Xem mẫu

  1. lo¹i nguån n­íc, ph©n tÝch nghiªn cøu møc ®é ph¸ ho¹i cña n­íc ®èi víi nÒn ®­êng - Sau ®ã c¨n cø vµo dßng n­íc ch¶y ®Òu hoÆc ch¶y xiÕt mµ bè trÝ c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc kh¸c nhau ®Ó tho¸t ®i c¸c dßng n­íc nguy hiÓm ®èi víi nÒn ®­êng mét c¸ch h÷u hiÖu. ViÖc bè trÝ m­¬ng r·nh tho¸t n­íc nÒn ph¶i kÕt hîp víi vÞ trÝ cÇu cèng. Khi bè trÝ cÇu cèng ph¶i xÐt tíi yªu cÇu tho¸t n­íc nÒn ®­êng ®Ó tho¸t nhanh n­íc trong c¸c m­¬ng r·nh, khi cÇn thiÕt cã thÓ t¨ng thªm cèng. Khi bè trÝ c¸c r·nh tho¸t n­íc nÒn ®­êng ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh bè trÝ cÇu cèng ®Ó x¸c ®Þnh h­íng tho¸t n­íc cña m­¬ng r·nh vµ vÞ trÝ cña cöa tho¸t n­íc. ViÖc tho¸t n­íc nÒn ®­êng cßn ph¶i kÕt hîp víi viÖc t­íi tiªu trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. VÝ dô khi tuyÕn ®­êng ®i qua lµm ph¸ ho¹i hÖ thèng t­íi tiªu hiÖn h÷u th× ph¶i cã biÖn ph¸p nh­ bè trÝ cèng, cèng xiph«ng, ®­êng m¸ng n­íc ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu t­íi tiªu ®­îc b×nh th­êng. R·nh biªn cña nÒn ®­êng kh«ng nªn dïng lµm m­¬ng r·nh thuû lîi - Khi ph¶i sö dông chóng th× ph¶i më réng mÆt c¾t ngang, gia cè m­¬ng r·nh tr¸nh ¶nh h­ëng ®Õn nÒn ®­êng vµ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc t­íi tiªu. Ngoµi ra viÖc thiÕt kÕ hÖ thèng tho¸t n­íc nÒn ®­êng ph¶i b¶o ®¶m sù liªn hÖ gi÷a c¸c lo¹i c«ng tr×nh tho¸t n­íc vµ xö lý tèt c¸c cöa vµo, cöa ra thµnh mét hÖ thèng hoµn chØnh b¶o ®¶m tèt viÖc tho¸t n­íc. ViÖc bè trÝ hÖ thèng tho¸t n­íc nÒn ®­êng th­êng ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau ®©y: - VÏ c¸c ®­êng ®Ønh taluy nÒn ®µo, ch©n taluy nÒn ®¾p, vÞ trÝ c¸c ®èng ®Êt thõa, c¸c hè ®Êu lªn trªn b×nh ®å tuyÕn ®­êng. - Bè trÝ r·nh ®Ønh trªn s­ên nói cña taluy d­¬ng ®Ó ng¨n n­íc mÆt. §Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ng¨n n­íc tèt vµ gi¶m gi¸ thµnh x©y dùng, r·nh ®Ønh nªn bè trÝ däc theo ®­êng ®ång møc. NÕu ®æ ®èng ®Êt thõa trªn taluy nÒn ®µo th× ph¶i ®æ liªn tôc vµ ph¶i bè trÝ r·nh ®Ønh ë phÝa cao, kh«ng cho n­íc ë s­ên nói ch¶y vµo ®èng ®Êt. PhÝa thÊp cña ®èng ®Êt cø 50 - 100m ph¶i bè trÝ mét chç hë réng kho¶ng 1,0m ®Ó tho¸t n­íc. - Hai bªn nÒn ®­êng khi cÇn ph¶i bè trÝ r·nh biªn hoÆc lîi dông thïng ®Êu ®Ó tho¸t n­íc mÆt ®­êng b¶o ®¶m cho nÒn ®­êng th­êng xuyªn kh« r¸o. - Lµm m­¬ng r·nh dÉn n­íc tõ r·nh ®Ønh, r·nh biªn ®Õn s«ng ngßi hoÆc cÇu cèng. R·nh dÉn n­íc ph¶i ng¾n nhÊt, xa ®­êng nhÊt vµ nèi tiÕp thuËn lîi víi c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc kh¸c. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ cÇu cèng ®Ó cïng víi c¸c m­¬ng r·nh trªn ®©y h×nh thµnh mét m¹ng l­íi tho¸t n­íc. §èi víi c¸c khe suèi ch¶y qua ®­êng trªn vïng nói th­êng ph¶i lµm cÇu, kh«ng nªn ®¬n gi¶n ®æi thµnh cèng. NÕu cã n­íc ngÇm g©y nguy h¹i ®Õn nÒn ®­êng th× ph¶i bè trÝ thiÕt bÞ tho¸t n­íc ngÇm kÕt hîp víi hÖ thèng tho¸t n­íc mÆt. 301
  2. R·nh biªn 1025 R·nh ®Ønh R·nh tho¸t n¦íc Cèng H¦íng n¦íc ch¶y S«ng suèi thiªn nhiªn R·nh gi÷a taluy 1041.8 1000 1000 1025 H×nh 8 - 1: Giíi thiÖu viÖc bè trÝ hÖ thèng tho¸t n¦íc nÒn ®¦êng cña mét ®o¹n ®¦êng « t« vïng nói Khi thiÕt kÕ tho¸t n­íc nÒn ®­êng cÇn ph©n biÖt ®o¹n ®­êng th«ng th­êng vµ ®o¹n ®­êng ®Æc biÖt. T¹i c¸c ®o¹n ®­êng th«ng th­êng, nguy h¹i cña n­íc t­¬ng ®èi nhá, viÖc thiÕt kÕ cã thÓ ®¬n gi¶n h¬n. Khi ®ã chØ cÇn tu©n theo mét sè nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh liªn quan vµ ghi chó trªn tr¾c däc vµ tr¾c ngang vµ trªn b¶ng khèi l­îng c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ thi c«ng n¾m ®­îc cô thÓ. Cßn trªn c¸c ®o¹n ®­êng cã ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt thuû v¨n phøc t¹p hoÆc ®· xÈy ra c¸c h­ háng nÒn ®­êng nghiªm träng th× ph¶i thiÕt kÕ tho¸t n­íc riªng. Bè trÝ hÖ thèng tho¸t n­íc trªn b×nh ®å, x¸c ®Þnh vÞ trÝ mÆt b»ng cña c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc, h­íng tho¸t n­íc, cÊu t¹o mÆt c¾t ngang, cöa vµo cöa ra, ®é dèc däc… 8.3.3. ThiÕt kÕ r·nh tho¸t n­íc mÆt Sau khi bè trÝ xong hÖ thèng tho¸t n­íc nÒn ®­êng, ph¶i tiÕn hµnh thiÕt kÕ cô thÓ c¸c kÕt cÊu tho¸t n­íc. Néi dung cña viÖc thiÕt kÕ r·nh tho¸t n­íc mÆt gåm cã: X¸c ®Þnh vÞ trÝ trªn mÆt b»ng, ®é dèc däc, kÝch th­íc mÆt c¾t vµ h×nh thøc gia cè. C¸c néi dung trªn ®©y liªn quan víi nhau, khi thiÕt kÕ ph¶i xem xÐt mét c¸ch tæng hîp. VÞ trÝ cô thÓ cña r·nh tho¸t n­íc mÆt, ngoµi viÖc c¨n cø vµo yªu cÇu thiÕt kÕ hÖ thèng tho¸t n­íc ®Ó x¸c ®Þnh, ®èi víi r·nh ®Ønh vµ r·nh dÉn n­íc cßn ph¶i xem xÐt cô thÓ sù æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cña b¶n th©n c¸c c«ng tr×nh ®ã. C¸c m­¬ng r·nh th«ng th­êng ph¶i ®Æt ë c¸c chç ®Þa h×nh t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng vµ ®Þa chÊt æn ®Þnh ®Ó tr¸nh biÕn d¹ng dÉn ®Õn h­ háng do n­íc xãi. R·nh ®Ønh ph¶i c¸ch ®Ønh taluy nÒn ®µo hoÆc ch©n taluy nÒn ®¾p mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh (h×nh 8 - 2) nh»m tr¸nh kh«ng cho n­íc lµm Èm ­ít m¸i ®Êt hoÆc ch©n taluy, nh­ng còng kh«ng nªn c¸ch qu¸ xa v× nh­ vËy t¸c dông ng¨n ch¾n n­íc ë s­ên nói sÏ kh«ng ph¸t huy ®Çy ®ñ vµ kh«ng thuËn lîi cho æn ®Þnh cña nÒn ®­êng. R·nh tho¸t n­íc ph¶i cã ®é dèc däc nhÊt ®Þnh ®Ó n­íc trong r·nh cã thÓ tho¸t nhanh kh«ng bÞ ø ®äng. §é dèc däc nhá nhÊt cña ®¸y r·nh th­êng quy ®Þnh lµ 0,5%, tr­êng hîp qu¸ khã kh¨n cho phÐp gi¶m ®Õn 0,2%. §ång thêi ®é dèc däc còng kh«ng nªn lín qu¸ nh»m tr¸nh t¨ng tèc ®é dßng ch¶y g©y xãi mßn. §é dèc 302
  3. däc cña r·nh biªn th­êng lÊy b»ng ®é dèc däc cña ®­êng, nh­ng khi ®é dèc däc cña ®­êng kh«ng thÓ tho¶ m·n yªu cÇu tho¸t n­íc th× ph¶i ®iÒu chØnh ®é dèc däc cña r·nh biªn. 2% 2% >2m >5m a) Khi cã r·nh biªn b) Khi kh«ng cã r·nh biªn H×nh 8 -2: VÞ trÝ r·nh ®Ønh cña nÒn ®¾p trªn s¦ ên dèc MÆt c¾t ngang cña c¸c lo¹i m­¬ng r·nh th­êng dïng kiÓu h×nh thang víi taluy tõ 1:1 ®Õn 1:1,5 tuú theo lo¹i ®Êt. Taluy cña r·nh biªn ë nÒn ®µo th­êng lÊy b»ng taluy ®µo. R·nh biªn ®µo qua ®¸ hoÆc x©y b»ng ®¸ th× cã thÓ lµm theo mÆt c¾t ngang ch÷ nhËt, khi thi c«ng b»ng m¸y th× lµm r·nh biªn tam gi¸c víi taluy trong tõ 1:2 - 1:4, taluy phÝa ngoµi th­êng lÊy tõ 1:1 - 1:2. ChiÒu s©u vµ chiÒu réng ®¸y r·nh biªn th­êng kh«ng nhá h¬n 0,4m, vïng kh« h¹n cã thÓ lÊy 0,3m. KÝch th­íc mÆt c¾t ngang cña r·nh ®­îc x¸c ®Þnh theo l­u l­îng thiÕt kÕ. L­u l­îng thiÕt kÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc kinh nghiÖm (xem gi¸o tr×nh thuû v¨n cÇu cèng) - L­u l­îng cho phÐp ch¶y qua mÆt c¾t ngang cña r·nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc ch¶y ®Òu qua kªnh hë (xem gi¸o tr×nh thuû lùc) - Nh­ng mÆt ®Ønh cña m­¬ng r·nh ph¶i cao h¬n mùc n­íc thiÕt kÕ 0,2m (h×nh 8–3a). Trong tr­êng hîp th«ng th­êng r·nh biªn cã mÆt c¾t ngang tèi thiÓu ®ñ ®Ó tho¸t l­îng n­íc trong r·nh, cã thÓ kh«ng cÇn tÝnh to¸n. ChiÒu dµi r·nh biªn ë khu vùc m­a nhiÒu kh«ng nªn qu¸ 300m nh»m tr¸nh cho ®­êng tho¸t n­íc kh«ng qu¸ dµi vµ l­u l­îng qu¸ lín, g©y xãi mßn vµ ®äng n­íc. Víi r·nh biªn tiÕt diÖn tam gi¸c th­êng kh«ng qu¸ 200m. NÕu r·nh qu¸ dµi th× ph¶i lµm thªm cöa tho¸t n­íc hoÆc thªm cèng ®Ó tho¸t n­íc ngang. §Ó chèng xãi mßn hoÆc thÊm n­íc ph¶i tiÕn hµnh gia cè r·nh. C¸c biÖn ph¸p gia cè r·nh th­êng dïng gåm cã: ®Çm chÆt bÒ mÆt, l¸t cá, dïng ®Êt tam hîp gåm (v«i + xØ than + ®Êt) (ba kiÓu gia cè trªn gäi lµ gia cè ®¬n gi¶n), l¸t ®¸ khan hoÆc l¸t ®¸ x©y v÷a (h×nh 8 -3) - Khi chän lo¹i gia cè r·nh ph¶i c¨n cø vµo dèc däc ®¸y r·nh hoÆc tèc ®é n­íc ch¶y, tÝnh chÊt cña ®Êt, yªu cÇu sö dông t×nh h×nh vËt liÖu… mµ lùa chän. C¸c kiÓu gia cè øng víi c¸c ®é dèc däc r·nh kh¸c nhau cã thÓ tham kh¶o trong b¶ng 8 –9. 303
  4. a) Gia cè b»ng l¸t cá b) Gia cè b»ng ®Êt tam hîp Líp l¸ng mÆt b»ng v÷a > 0,2 m xi m¨ng 1 cm Líp ®Êt tam hîp dïng 10 -25 cm L¸t ®¸ dµy 15 - 30 cm L¸t cá Líp mãng 10 - 15 cm c) Gia cè b»ng l¸t ®¸ H×nh 8 -3: C¸c kiÓu gia cè r·nh B¶ng 8 – 9 Quan hÖ gi÷a kiÓu gia cè vµ dèc däc cña r·nh §é dèc däc ®¸y 7 r·nh(%) - §Êt tèt, L¸t ®¸ kÏ Kh«n kh«ng gia cè Gia cè ®¬n L¸t ®¸ khan m¹ch hoÆc KiÓu gia cè g gia - §Êt kh«ng gi¶n hoÆc hoÆc l¸t ®¸ biÕn thµnh cè tèt, gia cè ®¬n l¸t ®¸ khan miÕt m¹ch dèc n­íc gi¶n 8.3.4. ThiÕt kÕ r·nh, èng tho¸t n­íc ngÇm Khi thiÕt kÕ tho¸t n­íc ngÇm ph¶i lµm tèt viÖc ®iÒu tra ®Þa chÊt thuû v¨n, t×nh h×nh n­íc ngÇm (chiÒu s©u, h­íng ch¶y vµ l­u l­îng ), c¨n cø vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i, vÞ trÝ, chiÒu s©u, cÊu t¹o vµ kÝch th­íc cña kÕt cÊu tho¸t n­íc ngÇm. ViÖc xö lý n­íc ngÇm cã thÓ chia thµnh: C¾t, lµm kh«, h¹ thÊp vµ dÉn tho¸t. a. C¾t n­íc ngÇm: Khi trong ph¹m vi nÒn ®­êng lé ra líp ®Êt chøa n­íc ngÇm th× cã thÓ bè trÝ r·nh næi hoÆc r·nh thÊm (h×nh 8 - 4) ®Ó c¾t vµ dÉn tho¸t kh¾c phôc t×nh tr¹ng dßng n­íc ngÇm cuèn theo c¸c h¹t nhá trong ®Êt xãi rçng m¸i taluy khiÕn cho líp ®Êt phÝa trªn bÞ lón xuèng. R·nh næi hoÆc r·nh thÊm ph¶i s©u ®Õn líp ®Êt kh«ng thÊm n­íc phÝa d­íi líp ngËm n­íc. b. Lµm kh«: khi m¸i ®Êt cña taluy nÒn ®µo t¬i xèp dÔ bÞ c¸c líp ngËm n­íc phÝa trªn hoÆc n­íc m­a lµm Èm ­ít cã kh¶ n¨ng bÞ sôt tr­ît th× cã thÓ bè trÝ c¸c r·nh thÊm kiÓu ch÷ y hoÆc kiÓu vßm (h×nh 8 - 5) ®Ó lµm kh« vµ tho¸t n­íc ngÇm trong m¸i taluy. §©y cña r·nh thÊm ë taluy ph¶i thÊp h¬n mÆt ®¸y cña líp ®Êt Èm ­ít, mÆt tr­ît 0,5m vµ cè g¾ng bè trÝ trong líp ®Êt cøng kh«ng thÊm n­íc. NÕu r·nh thÊm cña taluy ®­îc ch«n s©u (trªn 2m), ®¸y t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng th× ngoµi t¸c dông lµm kh«, r·nh thÊm cßn cã tac dông chèng ®ì m¸i ®Êt vµ gäi lµ r·nh thÊm kiÓu s­ên chèng. 304
  5. § ¾ p ® Êt ® Çm c h Æt L ç th o ¸ t n ¦ í c n ¦íc ch ø a N Òn ® µo L í p c¸ ch ly Líp N Òn ® ¾p L í p lä c n g ¦ î c L íp k h « n g N ¾p b¶n t h Êm n ¦ í c L í p ® Êt k h « ng § ¸ x ©y v÷ a t h Êm n ¦ í c b ) R ·n h th Êm h ¦ í n g n g an g a) R ·n h n æ i h ¦ í n g n ¦ í c d ä c H ×n h 8 . 4 : R ·n h n æ i ho Æ c r· n h th Ê m ® Ó c ¾ t n ¦ í c n g Ç m § ¦ ê n g p h © n g ií i lí p ® Êt k h « Èm Ta lu y ®µ o T im r·n h b iªn § ¸ x Õp khan L í p lä c n g ¦ î c II -II L ¸t ® ¸ x © y v ÷ a C h © n ta lu y I I-I H ×n h 8 -5 : R · n h th Ê m ë m ¸ i ta lu y c. H¹ møc n­íc ngÇm: Khi Mùc n¦íc ngÇm nguyªn thuû møc n­íc ngÇm ë cao phÇn trªn cña nÒn ®­êng bÞ mÒm Èm do ¶nh h­ëng Mùc n¦íc ngÇm sau khi h¹ cña n­íc mao dÉn th× cã thÓ bè trÝ r·nh thÊm däc theo hai bªn nÒn H×nh 8 -6: R·nh thÊm h¹ mùc n¦íc ngÇm ®­êng ®Ó h¹ n­íc ngÇm (h×nh 8 -6). ChiÒu s©u ch«n r·nh ®­îc x¸c ®Þnh theo møc ®é h¹ mùc n­íc ngÇm yªu cÇu. d. DÉn tho¸t: Khi trong ph¹m vi nÒn ®­êng cã nh÷ng chç lé m¹ch n­íc ngÇm th× cã thÓ dïng c¸c èng r·nh tho¸t n­íc ®Ó tho¸t ®i. R·nh thÊm dÉn n­íc vµ r·nh ngÇm ph¶i tËn l­îng ®Æt trªn líp ®Êt kh«ng thÊm n­íc ®Ó b¶o ®¶m tho¸t n­íc thuËn lîi, n­íc kh«ng ch¶y ng­îc ®¸y cña cöa ra ph¶i cao h¬n mùc n­íc ë ngoµi r·nh Ýt nhÊt lµ 20 cm. R·nh næi thÝch hîp ë chç mùc n­íc ngÇm t­¬ng ®èi n«ng (trong kho¶ng 1 - 2m). MÆt c¾t ngang cña nã cã hai kiÓu, h×nh thang vµ h×nh ch÷ nhËt - Taluy cña mÆt c¾t h×nh thang th­êng tõ 1 : 1 - 1 : 1,5, th­êng gia cè b»ng ®¸ xÕp khan, r·nh næi mÆt c¾t ngang ch÷ nhËt cã thÓ lµm b»ng bªt«ng hoÆc ®¸ x©y cßn gäi lµ r·nh m¸ng. PhÝa mÆt ®ãn n­íc cña r·nh næi ph¶i cã lç thÊm n­íc lµm theo kiÓu läc ng­îc ®Ó chèng ø t¾c. TÇng läc ng­îc ®¾p b»ng c¸c líp ®¸ cì h¹t ®ång ®Òu, tû lÖ ®­êng kÝnh h¹t ë hai líp gÇn nhau kh«ng ®­îc nhá h¬n 1 : 4, chiÒu dµy mçi líp kh«ng nhá h¬n 0,15m. §é dèc däc cña r·nh næi kh«ng ®­îc nhá h¬n 3%. 305
nguon tai.lieu . vn