Xem mẫu
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Nghiên cứu Y học
SỬ DỤNG VẠT C‐Y TRONG ĐIỀU TRỊ LOÉT CÙNG CỤT
TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ CHÍ MINH
Nguyễn Anh Tuấn*, Vũ Hữu Thịnh*, Nguyễn Mạnh Đôn*, Trần Ngọc Lĩnh*, Trương Trọng Tín*
TÓM TẮT
Mở đầu: Vạt C‐Y hiện đang là một trong những lựa chọn hiệu quả trong điều trị loét cùng cụt tại BV
Đại học Y Dược TP HCM.
Mục đích: Tổng kết và đánh giá kết quả điều trị loét mạn tính vùng cùng cụt, có sử dụng vạt da C‐
Y,nhằm đề ra một chọn lựa vạt da che phủ hợp lý, nâng cao kết quả điều trị.
Đối tượng – phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu các bệnh nhân bị loét vùng cùng cụt được có sử dụng
vạt C‐Y được điều trị tại khoa Tạo hình ‐ Thẩm mỹ và Trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện Đại học Y
Dược từ 06/2008 đến 09/2013.
Kết quả: Có tất cả 16 bệnh nhân bị loét mạn tính vùng cùng cụt được điều trị tại khoa Tạo hình ‐ Thẩm
mỹ và Trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện Đại học Y Dược từ 06/2008 đến 09/2013. Trong đó có 8 ca
có sử dụng vạt da C‐Y để đóng vết loét, 8 ca còn lại được điều trị bằng các phương pháp khác, không đưa
vào nghiên cứu này.
Kết luận: Vạt C‐Y là một lựa chọn tốt trong điều trị loét cùng cụt vì đây là một vạt da tại chỗ dễ thực hiện,
có chất lượng vạt tương đối tốt, khả năng che phủ phù hợp với kích thước ổ loét vùng cùng cụt, thời gian phẫu
thuật nhanh, ít gây thương tổn tổ chức mô mềm xung quanh do bóc tách lấy vạt ít. Chăm sóc hậu phẫu nhẹ
nhàng. Điều trị cần có sự phối hợp điều trị với các chuyên khoa khác (bệnh nội khoa đi kèm: Nội tiết, Tim mạch,
thần kinh…). Vật lý trị liệu, dinh dưỡng, chăm sóc tránh tì đè góp phần lớn vào kết quả điều trị.
Từ khóa: loét, loét cùng cụt, vạt C‐Y
ABSTRACT
USING C‐Y FLAP FOR THE TREATMENT SACRAL ULCER
AT THE UNIVERSITY MEDICAL CENTER (UMC) OF HOCHIMINH CITY
Nguyen Anh Tuan, Vu Huu Thinh, Nguyen Manh Don, Tran Ngoc Linh, Truong Trong Tin
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 329 ‐ 334
Introduction: C‐Y Flap is one of the best choice for te treatment sacral ulcer at the HCMC UMC.
Objectives: Summerize and evaluate the treatment sacral chronic ulcer by C‐Y flaps.
Materials and methods: Retrospective study, From 06/2008 to 09/2013 at the Department of Plastic and
Cosmetic Surgery and Wound Care Center ( UMC), all sacral chronic ulcer with C‐Y flap case were treated.
Results: A total of sacral chronic ulcer cases have been treated at the Department of Plastic and Cosmetic
Surgery and Wound Care Center (UMC)from 06/2008 – 09/2013: 16 cases. However, there were 08 cases (C‐Y
flap treatment) to research, 08 case (another treatment) were not included in this review.
Conclusion: C‐Y flap is a good choice in the treatment of sacral ulcer because it is a local flap easy to do,
good quality. Ability to recover size ulcer is short, operation time fast, less traumatic soft tissue by dissection.
Gently postoperative care. Treatment should be coordinated with the other specialists (Endocrinology,
* Khoa – Bộ môn Tạo Hình – Thẩm Mỹ Đại học Y Dược Tp.HCM
Tác giả liên lạc: CKI Vũ Hữu Thịnh ĐT: 0983448743
Email: drvuthinh@yahoo.com.vn
Tạo Hình Thẩm Mỹ
329
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Cardiology, nervous...). Physical therapy, nutrition, avoid pressure on treatment
Key words: plastic and cosmetic surgery, chronic ulcers, sacral, cut filter, VAC, pressure ulcer,
recurrence of ulceration, Sliding subcutaneous pedicle flaps, C‐Y flap
vùng cùng cụt (sau khi bệnh nhân đủ sức khỏe,
MỞ ĐẦU
ổn định về mặt nội khoa)
Vết loét vùng cùng cụt thường xuất hiện trên
‐ Cắt lọc. Cấy dich, mủ kháng sinh đồ. Lấy
bệnh nhân nằm lâu, không xoay trở thường
hết mô viêm, mô xơ. Đục bỏ xương viêm. Rửa
xuyên do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vết
sạch nhiều nước.
loét nằm ở vị trí khó phát hiện và khi phát hiện,
‐ Đặt máy VAC ngay sau cắt lọc sạch vết
nếu không được xử trí đúng cách, kịp thời thì
loét:
loét sẽ nặng hơn rất nhanh.
Đặt miếng xốp trám hết ổ loét, không lấp
Có nhiều phương pháp điều trị loét cùng
đầy rìa ổ loét.
cụt khác nhau, tùy theo tổng trạng bệnh nhân,
các bệnh nội khoa đi kèm, giai đoạn loét, trình
độ bác sĩ (phẫu thuật viên, gây mê, hồi sức, vật
lý trị liệu …).
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược Tp Hồ Chí
Minh, Khoa Tạo hình – Thẩm mỹ và Trung tâm
điều trị vết thương đã tiếp nhận điều trị cho các
bệnh nhân có vết loét vùng cùng cụt. Chúng tôi
tiến hành nghiên cứu này với mục đích đánh giá
phương pháp điều trị sử dụng vạt C‐Y, góp
phần lượng giá, nâng cao hiệu quả điều trị cho
bệnh nhân.
Mục đích nghiên cứu
Tổng kết và đánh giá điều trị vết loét mạn
tính vùng cùng cụt của các bệnh nhân được điều
trị tại khoa THTM và trung tâm điều trị vết
thương Bệnh viện Đại học Y Dược Tp Hồ Chí
Minh từ 06/2008 đến 09/2013.
ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Các bệnh nhân bị loét vùng cùng cụt được
điều trị tại khoa THTM và trung tâm điều trị vết
thương bệnh viện đại học Y Dược Tp. Hồ Chí
Minh từ 06/2008 đến 09/2013.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu hồi cứu các trường hợp bị loét
mạn tính vùng cùng cụt được điều trị tai khoa
THTM và trung tâm điều trị vết thương Bệnh
viện Đại Học Y Dược TpHCM.
Phác đồ điều trị phẫu thuật loét mạn tính
330
Cài đặt chế độ hút ban đầu 50mmHg, hút
cách quãng.
Sau đó tùy tính chất dịch có ra máu đỏ tươi
không mà quyết định ngưng, duy trì hay tăng
áp lực lên 75mmHg, 100mmHg, 125mmHg (áp
lực chuẩn đối với loét vùng cùng cụt)
‐ Sau 3‐5 ngày đánh giá lượng dịch tiết và
tính chất dịch
Số lượng, màu sắc, tính chất dịch → cắt lọc,
đặt VAC tiếp tục hay đóng vết mổ
Đóng vết mổ (vết mổ khâu da không được
căng, không được khoảng trống).
‐ Sử dụng kháng sinh (theo kháng sinh đồ),
nâng đỡ tổng trạng, dinh dưỡng theo chế độ.
‐ Tập VLTL, vận động nhẹ tránh nguy cơ ứ
đọng, viêm phổi v.v…
Sử dụng vạt da tại chỗ: C‐Y.
Xoay trở cách mỗi 2 giờ tránh tì đè. Nằm
nệm nước hay nệm hơi, massage vùng tì đè.
KẾT QUẢ
Có tất cả 16 bệnh nhân bị loét mạn tính vùng
cùng cụt được điều trị tại khoa Tạo hình thẩm
mỹ và trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện
Đại học Y Dược từ 06/2008 đến 09/2013.
Tuy nhiên chúng tôi chỉ tổng kết 08 ca được
điều trị phẫu thuật, có sử dụng vạt da C‐Y để
che phủ vùng loét, với thời gian nằm viện ngắn
nhất là 3 tuần, nằm viện dài nhất là 10 tuần, thời
gian theo dõi trung bình 8 tuần.
Chuyên Đề Ngoại Khoa
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Nghiên cứu Y học
viêm tủy cắt ngang, trượt đốt sống, lao phổi cũ,
bàng quang thần kinh.
Đặc điểm chung
Giới tính
3 nam, 5 nữ.
Bảng 1: Nguyên nhân loét mạn tính
Tuổi
Thấp nhất 25 tuổi (1 bệnh nhân), cao nhất
81 tuổi (1 bệnh nhân), trên 52 tuổi (6 bệnh
nhân).
Nguyên nhân
Loét mạn tính vùng cùng cụt do loét tì đè
trên bệnh nhân bị liệt hay giảm cảm giác, vận
động có kèm các bệnh nội khoa đi kèm: tai biến
mạch máu não (TBMMN), tăng huyết áp (THA),
đái tháo đường (ĐTĐ), Thiếu máu cục bộ cơ tim
(TMCBCT), Parkinson, cường giáp, viêm phế
quản phổi (VPQP), nhiễm trùng huyết, dị dạng
mach máu tủy cổ (AVM tủy cổ),gãy cột sống,
Nguyên nhân
TBMMN
THA
ĐTĐ
TMCBCT
Parkinson
Cường giáp
VPQP
nhiễm trùng huyết
AVM tủy cổ
Gãy cột sống
viêm tủy cắt ngang
trượt đốt sống
lao phổi cũ
bàng quang thần kinh
Tổng cộng
Nam
1
1
1
Nữ
1
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
7
12
Tổng cộng
2
3
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
19
Một số đặc điểm bệnh nhân liên quan đến vết loét
Bảng 2: Một số đặc điểm bệnh nhân liên quan đến vết loét
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM
Nhận thức chăm sóc bản thân của bệnh nhân
Cảm giác vùng cùng cụt
Tiêu, tiểu tự chủ
Bệnh nội khoa đi kèm (tim mạch, tiểu đường, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu…)
Tự xoay trở
Tình trạng và kích thước ổ loét
Chúng tôi xếp loại vết loét theo từng giai
đoạn dựa trên phân loại loét tì đè (1,3) như sau:
Gồm 4 giai đoạn loét:
‐ Đỏ da.
‐ Loét sâu dưới da và mỡ dưới da.
thước ổ loét lớn nhất là 8cm x 8 cm, kích thước
nhỏ nhất là 2cm x 3 cm.
100% ca được phẫu thuật cắt lọc sạch, sau đó
sử dụng VAC hỗ trợ hút dịch, kéo máu nuôi,
kích thích mô hạt phát triển.
100% sử dụng vạt da C‐Y để đóng da, che
ổ loét.
‐ Loét sâu, hoại tử hoặc loét cơ xương.
Bảng 3: Đặc tính vết loét
Kết quả đạt được sau phẫu thuật :
2
1
1
1
1
3x5 4x4 4x5 4x8 8x8
+
+
+
+
+
4
4
4
4
4
Phương pháp điều trị
08 ca điều trị phẫu thuật, trong đó chỉ có 1ca
loét ở giai đoạn 3, còn lại loét giai đoạn 4. Kích
Tạo Hình Thẩm Mỹ
Ít hoặc không
6
7
7
0
5
Số lần VAC được đặt ít nhất là 1 lần (1 ca),
nhiều nhất: 5 lần.
‐ Loét trợt nông, phỏng rộp.
1
1
Số bệnh nhân
Kích thước vùng 2x3 3x4
loét /cm
+
+
Tình trạng loét
nhiễm trùng
4
3
Giai đoạn loét
Có
2
1
1
8
3
‐ 08 ca loét vùng cùng cụt lành hoàn toàn sau
điều trị phẫu thuật (100%) (cắt chỉ hoàn toàn).
‐ Thời gian nằm viện ngắn nhất 3 tuần, dài
nhất 10 tuần.
‐ Thời gian lành vết loét (tính từ lúc bắt đầu
điều trị phẫu thuật đến khi cắt chỉ vết loét)
nhanh nhất 3 tuần, chậm nhất 6 tuần.
‐ Chưa có ca nào tái loét.
331
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
‐ Có 1 trường hợp nhiễm trùng, tụ dịch vết
mổ sau xoay vạt da che ổ loét. Bệnh nhân được
phẫu thuật cắt lọc lại, khâu vết mổ, sử dụng
kháng sinh. Vết loét lành sau 2 tuần.
BÀN LUẬN
Do số lượng nghiên cứu chưa lớn (chỉ có 8
ca), tuy nhiên chúng tôi xin mạnh dạn đưa ra
một số nhận xét sau.
Vết loét vùng cùng cụt đa phần là vết loét do
tì đè. Ờ người già, loét cùng cụt thường có kèm
tổng trạng, dinh dưỡng kém, khả năng cảm giác,
vận động không có hay có nhưng rất yếu, thiếu
sự chăm sóc nuôi dưỡng, vệ sinh của người thân
và có một hay nhiều bệnh lý nội khoa đi kèm. Ở
người trẻ có nguyên nhân loét cùng cụt từ các
bệnh lý khác, gây liệt hay mất cảm giác toàn
thân hay hạ chi(1,5,6,7,10,8,2,9,3).
Về giới tính
Giới tính
Có 3 bệnh nhân nam và 5 nữ, số lượng chưa
nhiều để có thể thấy loét mạn tính vùng cùng
cụt có liên quan đến giới tính hay không.
điện giải, truyền máu nếu cần.
‐ Vật lý trị liệu, càng sớm càng tốt, tránh tì
đè, xoay trở thường xuyên (không quá 120
phút), nằm nệm hơi hay nệm nước. Bệnh nhân
phải được xoay trở nhẹ nhàng, tránh động tác
thô bạo gây căng vết mổ. Bệnh nhân phải được
vỗ lưng, tập ngồi, tránh ứ đọng dịch, dễ gây
viêm phổi. Các vùng tì đè, và các vùng khác
phải khô sạch, tránh ẩm ướt ngăn ngừa loét hay
làm vết loét nặng hơn.
‐ Đối với bệnh nhân tiêu tiểu không tự chủ
cần phải hướng dẫn cho người nhà các chăm
sóc, tránh để phân, nước tiểu thâm nhập vết mổ
gây nhiễm trùng.
Điều trị kháng sinh theo kháng sinh đồ
Kiểm soát tốt các bệnh nội khoa đi kèm như:
đường huyết trên bệnh nhân đái tháo đường,
đảm bảo tình trạng tim mạch ổn, không gây quá
tải dịch truyền, kiềm tra chức gan, thận, ion đồ
phòng trường hợp gây suy thận, suy gan do
điều trị kháng sinh, kháng viêm. Kiểm soát
nhiễm trùng tiểu đối với bệnh nhân phải đặt
thông tiểu.
Tuổi
Hai nhóm đối tượng bị loét vùng cùng cụt
do tì đè là già (6 bệnh nhân > 54 tuổi) và trẻ (2
bệnh nhân
nguon tai.lieu . vn
Nghiên cứu Y học
SỬ DỤNG VẠT C‐Y TRONG ĐIỀU TRỊ LOÉT CÙNG CỤT
TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ CHÍ MINH
Nguyễn Anh Tuấn*, Vũ Hữu Thịnh*, Nguyễn Mạnh Đôn*, Trần Ngọc Lĩnh*, Trương Trọng Tín*
TÓM TẮT
Mở đầu: Vạt C‐Y hiện đang là một trong những lựa chọn hiệu quả trong điều trị loét cùng cụt tại BV
Đại học Y Dược TP HCM.
Mục đích: Tổng kết và đánh giá kết quả điều trị loét mạn tính vùng cùng cụt, có sử dụng vạt da C‐
Y,nhằm đề ra một chọn lựa vạt da che phủ hợp lý, nâng cao kết quả điều trị.
Đối tượng – phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu các bệnh nhân bị loét vùng cùng cụt được có sử dụng
vạt C‐Y được điều trị tại khoa Tạo hình ‐ Thẩm mỹ và Trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện Đại học Y
Dược từ 06/2008 đến 09/2013.
Kết quả: Có tất cả 16 bệnh nhân bị loét mạn tính vùng cùng cụt được điều trị tại khoa Tạo hình ‐ Thẩm
mỹ và Trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện Đại học Y Dược từ 06/2008 đến 09/2013. Trong đó có 8 ca
có sử dụng vạt da C‐Y để đóng vết loét, 8 ca còn lại được điều trị bằng các phương pháp khác, không đưa
vào nghiên cứu này.
Kết luận: Vạt C‐Y là một lựa chọn tốt trong điều trị loét cùng cụt vì đây là một vạt da tại chỗ dễ thực hiện,
có chất lượng vạt tương đối tốt, khả năng che phủ phù hợp với kích thước ổ loét vùng cùng cụt, thời gian phẫu
thuật nhanh, ít gây thương tổn tổ chức mô mềm xung quanh do bóc tách lấy vạt ít. Chăm sóc hậu phẫu nhẹ
nhàng. Điều trị cần có sự phối hợp điều trị với các chuyên khoa khác (bệnh nội khoa đi kèm: Nội tiết, Tim mạch,
thần kinh…). Vật lý trị liệu, dinh dưỡng, chăm sóc tránh tì đè góp phần lớn vào kết quả điều trị.
Từ khóa: loét, loét cùng cụt, vạt C‐Y
ABSTRACT
USING C‐Y FLAP FOR THE TREATMENT SACRAL ULCER
AT THE UNIVERSITY MEDICAL CENTER (UMC) OF HOCHIMINH CITY
Nguyen Anh Tuan, Vu Huu Thinh, Nguyen Manh Don, Tran Ngoc Linh, Truong Trong Tin
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 329 ‐ 334
Introduction: C‐Y Flap is one of the best choice for te treatment sacral ulcer at the HCMC UMC.
Objectives: Summerize and evaluate the treatment sacral chronic ulcer by C‐Y flaps.
Materials and methods: Retrospective study, From 06/2008 to 09/2013 at the Department of Plastic and
Cosmetic Surgery and Wound Care Center ( UMC), all sacral chronic ulcer with C‐Y flap case were treated.
Results: A total of sacral chronic ulcer cases have been treated at the Department of Plastic and Cosmetic
Surgery and Wound Care Center (UMC)from 06/2008 – 09/2013: 16 cases. However, there were 08 cases (C‐Y
flap treatment) to research, 08 case (another treatment) were not included in this review.
Conclusion: C‐Y flap is a good choice in the treatment of sacral ulcer because it is a local flap easy to do,
good quality. Ability to recover size ulcer is short, operation time fast, less traumatic soft tissue by dissection.
Gently postoperative care. Treatment should be coordinated with the other specialists (Endocrinology,
* Khoa – Bộ môn Tạo Hình – Thẩm Mỹ Đại học Y Dược Tp.HCM
Tác giả liên lạc: CKI Vũ Hữu Thịnh ĐT: 0983448743
Email: drvuthinh@yahoo.com.vn
Tạo Hình Thẩm Mỹ
329
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Cardiology, nervous...). Physical therapy, nutrition, avoid pressure on treatment
Key words: plastic and cosmetic surgery, chronic ulcers, sacral, cut filter, VAC, pressure ulcer,
recurrence of ulceration, Sliding subcutaneous pedicle flaps, C‐Y flap
vùng cùng cụt (sau khi bệnh nhân đủ sức khỏe,
MỞ ĐẦU
ổn định về mặt nội khoa)
Vết loét vùng cùng cụt thường xuất hiện trên
‐ Cắt lọc. Cấy dich, mủ kháng sinh đồ. Lấy
bệnh nhân nằm lâu, không xoay trở thường
hết mô viêm, mô xơ. Đục bỏ xương viêm. Rửa
xuyên do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vết
sạch nhiều nước.
loét nằm ở vị trí khó phát hiện và khi phát hiện,
‐ Đặt máy VAC ngay sau cắt lọc sạch vết
nếu không được xử trí đúng cách, kịp thời thì
loét:
loét sẽ nặng hơn rất nhanh.
Đặt miếng xốp trám hết ổ loét, không lấp
Có nhiều phương pháp điều trị loét cùng
đầy rìa ổ loét.
cụt khác nhau, tùy theo tổng trạng bệnh nhân,
các bệnh nội khoa đi kèm, giai đoạn loét, trình
độ bác sĩ (phẫu thuật viên, gây mê, hồi sức, vật
lý trị liệu …).
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược Tp Hồ Chí
Minh, Khoa Tạo hình – Thẩm mỹ và Trung tâm
điều trị vết thương đã tiếp nhận điều trị cho các
bệnh nhân có vết loét vùng cùng cụt. Chúng tôi
tiến hành nghiên cứu này với mục đích đánh giá
phương pháp điều trị sử dụng vạt C‐Y, góp
phần lượng giá, nâng cao hiệu quả điều trị cho
bệnh nhân.
Mục đích nghiên cứu
Tổng kết và đánh giá điều trị vết loét mạn
tính vùng cùng cụt của các bệnh nhân được điều
trị tại khoa THTM và trung tâm điều trị vết
thương Bệnh viện Đại học Y Dược Tp Hồ Chí
Minh từ 06/2008 đến 09/2013.
ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Các bệnh nhân bị loét vùng cùng cụt được
điều trị tại khoa THTM và trung tâm điều trị vết
thương bệnh viện đại học Y Dược Tp. Hồ Chí
Minh từ 06/2008 đến 09/2013.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu hồi cứu các trường hợp bị loét
mạn tính vùng cùng cụt được điều trị tai khoa
THTM và trung tâm điều trị vết thương Bệnh
viện Đại Học Y Dược TpHCM.
Phác đồ điều trị phẫu thuật loét mạn tính
330
Cài đặt chế độ hút ban đầu 50mmHg, hút
cách quãng.
Sau đó tùy tính chất dịch có ra máu đỏ tươi
không mà quyết định ngưng, duy trì hay tăng
áp lực lên 75mmHg, 100mmHg, 125mmHg (áp
lực chuẩn đối với loét vùng cùng cụt)
‐ Sau 3‐5 ngày đánh giá lượng dịch tiết và
tính chất dịch
Số lượng, màu sắc, tính chất dịch → cắt lọc,
đặt VAC tiếp tục hay đóng vết mổ
Đóng vết mổ (vết mổ khâu da không được
căng, không được khoảng trống).
‐ Sử dụng kháng sinh (theo kháng sinh đồ),
nâng đỡ tổng trạng, dinh dưỡng theo chế độ.
‐ Tập VLTL, vận động nhẹ tránh nguy cơ ứ
đọng, viêm phổi v.v…
Sử dụng vạt da tại chỗ: C‐Y.
Xoay trở cách mỗi 2 giờ tránh tì đè. Nằm
nệm nước hay nệm hơi, massage vùng tì đè.
KẾT QUẢ
Có tất cả 16 bệnh nhân bị loét mạn tính vùng
cùng cụt được điều trị tại khoa Tạo hình thẩm
mỹ và trung tâm điều trị vết thương Bệnh viện
Đại học Y Dược từ 06/2008 đến 09/2013.
Tuy nhiên chúng tôi chỉ tổng kết 08 ca được
điều trị phẫu thuật, có sử dụng vạt da C‐Y để
che phủ vùng loét, với thời gian nằm viện ngắn
nhất là 3 tuần, nằm viện dài nhất là 10 tuần, thời
gian theo dõi trung bình 8 tuần.
Chuyên Đề Ngoại Khoa
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Nghiên cứu Y học
viêm tủy cắt ngang, trượt đốt sống, lao phổi cũ,
bàng quang thần kinh.
Đặc điểm chung
Giới tính
3 nam, 5 nữ.
Bảng 1: Nguyên nhân loét mạn tính
Tuổi
Thấp nhất 25 tuổi (1 bệnh nhân), cao nhất
81 tuổi (1 bệnh nhân), trên 52 tuổi (6 bệnh
nhân).
Nguyên nhân
Loét mạn tính vùng cùng cụt do loét tì đè
trên bệnh nhân bị liệt hay giảm cảm giác, vận
động có kèm các bệnh nội khoa đi kèm: tai biến
mạch máu não (TBMMN), tăng huyết áp (THA),
đái tháo đường (ĐTĐ), Thiếu máu cục bộ cơ tim
(TMCBCT), Parkinson, cường giáp, viêm phế
quản phổi (VPQP), nhiễm trùng huyết, dị dạng
mach máu tủy cổ (AVM tủy cổ),gãy cột sống,
Nguyên nhân
TBMMN
THA
ĐTĐ
TMCBCT
Parkinson
Cường giáp
VPQP
nhiễm trùng huyết
AVM tủy cổ
Gãy cột sống
viêm tủy cắt ngang
trượt đốt sống
lao phổi cũ
bàng quang thần kinh
Tổng cộng
Nam
1
1
1
Nữ
1
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
7
12
Tổng cộng
2
3
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
19
Một số đặc điểm bệnh nhân liên quan đến vết loét
Bảng 2: Một số đặc điểm bệnh nhân liên quan đến vết loét
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM
Nhận thức chăm sóc bản thân của bệnh nhân
Cảm giác vùng cùng cụt
Tiêu, tiểu tự chủ
Bệnh nội khoa đi kèm (tim mạch, tiểu đường, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu…)
Tự xoay trở
Tình trạng và kích thước ổ loét
Chúng tôi xếp loại vết loét theo từng giai
đoạn dựa trên phân loại loét tì đè (1,3) như sau:
Gồm 4 giai đoạn loét:
‐ Đỏ da.
‐ Loét sâu dưới da và mỡ dưới da.
thước ổ loét lớn nhất là 8cm x 8 cm, kích thước
nhỏ nhất là 2cm x 3 cm.
100% ca được phẫu thuật cắt lọc sạch, sau đó
sử dụng VAC hỗ trợ hút dịch, kéo máu nuôi,
kích thích mô hạt phát triển.
100% sử dụng vạt da C‐Y để đóng da, che
ổ loét.
‐ Loét sâu, hoại tử hoặc loét cơ xương.
Bảng 3: Đặc tính vết loét
Kết quả đạt được sau phẫu thuật :
2
1
1
1
1
3x5 4x4 4x5 4x8 8x8
+
+
+
+
+
4
4
4
4
4
Phương pháp điều trị
08 ca điều trị phẫu thuật, trong đó chỉ có 1ca
loét ở giai đoạn 3, còn lại loét giai đoạn 4. Kích
Tạo Hình Thẩm Mỹ
Ít hoặc không
6
7
7
0
5
Số lần VAC được đặt ít nhất là 1 lần (1 ca),
nhiều nhất: 5 lần.
‐ Loét trợt nông, phỏng rộp.
1
1
Số bệnh nhân
Kích thước vùng 2x3 3x4
loét /cm
+
+
Tình trạng loét
nhiễm trùng
4
3
Giai đoạn loét
Có
2
1
1
8
3
‐ 08 ca loét vùng cùng cụt lành hoàn toàn sau
điều trị phẫu thuật (100%) (cắt chỉ hoàn toàn).
‐ Thời gian nằm viện ngắn nhất 3 tuần, dài
nhất 10 tuần.
‐ Thời gian lành vết loét (tính từ lúc bắt đầu
điều trị phẫu thuật đến khi cắt chỉ vết loét)
nhanh nhất 3 tuần, chậm nhất 6 tuần.
‐ Chưa có ca nào tái loét.
331
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
‐ Có 1 trường hợp nhiễm trùng, tụ dịch vết
mổ sau xoay vạt da che ổ loét. Bệnh nhân được
phẫu thuật cắt lọc lại, khâu vết mổ, sử dụng
kháng sinh. Vết loét lành sau 2 tuần.
BÀN LUẬN
Do số lượng nghiên cứu chưa lớn (chỉ có 8
ca), tuy nhiên chúng tôi xin mạnh dạn đưa ra
một số nhận xét sau.
Vết loét vùng cùng cụt đa phần là vết loét do
tì đè. Ờ người già, loét cùng cụt thường có kèm
tổng trạng, dinh dưỡng kém, khả năng cảm giác,
vận động không có hay có nhưng rất yếu, thiếu
sự chăm sóc nuôi dưỡng, vệ sinh của người thân
và có một hay nhiều bệnh lý nội khoa đi kèm. Ở
người trẻ có nguyên nhân loét cùng cụt từ các
bệnh lý khác, gây liệt hay mất cảm giác toàn
thân hay hạ chi(1,5,6,7,10,8,2,9,3).
Về giới tính
Giới tính
Có 3 bệnh nhân nam và 5 nữ, số lượng chưa
nhiều để có thể thấy loét mạn tính vùng cùng
cụt có liên quan đến giới tính hay không.
điện giải, truyền máu nếu cần.
‐ Vật lý trị liệu, càng sớm càng tốt, tránh tì
đè, xoay trở thường xuyên (không quá 120
phút), nằm nệm hơi hay nệm nước. Bệnh nhân
phải được xoay trở nhẹ nhàng, tránh động tác
thô bạo gây căng vết mổ. Bệnh nhân phải được
vỗ lưng, tập ngồi, tránh ứ đọng dịch, dễ gây
viêm phổi. Các vùng tì đè, và các vùng khác
phải khô sạch, tránh ẩm ướt ngăn ngừa loét hay
làm vết loét nặng hơn.
‐ Đối với bệnh nhân tiêu tiểu không tự chủ
cần phải hướng dẫn cho người nhà các chăm
sóc, tránh để phân, nước tiểu thâm nhập vết mổ
gây nhiễm trùng.
Điều trị kháng sinh theo kháng sinh đồ
Kiểm soát tốt các bệnh nội khoa đi kèm như:
đường huyết trên bệnh nhân đái tháo đường,
đảm bảo tình trạng tim mạch ổn, không gây quá
tải dịch truyền, kiềm tra chức gan, thận, ion đồ
phòng trường hợp gây suy thận, suy gan do
điều trị kháng sinh, kháng viêm. Kiểm soát
nhiễm trùng tiểu đối với bệnh nhân phải đặt
thông tiểu.
Tuổi
Hai nhóm đối tượng bị loét vùng cùng cụt
do tì đè là già (6 bệnh nhân > 54 tuổi) và trẻ (2
bệnh nhân