tiÒn rßng (Net Cashflow).
a. B¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm tæng ®Çu t− (TIP), c¸c kho¶n môc chÝnh gåm cã:
*Ng©n l−u vμo (Inflow):
- Doanh thu;
- Thay ®æi kho¶n ph¶i thu ΔAR = AR ® Çu kú - AR cuèi kú (4);
- Trî cÊp (nÕu cã);
- Gi¸ trÞ thanh lý thu håi ®−îc, gåm:
+ Nhμ x−ëng;
+ ThiÕt bÞ;
+ §Êt ®ai.
* Ng©n l−u ra (Outflow).
- Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu, gåm:
+ Nhμ x−ëng;
+ ThiÕt bÞ;
+ §Êt ®ai.
- Chi phÝ ho¹t ®éng, gåm:
+ Nguyªn nhiªn vËt liÖu ®Çu vμo;
+ Lao ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp;
+ Chi ho¹t ®éng kh¸c
+ Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp;
+ Chi phÝ c¬ héi c¸c nguån lùc (nÕu cã);
- Thay ®æi kho¶n ph¶i tr¶ ΔAP = AP®Çu kú - APcuèi kú (5);
- Thay ®æi c©n ®èi tiÒn mÆt Δ CB = CB cuèi kú - CB ® Çu kú (6);
- ThuÕ VAT;
- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp;
- ThuÕ vμ c¸c lo¹i phÝ kh¸c.
* Ng©n l−u rßng (Net Cashflow). NCF = Tæng ng©n l−u vμo - Tæng ng©n l−u ra. (7)
b. B¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm chñ ®Çu t− (EPV).
H·y nhí l¹i néi dung ®· ®−îc ®Ò cËp ë §iÓm 2.1. Quan ®iÓm ph©n tÝch tμi chÝnh
- Môc 2. Khung ph©n tÝch cña PhÇn nμy. Ng©n l−u rßng tμi chÝnh dù ¸n theo quan ®iÓm
chñ ®Çu t− (EPV) ®−îc x©y dùng th«ng qua ng©n ng©n l−u tμi chÝnh dù ¸n theo quan
®iÓm tæng ®Çu t− (TIP), cã ®iÒu chØnh bëi kÕ ho¹ch vay vèn vμ lÞch tr¶ nî vèn vay, cô
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 48/ 81
- thÓ nh− sau: B = A + Vèn vay ng© n hμng - Tr¶ nî gèc vμ l·i vay . Do ®ã, rÊt ®¬n gi¶n, tõ
b¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm tæng ®Çu t− (TIP), phÇn ng©n l−u vμo ®−a thªm kho¶n
môc: Vèn vay ®Çu t−; phÇn ng©n l−u ra ®−a thªm lÞch hoμn tr¶ nî vay (gèc vμ l·i).
Cßn ®èi víi quan ®iÓm ng©n s¸ch, b¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm ng©n s¸ch
cã lÏ lμ ®¬n gi¶n nhÊt trong ba b¸o c¸o ng©n l−u nμy. Ng©n l−u vμo chØ cã nh÷ng kho¶n
thuÕ, lÖ phÝ mμ dù ¸n ph¶i nép, ng©n l−u ra lμ nh÷ng kho¶n trî cÊp, trî gi¸ mμ ng©n
s¸ch ®· dμnh ®Ó hç trî dù ¸n.
4.3. Nguyªn t¾c vμ qui −íc lËp b¸o c¸o ng©n l−u.
KÕt cÊu cña mét b¶ng ng©n l−u tμi chÝnh dù ¸n theo c¸c quan ®iÓm ph©n tÝch ®·
®−îc ®Ò cËp kh¸ chi tiÕt ë phÝa trªn. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ hiÓu ®−îc t¹i sao b¶ng ng©n
l−u l¹i cã kÕt cÊu nh− vËy, vμ nguån gèc cña c¸c c«ng thøc ®−îc nªu ra trªn lμ tõ ®©u
mμ cã, ®ång thêi gióp cã thÓ thμnh th¹o trong viÖc x©y dùng b¸o c¸o ng©n l−u dù ¸n,
cÇn thiÕt ph¶i n¾m ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c vμ qui −íc thèng nhÊt thùc hμnh, néi dung
nμy sÏ ®−îc ®Ò cËp ngay sau ®©y.
- ChØ ghi vμo ng©n l−u nh÷ng kho¶n thùc thu, thùc chi ngo¹i trõ chi phÝ c¬ héi
vÉn ®−îc ®−a vμo ng©n l−u vμ ®−îc xem nh− mét kho¶n chi phÝ: Doanh thu,
sau khi ®iÒu chØnh víi chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i thu trong kú, sÏ x¸c ®Þnh
®−îc kho¶n thùc thu trong kú. T−¬ng tù, chi phÝ sau khi ®iÒu chØnh víi
chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i tr¶ trong kú sÏ x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ kho¶n thùc
chi trong kú. Gäi c¸c kho¶n ph¶i thu lμ AR (Account Receivables), c¸c
kho¶n ph¶i tr¶ lμ AP (Account Payables), c¸c kho¶n thùc thu vμ thùc chi
trong kú ®−îc x¸c ®Þnh theo 2 c«ng thøc d−íi ®©y:
C¸c kho¶ n thùc thu trong kú = Doanh thu + AR ® Çu kú - AR cuèi kú
C¸c kho¶ n thùc chi trong kú = Kho¶ n chi nhμ cung øng + AP® Çu kú - APcuèi kú
- T¹i sao chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i thu, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ l¹i lÊy sè ®Çu kú
trõ sè cuèi kú? H·y quan s¸t kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp trong
hai n¨m, n¨m 1 vμ n¨m 2 ®−îc miªu t¶ trong s¬ ®å d−íi ®©y:
- Thùc thu = ? Thùc thu = ?
r N¨m 1 100 - 40 N¨m 2 80 + (40 - 50)
Doanh thu = 100 AR1 = 40 Doanh thu = 80
i AR2 = 50
ª
N¨m 1, thùc thu = 100 - 40 = 60, sang ®Õn N¨m 2, doanh thu gi¶m cßn 80,
tuy nhiªn c¸c kho¶n ph¶i thu chØ t¨ng so víi n¨m tr−íc lμ 10, do ®ã thùc thu
n¨m 2 lμ: 80 + (AR1 - AR2) = 80 + (40 - 50) = 70. Nh− vËy, nÕu ®Ó chªnh
lÖch c¸c kho¶n ph¶i thu lμ 1 dßng trong ng©n l−u vμo, th× c«ng thøc x¸c ®Þnh
chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i thu lμ ΔAR = AR ® Çu kú - AR cuèi kú . Mét c¸ch t−¬ng
tù, nÕu xem chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i tr¶ lμ mét dßng chi trong ng©n l−u
ra, c«ng thøc x¸c ®Þnh chªnh lÖch c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nh− sau:
ΔAP = AP® Çu kú - APcuèi kú
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 49/ 81
- - Chªnh lÖch tån quü tiÒn mÆt ΔCB x¸c ®Þnh nh− thÕ nμo? Tån quü tiÒn mÆt
tèi thiÓu lμ kho¶n tiÒn mÆt ®−îc dμnh riªng vμ sö dông ®Ó lμm cho viÖc giao
dÞch, thanh to¸n ®−îc dÔ dμng, khi l−îng tiÒn mÆt nμy t¨ng lªn, ®ã lμ mét sù
sö dông tiÒn mÆt vμ nh− vËy còng lμ mét ng©n l−u ra. T−¬ng tù, sù gi¶m sót
l−îng tiÒn mÆt dμnh riªng cho giao dÞch l¹i chÝnh lμ mét nguån cung cÊp
tiÒn mÆt cho c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c cña dù ¸n, vμ nh− vËy ®ã lμ mét
ng©n l−u vμo. Do ®ã, nÕu l−îng tiÒn mÆt tån quü ®−îc gi÷ cho c«ng viÖc
giao dÞch trong mét thêi kú nμo ®ã t¨ng lªn, phÇn t¨ng lªn ®ã lμ mét ng©n
l−u ra; nÕu l−îng tiÒn mÆt ®ã gi¶m ®i, phÇn gi¶m ®ã lμ mét ng©n l−u vμo.
Do ®ã, nÕu tån quü tiÒn mÆt ®−îc ®Ó ë dßng ra (Outflow), th× chªnh lÖch tån
quü trong kú ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Δ CB = CB cuèi kú - CB ® Çu kú
- T¹i sao kh«ng thÊy xuÊt hiÖn Hμng tån kho? Trong kho¶n môc hμng tån kho
cã nhiÒu lo¹i, tõ hμng ho¸ tån kho, thμnh phÈm tån kho, hμng göi ®i b¸n,
c«ng cô dông cô trong kho, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang, nguyªn vËt liÖu tån
kho, hμng mua ®ang ®i trªn ®−êng. Tuy nhiªn, chØ cã sù thay ®æi cña c¸c
nhËp l−îng ®Çu vμo mμ doanh nghiÖp ph¶i mua b¸n trùc tiÕp tõ nhμ cung
øng míi ¶nh h−ëng tíi dßng ng©n l−u dù ¸n, c¸c kho¶n môc cßn l¹i trong
h¹ng môc Hμng tån kho chØ lμ sù lu©n chuyÓn trong néi bé doanh nghiÖp,
nªn kh«ng ¶nh h−ëng tíi ng©n l−u dù ¸n. NÕu tån kho nhËp l−îng t¨ng lªn,
phÇn t¨ng lªn ®ã sÏ ®−îc ghi sæ, h¹ch to¸n theo c¸c ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n
hμng tån kho. NÕu ch−a thanh to¸n cho nhμ cung øng gi¸ trÞ hμng tån kho
t¨ng lªn ®ã th× c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (AP) t¨ng lªn vμ ®−îc xem nh− mét ng©n
l−u vμo; nÕu ®· ®−îc chi tr¶, th× c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (AP) gi¶m xuèng vμ
®−îc xem nh− mét ng©n l−u ra. Nh− vËy, th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh sù thay
®æi cña c¸c kho¶n ph¶i thu ΔAR, ph¶i tr¶ ΔAP, vμ c©n ®èi tiÒn mÆt ΔCB th×
nh÷ng thay ®æi cña hμng tån kho ®· ®−îc tù ®éng ®−a vμo trong ng©n l−u dù
¸n;
- Kh«ng ®−a KhÊu hao vμo ng©n l−u dù ¸n: Nhí l¹i kÕt cÊu b¸o c¸o thu nhËp,
tõ doanh thu, sau khi trõ ®i mét sè chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ qu¶n lý, thuÕ, ...
vμ c¶ khÊu hao c¬ b¶n thùc trÝch ®Ó x¸c ®Þnh lîi nhuËn sau thuÕ. Theo c¸ch
lμm cò, ng©n l−u dßng cña dù ¸n gåm 3 thμnh phÇn: Lîi nhuËn sau thuÕ +
KhÊu hao c¬ b¶n + L·i vay vèn dμi h¹n. Nh− vËy, ban ®Çu khÊu hao bÞ ®−a
ra (tÝnh vμo chi phÝ hîp lý) ë b¸o c¸o lç l·i, sau ®ã l¹i ®−îc céng vμo ë c«ng
thøc x¸c ®Þnh dßng tiÒn dù ¸n, vμ v× vËy thùc chÊt th× khÊu hao kh«ng ®ãng
gãp g× cho dßng tiÒn cña dù ¸n. KhÊu hao, thùc chÊt lμ ph−¬ng ph¸p ph©n bæ
chi phÝ vèn ®Çu t− cho toμn bé thêi gian h÷u hiÖu cña dù ¸n, sao cho lîi
nhuËn rßng trong bÊt kú mét n¨m nμo còng ph¶n ¸nh ®óng tÊt c¶ mäi chi
phÝ, kÓ c¶ chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu ®Ó t¹o ra lîi nhuËn rßng ®ã. Tuy nhiªn,
khÊu hao lμ mét d¹ng chi phÝ kh«ng xuÊt quü, do ®ã kh«ng ph¶i lμ mét ng©n
l−u ra ®Ó cã thÓ ®−a vμo biªn d¹ng ng©n l−u dù ¸n. §ång thêi, toμn bé chi
phÝ ®Çu t− ban ®Çu cña dù ¸n ®· ®−îc tÝnh ®ñ trong biªn d¹ng ng©n l−u tμi
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 50/ 81
- chÝnh bëi v× toμn bé vèn ®Çu t− ®· ®−îc khÊu trõ hÕt trong n¨m thùc hiÖn
®Çu t−. NÕu ®−a thªm chi phÝ khÊu hao vμo nh− mét d¹ng ng©n l−u ra, th× cã
nghÜa lμ ®· khÊu trõ hai lÇn chi phÝ nμy.
- Mäi kho¶n thu chi ®Òu x¶y ra vμo cuèi mçi thêi ®o¹n.
4.4. Minh häa lËp b¸o c¸o ng©n l−u theo c¸c quan ®iÓm ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kh¸c
nhau.
XÐt mét dù ¸n ®Çu t− víi c¸c th«ng sè ®Çu vμo vμ kÕt qu¶ tÝnh to¸n s½n cã ë mét
sè b−íc tÝnh tÝnh trung gian nh− sau:
- LÞch ®Çu t−: Dù ¸n ®Çu t− trong hai n¨m (n¨m -1, n¨m 0) víi møc ®Çu t−
mçi n¨m t−¬ng øng lμ 300 vμ 100. Chi phÝ ®Çu t− nμy ®· ®−îc tÝnh vμ ®iÒu
chØnh l¹i theo tû lÖ l¹m ph¸t cña tõng n¨m, chi phÝ ®Çu t− dù ¸n lËp ban ®Çu
tÝnh ë mÆt b»ng gi¸ hiÖn hμnh (n¨m -1) nªn cã thÊp h¬n møc nªu trªn.
- Tμi trî: Dù ¸n ®−îc tμi trî tõ hai nguån, vèn vay vμ vèn chñ së h÷u , trong
®ã:
- Thêi gian khai th¸c dù ¸n: 3 n¨m (n¨m 1, n¨m 2 vμ n¨m 3) víi doanh thu
t−¬ng øng cña mçi n¨m lμ 100, 250 vμ 300 ®¬n vÞ tiÒn tÖ.
- Tμi trî:
- Doanh thu
-
5. X¸c ®Þnh suÊt chiÕt khÊu tμi chÝnh dù ¸n.
Kh¸i niÖm gi¸ trÞ theo thêi gian cña tiÒn (Time value of money) cho thÊy, mét
sè tiÒn cã ®−îc hiÖn t¹i cã gi¸ trÞ cao h¬n cïng mét sè tiÒn nh− vËy nh−ng nhËn ®−îc
trong t−¬ng lai, tiªu dïng trong t−¬ng lai cã gi¸ trÞ thÊp h¬n tiªu dïng ë hiÖn t¹i. MÊu
chèt cña kh¸i niÖm gi¸ trÞ theo thêi gian cña tiÒn chÝnh lμ vÊn ®Ò vÒ chi phÝ c¬ héi
(Opportunity cost), sè tiÒn cã ®−îc ë hiÖn t¹i cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó ®Çu t− sinh lêi
trong kho¶ng thêi gian gi÷a hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai. Liªn hÖ víi dù ¸n ®Çu t−, ng−êi ta
ph¶i bá ra chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu vμ hy väng r»ng nh÷ng kho¶n thu nhËp trong t−¬ng
lai sÏ kh«ng nh÷ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra ban ®Çu, mμ cßn ®¸p øng ®−îc mét suÊt
sinh lîi yªu cÇu tèi thiÓu cña chñ ®Çu t−. ë thêi ®iÓm xem xÐt ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−,
hÇu hÕt c¸c dßng thu, dßng chi cña dù ¸n ®Òu x¶y ra trong t−¬ng lai, do ®ã quyÕt ®Þnh
®Çu t− ®−îc ®−a ra trªn c¬ së kÕt qu¶ ph©n tÝch lîi Ých - chi phÝ, sö dông ph−¬ng ph¸p
chiÕt khÊu dßng tiÒn (Discount Cashflow - DCF) ®Ó ®−a gi¸ trÞ dßng tiÒn ë c¸c thêi
®iÓm kh¸c nhau trong t−¬ng lai vÒ hiÖn t¹i.
Néi dung tr×nh bÇy ë phÝa tr−íc ®· tËp trung nhiÒu vμo viÖc lμm thÕ nμo ®Ó lËp
®−îc b¸o c¸o ng©n l−u dù ¸n theo c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau. VËy, khi ®· lËp ®−îc b¸o
c¸o ng©n l−u, x¸c ®Þnh ®−îc dßng ng©n l−u rßng cña dù ¸n, lμm sao cã thÓ dïng
ph−¬ng ph¸p chiÕt khÊu ®Ó ®¸nh gi¸ ®−îc dßng ng©n l−u nμy? Muèn thùc hiÖn ®−îc
®iÒu nμy, ®ßi hái ph¶i cã mét suÊt chiÕt khÊu phï hîp. SuÊt chiÕt khÊu phï hîp nμy ë
®©u ra? cã thÓ dïng chung mét suÊt chiÕt khÊu ®Ó chiÕt khÊu c¸c dßng tiÒn rßng ®−îc
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 51/ 81
- tÝnh to¸n theo c¸c quan ®iÓm ph©n tÝch kh¸c nhau hay kh«ng? Nh÷ng néi dung nμy sÏ
®−îc ®Ò cËp tíi ngay sau ®©y.
4.1. Chi phÝ sö dông vèn.
Tr−êng hîp tæng qu¸t, mét dù ¸n cã thÓ ®−îc tμi trî b»ng hai lo¹i nguån vèn,
gåm vèn vay vμ vèn chñ së h÷u. Vèn vay, cã thÓ lμ vay th−¬ng m¹i t¹i c¸c TCTD, vay
th«ng qua viÖc ph¸t hμnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, vay −u ®·i cña nhμ n−íc, vay tõ c¸c
ch−¬ng tr×nh hîp t¸c, .... Vèn chñ së h÷u cã thÓ lμ viÖc sö dông c¸c quü cña doanh
nghiÖp ®Ó tham gia ®Çu t−, hoÆc ph¸t hμnh thªm cæ phiÕu míi. Trong phÇn vèn vay, cã
thÓ vay tõ nhiÒu TCTD víi c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn kh¸c nhau, ph¸t hμnh tr¸i phiÕu nhiÒu
®ît víi l·i suÊt kh¸c nhau. §èi víi vèn chñ së h÷u tham gia vμo dù ¸n còng vËy, mçi
®ît ph¸t hμnh cæ phiÕu míi th× chi phÝ ph¸t hμnh còng nh− yªu cÇu vÒ lîi nhuËn trªn
vèn cæ phÇn sÏ thay ®æi tuú theo t×nh h×nh thÞ tr−êng thêi ®iÓm ph¸t hμnh. Sö dông mçi
lo¹i nguån vèn kh¸c nhau, dù ¸n ph¶i chÞu mét kho¶n chi phÝ sö dông vèn kh¸c nhau,
tuú ®iÒu kiÖn sö dông vèn cô thÓ.
- §Çu t− b»ng vèn vay: Chi phÝ sö dông vèn chÝnh lμ møc l·i suÊt vay vèn, ký
hiÖu lμ rd;
- §Çu t− b»ng víi vèn chñ së h÷u: Chi phÝ sö dông vèn chÝnh lμ suÊt sinh lîi
yªu cÇu cña vèn chñ së h÷u, ký hiÖu lμ re.
Th«ng th−êng re > rd v× ®Çu t− vμo vèn cæ phÇn cã møc rñi ro cao h¬n so víi ®Çu t− vμo
dù ¸n b»ng vèn cho vay. Do ®ã, nÕu mét dù ¸n ®−îc tμi trî b»ng c¶ vèn vay vμ vèn chñ
së h÷u, viÖc sö dông hoÆc l·i suÊt vay vèn hoÆc tû suÊt sinh lîi yªu cÇu cña vèn chñ së
h÷u lμm ®¹i diÖn cho chi phÝ sö dông vèn ®Òu kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ vèn thùc tÕ
mμ dù ¸n ph¶i chÞu. NÕu lÊy møc l·i suÊt vay vèn lμm suÊt chiÕt khÊu tμi chÝnh, chóng
ta ®· tù lμm gi¶m ®i chi phÝ sö dông vèn mμ dù ¸n ®ang ph¶i g¸nh chÞu, vμ v« h×nh
chung kÕt qu¶ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu cã sö dông ph−¬ng ph¸p chiÕt khÊu nh− NPV sÏ
trë nªn kh¶ quan h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o. Ng−îc l¹i, nÕu lÊy tû suÊt sinh lîi vèn chñ ë
h÷u lμm suÊt chiÕt khÊu, chóng ta ®· n©ng cao chi phÝ sö dông vèn thùc tÕ mμ dù ¸n
ph¶i g¸nh chÞu, ®iÒu nμy dÉn tíi hÖ qu¶ lμ c¸c chØ tiªu tμi chÝnh dù ¸n cã thÓ trë nªn
thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ ®óng, vμ cã thÓ nh÷ng dù ¸n tèt sÏ bÞ bá qua mét c¸ch ®¸ng tiÕc.
4.2.Trung b×nh träng sè chi phÝ sö dông vèn WACC.
NÕu V lμ tæng nhu cÇu vèn ®Çu t− cña dù ¸n, ®−îc tμi trî tõ hai nguån lμ vèn
vay vμ vèn chñ së h÷u, trong ®ã D lμ vèn vay vμ E lμ vèn chñ së h÷u, ta cã V = D + E.
Tæng qu¸t, khi cã nhiÒu nguån vèn vay vμ vèn chñ së h÷u tham gia dù ¸n, ta cã:
n m
D = ∑ D i vμ E = ∑E j . SuÊt chiÕt khÊu tμi chÝnh cña dù ¸n ®−îc ®Þnh nghÜa b×nh qu©n
i =1 j =1
träng sè cña chi phÝ sö dông c¸c lo¹i nguån vèn kh¸c nhau (Weighted Average Cost
of Capital - WACC), vμ ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
n m
WACC = ∑ D i rdi + ∑ E j rej
% % (8)
i =1 j =1
Trong ®ã:
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 52/ 81
- Di Ej
%D i = x100 , %E j = x100 , rdi lμ l·i suÊt vay vèn cña kho¶n vay thø i. rej lμ tû suÊt
V V
lîi nhuËn yªu cÇu trªn vèn cæ phÇn thø j.
D
Mèi quan hÖ gi÷a rd, re vμ WACC: Tû träng vèn vay 0 ≤ ≤ 1 , tr−êng hîp
V
D
= 1 cã nghÜa lμ dù ¸n ®−îc tμi trî 100% b»ng vèn vay, theo c«ng thøc (8) th× WACC
V
D
= rd; tr−êng hîp = 0 cã nghÜa lμ dù ¸n ®−îc tμi trî 100% b»ng vèn cæ phÇn, lóc nμy
V
D
WACC = re. Khi tû träng vèn vay
V
r%
t¨ng lªn cã nghÜa lμ phÇn vèn vay t¨ng
dÇn, lóc nμy l·i suÊt cho vay rd sÏ t¨ng re
theo v× hai lý do: Dù ¸n trë nªn rñi ro
h¬n, vμ theo qui luËt cung cÇu, nh÷ng re rd
WACC
nguån vèn l·i suÊt thÊp th−êng ®−îc huy min
®éng tr−íc, c¸c nguån vèn cμng vÒ sau
rd
th× chi phÝ sö dông cμng cao. §å thÞ bªn
m« t¶ mèi t−¬ng quan gi÷a re, rd vμ
WACC, gi¸ trÞ D/V tèi −u t¹i møc cã D D
100%
WACC nhá nhÊt. V opt V
WACC thùc vμ danh nghÜa:
WACC cã thÓ ®−îc tÝnh theo gi¸ trÞ danh nghÜa nÕu tr−êng hîp l·i suÊt vay vèn vμ tû
suÊt sinh lîi yªu cÇu cña vèn cæ phÇn lμ l·i suÊt danh nghÜa. Tr−êng hîp ng−îc l¹i, nÕu
l·i suÊt vay vèn vμ tû suÊt sinh lîi yªu cÇu vèn cæ phÇn ®−îc yÕt d−íi d¹ng l·i suÊt
thùc, ta cã WACC thùc. WACC thùc dïng ®Ó tÝnh to¸n víi dßng tiÒn thùc (®iÒu chØnh
th«ng qua tû lÖ l¹m ph¸t), WACC danh nghÜa dïng ®Ó tÝnh to¸n víi dßng tiÒn danh
nghÜa, tuy nhiªn nÕu tÝnh to¸n chÝnh x¸c th× NPV x¸c ®Þnh theo WACC thùc hay danh
nghÜa ®Òu cã gi¸ trÞ nh− nhau. Tuú theo c¸ch yÕt l·i suÊt mμ chóng ta cã WACC thùc
hay danh nghÜa, tuy nhiªn phÇn lín l·i suÊt vay vèn c¸c TCTD ®Òu yÕt theo l·i suÊt
danh nghÜa, vμ kÓ c¶ tû suÊt sinh lîi vèn chñ së h÷u còng vËy, do ®ã WACC danh
nghÜa th−êng ®−îc dïng trong thùc tÕ nhiÒu h¬n.
WACC ®−îc dïng cho quan ®iÓm ph©n tÝch nμo, quan ®iÓm tæng ®Çu t− hay
quan ®iÓm chñ ®Çu t−? WACC ®o l−êng chi phÝ sö dông vèn b×nh qu©n cña toμn bé dù
¸n, do ®ã nã chØ phï hîp víi nh÷ng tÝnh to¸n, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ søc m¹nh tæng thÓ dù
¸n. Nhí l¹i b¶n chÊt c¸c quan ®iÓm ph©n tÝch ®· ®−îc tr×nh bÇy trong Môc 2 - Khung
ph©n tÝch dù ¸n, ph©n tÝch tμi chÝnh dù ¸n theo quan ®iÓm tæng ®Çu t− nh»m ®¸nh gi¸
kh¶ n¨ng ®øng v÷ng vμ søc m¹nh chung cña toμn bé dù ¸n vÒ ph−¬ng diÖn tμi chÝnh.
Do ®ã, WACC ®−îc sö dông lμm suÊt chiÕt khÊu trong ph©n tÝch tμi chÝnh dù ¸n theo
quan ®iÓm tæng ®Çu t− (TIP).
VËy ph©n tÝch tμi chÝnh dù ¸n theo quan ®iÓm chñ ®Çu t− th× dïng suÊt chiÕt
khÊu nμo? C«ng thøc sè (2) cho thÊy, ng©n l−u theo quan ®iÓm chñ ®Çu t− ®−îc h×nh
thμnh trªn c¬ së ng©n l−u theo quan ®iÓm tæng ®Çu t− sau khi ®· céng (+) víi vèn vay
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 53/ 81
- vμ trõ (-) tr¶ nî gèc vμ l·i. Môc ®Ých cña viÖc lËp b¸o c¸o ng©n l−u theo quan ®iÓm chñ
®Çu t− lμ ®Ó ®¸nh gi¸ ®−îc lîi Ých cña chñ ®Çu t− tõ viÖc thùc hiÖn dù ¸n. Dù ¸n, sau
khi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi chÝnh quyÒn (®ãng thuÕ, phÝ c¸c lo¹i), víi c¸c TCTD
(tr¶ nî gèc vμ l·i vèn vay theo hîp ®ång tÝn dông), phÇn cßn l¹i chñ ®Çu t− ®−îc
h−ëng. Nh− vËy, nÕu ph¶i lùa chän mét suÊt chiÕt khÊu thÝch hîp ®Ó chiÕt khÊu dßng
tiÒn theo quan ®iÓm chñ ®Çu t− vÒ hiÖn t¹i, th× ®ã ph¶i lμ tû suÊt sinh lîi yªu cÇu vèn
chñ së h÷u re. NÕu sö dông rd hoÆc WACC ®Ó chiÕt khÊu dßng tiÒn theo quan ®iÓm chñ
®Çu t−, v« h×nh chung chóng ta ®· h¹ thÊp suÊt chiÕt khÊu v× re ≥WACC ≥rd , lóc nμy
c¸c chØ tiªu tμi chÝnh dù ¸n tÝnh to¸n theo quan ®iÓm chñ ®Çu t− sÏ trë nªn kh¶ quan
mét c¸ch gi¶ t¹o.
4.3. L¹m ph¸t vμ ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t ®Õn hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n.
T¹i sao ph¶i xem xÐt ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t: L¹m ph¸t, b¶n th©n nã lμ mét yÕu
tè kh«ng ch¾c ch¾n, ch¼ng h¹n dù b¸o ®Çu n¨m cã thÓ thÊp nh−ng thùc tÕ trong n¨m l¹i
cao h¬n rÊt nhiÒu. Mét sù thay ®æi nhá cña l¹m ph¸t cã thÓ lμm sai lÖch ®¸ng kÓ kÕt
qu¶ ph©n tÝch dù ¸n, nhÊt lμ vÒ ph−¬ng diÖn tμi chÝnh. Do ®ã, trong thÈm ®Þnh dù ¸n
®Çu t−, l¹m ph¸t lμ mét yÕu tè cùc kú quan träng vμ cÇn ®−îc quan t©m mét c¸ch ®óng
møc ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng c¸c ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t tíi hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n. Tõ
tr−íc tíi nay, yÕu tè l¹m ph¸t còng ®· ®−îc ®−a vμo ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng tíi dù ¸n,
tuy nhiªn c¸ch thøc x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t ch−a ®Çy ®ñ, ch−a toμn
diÖn, míi chØ dõng l¹i ë møc: Khi cã l¹m ph¸t, sÏ lμm thay ®æi chi phÝ cña c¸c nhËp
l−îng ®Çu vμo hoÆc gi¸ b¸n s¶n phÈm ®Çu ra. RÊt nhiÒu nh÷ng ¶nh h−ëng kh¸c cña l¹m
ph¸t lªn dù ¸n nh−: Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu, l·i suÊt vay vèn vμ kÕ ho¹ch tr¶ nî, c¸c
kho¶n ph¶i thu, c¸c kho¶n ph¶i tr¶, hμng tån kho, ... tÊt c¶ sÏ thay ®æi khi l¹m ph¸t thay
®æi, ®Òu ch−a ®−îc ghi nhËn vμ ph¶n ¸nh vμo trong kÕt qu¶ tÝnh to¸n. VËy lμm thÕ nμo
x¸c ®Þnh vμ ®o l−êng ®−îc t¸c ®éng cña l¹m ph¸t tíi hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n, nh÷ng
néi dung nμy sÏ ®−îc bμn th¶o ngay d−íi ®©y.
a. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t lªn chØ tiªu NPV.
T¸c ®éng cña l¹m ph¸t cã thÓ ®−îc chia thμnh hai lo¹i: (1) t¸c ®éng trùc tiÕp do
nh÷ng thay ®æi trong vèn ®Çu t− ban ®Çu, sè d− tiÒn mÆt tån quü, c¸c kho¶n ph¶i thu,
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vμ kÕ ho¹ch tr¶ nî l·i vay; (2) t¸c ®éng gi¸n tiÕp lªn tû gi¸ hèi ®o¸i,
khÊu hao, khÊu trõ tiÒn l·i vay.
- Tæng vèn ®Çu t− t¨ng lªn: Sù hiÖn diÖn cña l¹m ph¸t lμm gia t¨ng tæng vèn
®Çu t− danh nghÜa, vÒ mÆt tÝnh to¸n cho thÊy riªng dßng vèn ®Çu t− kh«ng
lμm thay ®æi NPV cña dù ¸n, nh−ng tiÕp theo viÖc tæng vèn ®Çu t− t¨ng lªn
lμ hμng lo¹t vÊn ®Ò ph¸t sinh. ¸p lùc huy ®éng vèn ®Çu t− gia t¨ng, tõ ®ã
¶nh h−ëng tíi cÊu tróc vèn vμ kÕ ho¹ch tr¶ nî vèn vay sau nμy;
- Sè d− tån quü tiÒn mÆt t¨ng lªn vμ NPV gi¶m xuèng: Khi cã l¹m ph¸t,
doanh sè b¸n, sè thu, vμ chi phÝ mua hμng sÏ t¨ng lªn cho dï sè l−îng hμng
ho¸ mua b¸n vÉn nh− cò. Tån quü tiÒn mÆt nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o cho c¸c
giao dÞch trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®−îc dÔ dμng h¬n. Do ®ã, khi cã l¹m
ph¸t, tån quü tiÒn mÆt sÏ t¨ng lªn, trong khi ®ã kho¶n môc nμy n»m ë dßng
chi cña b¸o c¸o ng©n l−u, nªn lμm cho NPV cña dù ¸n gi¶m xuèng;
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 54/ 81
- - C¸c kho¶n ph¶i thu (AR) t¨ng lªn, NPV gi¶m xuèng: Khi cã l¹m ph¸t,
doanh sè b¸n t¨ng lªn vμ do ®ã c¸c kho¶n ph¶i thu còng t¨ng theo. Tuy
nhiªn, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n thu sÏ gi¶m xuèng do l¹m ph¸t lμm cho
gi¸ trÞ thùc cña c¸c kho¶n tÝndông th−¬ng m¹i cßn ch−a tr¶ gi¶m xuèng. KÕt
qu¶, NPV cña dù ¸n gi¶m theo;
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ t¨ng lªn, NPV t¨ng lªn: Khi cã l¹m ph¸t, bªn mua víi
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ®−îc h−ëng lîi tõ sè d− ch−a tr¶ bëi v× gi¸ trÞ thùc cña
kho¶n nî ®ã gi¶m xuèng trong suèt thêi gian tr−íc khi tr¶. §iÒu nμy ®¬n
thuÇn lμ mÆt ng−îc l¹i cña ¶nh h−ëng l¹m ph¸t lªn c¸c kho¶n ph¶i thu. Tû lÖ
l¹m ph¸t gia t¨ng lμm cho hiÖn gi¸ cña kho¶n ph¶i tr¶ gi¶m, vμ kho¶n ph¶i
tr¶ thuéc dßng chi do ®ã NPV cña dù ¸n t¨ng lªn;
- Gi¶m tiÕt kiÖm thuÕ tõ chi phÝ khÊu hao thùc trÝch trong kú, NPV gi¶m:
KhÊu hao ®−îc xem nh− mét chi phÝ hîp lý trong kú, ®−îc tÝnh vμo tæng chi
phÝ tr−íc thuÕ, vμ nã t¹o ra mét l¸ ch¾n thuÕ (taxshield). TiÕt kiÖm thuÕ tõ
chi phÝ khÊu hao ®−îc x¸c ®Þnh b»ng thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
nh©n víi møc trÝch khÊu hao hμng n¨m. Khi cã l¹m ph¸t, møc trÝch khÊu
hao hμng n¨m kh«ng thay ®æi do gi¸ trÞ tμi s¶n dïng ®Ó trÝch khÊu hao ®−îc
x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc ho¹t ®éng ®Çu t−, vμ cã ®Þnh trong têi gian trÝch,
trõ tr−êng hîp tiÕn hμnh ®Þnh gi¸ l¹i tμi s¶n. Trong khi ®ã, v× l¹m ph¸t nªn
gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n tiÕt kiÖm thuÕ bÞ gi¶m xuèng, cã nghÜa lμ thuÕ ph¶i
nép t¨ng lªn, vμ lμm cho NPV gi¶m;
- T¨ng tiÕt kiÖm thuÕ tõ khÊu trõ l·i tiÒn vay, lμm cho NPV t¨ng lªn: T−¬ng tù
nh− khÊu hao, l·i vay vèn ®Çu t− còng lμ mét lo¹i chi phÝ tr−íc thuÕ hîp lÖ,
vμ kho¶n chi nμy t¹o ra mét l¸ ch¾n thuÕ. Khi cã sù hiÖn diÖn cña l¹m ph¸t,
l·i vay danh nghÜa sÏ t¨ng lªn, do ®ã chi phÝ l·i vay t¨ng lªn, kÐo theo tiÕt
kiÖm thuÕ tõ chi phÝ l·i vay t¨ng lªn, thuÕ thùc ph¶i nép gi¶m xuèng, nªn
NPV sÏ t¨ng lªn.
B¶ng tæng hîp d−íi ®©y cho thÊy t¸c ®éng cña sù gia t¨ng tû lÖ l¹m ph¸t lªn c¸c
kho¶n môc cña b¶ng ng©n l−u vμ cuèi cïng lμ lªn NPV:
TT H¹ng môc NPV
I T¸c ®éng trùc tiÕp
1 Vèn ®Çu t− ?
2 Sè d− tiÒn mÆt tån quü Gi¶m
3 C¸c kho¶n ph¶i thu Gi¶m
4 C¸c kho¶n ph¶i tr¶ T¨ng
5 TiÒn tr¶ l·i 0
II T¸c ®éng gi¸n tiÕp
6 TiÕt kiÖm thuÕ tõ khÊu hao Gi¶m
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 55/ 81
- 7 TiÕt kiÖm thuÕ tõ tiÒn l·i T¨ng
Nh− vËy, khi l¹m ph¸t gia t¨ng, c¸c kho¶n môc trong b¸o c¸o ng©n l−u thay ®æi,
lμm cho NPV t¨ng, gi¶m hoÆc kh«ng thay ®æi. T¸c ®éng tæng thÓ cña sù gia t¨ng tû lÖ
l¹m ph¸t lªn NPV nh− thÕ nμo chØ cã thÓ biÕt ®−îc khi tÝnh to¸n cô thÓ. Tuy nhiªn,
ngay c¶ khi l¹m ph¸t gia t¨ng kh«ng lμm thay ®æi NPV ë mét sè kho¶n môc, nã còng
g©y ra nh÷ng t¸c ®éng kh¸c vÒ ®¶m b¶o thanh kho¶n, vÒ ¸p lùc huy ®éng vèn, ... lμm
cho c¸c chØ tiªu kh¸c thay ®æi theo h−íng bÊt lîi.
b. Lμm thÕ nμo ®Ó ph¶n ¸nh ®−îc t¸c ®éng cña l¹m ph¸t lªn hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n.
BiÕt ®−îc ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t ®Õn c¸c chØ tiªu tμi chÝnh dù ¸n, nh−ng lμm
thÕ nμo ®Ó cã thÓ thÓ hiÖn ®−îc nh÷ng t¸c ®éng nμy trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, ®iÒu nμy
phô thuéc vμo c¸ch thøc tæ chøc vμ liªn kÕt th«ng sè l¹m ph¸t víi c¸c th«ng sè cã liªn
quan kh¸c trong b¶ng th«ng sè, ®Æc biÖt lμ th«ng sè l·i vay.
Tr−íc hÕt, xÐt mèi quan hÖ gi÷a tû lÖ l¹m ph¸t vμ l·i suÊt vay vèn danh nghÜa:
Tõ tr−íc tíi nay, chóng ta ®Òu cho r»ng l·i suÊt cho vay danh nghÜa (i) b»ng l·i suÊt
cho vay thùc (r) céng víi (+) tû lÖ l¹m ph¸t (gPe). Thùc tÕ quan niÖm nh− vËy ®· ®¬n
gi¶n ho¸ vμ bá qua mét sè yÕu tè liªn quan kh¸c quyÕt ®Þnh møc l·i suÊt danh nghÜa,
vμ nã ®−îc b¾t ®Çu mét c¸ch ®Çy ®ñ tõ nguyªn t¾c sau. Trªn thÞ tr−êng tμi chÝnh, l·i
suÊt cho vay danh nghÜa (i) ®−îc t¹o nªn bëi 3 yÕu tè chÝnh, gåm: (1) møc l·i suÊt thùc
(r) ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc theo thêi gian cña tiÒn tÖ mμ c¸c bªn cho vay ®ßi hái ®Ó cã thÓ
s½n lßng bá qua viÖc tiªu thô tr−íc m¾t hoÆc c¸c c¬ héi ®Çu t− kh¸c; (2) yÕu tè rñi ro
(R) ®o l−êng møc bï ®¾p mμ c¸c bªn cho vay ®ßi hái ®Ó ®Ò phßng kh¶ n¨ng bªn vay
kh«ng chÞu tr¶ kho¶n vay; vμ (3) yÕu tè (1 + r + R)*gPe lμ kho¶n ®Òn bï cho mÊt m¸t
dù tÝnh do l¹m ph¸t g©y ra. KÕt hîp c¸c yÕu tè nμy l¹i, ta cã c«ng thøc tÝnh i nh− sau:
i = r + R + (1 + r + R)*gPe (9)
Tõ c«ng thø (9) cho thÊy, trong tr−êng hîp kh«ng cã rñi ro bªn vay kh«ng chÞu
tr¶ nî vμ l¹m ph¸t b»ng 0, lóc nμy l·i suÊt danh nghÜa b»ng l·i suÊt thùc. Tr−êng hîp
rñi ro bªn vay kh«ng chÞu tr¶ nî R= 0, c«ng thøc (9) trë thμnh:
i = r + (1 + r)*gPe (10)
vμ ®©y còng lμ c«ng thøc ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt
thùc, l·i suÊt danh nghÜa vμ tû lÖ l¹m ph¸t. §«i khi do tÝch sè r*gPe nhá nªn ®−îc bá
qua, vμ c«ng thøc (10) l¹i trë thμnh: i = r + gPe, tøc lμ quay vÒ víi quan niÖm ban ®Çu,
l·i suÊt danh nghÜa b»ng l·i suÊt thùc céng tû lÖ l¹m ph¸t. Tõ c«ng thøc (10), biÕn ®æi
rót r ra, ta cã c«ng thøc x¸c ®Þnh l·i suÊt thùc th«ng qua møc l·i suÊt danh nghÜa vμ tû
lÖ l¹m ph¸t nh− sau:
i - gP e
r= (11)
1 + gP e
C¸c bªn cho vay th−êng c«ng bè møc l·i suÊt danh nghÜa. Khi tû lÖ l¹m ph¸t gia
t¨ng, ®Ó ®¶m b¶o duy tr× ®−îc møc sinh lîi yªu cÇu thùc tÕ, c¸c bªn cho vay sÏ ph¶i
t¨ng l·i suÊt cho vay danh nghÜa ®Ó ®¶m b¶o møc l·i suÊt thùc Ýt nhÊt lμ ngang b»ng víi
thêi ®iÓm tr−íc ®©y khi tû lÖ l¹m ph¸t ch−a gia t¨ng (tèi thiÓu lμ ph¶i cè ®Þnh møc l·i
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 56/ 81
- suÊt thùc). HiÖn nay, c¸c bªn cho vay ®Òu ®−a ra c¬ chÕ l·i suÊt th¶ næi thay v× cho vay
theo l·i suÊt cè ®Þnh. Víi nguyªn t¾c nμy, khi ®· biÕt l·i suÊt danh nghÜa vμ tû lÖ l¹m
ph¸t, c¸ch thøc thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t, l·i suÊt ®Ó cã thÓ ph¸n ¸nh t¸c
®éng cña l¹m ph¸t lªn hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n ®−îc thùc hiÖn nh− sau:
- Trªn b¶ng th«ng sè, l·i suÊt cña mçi lo¹i vèn ®Çu t− dù ¸n sÏ cã hai «, mét «
ghi gi¸ trÞ l·i suÊt danh nghÜa, mét « ghi gi¸ trÞ l·i suÊt thùc. Ngoμi ra, cã
mét « ghi gi¸ trÞ tû lÖ l¹m ph¸t hiÖn thêi;
- Trªn c¬ së nguyªn t¾c nμy, sö dông c«ng thøc (11), víi møc l·i suÊt danh
nghÜa ng©n hμng c«ng bè vμ tû lÖ l¹m ph¸t hiÖn thêi, ®Ó x¸c ®Þnh møc l·i
suÊt thùc mμ c¸c bªn cho vay yªu cÇu, gâ trùc tiÕp b»ng tay gi¸ trÞ cña l·i
suÊt thùc vμo « dμnh ®Ó ghi gi¸ trÞ nμy trªn b¶ng th«ng sè. Sau ®ã, t¹i « dμnh
®Ó ghi gi¸ trÞ l·i suÊt danh nghÜa, lÊy gi¸ trÞ l·i suÊt thùc míi tÝnh ®−îc trong
« ®Þa chØ l·i suÊt thùc, kÕt hîp víi « ghi gi¸ trÞ l¹m ph¸t, dïng c«ng thøc
(10) ®Ó tÝnh l¹i gi¸ trÞ møc l·i suÊt danh nghÜa.
Víi c¸ch tæ chøc liªn kÕt th«ng tin nh− vËy, khi tû lÖ l¹m ph¸t thay ®æi, l·i suÊt
vay vèn còng sÏ thay ®æi, do ®ã suÊt chiÕt khÊu WACC còng tù ®éng thay ®æi theo.
Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng nguån vèn cã l·i suÊt vay kh«ng phô thuéc l¹m ph¸t (ch¼ng
h¹n nh− vay vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc, vèn ODA, ...), th× kh«ng cÇn
thùc hiÖn kÕt nèi quan hÖ trªn.
§èi víi c¸c néi dung cßn l¹i: Vèn ®Çu t− ban ®Çu, c¸c kho¶n ph¶i thu, c¸c
kho¶n ph¶i tr¶, ... ®Ó ®−a t¸c ®éng cña l¹m ph¸t vμo qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, th× sè liÖu chØ
sè l¹m ph¸t trong n−íc hμng n¨m ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó ®−a gi¸ trÞ vèn ®Çu t−, doan
thu, chi phÝ, ... vÒ mÆt b»ng gi¸ cña tõng n¨m. TÊt c¶ nh÷ng néi dung h−íng dÉn nμy sÏ
®−îc m« t¶ l¹i qua mét dù ¸n cô thÓ trong néi dung PhÇn III - C¸c dù ¸n mÉu.
5. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tμi chÝnh dù ¸n.
Theo ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n, c¸c chØ tiªu tμi chÝnh dù ¸n ®−îc chia thμnh hai
nhãm chÝnh, gåm: Nhãm c¸c chØ tiªu ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p chiÕt khÊu vμ
Nhãm c¸c chØ tiªu ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p kh«ng chiÕt khÊu.
5.1. C¸c chØ tiªu ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p chiÕt khÊu.
Nhãm chØ tiªu nμy gåm: NPV, IRR vμ B/C, c¸ch tÝnh to¸n x¸c ®Þnh vμ nh÷ng
l−u ý ®èi víi tõng chØ tiªu nμy trong qu¸ tr×nh sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ dù ¸n ®−îc tr×nh
bÇy cô thÓ d−íi ®©y.
a. ChØ tiªu Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (Net Present Value- NPV).
- Tiªu thøc lùa chän ®èi víi mét dù ¸n: NPV ≥0 ;
- So s¸nh ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n lo¹i trõ nhau: Trùc tiÕp so s¸nh NPV cña tËp hîp
c¸c dù ¸n, vμ dù ¸n nμo cã NPV lín nhÊt ®−îc lùa chän: NPVmax;
n Bt - C t n B -C
- C«ng thøc tÝnh: NPV = ∑ t
= CF0 +∑ t t
t
= CF0 + NPV( r, CF1 : CFt )
t =0 (1 + r) t =1 (1 + r)
Trong ®ã: Bt, Ct lμ lîi Ých vμ chi phÝ n¨m thø t, n lμ sè n¨m kh¶o s¸t, r lμ suÊt
chiÕt khÊu, CF0 lμ gi¸ trÞ dßng tiÒn rßng n¨m 0 (n¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn ®Çu t−),
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 57/ 81
- CF1 lμ gi¸ trÞ dßng tiÒn n¨m kÕ tiÕp theo sau cña n¨m 0, CFt lμ gi¸ trÞ dßng tiÒn
cña n¨m thø t.
Trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n x¸c ®Þnh NPV trªn m¸y tÝnh, sö dông chØ tiªu NPV, cÇn l−u ý
mét sè ®iÓm sau:
- ChØ quÐt c¸c « chøa gi¸ trÞ dßng tiÒn rßng tõ n¨m thø hai trë ®i (tõ CF), nÕu
quÐt c¶ gi¸ trÞ CF0 vμo trong c©u lÖnh hμm NPV th× kÕt qu¶ sÏ lμ NPV cña
n¨m -1 chø kh«ng ph¶i n¨m 0 (n¨m hiÖn t¹i);
- §¶m b¶o sù kiªn tôc cña c¸c « tõ CF1 ®Õn CFt: Ngay c¶ trong tr−êng hîp 1
n¨m nμo ®ã kh«ng cã gi¸ trÞ dßng tiÒn rßng, th× nªn g¸n cho gi¸ trÞ b»ng 0
®Ó chuçi sè liÖu ®−îc liªn tôc, nÕu kh«ng m¸y tÝnh sÏ tÝnh NPV vÒ n¨m
tr−íc n¨m kh«ng cã gi¸ trÞ;
- Lùa chän suÊt chiÕt khÊu ®Ó tÝnh NPV: NÕu tÝnh to¸n víi dßng tiÒn theo
quan ®iÓm tæng ®Çu t−, dïng suÊt chiÕt khÊu lμ WACC; nÕu tÝnh to¸n víi
dßng tiÒn theo quan ®iÓm chñ ®Çu t−, dïng suÊt chiÕt khÊu lμ tû suÊt sinh lîi
yªu cÇu vèn chñ së h÷u re;
- Kh«ng nªn qu¸ cøng nh¾c víi tiªu chuÈn NPV ≥0 v× gianh giíi ®Ó NPV
chuyÓn tõ ©m sang d−¬ng ®«i khi rÊt nhá, chØ cÇn t¨ng lîi Ých (Bt) hay gi¶m
chi phÝ (Ct) ®i mét chót lμ ta ®· cã NPV d−¬ng råi. Bëi vËy, møc ®é chÝnh
x¸c cña viÖc x¸c ®Þnh Bt vμ Ct nªn ®−îc quan t©m ®óng møc tr−íc khi dïng
NPV ®Ó kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ cña dù ¸n.
b. Tû suÊt sinh lêi néi bé (Internal Rate of Return - IRR).
Tiªu chuÈn tû suÊt sinh lêi néi bé IRR vμ NPV cã mèi liªn quan víi nhau b»ng
c¸ch thøc tÝnh to¸n ra chóng. §Ó tÝnh NPV, ng−êi ta ph¶i dïng mét suÊt chiÕt khÊu ®Ó
®−a lîi Ých vμ chi phÝ cña dù ¸n qua c¸c n¨m vÒ thêi ®iÓm hiÖn t¹i. Tr¸i l¹i, khi t×m IRR
cña mét dù ¸n th× lμm theo c¸ch ng−îc l¹i. Thay v× ph¶i chän mét suÊt chiÕt khÊu,
ng−êi ta cho NPV = 0 vμ IRR chÝnh lμ suÊt chiÕt khÊu ®Ó NPV = 0, hay nãi c¸ch kh¸c,
IRR chÝnh lμ chØ tiªu ph¶n ¶nh møc sinh lêi mét dù ¸n ®em l¹i.
n
Bt - Ct
- C«ng thøc x¸c ®Þnh: IRR ®−îc rót ra tõ ph−¬ng tr×nh sau: ∑ (1 + IRR)
t =0
t
= 0.
( r2 - r1 ) * NPV1
Ngoμi ra, cßn cã c«ng thøc tÝnh gÇn ®óng: IRR = r1 + , trong
NPV1 + NPV2
®ã r1 lμ suÊt chiÕt khÊu cho NPV1 > 0 , r2 lμ suÊt chiÕt khÊu cho NPV2 < 0 .
NÕu t×m ®−îc c¸c suÊt chiÕt khÊu r1 vμ r2 sao cho NPV1 d−¬ng nhá nhÊt vμ
NPV2 ©m lín nhÊt, th× møc ®é chÝnh x¸c cña c«ng thøc trªn cμng lín h¬n;
- Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸: B¶n chÊt cña IRR thÓ hiÖn møc sinh lêi mμ dù ¸n ®em
l¹i cho nhμ ®Çu t−, v× vËy nhμ ®Çu t− lu«n lu«n mong muèn dù ¸n cã IRR
cμng cao cμng tèt. Cã mét mèc chuÈn ®Ó nhμ ®Çu t− quyÕt ®Þnh cã nªn thùc
hiÖn dù ¸n hay kh«ng, ®ã lμ so s¸nh IRR cña dù ¸n víi suÊt sinh lîi tèi thiÓu
mμ nhμ ®Çu t− chÊp nhËn ®−îc. Mçi nhμ ®Çu t− cã mét suÊt sinh lîi tèi thiÓu
chÊp nhËn ®−îc Minimum Acceptable Rate of Return (MARR) riªng cña
m×nh, ®iÒu kiÖn ®Ó mét dù ¸n ®¸ng ®−îc thùc hiÖn lμ IRR ≥MARR . Ph©n
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 58/ 81
- tÝch dù ¸n theo quan ®iÓm tæng ®Çu t−, IRR ≥ WACC , ph©n tÝch dù ¸n theo
quan ®iÓm chñ ®Çu t−, IRR ≥ re lμ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt luËn dù ¸n ®¸ng gi¸;
- So s¸nh c¸c dù ¸n th«ng qua chØ tiªu IRR: ChØ tiªu nμy kh«ng thÓ so s¸nh
mét c¸ch trùc tiÕp nh− NPV, IRRA > IRRB vμ cïng lín h¬n MARR th× ch−a
®ñ ®Ó cã thÓ kÕt luËn ®−îc dù ¸n A ®¸ng gi¸ h¬n dù ¸n B. NÕu dïng IRR ®Ó
so s¸nh hai dù ¸n víi nhau, ph¶i dïng ph−¬ng ph¸p gia sè, víi c¸c b−íc tiÕn
hμnh nh− sau: S¾p xÕp c¸c dù ¸n theo thø tù vèn ®Çu t− t¨ng dÇn; lËp dßng
tiÒn gia sè b»ng c¸ch lÊy dßng tiÒn rßng cña dù ¸n cã vèn ®Çu t− lín trõ ®i
dßng tiÒn rßng dù ¸n cã vèn ®Çu t− nhá; x¸c ®Þnh IRR cña dßng tiÒn gia sè,
vμ nÕu dßng tiÒn gia sè cã IRR ≥ MARR th× cã nghÜa lμ dù ¸n cã møc vèn
®Çu t− lín sÏ ®¸ng gi¸ h¬n dù ¸n cã møc vèn ®Çu t− nhá.
Mét sè l−u ý khi tÝnh to¸n vμ sö dông chØ tiªu IRR trong thÈm ®Þnh dù ¸n:
- TÝnh to¸n IRR trong Excel: Dïng hμm IRR víi có ph¸p =IRR(CF0:CFt) vμ
kÕt thóc b»ng phÝm Enter;
- Cã nhiÒu h¬n mét gi¸ trÞ IRR: Th«ng th−êng, mèi quan hÖ gi÷a NVP vμ
IRR lμ khi suÊt chiÕt khÊu cμng lín th× NPV cμng nhá vμ ng−îc l¹i. XÐt mét
dù ¸n trong hai n¨m, cã dßng tiÒn rßng nh− sau: CF0 = 350.000 $, CF1 =
400.000 $. SuÊt sinh lêi néi bé cã thÓ dïng hμm trong Excel hoÆc tÝnh trùc
400.000 - 350.000
tiÕp, ta cã: IRR = = 14,3% . Mèi quan hÖ ®iÓn h×nh nμy
350.000
®−îc thÓ hiÖn trong ®å thÞ d−íi ®©y:
NPV NPV _ SuÊt chiÕt khÊu
60,000
40,000
IRR = 14,3%
20,000
SuÊt chiÕt khÊu r
0
0% 4% 8% 12% 16% 20% 24% 28% 32% 36% 40%
-20,000
-40,000 NPV
-60,000
-80,000
Tuy nhiªn, IRR cã ®−îc lμ tõ viÖc gi¶i ph−¬ng tr×nh NPV = 0, vμ do ®ã
trong nhiÒu tr−êng hîp, ®Æc biÖt lμ khi dßng tiÒn ®æi dÊu nhiÒu lÇn qua c¸c
n¨m, th× rÊt cã thÓ cã nhiÒu h¬n 1 nghiÖm IRR. Ch¼ng h¹n, xÐt mét dù ¸n
khai th¸c má than, chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu lμ 22 triÖu $, trong vßng 4 n¨m
liªn tôc, mçi n¨m thu vÒ ®−îc 15 triÖu $, n¨m thø 5 kh«ng khai th¸c n÷a
nh−ng chñ ®Çu t− ®−îc yªu cÇu ph¶i kh«i phôc l¹i hiÖn tr¹ng mÆt b»ng, mÊt
40 triÖu $. Víi suÊt chiÕt khÊu 10%, dù ¸n cã NPV = 0,7 triÖu $. Tuy nhiªn,
dù ¸n l¹i cã hai suÊt sinh lêi néi bé, 5,62% vμ 27,78%.
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 59/ 81
- NPV($ mil)
V
1 .50
i
Ö
1 .00
c
0 .50
IRR 1 = 5.62% 27.78% = IRR 2
c
0 .00
ã 0% 3% 6% 9% 12% 15% 18% 21% 24% 27% 30% 33% 36%
-0.50
-1.00
n Discount Rate (r)
h
-1.50
i
-2.00
Ò
u
-2.50
h¬n mét gi¸ trÞ IRR chÝnh lμ mét trong nh÷ng yÕu ®iÓm cña chØ tiªu IRR, sÏ
kh«ng cã lêi gi¶i cho viÖc lùa chän gi¸ trÞ IRR nμo ®Ó lμm c¨n cø ®¸nh gi¸
d− ¸n cã ®¸ng gi¸ hay kh«ng. Trong nh÷ng tr−êng hîp nμy, chóng ta buéc
ph¶i quay l¹i sö dông chØ tiªu NPV víi nguyªn t¾c NPV ≥0 .
c. ChØ tiªu Tû sè lîi Ých - chi phÝ (B/C). Thùc chÊt, chØ tiªu nμy lμ mét c¸ch thÓ hiÖn
kh¸c, mét biÕn thÓ cña chØ tiªu NPV, thay v× lÊy lîi Ých trõ ®i chi phÝ (Bt - Ct), råi sau
Bt
®ã ®−a kÕt qu¶ nμy vÒ hiÖn t¹i vμ so s¸nh víi 0, ng−êi ta lÊy tû sè råi so s¸nhvíi 1.
Ct
C«ng thøc x¸c ®Þnh tû sè lîi Ých/chi phÝ nh− sau:
HiÖn gi¸ cña c¸c lîi Ých
Tû sè lîi Ých - chi phÝ (R) =
HiÖn gi¸ cña c¸c chi phÝ
- Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸: NÕu R ≥ 1 th× dù ¸n ®−îc xem lμ ®¸ng gi¸;
- Lùa chän c¸c dù ¸n lo¹i trõ nhau cã cïng qui m«: Dù ¸n nμo cã R lín ®−îc
lùa chän.
Mét sè l−u ý khi sö dông chØ tiªu nμy: ThËn träng khi so s¸nh c¸c dù ¸n lo¹i trõ
kh«ng cïng qui m«: VÝ dô, xÐt hai dù ¸n A vμ B, dù ¸n A cã gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña chi phÝ
lμ 1 triÖu $, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña lîi Ých lμ 1,4 triÖu $. Nh− vËy, dù ¸n A cã NPVA = 1,4 -
1 = 0,4 triÖu $. Dù ¸n B cã gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña chi phÝ lμ 7 triÖu $, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña lîi
Ých lμ 9,4 triÖu $, do ®ã NPVB = 9,4 - 7 = 2,4 triÖu $. NÕu dïng chØ tiªu R ®Ó so s¸nh, ta
cã: RA = 1,4/1 = 1,4 > RB = 9,4/7 = 1,34, tõ ®ã kÕt luËn dù ¸n A ®¸ng gi¸ h¬n dù ¸n B.
Tuy nhiªn, nh×n vμo chØ tiªu NPV cho thÊy dù ¸n B cã NPV lín h¬n nªn xøng ®¸ng
®−îc lùa chän h¬n, vμ ®©y míi lμ kÕt luËn ®óng. Ngoμi ra, v× chØ tiªu nμy ®−îc x¸c
®Þnh b»ng mét ph©n sè, nªn quan niÖm vμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ còng ¶nh
h−ëng rÊt lín kÕt gi¸ trÞ tÝnh to¸n, nªn kÕt qu¶ tÝnh to¸n theo c¸ch h¹ch to¸n kh¸c nhau
sÏ rÊt kh¸c nhau. Tãm l¹i, sö dông chØ tiªu nμy cÇn rÊt l−u ý khi ph¶i so s¸nh c¸c dù ¸n
víi nhau, vμ tèt nhÊt nÕu cã thÓ, nªn dïng chØ tiªu NPV.
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 60/ 81
- 5.2. C¸c chØ tiªu x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p kh«ng chiÕt khÊu.
d. Thêi gian hoμn vèn- Thv.
Thêi gian hoμn vèn lμ sè n¨m cÇn thiÕt ph¶i cã ®Ó lîi Ých rßng (ng©n l−u rßng)
hoμn tr¶ l¹i ®−îc toμn bé chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu. Ng−êi ta ®−a ra mét giíi h¹n vÒ thêi
gian hoμn vèn cho phÐp, trªn c¬ së ®ã, dù ¸n chØ ®−îc chÊp nhËn khi thêi gian hoμn
vèn cÇn thiÕt kh«ng v−ît qu¸ thêi gian hoμn vèn cho phÐp. Thv ≤[Thv ]
Mét h×nh thøc phøc t¹p h¬n, nÕu ®em c¸c lîi Ých thu ®−îc hμng n¨m sau khi ®·
®−îc chiÕt khÊu ®Ó so s¸nh víi tæng møc vèn ®Çu t− ban ®Çu, sÏ x¸c ®Þnh ®−îc chØ tiªu
thêi gian hoμn vèn chiÕt khÊu. Tuy nhiªn, trong ho¹t ®éng ng©n hμng, x¸c ®Þnh thêi
gian cho vay vμ thu nî theo thêi gian hoμn vèn, chø kh«ng tÝnh theo thêi gian hoμn vèn
chiÕt khÊu.
e. §iÓm hoμ vèn (BEP - Break even point).
§iÓm hoμ vèn lμ tr¹ng
th¸i ho¹t ®éng cña dù ¸n mμ $
Tæng doanh thu
t¹i ®ã tæng doanh thu ®óng
b»ng tæng chi phÝ. T¹i ®iÓm
hoμ vèn, dù ¸n kh«ng cã l·i Tæng chi phÝ
nh−ng còng kh«ng bÞ lç. Cã
mét sè kh¸i niÖm c¨n b¶n,
th−êng ®−îc sö dông nhiÒu BEP
DTBEP
Chi phÝ biÕn ®æi
nhÊt khi ®Ò cËp tíi ®iÓm hoμ
vèn, ®ã lμ: S¶n l−îng hoμ
vèn, doanh thu hoμ vèn vμ ®é Chi phÝ cè ®Þnh
an toμn c«ng suÊt. C¸ch x¸c
®Þnh c¸c chØ tiªu nμy ®−îc
h−íng dÉn nh− sau:
QBEP S¶n l−îng (Q)
* S¶n l−îng hoμ vèn: §−îc
x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: S¬ ®å ®iÓm hoμ vèn lý thuyÕt
FC
Q BEP = , trong ®ã: FC lμ
p-v
®Þnh phÝ, p lμ gi¸ b¸n vμ v lμ biÕn phÝ tÝnh trªn 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm.
FC
* Doanh thu hoμ vèn: §−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc DTBEP = Q BEP * p = , trong
VC
1-
S
®ã: S lμ doanh thu trong n¨m tÝnh to¸n, VC lμ tæng biÕn phÝ, c¸c ký hiÖu kh¸c t−¬ng tù
nh− ®· ®Ò cËp trong c«ng thøc x¸c ®Þnh s¶n l−îng hoμ vèn.
Q BEP DTBEP
* C«ng suÊt hoμ vèn: §−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc PBEP = = .
Q S
* §é an toμn c«ng suÊt: Lμ hiÖu sè gi÷a møc 100% c«ng suÊt thiÕt kÕ vμ c«ng suÊt
ho¹t ®éng hoμ vèn cña dù ¸n. §−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Sp = 100% - BEPp. Tõ
c«ng thøc trªn cho thÊy, c«ng suÊt hay møc ho¹t ®éng hoμ vèn cμng thÊp th× ®é an toμn
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 61/ 81
- c«ng suÊt cμng cao, ®é rñi ro ho¹t ®éng cμng Ýt vμ hiÖu qu¶ tμi chÝnh cña dù ¸n cμng
®−îc ®¶m b¶o h¬n.
Sö dông chØ tiªu ®iÓm hoμ vèn ®Ó ®¸nh gi¸ dù ¸n: T−¬ng tù nh− ®èi víi chØ tiªu
thêi gian hoμn vèn, ng−êi ta còng ®−a ra mét giíi h¹n cho phÐp ®èi víi chØ tiªu ®iÓm
hoμ vèn ®Ó lμm mèc so s¸nh víi gi¸ trÞ tÝnh to¸n ®−îc tõ dù ¸n. Ch¼ng h¹n, ®èi víi chØ
tiªu c«ng suÊt hoμ vèn, nÕu PBEP ≤ [PBEP ] trong ®ã [PBEP ] lμ c«ng suÊt hoμ vèn cho phÐp,
th× dù ¸n ®−îc ®¸nh gi¸ lμ cã hiÖu qu¶ tμi chÝnh cao, ®é rñi ro ho¹t ®éng Ýt.
C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi chØ tiªu ®iÓm hoμ vèn: Tõ c¸c c«ng thøc còng nh− s¬
®å x¸c ®Þnh ®iÓm hoμ vèn, c¸c yÕu tè cÊu thμnh nh÷ng c«ng thøc x¸c ®Þnh ®iÓm hoμ
vèn hÇu nh− ®Òu cã liªn quan tíi sù thay ®æi cña chØ tiªu nμy. C¸c yÕu tè nh−: qui m«
®Þnh phÝ, gi¸ b¸n s¶n phÈm ®Çu ra, vμ chi phÝ ®Çu vμo ®Òu cã thÓ lμm cho ®iÓm hoμ vèn
thay ®æi. Cô thÓ, tõng yÕu tè mét sÏ ®−îc bμn th¶o ngay sau ®©y.
e.1. Qui m« ®Þnh phÝ. Khi
®Þnh phÝ t¨ng lªn, gi¶ sö c¸c $
yÕu tè kh¸c kh«ng thay ®æi, Tæng doanh thu
®−êng tæng chi phÝ sÏ ®−îc
tinh tiÕn song song lªn trªn
mét ®o¹n ®óng b»ng sù gia
t¨ng cña ®Þnh phÝ. Trong khi 2 BEP2 Tæng chi phÝ
DTBEP
®ã, nÕu ®−êng doanh thu vÉn
ë vÞ trÝ cò, sÏ lμm cho ®iÓm Chi phÝ biÕn ®æi
1
DT BEP1
hoμ vèn míi trë nªn xa h¬n BEP
so víi ®iÓm hoμ vèn ban ®Çu,
cã nghÜa lμ doanh thu hoμ vèn Chi phÝ cè ®Þnh
vμ c«ng suÊt hoμ vèn ph¶i
t¨ng lªn, ®é an toμn c«ng suÊt
gi¶m xuèng. Q1
BEP Q2 S¶n l−îng (Q)
BEP
Mét trong nh÷ng thμnh
§iÓm hoμ vèn thay ®æi khi
phÇn quan träng cña ®Þnh phÝ chi phÝ cè ®Þnh t¨ng lªn
lμ viÖc ph©n bæ chi phÝ ®Çu t−
ban ®Çu cho nh÷ng n¨m ho¹t ®éng sau nμy th«ng qua viÖc trÝch khÊu hao c¬ b¶n hμng
n¨m. Cïng víi ho¹t ®éng ®Çu t− më réng s¶n xuÊt, gi¸ trÞ tμi s¶n cè ®Þnh t¨ng lªn, kÐo
theo chi phÝ khÊu hao trong kú t¨ng, lμm cho ®Þnh phÝ t¨ng lªn. Tuy nhiªn, nÕu ®i kÌm
víi ho¹t ®éng ®Çu t− mμ gi¸ b¸n s¶n phÈm kh«ng thay ®æi th× ®−êng tæng doanh thu
vÉn ë vÞ trÝ ban ®Çu, ®iÒu nμy cã nghÜa lμ doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng víi c«ng suÊt
lín h¬n ban ®Çu th× míi ®¶m b¶o hoμ vèn. Mét sù thay ®æi lín, trong thêi gian ng¾n vÒ
s¶n l−îng hoμ vèn lu«n tiÒm Èn nh÷ng rñi ro cho dù ¸n. Do ®ã, ®Ó cã thÓ cã ®−îc quyÕt
®Þnh ®Çu t− ®óng ®¾n, bªn c¹nh c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ cÇn ®−îc xö lý chÝnh
x¸c, th× nh÷ng c©n nh¾c vÒ mÆt thÞ tr−êng ®Çu vμo, ®Çu ra cÇn ®−îc ph©n tÝch kü l−ìng.
e.2. Gi¸ b¸n s¶n phÈm ®Çu ra: Gi¸ b¸n t¨ng lªn, c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng thay ®æi, do gi¸
b¸n ë mÉu sè nªn mÉu sè t¨ng lªn, vμ lμm cho c«ng suÊt vμ s¶n l−îng hoμ vèn gi¶m
xuèng so víi ban ®Çu. Trªn ®å thÞ, khi gi¸ b¸n t¨ng lªn, ®−êng biÓu diÔn doanh thu cã
tai-lieu-tham-dinh-du-an-dau-tu 1/6/2004 Trang 62/ 81
nguon tai.lieu . vn
