Xem mẫu
- S tay phóng viên – Ph n 10 Công th c 20:20 "Ch khi nào b n ã hi u nh ng gì v a nghe th y thì b n m i s n sàng ón nh n thông tin m i." (James Bamber, phóng viên ài phát thanh Ca na da, SRC) M t ph n c a công th c 20:20 ã ư c c p ph n trên: hãy xem k bài vi t c a mình xem có th b 20% nh ng t ng kém hi u qu . Ph n hai c a công th c liên quan n dài c a câu. Nghiên c u cho th y có m t i m trong câu mà vư t qua ngư ng ó ngư i nghe c m th y khó x lý thông tin m i. Do không nhìn th y và không ư c c l i bài vi t, ngư i xem c n ư c thu nh n thông tin theo t ng c m nh . hi u các t ng nghe ư c, ngư i xem ph i có nh ng kho ng tr ng không có l i thuy t minh x lý thông tin. Nh ng kho ng tr ng ó là nh ng d u ch m câu - c bi t là d u ch m. N u gi a hai kho ng tr ng, câu c a chúng ta quá dài, ngư i xem b nh i quá nhi u thông tin và s không th i gian x lý. Cái ngư ng ó là 20 t ; vư t ngư ng này,kh năng di n gi i c a ngư i xem b e do . (Chúng ta ang nói v cách vi t b ng ti ng Anh. Còn ti ng Vi t ??)
- Khái ni m này c ng c cho i u mà nh ng ngư i c m bút trong ngành phát thanh và truy n hình u bi t: các t ng ng n trong câu ng n có hi u qu hơn các t dài trong các câu dài. Chúng không ch d cho ngư i nghe. Chúng còn d c cho ngư i c. Nh ng câu ng n c d hơn, nh t là trong l n c u tiên. "M c dù hành khách v n mua vé và t ch các qu y bán vé, nhưng phát tri n m nh l i là công vi c kinh doanh i n tho i và các nhà ho ch nh chính sách ang i u tra xem có th bán nhi u vé hơn qua các i lý du l ch hay các công ty ư ng s t có th ho t ng như các hãng hàng không , nơi ngư i ta thư ng i t hãng hàng không này sang hãng hàng không khác."(78 ch ) Ví d g m 78 ch (ti ng Anh: 50 t ) này trích t m t phóng s truy n hình c a BBC ưa lên sóng làm: • Ngư i xem khó hi u. • Ngư i c khó c. • Th m chí, tác gi cũng khó c. Chúng ta chia câu này thành nhi u câu nh và thêm các liên t thì ngư i xem , ngư i c và tác gi u th y d ch u hơn. "H u h t hành khách v n mua vé và t ch các qu y bán vé. Nhưng phát tri n m nh l i là công vi c kinh doanh i n tho i.
- Hi n các nhà ho ch nh chính sách ang i u tra xem có th bán nhi u vé hơn qua các i lý du l ch không. Hay các công ty ư ng s t có th ho t ng như các hãng hàng không? ó ngư i ta thư ng i vé t hãng hàng không này sang hãng hàng không khác." Hãy so sánh câu ban u c a BBC v i nh ng ví d dư i ây : "Ngư i Pháp trư c ây ã ch u ng nh ng th này. Gi cao i m trung tâm Pa-ri, chuy n tàu ch t c ng ngư i . . . và m t qu bom." (Paul Workman, CBC) " Bình minh.Và ánh m t tr i xuyên th ng màn êm giá bu t th u xương trên bình a bên ngoài Ko-rem l i làm tr i d y cái ói tri n miên. Ngày nay. Trong th k hai mươi. Nơi ây, theo nh ng ngư i công nhân ch n này, là ch g n nh t v i a ng c tr n gian." (Michael Buerk, BBC , phóng s v n n ói Ê-tio-pi) "Chín gi ba mươi sáng. M t ngày n a l i n mà không có ch . Tên ch là Evelyn . . ." Chúng ta u bi t cái p và m ch l c n m trong s ơn gi n. Nhưng ó là m t công vi c không d . Khi còn là giám c c a hãng tin United Press, Earl Johnson ã g i m t b n ghi nh cho nhân viên c a hãng, kêu g i hãy dùng:
- ". . . nhi u d u ch m và ít các t ph c t p. Hãy vi t c n th n câu d n: ng n g n và ơn gi n. R i câu d n ó gi nh p cho toàn bài." Chúng ta hãy xem Anna Maria Tremonti c a hãng CBC th hi n s ng n g n và ơn gi n trong o n u phóng s v m t v ánh bom xe buýt Je-ru-sa-lem. "H n m trong cái v xe gi ng như nh ng con búp bê v . Nh ng ngư i công nhân. Nh ng ngư i lính. Nh ng hành khách. T t c h là n n nhân không h nghi ng v m t v n m nh n n i chi c xe buýt b ném như m t món chơi." Trong cu n Vi t tin cho Truy n hình, Edward Bliss con và James L. Hoyt ưa ra l i khuyên sau: "Vi t tin truy n hình có m c ích rõ ràng. ó là n m b t các thành ph n cơ b n c a m t câu chuy n và gi i thích chúng b ng ngôn ng ơn gi n và d hi u v i ngư i xem." 19. Ch ng hay b ng "Không bao gi dùng th b ng khi có th dùng d ng ch ng." (George Arwell) nh nghĩa: Ch ng : ch th là ngư i làm ra hành ng. B ng: ch th không làm ra hành ng; hành ng tác ng lên ch th .
- So sánh: Mư i ngư i b ch t và hàng ngàn ngư i b m t nhà c a trong tr n ng t. Tr n ng t ã cư p i sinh m ng c a mư i ngư i và làm hàng ngàn ngư i m t nhà c a. • ng t th ch ng nh n m nh ngư i làm ra hành ng. • ng t th b ng nh n m nh ngư i ch u tác ng c a hành ng. Hãy dùng nh ng tiêu chí sau quy t nh dùng th ch ng hay b ng: • B i c nh • T m quan tr ng c a ngư i làm ra hành ng và ngư i ch u tác ng. • C u trúc câu (xét c v m t hình nh) Nhìn chung, ch ng thì d hi u và rõ ràng. B ng là cách nói quanh co v i u gì ó. Nhưng xin ng c ng nh c. Cũng có lúc b n nên dùng c u trúc b ng: V/d: O.J. Simpson ã b b t. ng t m nh
- B n hãy dùng các ng t m nh th hi n hành ng m t cách m nh m , m à. Hãy dành chút ít th i gian tìm các ng t l t t "cái h n" c a hành ng. Hãy hình dung m t câu v i hành ng xoay quanh ng t " i". Bây gi các b n hãy xem các ng t " i" sau: i d o, i l i, i bách b , i t, i i, i ng, i vòng, i lang thang, i ngoài, i gu c trong b ng, i bư c n a, i c ng sau . . . . B n v n ch c t " i" v n là ng t b n mu n dùng y ch ? Peter McNelly t ng k t như sau trong m t l p h c vi t tin bài c a hãng CBC. "Chìa khoá vi t t t hơn là dùng các ng t m nh trong nh ng câu kho kho n." Nguyên t c chung: • t ch th lên trư c có d ng ch ng. • Hãy dùng các ng t m nh, tránh dùng tính t . Ngôn ng c a b n Cách chúng ta vi t có th giúp chúng ta ưa ngư i xem vào cu c . . . chia s thông tin hơn là thông báo ơn thu n.
- Bên c nh ó chúng ta cũng có th lo i h ra kh i cu c. Các cu c thăm dò khán gi cho th y ngư i xem c m th y b tách bi t kh i các b n tin th i s . ưa ngư i xem vào cu c, chúng ta dùng: • Ngôn ng i thư ng. • Kh u ng . • Nh ng t ng khi n khán gi tr thành ngư i tham gia như :"Hãy mư ng tư ng . . ." • Kho ng ngưng ngh (pause- ngư i xem có th i gian x lý thông tin) Chúng ta lo i ngư i xem ra khi dùng: • Nh ng ý nghĩ và c u trúc ph c t p. • L i bình dày c - t o b c tư ng âm thanh. Chúng ta c nh i nhét thêm nh ng t ng vào cái phóng s m t phút rư i r i ph i b i nh ng kho ng ngưng ngh (pause) c n thi t cho ngư i xem hi u nh ng t ng ó. • Gi nh ngư i xem nh câu chuy n ang k . • Văn phong "gi ng o"-nói át ngư i xem. • Bi t ng trong lĩnh v c chính tr , y h c, th thao, t i ph m. M t s t ng chúng ta dùng trong báo chí, trên ài không bao gi th y ngoài i. Xu t x c a nh ng t ng ó không kém ph n danh giá:
- ó là nhu c u vi t headline (tít) c a ngư i c m bút mu n th hi n nh ng ý tư ng ph c t p v i nh ng dòng ch l n trong m t không gian nh nh t. Nguyên t c 5 C. T ch c Southam ưa ra nguyên t c này hư ng d n cách vi t cho các nhân viên. Clear (rõ ràng): d c, d nghe, c th hơn chung chung, lô-gic. Correct( úng): ương nhiên! Concise(súc tích): không có t ng hay thông tin th a, t và câu ng n, m i t u mang nghĩa. Comprehensive: d hi u, tr l i rõ ràng cho các câu h i: ai, cái gì, khi nào, âu và t i sao. Considerate(ý t ): ưa ngư i xem vào cu c, không lo i h ra; không dùng bi t ng không dùng t , c m t n ng n , lan man. Bi t ngư i mình nói chuy n và i u ó quy t nh ngôn ng , gi ng i u, m c thân m t hay trang tr ng.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học