Xem mẫu
- S tay phóng viên – Ph n 9 Vi t l i d n L i d n áng ư c chú ý nhi u hơn nhi u ngư i trong chúng ta dành cho nó. Hãy th xem ch c năng c a nó. L i d n có v trí ng gi a m t phóng s xu t s c và nút chuy n kênh trên bàn i u khi n t xa c a TV. L i d n ph i thu hút-lôi kéo s chú ý c a ngư i xem, nh hình tâm tr ng, và có th có thêm chút b i c nh. Dĩ nhiên l i d n ph i s t o mong i trong u ngư i xem r ng ng i thêm vài phút n a th t không u ng công. Bây gi chúng ta xem cách nhi u phóng viên vi t l i d n. Nh ng l i d n ươc vi t v i vàng vào nh ng phút cu i trư c gi phát sóng, g n l c t nh ng ý t sót l i và nh ng m u không ăn nh p gì trong các phóng s p. Th m t hơn khi m t s l i d n ch là s xào xáo l i câu m uc a bài vi t. Chúng ta vi t l i d n chu n b cho khán gi và qu ng cáo tin t c/phóng s /chương trình. Nhi u khi nh ng tin bài hay l i th t b i th m h i vì l i d n không ư c chú tr ng úng m c.
- B n hãy coi l i d n như: • Là i m kh i u c a câu chuy n k , ch không ph i là kho ng nát ch a ng nh ng chi ti t (phacts) b i. • Là ô kính bày hàng, qu y bán hàng - qu ng cáo câu chuy n . • M t ngư i rao hàng các h i ch - m i m c ngư i xem vào l u c a mình. Vai trò c a l i d n: Hãy xem xét nh ng i u mà m t l i d n hay có th làm: • K câu chuy n. • Qu ng cáo cho câu chuy n ho c khêu g i tính hi u kỳ c a ngư i xem. • i m báo. • nh hình tâm tr ng (không khí ). • Chu n b ngư i xem. • T o s liên t c/ liên k t. • T o d ng phong cách /tính cách. Nh ng l i d n hay không vi t qu n.Là ngư i c m bút, công vi c c a b n là cho ngư i xem thư ng th c hương v c a câu chuy n, ư c l i t câu chuy n và nh n bi t hư ng phát tri n c a câu chuy n.
- Nhưng trong cu c tìm ki m s ng n g n, ng bao gi dùng nh ng c m t nhàm chán, sáo mòn như trong m t l i d n c a BBC: -"S s p c a ch nghĩa c ng s n các nư c trong liên bang xô vi t trư c ây ã mang l i s bùng n c a nh ng t i ph m có t ch c. T i Nga, buôn bán ch en ã tr thành ngành công nghi p phát tri n m nh v i ba ngàn bang nhóm Ma-phia ho t ng nư c này. i u ó ã thúc gi c c nh sát Nga m cu c t n công l n ch ng l i các b già m i." tránh nh ng trư ng h p tương t như th này, m t chương trình th i s c a BBC ã l p di n àn văn phong trên m ng vi tính. M t trong các nhà t ch c, trư ng ban tin th i s Peter O'kill vi t: -"chúng ta không dùng l i di n t này trong cu c s ng hàng ngày, nên hãy không dùng chúng khi nói chuy n v i khán gi ." Cách ch a tr b nh chung chung, khái quát như trong câu chuy n v t i ph m Nga là i vào c th . T i ph m không n mà tăng lên. Hãy ưa ra m t con s . Bao nhiêu v cư p m t gi , bao nhiêu v gi t ngư i m t ngày, nêu l i nhu n b ng ti n m t c a ngành công nghi p phát tri n này. -"C nh sát Mát-scơ-va chưa bao gi b n r n như hi n nay. C 3 phút l i có m t v cư p. Các v gi t ngư i m t năm ã tăng g p ba. T ng ti n ã tr thành m t hình th c thu khác i v i nhi u doanh nghi p. Tuy nhiên, c nh sát ang m cu c ph n công vào ba nghìn t ch c t i ph m có t ch c." T 76 ch còn 63 ch ! T ym n s th t ! (tuy có s p x p trư c)
- T ch t b t bu c th hai c a l i d n là móc n i các tin bài trong m t chương trình. Hãy trao i v i phóng viên. Th c ch t không có lý do nào bào ch a cho nh ng l i d n di n gi i dài dòng ph n m u c a m t phóng s . "Các quan ch c thu c ng B o th ang quay ra ng h chính ph hòng gi i to cu c tranh cãi v châu Âu. C u ngo i trư ng Douglas Hurd ã nh n m nh t m quan tr ng c a vi c nư c Anh ng kh năng tham gia ng ti n chung châu Âu. Còn phó th tư ng Michael Heseltine cương quy t òi gi v ng s oàn k t trong N i các."(l i d n trong 1 chương trình th i s c a BBC) L i vi t c u th văn vi t c a l i d n này càng t i t hơn khi nó sao chép nh ng ý nghĩ m u c a phóng viên. ". . . và nh n m nh t m quan tr ng c a vi c ng kh năng tham gia ng ti n chung châu Âu." K chuy n hay g i m H u h t l i d n tin truy n hình u ư c li t vào th lo i "k chuy n". Chúng tóm t t nh ng s ki n chính, và sau ó ngư i phóng viên i vào chi ti t. "T i nay, chính ph ưa ra ngh m i v i Sinn Fein, giành m t ch cho phái này trong cu c àm phán hoà bình sau l nh ng ng b n c a IRA. L nh này ư c ưa ra ngay trư c khi x y ra v gi t hai sĩ quan c nh sát hôm th hai. Th tư ng Anh ã nói ây là th i i m quy t nh i vơí Sinn Fein
- và IRA n u h mu n tr thành m t ph n trong ti n trình hoà bình B c Ai len. Ông s ưa k ho ch c a mình ra trư c H vi n vào tu n t i.Phóng viên ph trách các v n Ai len c a ài chúng tôi ưa tin." (B n tin Th i s c a truy n hình BBC, ngày 20/6/1997) V i th lo i l i d n "k chuy n", nh ng ngư i d n chương trình th i s ưa ra b n tóm t t mà h u như ư c coi là m t món sao chép. Tuy nhiên, m ts o di n cho r ng h vi t như v y phòng "trư ng h p băng hình có v n ". Nhi u ngư i ph trách tin t c hi n nay òi h i l i d n ít c th hơn. H mu n "qu ng cáo" câu chuy n c a h v i ngư i xem. ôi khi v i nh ng câu chuy n nh nhàng (ta thư ng g i là tin vui v ), l i d n có th hoàn toàn là s khêu g i tính hi u kỳ hay g i m . Thư ng như các ví d dư i ây: " Hi n nay, câu chuy n v m t sinh v t nh ang gây ra s s hãi to l n các vùng ven bi n. Nó có hình dáng c a m t lo i t o c h i có tên là pphiesteria. Các nhà nghiên c u M cho bi t nó ang gi t h i hàng t con cá. Và ang có nhi u b ng ch ng nó cũng t n công con ngư i. Phóng s c a XYZ v cái mà các nhà khoa h c g i là t bào nt a ng c." (hãng tin CBS, chương trình Dân t c, 9/10/1997) "T i nay, chúng tôi s ưa các b n vào m t th gi i mà h u như trong chúng ta không m y ai ư c th y. Th gi i c a nh ng ngư i m c b nh tâm th n. Các b n s ư c g p các gia ình thư ng xuyên v t v chăm sóc và lo l ng cu c s ng c a nh ng a con ã trư ng thành c a h có ý nghĩa. Gi i pháp c a xã h i ngày nay khác v i th i trư c ây khi nh ng ngư i khuy t t t này ph i n trong nhà hay nh ng nơi dành riêng cho h . M c
- tiêu hi n nay là hoà nh p v i c ng ng, ưa h n v i nh ng công vi c thư ng ngày. T i nay, XYZ gi i thi u v i chúng ta nh ng ngư i chi n th ng và c ngư i thua thi t trong n l c t t p này." (Tin CBC, 11/4/1995) Hãy tìm hi u xem nh ng ngư i ph trách tin c a b n ưa chu ng phong cách vi t l i d n ki u nào. R i th vi t l i d n c a cùng m t câu chuy n theo cách "k chuy n" hay "g i m ". m t s l p h c, các h c viên ã làm th bài t p này và thú nh n r ng h không phân bi t ư c gi a cách "k chuy n" và "g i m ". Ngôn ng c a l i d n "Ngôn ng vi t l i d n là m t ngôn ng ơn gi n." James Bamber, ài phát thanh Canada t i l p h c Montreal , 1991.) L i d n hay không vi t quanh qu n. Là ngư i c m bút, b n c n: • "Túm l y" khán gi . • G i m hư ng phát tri n c a câu chuy n. • Nhanh chóng như ng ch ( cho câu chuy n b t u). Có th nói úng như v y v i cách vi t tin bài. Nhưng s ơn gi n, ng n g n và rõ ràng là c bi t quan tr ng v i nh ng l i d n 30 - 50 t . Nó có th t o s khác bi t trong vi c gi hay m t ngư i xem c a mình. 17. Vi t cô ng
- B n có th làm m t vi c quan tr ng hơn h t th y c i thi n k năng vi t c a mình: ó là th c hi n ch kiêng khem i v i bài vi t. Nhưng t ng ký sinh thư ng không có hi u qu . Chúng không có nghĩa hay không giúp nh n m nh. Chúng ch ơn thu n ăn bám nh ng t ng m ch l c khác. Hãy th xem câu sau ây: "Anh ta nói r ng vi c c t gi m chi phí trong lĩnh v c chăm sóc s c kho ã y các b nh vi n vào tình tr ng c a m t cu c kh ng ho ng." (29 ch ) ây không ph i là câu khá nh t. Hãy th xem l i: "Anh nói vi c c t gi m chi phí chăm sóc s c kho ã y các b nh vi n vào kh ng ho ng."(19 ch ) Khá hơn. Và hãy xem chúng ta ti t ki m ư c bao nhiêu: Ta. R ng. Trong. Lĩnh v c.Tình tr ng. C a. M t. Cu c. T 29 ch còn 19 ch . B ư c 10 ch . 34 ph n trăm. Tuy nhiên, không ph i câu chuy n nào b n cũng có th b t nhi u n th . Nhưng thông thư ng b n có th b t ư c 20%. Ngư i xem không có i u ki n ư c c l i nh ng o n khó. H ph i hi u ngay nh ng gì h nghe th y. M i t không c n thi t trong bài vi t c a b n s gây khó hi u. Hãy lo i b nh ng t lư i bi ng và ph n thư ng s r t l n.
- • B n giao ti p t t hơn vì bài vi t d hi u và tr c ti p hơn. • B n c bài s hay hơn vì có ít hơn nh ng t th a. • B n d th hi n văn phong riêng hơn khi b n vi t nh ng câu r n r i.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học