Xem mẫu

  1. Sơ lư c lư c s công tác tư tư ng c a ng c ng s n Vi t Nam(1930-2000)
  2. Sơ lư c lư c s công tác tư tư ng c a ng c ng s n Vi t Nam(1930-2000) CHƯƠNG II CÔNG TÁC TƯ TƯ NG TRONG TH I KỲ KHÁNG CHI N CH NG PHÁP (1945 - 1954) 1. NG VIÊN PHONG TRÀO QU N CHÚNG U TRANH GI V NG CHÍNH QUY N CÁCH M NG, TI N HÀNH KHÁNG CHI N MI N NAM VÀ CHU N B KHÁNG CHI N TOÀN QU C Sau Chi n tranh Th gi i l n th hai, tình hình qu c t có nh ng thay i cơ b n. Liên Xô tr thành m t cư ng qu c xã h i ch nghĩa, có uy tín và anh hư ng sâu r ng, là tr c t c a l c lư ng hòa bình và dân ch trên th gi i, là ch d a c a nhân dân các nư c u tranh cho c l p dân t c và ch nghĩa xã h i. ư c s giúp c a Liên Xô, m t lo t n ư c ông Âu và mi n B c Tri u Tiên ư c gi i phóng kh i ách phát xít, ti n hành các c i cách dân ch ti n lên ch nghĩa xã h i. Phong trào gi i phóng dân t c phát tri n m nh m làm rung chuy n h th ng thu c a c a ch nghĩa qu c. Cách m ng Trung Q u c do ng C ng s n lãnh o ã có l c lư ng m nh và nh ng vùng gi i phóng r ng l n. Cu c u tranh giành c l p c a nhi u nư c thu c a và n a thu c a ngày càng l n m nh, có nơi ã giành ư c m t ph n quy n làm ch t nư c. các nư c tư b n ch nghĩa, phong trào òi t do dân ch , òi c i thi n i s ng c a các t ng l p nhân dân cũng phát tri n m nh m . m t s nư c như Pháp và Ý, ng C ng s n có uy tín l n, có v trí quan tr ng trong i s ng chính tr c a t nư c. Phe d qu c suy y u i nhi u. c, Ý , Nh t b ánh b i, Anh, Pháp tuy chi n th ng nhưng ki t qu v kinh t , suy y u hơn v chính tr , quân s . Riêng qu c M l i d ng chi n tranh ã vư t lên v kinh t , chính tr , quân s và khoa h c, k thu t. D a vào s c m nh kinh t và c quy n
  3. v vũ khí nguyên t , M mu n giành quy n bá ch th gi i. M dùng hình th c “vi n tr kinh t ” bu c Anh, Pháp và các nư c tư b n khác l thu c vào mình, xâm nh p vào các nư c thu c a b ng ch nghĩa th c dân m i. Tuy b n qu c mâu thu n v i nhau sâu s c nhưng trư c s l n m nh c a Liên Xô và phong trào cách m ng th gi i, chúng câu k t v i nhau l p m t tr n bao vây Liên Xô và các nư c dân ch nhân dân, ch ng phá phong trào cách m ng th gi i. Cách m ng Vi t Nam là m t b ph n c a cách m ng th gi i. S l n m nh c a Liên Xô và phong trào cách m ng th gi i là i u ki n khách quan thu n l i nhân dân ta gi v ng chính quy n và xây d ng ch m i. Tuy nhiên, do tính ch t tri t c h ng qu c, l i có v trí i u trong phong trào ch ng ch nghĩa th c dân mt a bàn chi n lư c ông Nam Á cho nên cách m ng Vi t Nam ã tr thành i tư ng ch ng phá ch y u c a ch nghĩa qu c và các th l c ph n ng qu c t . Sau T ng kh i nghĩa Tháng Tám, chính quy n cách m ng m i ra i ã g p muôn vàn khó khăn. N n ói kh ng khi p chưa ch m d t l i x y ra l t l n B c B , sau ó l i n h n hán. S n xu t ình n, hàng hóa khan hi m, giá c cao v t. V m t tài chính, Nhà nư c g p khó khăn l n: Kho b c tr ng r ng, tbu chưa thu ư c. Nư c Vi t Nam dán ch c ng hoà ra i chưa ư c nư c nào trên th gi i công nh n. Gi a lúc y thì hơn hai mươi v n quân c a Tư ng Gi i Th ch tràn vào th c hi n âm mưu tiêu di t ng ta, phá tan Vi t Minh, l t chính quy n nhân dân, l p chính ph ph n ng làm tay sai cho chúng. mi n Nam quân i Anh kéo vào, m ư ng cho quân i th c dân Pháp n súng ánh chi m Sài Gòn r i m r ng chi n tranh ra toàn Nam B , Nam Trung B . M t i quân Pháp t Vân Nam tr v chi m óng t nh Lai Châu. B n ph n ng ngư i Vi t (t p h p trong hai t ch c: Vi t Nam qu c dân ng và Vi t Nam cách m ng ng minh h i) theo gót quân i Tư ng, ư c chúng giúp ánh chi m các th xã Lao Cai, Yên Bái, Phú Th , Vĩnh Yên, B c Ninh, Móng Cái, hô hào ch ng l i chính quy n cách m ng, t ch c
  4. b o lo n . B n chúng ư c quân Tư ng h tr l p tr s nhi u khu ph Hà N i, t xưng là nh ng ngư i yêu nư c, nói x u chính quy n cách m ng, xuyên t c ch nghĩa c ng s n. Chúng t p h p các lo i ph n cách m ng t b n ph n ng trong giai c p a ch , tư s n, trong o Thiên Chúa n b n T r tkít. . . vào cái g i là “M t tr n qu c gia”. Chúng m c loa phóng thanh tuyên truy n, xu t b n báo chí ph n ng, t ch c mít tinh, bi u tình v n ng, bãi th , bãi khóa, t ch c ám sát, b t cóc, nh m l t chính quy n. Chính quy n cách m ng m i ra i kinh t tài chính ki t qu , trên t nư c c ó t i 30 v n quân i thù ch nư c ngoài. V n m nh dân t c ta lúc này khác nào “ngàn cân treo s i tóc”, chính quy n cách m ng có th b l t . Nhưng cũng chính vào lúc này, nhân dân ta ã làm ch t nư c tràn y ph n kh i, tin tư ng sâu s c vào s lãnh o c a Ch t c h H Chí Minh, chính quy n cách m ng và M t tr n Vi t Minh, s n sàng làm m i vi c b ov c l p, t do. Ngay sau ngày công b Tuyên ngôn c l p (2-9- 1945), trong phiên h p u tiên c a Hi ng Chính ph , Ch t ch H Chí Minh thay m t Trung ương ng nêu ra 6 nhi m v c n kíp: ch ng ói; ch ng d t; t ng tuy n c ; xây d ng n p s ng m i; xoá b thu thân, thu ch , thu ò; tín ngư ng t do. Sau ó Ngư i ã b sung và khái quát thành ba nhi m v l n: di t gi c ói, di t gi c d t, di t gi c ngo i xâm. Trong tháng 9, cu c u tranh ph c t p, gay g t c a nhân dân mi n B c ch ng l i quân i Tư ng và bè lũ tay sai di n ra cùng m t lúc v i cu c kháng chi n anh dũng và gian kh c a nhân dân Nam B và Nam Trung B . Công tác tư tư ng lúc này t p trung giáo d c ý chí kiên cư ng, b t khu t, quy t tâm b o v thành qu cách m ng, gi v ng l i th ngày “Tuyên ngôn c l p” 2-9 “Quy t em t t c tinh th n và l c lư ng, tính m ng và c a c i gi vưng quy n t do và c l p”[1], c vũ nhân dân th c hi n ba nhi m v l n: di t gi c ói, di t gi c d t, di t gi c ngo i
  5. xâm. Ngay sau kh i nghĩa, B Tuyên truy n ư c thành l p do ng chí Tr n Huy Li u làm B trư ng ã ti p qu n các cơ s tuyên truy n, báo chí c a ch cũ và ài phát sóng B ch Mai. ài phát thanh Ti ng nói Vi t Nam ư c thành l p và ho t ng t ngày 7-9- 1945.Vi t Nam Thông t n xã cũng ư c thành l p cung c p tin cho các cơ quan lanh o và ph c v công tác tuyên truy n. Ngày 15-9 Vi t Nam Thông t n xã ã chính th c phát tin b ng sóng vô tuy n ra th gi i b ng ba th ti ng Vi t, Pháp, Anh. Báo C gi i phóng c a ng, C u Qu c c a M t tr n Vi t minh, Lao ng c a H i Công nhân c u qu c, Ti ng g i ph n c a H i Ph n c u qu c, H n nư c c a oàn thanh niên c u qu c, cl pc a ng Dân ch ã ư c phát hành công khai, r ng rãi. Kh p nơi t ch c các cu c mít tinh, các bu i nói chuy n v vi c thành l p Chính ph cách m ng, chính quy n a phương và nh ng nhi m v công tác trư c m t. Khi quân Tư ng kéo vào, âu âu chúng cũng th y nh ng kh u hi u “Hoa-Vi t thân thi n”, “Kiên quy t ng h chính ph H Chí Minh”, “Vi t Nam c l p muôn năm” . Ngày 11-9-1945 tư ng Lư Hán vào Hà N i thì ngày 14-9- 1945 ã ư c ch ng ki n hàng ch c v n nhân dân Hà N i bi u tình ph n i quân i Anh y m tr cho quân i th c dân Pháp tr l i mi n Nam. u tháng 10, T ng tham mưu trư ng quân i Tư ng, tư ng Hà ng Khâm n Hà N i thúc y th c hi n âm mưu l t chính quy n cách m ng l i ư c ón ti p b ng m t cu c bi u tình c a hơn 30 v n nhân dân Hà N i. Các oàn bi u tình hàng ngũ ch nh t mang theo c , băng, bi u ng , hô vang các kh u hi u “Nư c Vi t Nam c a ngư i Vi t Nam”, “ ng h Chính ph lâm th i nư c Vi t Nam dân ch c ng hoà", " ng h Ch t ch H Chí Minh", " o th c dân xâm lư c Pháp". Ngày 26-9- 1945, Ch t ch H Chí Minh g l thư cho ng bào Nam B , nêu rõ cu c kháng chi n Nam B ư c c nư c ng h , bi u dương gương chi n u dũng c m c a
  6. quân dân Nam B , nêu rõ quy t tâm c a toàn dân ta: "Thà ch t t do còn hơn s ng nô l ”[2], kh ng nh cu c u tranh chính nghĩa c a chúng ta nh t nh th ng l i. Công tác tuyên truy n ã liên t c t cáo âm mưu và t i ác c a th c dân Pháp mi n Nam, ng viên lòng căm thù và ý chí quy t tâm ch ng xâm lư c, ng h ng bào mi n Nam kháng chi n. Các t nh u có nh ng cu c mít tinh, bi u tình, bi u dương l c lư ng ch ng th c dân Pháp xâm lư c. Các t nh mi n B c và B c Trung B u có nhi u hình th c ng viên phong phú quyên góp thu c men, qu n áo, vũ khí chi vi n cho cu c kháng chi n mi n Nam như t ch c ra các "Phòng Nam B ", "Ngày Nam B ". Hàng v n thanh niên nô n c tham gia tòng quân, xung phong "Nam ti n". Các cu c ti n ưa các oàn quân "Nam ti n" di n ra hào hùng trong ti ng ca cách m ng. Nam B , ngay t u tháng 9-1945 khi quân Pháp bám gót quân Anh kéo vào, công tác tuyên truy n ã ư c ti n hành sâu r ng nh m nâng cao ý chí chi n u b o v thành qu cách m ng. Sài Gòn Ch L n, chi u 23-9- 1945 ta v n ng ng bào t ng ình công, không h p tác v i gi c, l p các công s , t ch c cu c chi n u trong thành ph b ng các vũ khí s n có. T cu i tháng 9 n u tháng 10, cu c chi n u c a các l c lư ng t v công nhân, t v thanh niên, công an xung phong cùng v i nhân dân thành ph ã gây cho quân i Anh, Pháp kh n n: i n, nư c b c t, ti p t khó khăn, luôn luôn b ta t p kích tiêu hao, tiêu di t, bu c chúng ph i tìm cách i u ình v i ta t m th i hoà hoãn cho n khi có thêm qu n ti p vi n. Vì chưa có th i gian chu n b , cu c kháng chi n Nam B lúc u có nhi u khó khăn, nhưng sau h i ngh X uy Nam B , ng b Nam B ư c c ng c , ta rút ư c kinh nghi m bư c u, t chuc l i các l c lư ng vũ trang, phát tri n cơ s chính tr , y m nh chi n tranh du kích, làm th t b i âm mưu ánh nhanh, gi i quy t nhanh c a Pháp. Tháng 2- 1946, Ch t ch H Chí Minh thay m t Chính ph t ng ng bào Nam B danh hi u v vang “Thành ng T qu c” c vũ m nh m cu c chi n u c a quân, dân mi n Nam. mi n B c, ngay t khi ưa quân vào nư c ta, b n Tư ng cũng ã th y quy t tâm b o
  7. v ch quy n c a nhân dân ta, b t bu c ph i liên h v i chính quy n cách m ng gi i quy t nh ng nhu c u v h u c n, ti p t . Nhân dân ta ngày càng th y rõ ã tâm c a chúng và b n ph n ng tay sai nên t rõ thái ph n i, b t h p tác v i nh ng hành n g vu cáo, phá r i c a b n tay sai Vi t qu c, Vi t cách. Ngày 17- 10-1945 Ch t ch H Chí Minh vi t thư g i U ban nhân dân các b , t nh, huy n và làng, ch rõ tính ch t và nhi m v chính quy n cách m ng. Các cơ quan c a Chính ph t toàn qu c n các làng u là công b c c a dân, u là y t c a dân nghĩa là gánh vác vi c chung cho dân, ch không ph i è u dân như trong th i kỳ th ng tr c a qu c Pháp, Nh t. N u nư c ư c c l p mà dân không ư c hư ng h nh phúc, t do thì c l p cũng không có nghĩa lý gì. Ngư i cũng v ch ra nh ng l m l i c n ph i s a ch a c a m t s cán b : C y th , làm trái phép, h hoá, tư túng, chia r , kiêu ng o. B c thư này bư c u ã xây d ng cơ s lý lu n cho chính quy n ki u m i nư c ta. Ngày 25- 11- 1945, Trung ương ng ra ch th “Kháng chi n, ki n qu c”, phân tích tình hình trong nư c và th gi i, ánh giá thái d c a qu c Pháp, Anh, M và ph n ng Tư ng Gi i Th ch, xác nh cách m ng nư c ta v n là cách m ng gi i phóng dân t c, k thù chính c a nhân dân ta là th c dân Pháp xâm lư c. Hai nhi m v chi n lư c là kháng chi n ch ng th c dân Pháp và xây d ng ch m i. Nhi m v ch y u trư c m t là c ng c chính quy n, ch ng th c dân Pháp xâm lư c, bài tr n i ph n, c i thi n i s ng cho nhân dân. Ch th cũng nêu rõ nh ng bi n pháp cơ b n v chính tr , quân s , kinh t , văn hóa, ngo i giao th c hi n nhi m v trên. V tuyên truy n, kh u hi u v n là: “Dân t c trên h t”, “T qu c trên h t”, ch nói ánh th c dân Pháp xâm lư c, không nói ánh c Anh, Pháp, không công kích nư c Pháp và dân Pháp. Ch th kháng chi n ki n qu c v ch ra s chuy n hư ng ch o chi n lư c và sách lư c sau Cách m ng Tháng Tám, soi ư ng cho nhân dân ta gi v ng chính quy n cách m ng,
  8. t ng bư c xây d ng ch m i trong tình hình vô cùng khó khăn, ph c t p l c này. Các cán b ng, oàn th , M t tr n ư c phái i kh p m i nơi tuyên truy n, v n ng nhân dân tăng gia s n xu t, ch ng ói, xoá n n mù ch , phát tri n và c ng c các oàn th c u q u c . M u phong trào tăng gia s n xu t, ch ng ói, Ch t ch H Chí Minh kêu g i: “Tăng gia s n xu t ! Tăng gia s n xu t ngay ! Tăng gia s n xu t n a. ó là kh u hi u c a ta ngày nay. ó là cách thi t th c c a chúng ta gi v ng quy n t do, c l p”[3]. Trong L i kêu g i ng bào c nư c ra s c c u ói Ngư i vi t: “… Tôi xin ngh v i ng bào c nư c và tôi xin th c hành trư c: C 10 ngày nh n ăn m t b a, m i tháng nh n 3 b a. em g o ó (m i b a m t bơ cu dân nghèo”[4]. Theo l i kêu g i c a Ch t ch H Chí Minh, phong trào tăng gia s n xu t, c u ói sôi n i kh p nơi. V i kh u hi u “ t c t, t c vàng”, “không m t t c t b hoang”, các khu hoang hoá ư c khai kh n, tr ng tr t. Nhi u sáng ki n tương tr , ùm b c l n nhau c a nhân dân c u ói như t ch c “Hũ g o c u ói”, “Ngày nh n ăn c u ói” ư c th c hi n c nông thôn, thành ph . Cùng v i vi c y m nh s n xu t c u ói, ng lãnh o chính quy n th c hi n vi c t ch thu ru ng tc a qu c, Vi t gian chia cho nông dân nghèo, chia l i công i n, gi m tô, bãi b thu thân và các th thu vô lý khác. Nh ó s n xu t nông nghi p nhanh chóng ư c khôi ph c. Vi c ch ng n n mù ch cũng ư c tuyên truy n r ng rãi thành m t cao trào các a phương. Ch t ch H Chí Minh kêu g i: “Nh ng ngư i ã bi t ch hãy d y cho nh ng ngư i chưa bi t ch … Nh ng ngư i chưa bi t ch hãy g ng s c mà h c cho bi t. V chưa bi t thì ch ng b o, em chưa bi t thì anh b o, cha m không bi t thì con b o…”[5] N i dung và hình th c tuyên truy n ch ng mù ch r t phong phú. Kh p nơi có kh u hi u
  9. “Ti n tuy n di t xâm lăng, h u phương tr gi c d t”, “Thêm m t ngư i i h c là thêm m t viên g ch xây n n c l p c a nư c nhà”… Nhi u ca dao, hò vè ư c sáng tác c vũ phòng trào, gây n tư ng sâu s c, như: “L y ch ng bi t ch là tiên, l y ch ng mù ch là duyên l làng” . Sau m t năm ã có 2 tri u ngư i thoát n n mù ch . Th ng l i trên m t tr n s n xu t, ch ng n n mù ch có ý nghĩa chính tr r t l n làm cho nhân dân càng tin tư ng vào chính quy n cách m ng và ch m i. Tháng 9- 1945, nhân ngày khai trư ng năm h c u tiên sau khi cách m ng thành công, Ch t ch H Chí Minh ã g i thư cho h c sinh c nư c, khuy n khích các cháu h c t p tt sau này em tài năng ph c v t nư c. “Non sông Vi t Nam có tr nên tươi p hay không, dân t c Vi t Nam có bư c t i ài vinh quang sánh vai v i các cư ng qu c năm châu ư c hay không, chính là nh m t ph n l n công h c t p c a các em”[6]. Cu c v n ng xây d ng i s ng m i, giáo d c tinh th n yêu nư c, o c "c n ki m, liêm chính", ch ng các h t c l c h u cũng ư c tuyBn truy n sâu r ng. N n tr m c p, c b c, các h t c trong ma chay cư i xin ư c xoá b nhi u nơi, công tác thông tin cơ s , phong trào văn ngh cách m ng có tính qu n chúng, nh t là ca hát ư c phát tri n r ng rãi. c ng c chính quy n cách m ng, th c hi n quy n làm ch c a nhân dân, Chính ph quy t nh t ch c T ng tuy n c vào ngày 6-l-1946 b u Qu c h i, xây d ng hi n pháp và l p chính ph chính th c. Công tác tuyên truy n v n n g b u c th c s là m t c u c u tranh gay g t ch ng l i s phá ho i c a quân i Tư ng và b n tay sai Vi t qu c, Vi t cách mi n B c và b n th c dân Pháp mi n Nam. Kh u hi u ph bi n m i nơi là: T t c c tri t i thùng phi u, “M i lá phi u là m t viên n di t thù”. Ngày 5-l-1946, Ch t ch H Chí Minh kêu g i ng bào c nư c “… M t
  10. lá phi u cũng có s c l c m t viên n. Ngày mai, qu c dân ta s t cho th gi i bi t r ng dân Vi t Nam ta ã: Kiên quy t oàn k t ch t ch , Kiên quy t ch ng b n th c dân, Kiên quy t tranh quy n c l p…”[7] Cu c t ng tuy n c ã t k t qu t t thu hút i a s c tri i b phi u b u cho các ng c viên c a M t tr n Vi t Minh, k c mi n Nam dư i bom n c a th c dân Pháp. Nó cũng là d p giáo d c cho nhân dân ta v lòng yêu nư c, ý th c làm ch c a công dân m t nư c c l p, nâng cao uy tín c a nư c Vi t Nam Dân ch C ng hoà trên th gi i. Sau k t qu c a các cu c v n ng xây d ng “Qu c l p”, t ch c “Tu n l vàng”, xây d ng n n ti n t c l p c a nư c ta, ngày 31-1-1946 Chính ph ra s c l nh phát hành ti n Vi t Nam. Kh u hi u “Ngư i Vi t Nam tiêu ti n Vi t Nam” hoàn toàn phù h p v i nguy n v ng c a nhân dân nên ng ti n m i ã nhanh chóng thay th ng ti n c a ngân hàng ông Dương. Trong khi ra s c c ng c chính quy n cách m ng, n nh tình hình, bư c u xây d ng ch m i, chúng ta ph i ti p t c u tranh v i âm mưu l t c a b n Tư ng và tay sai mi n B c và kháng chi n ch ng th c dân Pháp xâm lư c mi n Nam. Công tác tuyên truy n c ng liên t c v ch ã tâm c a b n Tư ng và hành ng bán nư c c a b n tay sai, p tan nh ng lu n i u xuyên t c, vu cáo c a chúng, v n ng nhân dân bi u th s oàn k t ch t ch chung quanh Chính ph và Ch t ch H Chí Minh ch ng l i nh ng hành ng chia r , phá ho i tr t t tr an, âm mưu gây b o lo n c a chúng. M t khác, l i ph i gi i thích cho dân hi u rõ và ng tình v i thái kiên nh n, m m d o, hoà hoãn v i b n Tư ng t p trung mũi nh n ch ng k thù chính là th c dân Pháp xâm lư c.
  11. hoà hoãn, tháng 11- 1945 ng rút vào bí m t, tuyên b “t gi i tán” nhưng v n gi h th ng t ch c và quy n lãnh o. V công khai, ng t ch c ra “H i nghiên c u ch nghĩa Mác” tuyên truy n ch nghĩa c ng s n và ư ng l i chính sách c a ng. T S th t ư c xu t b n ngày 5- 12- 1945 thay th cho t C gi i phóng dư i danh nghĩa công khai là cơ quan ngôn lu n c a H i nghiên c u ch nghĩa Mác ông Dương. ư c s tho thu n c a M , tháng 1-1946, Pháp ã mua bán v i Anh, quân i Pháp ư c thay quân i Anh mi n Nam. Ngày 28-2-1946, Pháp và Tư ng l i ký hi p ư c Hoa - Pháp. Pháp ư c ưa quân vào thay quân Tư ng mi n B c, i l i Pháp tr cho Tư ng các tô gi i Pháp Trung Qu c và ư ng xe l a Vân Nam. Trư c tình hình trên, ngày 3-3-1946, Ban Thư ng v Trung ương ng ra “Ch th Tình hình và ch trương”. Ch th phân tích âm mưu c a qu c và tay sai, ánh giá so sánh l c lư ng, cân nh c l i h i, quy t nh hoà hoãn v i Pháp phá tan âm mưu phá ho i cách m ng c a b n Tư ng và tay sai, giành th i gian chu n b cho cu c kháng chi n toàn qu c. Ch th cũng v ch ra nh ng nguyên t c căn b n cho vi c àm phán gi a ta và Pháp và nh n m nh: “ i u c t t là trong khi m cu c àm phán v i Pháp không nh ngkhông âu, mà ng ng m t phút công vi c s a so n, s n sàng kháng chi n b t c lúc nào và còn h t s c xúc ti n vi c s a so n y và nh t nh không cho vi c àm phán v i Pháp làm nh t tinh th n quy t chi n c a dân t c ta”[8] . Ngày 6-3-1946, Chính ph ta ký v i Pháp hi p nh sơ b . Trong tình hình lúc y, làm cho nhân dân thông su t vi c ta ng ý cho quân i Pháp vào mi n B c là r t khó khăn. Ngày 7-3, trong cu c mít tinh l n Hà N i g m hàng ch c v n ngư i, Ch t ch H Chí Minh tr c ti p nói chuy n v i nhân dân, gi i thích l i ích c a vi c ký k t, kêu g i nhân dân gi bình tĩnh, oàn k t, tôn tr ng k lu t, ng th i nh c nh cao c nh giác, s n sàng chi n u. Trư c ng bào, Ch t ch H Chí Minh nói lên l i th xúc ng m i ngư i: “Tôi, H Chí Minh, su t cu c i ã cùng ng bào chi n u cho cl pc aT qu c. Tôi thà ch t ch không bao gi bán nư c”[9]. Ngày 9-3- 1946, Ban Thư ng v Trung ương ng ra ch th “Hoà ti n” gi i thích rõ ch trương hoà v i Pháp lúc này:
  12. “Chúng ta hoà v i Pháp : 1) Tránh tình th b t l i… 2) b o m th c l c, giành l y giây phút ngh ngơi và c ng c v trí ã chi m ư c, ch n ch nh i ngũ cách m ng, b sung cán b , b i dư ng và c ng c phong trào, tóm l i, chu n b y , nh m cơ h i t t ti n lên giai o n cách m ng m i”. Ch th phê phán nh ng khuynh hư ng sai l m: khuynh hư ng không mu n hoà hoãn v i Pháp d sinh ra vô t ch c, vô chính ph , d b k thù khiêu khích; khuynh hư ng cho r ng hi p nh ư c ký k t là Pháp ã 'th t b i và s ph i th c hi n, dân t c ta a tránh ư c m i khó khăn~ d sinh m t c nh giác, không th y b n ch t ph n ng c a k thù. Ch th nh n m nh vi c phòng th c dân Pháp b i ư c, nhân dân ta ph i ti p t c chu n b kháng chi n lâu dài, nhưng ph i kín áo, gi thái bình tĩnh, nhã nh n v i binh lính Pháp, v n ng kéo lính Pháp theo nh hư ng c a ta. Ph i khéo léo i phó v i b n Tư ng ch c kéo dài th i gian óng quân ông Dương và ch ng l i m i hành ng ph n tuyên truy n, phá ho i c a b n ph n ng thân Tư ng và b n Vi t gian thân Pháp. Căn c v o Ch th “Tình hình và ch trương” và Ch th “Hoà ti n”, ng b và M t tr n Vi t Minh các a phương t ch c các cu c h p gi i thích cho nhân dân v ch trương hoà hoãn v i Pháp, n i dung c a hi p nh sơ b và nh ng nhi m v công tác trư c m t. Nhi u nơi xu t b n các tài li u ng n giúp cán b làm công tác tuyên truy n. Qua gi i thích, cán b và nhân dân ta nh n rõ ư c th ng l i và l i ích c a vi c ký k t hi p nh, ã ch ng l i nh ng ho t ng chia r , gây r i lo n c a b n Vi t qu c, Vi t cách, tích c c th c hi n các nhi m v i phó v i các hành n g b i ư c c a b n th c dân Pháp xâm lư c. Ngày 14-3-1946, mư i v n nhân dân th ô h p mít tinh t cáo nh ng hành ng trái v i hi p nh c a Pháp, òi Pháp ình ch nh ng hành ng xâm lư c và m ngay àm phán chính th c Paris. Tháng 4-1946, H i ngh trù b Vi t - Pháp h p à L t không có k t qu vì th c dân Pháp v n gi l p trư ng ngoan c như mu n tách Nam B ra kh i Vi t Nam, l p l i ch
  13. Toàn quy n ông Dương… Ngày 30-5, năm v n nhân dân th ô h p mít tinh ti n Ch t ch H Chí Minh và phái oàn ta lên ư ng sang Pháp d cu c àm phán chính th c. Kh u hi u chính c a cu c mít tinh là: “Vi t Nam hoàn toàn t ch ”, “Nam B là t Vi t Nam”, “ ng h H Chí Minh”, “ ng h Phái oàn”, “G i l i chào nhân dân Pháp”. Trư c khi lên ư ng, ngày 31-5, Ch t ch H Chí Minh ã g i thư n ng bào Nam B , kh ng nh: “ ng bào Nam B là dân nư c Vi t Nam. Sông có th c n, núi có th mòn, song chân lý ó không bao gi thay i Trong th i gian Pháp, Ch t ch H Chí Minh ã g p và nói chuy n v i các chính ng, các oàn th chính tr Pháp, các t ch c qu c t như T ng liên oàn lao ng th gi i, Liên oàn thanh niên dân ch th gi i, Liên oàn ph nĩí th gi i, các nhà chính tr , các nhà trí th c l n, nhà báo, nhà văn làm cho nhân dân Pháp và th gi i hi u rõ m c ích chi n u c a ta, l p trư ng àm phán và chính sách h p tác bình n g c a n ư c ta v i nư c Pháp. Nh ng cu c nói chuy n y làm cho dư lu n ti n b Pháp hi u rõ hơn tình hình nư c ta, hoan nghênh l p trư ng àm phán úng n c a ta, ánh tan s bưng bít v tình hình Vi t Nam và s xuyên t c l p trư ng c a ta c a b n th c dân Pháp. Ngày 2 7-6- 1946 và m y ngày ti p theo trên kh p nư c ta, nhân dân ta dư i s lãnh o ca ng ã h p mít tinh, bi u tình, t ng bãi công, b t h p tác, bãi khoá, bãi th ê ph n i th c dân Pháp em quân l n chi m Tây Nguyên và l p ra cái g i là “Chính ph lâm th i c a nư c C ng hoà Nam Kỳ”. Trong th i gian này, th c hi n ch trương c a ng m r ng kh i i oàn k t dân t c ph c v công cu c kháng chi n, ki n qu c, công tác tuyên truy n v n ng ã ư c y m nh thu hút nh ng ngư i còn m c c m, chưa có quan h v i M t tr n Vi t Minh, v i
  14. các oàn th c u qu c, như các nhân sĩ, trí th c, công thương gia, quan l i cũ, tham gia vào các t ch c thích h p. H i Liên hi p qu c dân Vi t Nam ư c thành l p ngày 20-5- 1946. ng Xã h i Vi t Nam ư c thành l p ngày 27-7- 1946 t p h p nhân sĩ trí th c, là thành viên c a H i Liên Vi t. Cơ quan ngôn lu n c a ng Xã h i xu t b n t Ti n lên. T ng Liên oàn Lao ng Vi t Nam ư c thành l p ngày 20-7- 1946 là t ch c Công oàn c a giai c p công nhân, các t ng l p lao ng công nghi p và viên ch c Nhà nư c. H i Liên hi p Ph n Vi t Nam thành l p ngày 20- 10- 1946 t p h p r ng rãi ph n yêu nư c trong các giai c p, các t ng l p. Trong khi h i ngh Phôngtennơblô ang h p, b n th c dân Pháp ti p t c chính sách xâm lư c. Chúng âm mưu dùng b n tay sai Vi t qu c, nhân ngày 14-7-1946, ngày k ni m Cách m ng Pháp, n súng vào cu c di u binh c a Pháp s di n ra vu cáo ta r i ánh chi m th ô Hà N i. Ta ã k p th i phát hi n và p tan âm mưu này, phá tan sào huy t c a b n V i t qu c Hà N i và các nơi khác, tr ng tr b n u s , v ch m t s câu k t c a chúng v i th c dân Pháp. Do th c dân Pháp chưa t b ã tâm xâm lư c nên h i ngh Phôngtennơblô tan v , Ch t ch H Chí Minh ã ký v i chính ph Pháp b n t m ư c 14-9-1946 quy nh m t s iu quan h t m th i v văn hóa và kinh t gi a hai nư c, ình ch chi n s mi n Nam và ti p t c cu c àm phán Vi t- Pháp vào tháng 1-1947. gi i thích rõ tình hình và nhi m v trư c m t sau khi h i ngh Phôngtennơblô b tan v, ng chí Trư ng Chinh vi t bài ăng trên báo S th t s 54 ra ngày 20-9-1946 “T i sao cu c àm phán Vi t - Pháp Phôngtennơblô b b d ”. Sau khi nêu rõ nguyên nhân th t b i c a h i ngh , bài báo phân tích tri n v ng c a cu c bang giao Vi t - Pháp và ch ra nh ng công vi c trư c m t. V m t tuyên truy n, bài báo ch rõ “Trư c h t ph i gi i thích rõ nguyên nhân th t b i c a H i ngh Phôngtennơblô bóc tr n âm mưu gian d i c a ph n ng th c dân Pháp trư c dư lu n và kêu g i nhân dân ch ng l i chúng, phá m i thái hoài nghi; c ng c lòng tin c a nhân dân i v i H Ch t ch và phái oàn chính ph . phá quan ni m c a b n dao ng, bi quan hay cơ h i, khiêu khích, cho
  15. r ng chính sách ngo i giao c a H Ch t ch và c a chính ph không úng, Hi p nh s ơ b 6-3-1946 là sai, v.v… Ph i làm cho nhân dân nh n rõ và nh r ng: Chính sách ngo i giao th ng hay b i ph n l n ta, s oàn k t ph n u c a ta, ch không ph i “lòng t t” hay “s thành th t” c a th c dân Pháp. Hô hào nhân dân oàn k t ch t ch và r ng rãi trong H i liên hi p qu c dân Vi t Nam, khép ch t hàng ngũ chung quanh Chính ph và H Ch t ch, s n sàng i phó v i b t c m t s b t tr c nào”[11]. i v i Nam B , Hi p nh sơ b 6-3 và T m ư c 14-9 có ý nghĩa chính tr và tinh th n l n. D a vào pháp lý c a h i p nh và nhân lúc th c dân Pháp ph i i u m t ph n quan tr ng l c lư ng quân s ra mi n B c, ng b Nam B ã y m nh các ho t ng tuyên truy n, phát ng nhân dân phá t , tr gian, ch ng ch càn quét, kh ng b , vi ph m hi p nh, vi ph m ng ng b n. Kh p nơi nhân dân vùng d y v i khí th m nh m phát tri n chi n tranh du kích, nhi u vùng gi i phóng và căn c du kích ư c m r ng. Sài Gòn, d a vào n i dung Hi p nh 6-3, Thành u v n ng gi i trí th c g m hơn 400 ngư i ký vào b n tuyên ngôn l y tên là “Tuyên ngôn c a trí th c Sài Gòn- Ch L n”, òi t do, c l p cho t nư c Vi t Nam th ng nh t, òi thương lư ng v i Chính ph H Chí Minh. Các ng chí lãnh o ã có quan h v i “Nhóm văn hóa Mác xít” do nh ng ngư i Pháp dân ch ph n i chi n tranh l p ra, trong nhóm có các ng viên ng C ng s n Pháp, ng viên ng Xã h i, nhi u trí th c các ngành, c sĩ quan quân i Pháp. Nhóm này tuyên b rõ l p trư ng c a mình ttên báo Paris - Sài Gòn yêu c u trao tr c l p t do hoàn toàn cho Vi t Nam, ó là cơ may duy nh t c a nư c Pháp, gây chi n tranh Pháp không th chi n th ng ư c Vi t Minh mà l i m t nh ng ngư i áng l là b n c a dân t c Pháp. Theo g i ý c a ta, nhóm xu t b n t báo ti ng Pháp Nh ng ngày mai (Lendemains) u tranh ch ng âm mưu xânl lư c c a b n th c dân. Ngay s l ra ngày 20- 10-1946, t báo này ã v ch tr n âm mưu c a Pháp chia c t Nam Kỳ ra kh i Vi t Nam, l p nư c “Nam Kỳ t do” do Nguy n Văn Thinh làm Th tư ng. Bài báo mang u l n: “Bác sĩ Thinh cút i”. Cùng v i vi c chu n b cho báo Nh ng ngày mai xu t b n, ta còn v n ng các nhà báo
  16. yêu nư c Sài Gòn l p m t m t tr n th ng nh t hành ng l y tên là Báo chí th ng nh t. M t tr n này quy t ư c 8 t báo ti ng Vi t và ti ng Pháp ang xu t b n: Ki n thi t, Tân Vi t, Vi t bút, Tin i n, Nam Kỳ, Justice (Công lý), Sud (mi n Nam), Lendemains (Nh ng ngày mai). Sau khi có T m ư c 14-9, Báo chí th ng nh t công khai kêu g i thi hành T m ư c, òi th tù chính tr , ph bi n m t s thơ ca và tài li u kháng chi n. Ngày 20- 10- 1946 Báo chí th ng nh t ăng ba b c i n văn g i n Chính ph Vi t Nam dân ch C ng hoà, Chính ph Pháp và Qu c h i Pháp, t thái ng h Chính ph Vi t Nam Dân ch C ng hoà, ng h Ch t ch H Chí Minh, yêu c u Chính ph Pháp tôn tr ng tho hi p ã ký và thi hành nghiêm ch nh l nh ng ng b n l p l i hoà bình. Nh ng t báo nói trên ư c nhân dân hoan nghênh và tìm c, các t báo ti ng Vi t ư c phát hành v i s lư ng l n Sài Gòn và c m t s th xã khác Nam B . Trò h chính ph bù nhìn “Nam Kỳ qu c” b nhân dân ph n i. Cu i cùng, th y mình b th c dân Pháp l a, nh c nhã, Nguy n Văn Thinh t t (tháng 11- 1946). Trên m t tr n văn hóa, ng ta oàn k t ch t ch các văn ngh sĩ, các nhà văn hoá yêu nư c trong H i Văn hóa c u qu c, khuy n khích s sáng t o ph c v s n xu t và chi n u. Nhi u nhà văn ã i theo các oàn quân Nam ti n sáng tác ph c v cách m ng và kháng chi n. Ngày 24- 1- 1946, H i ngh Văn hóa toàn qu c l n th nh t h p Hà N i, Ch t ch H Chí Minh c di n văn khai m c ch rõ: Văn hóa ph i hư ng d n qu c dân th c hi n c l p, t cư ng, t ch . Cu i năm 1946, th c dân ph n ng Pháp y m nh nh ng hành ng l n chi m, liên ti p ti n công Nam B và Trung B , gây ra các v khiêu khích mi n B c. H i ngh quân s toàn qu c c a ng ngày 19- 10-1946 nh n nh: “Nh t nh không s m thì mu n Pháp s ánh mình và mình cũng nh t nh ph i ánh Pháp”.
  17. u tháng 11-1946, Ch t ch H Chí Minh vi t văn ki n “Công vi c kh n c p bây gi ” nêu ra nh ng phương hư ng và nhi m v ch y u c a kháng chi n, v ch rõ ta s kháng chi n lâu dài, v a kháng chi n v a ki n qu c, cu c kháng chi n s r t gay go, gian kh , nhưng nh t nh th ng l i. Ngày 20- 11- 1946, th c dân Pháp ánh chi m thành ph H i Phòng và th xã L ng Sơn, ng th i b hàng ngàn quân lên à N ng, m u cu c chi n tranh xâm lư c trên toàn lãnh th nư c ta. Ngày 4- 12- 1946, ng chí Trư ng - Chinh vi t bài “ ánh và s n sàng ánh” ăng trên t S th t s 64. Bài báo nh n nh: quân Pháp ã xâm ph m vào lãnh th c a ta kh p Trung - Nam - B c. Chúng ã xâm ph m Hi p nh sơ b ngày 6-3- 1946 và T m ư c 14-9- 1946. Cu c kháng chi n c a dân ta ã có ba kỳ. B t c lúc nào, nó cũng có th lan t i toàn qu c, và bi n thành toàn di n. Th c dân Pháp hăm do ta, nh b t ta hàng ph c, nhưng chúng l m. Dân ta nín nh n ã nhi u r i. Gi ây toàn dân ã s n sàng t chi n, phá tan mưu mô xâm lư c b t c lúc nào và âu… Ngày 17 và 18- 12- 1946, quân i Pháp gây khiêu khích, tàn sát dân ta hai ph Yên Ninh, Hàng Bún, Hà N i. Chúng g i t i h u thư cho Chính ph ta òi tư c vũ khí c a t v , òi ta ph i ình ch m i ho t ng chu n b kháng chi n, òi chi m s công an và gi tr a n th ô. Th c t , th c dân Pháp ã xé b các hi p nh, ng và Chính ph quy t nh phát ng cu c kháng chi n c nư c b o v T qu c . 2. NG VIÊN TOÀN DÂN KHÁNG CHI N, TOÀN QU C KHÁNG CHI N Ngày 19- 12- 1946, H i ngh Ban Thư ng v Trung ương ng ch trương phát ng cu c kháng chi n trong c nư c và nêu ra nh ng phương hư ng cơ b n c a cu c kháng chi n. Ch t ch H Chí Minh ra L i kêu g i toàn qu c kháng chi n: “…Chúng ta mu n hoà bình, chúng ta ph i nhân như ng. Nhưng chúng ta càng nhân như ng, th c dân Pháp càng l n t i, vì chúng quy t tâm cư p nư c ta l n n a.
  18. Không ! Chúng ta thà hy sinh t t c , ch nh t nh không ch u m t nư c, nh t nh không ch u làm nô l … B t kỳ àn ông, àn bà, b t kỳ ngư i già ngư i tr không chia tôn giáo, ng phái, dân t c. H là ngư i Vi t Nam thì ph i ng lên ánh th c dân Pháp c u T qu c”[12] Ngày 21- 12- 1946 Ch t ch H Chí Minh l i ra l i kêu g i nhân dân Vi t Nam, nhân dân Pháp và nhân dân các nư c ng minh, v ch tr n ã tâm xâm lư c c a th c dân Pháp và hành ng b i ư c c a chúng, nói rõ m c ích cu c chi n u chính nghĩa c a ta. Ngày 22- 12- 1946, Trung ương ng ra ch th toàn dân kháng chi n. Ch th v ch rõ m c ích c a kháng chi n là giành c l p và th ng nh t T qu c. Phương châm cơ b n c a cu c kháng chi n là toàn dân, toàn di n, lâu dài, t l c cánh sinh. Cu c kháng chi n s tr i qua ba giai o n: phòng ng , c m c và t ng ph n công. Nh ng kh u hi u tuyên truy n chung là: - Toàn dân oàn k t, kháng chi n ìâu dài, - Liên hi p dân Pháp, ánh th c dân Pháp, - B o toàn lãnh th , gi v ng ch quy n! - ánh chính quy n bù nhìn, c ng c C ng hoà dân ch ! Vi t Nam nh t nh c l p! Trung Nam B c nh t nh th ng nh t! ư ng l i kháng chi n c a ng ư c ng chí Trư ng Chinh gi i thích và phát tri n trong các bài ăng trên báo S th t t tháng 3 n tháng 8- 1947 và in thành sách tháng 9- 1947 l y tên là “Kháng chi n nh t nh th ng l i”. Trong tác ph m này, ng chí Trư ng Chinh ã ch rõ m c ích cu c kháng chi n là giành c l p và th ng nh t cho t nư c. Nó ti p t c cu c cách m ng dân t c, dân ch nhân dân cho nên nhi m v ch ng phong ki n, th c hi n dân ch và chính sách ru ng t v n ph i i li n v i nhi m v
  19. c h ng qu c, nhưng vì nhi m v gi i phóng dân t c là nóng b ng và c p bách nh t cho nên yêu c u dân ch không th t ngang hàng v i yêu c u e l p dân t c, chính sách ru ng t p h i ư c th c h i n t n g b ư c phân hóa hàng ngũ phong ki n và cô l p th c dân Pháp xâm lư c. Trong cu c kháng chi n này, nhân dân Vi t Nam v a u tranh t c u mình, v a u tranh cho hoà bình th gi i. “Cho nên cu c kháng chi n c a nhân dân Vi t Nam là m t cu c chi n tranh ti n b , vì t do, c l p, dân ch và hoà bình”. Tác ph m phân tích m t cách khoa h c nh ng ch m nh và ch y u c a ta so v i nh ng ch m nh và ch y u c a ch, ch m nh c a ta u là g c, ch m nh c a ch u là ng n”. Do ó, ta càng ánh càng m nh, ch càng ánh càng y u. Ta t ch y u hơn c h s ti n t i cân s c và m nh hơn ch. Vì v y ph i ánh lâu dài. Mu n ánh lâu dài ph i t l c cánh sinh, t ta giúp ta r i ngư i m i giúp ta. Cho nên phương châm chi n lư c là kháng chi n toàn dân, toàn di n, lâu dài, t l c cánh sinh. Sau khi phân tích cu c kháng chi n lâu dài ph i qua ba giai o n, tác ph m gi i thích rõ ư ng l i kháng chi n v các m t chính tr , quân s , kinh t , văn hoá. Tác ph m ch rõ: m i ho t ng văn hóa lúc này ph i nh m vào kh u hi u “Yêu nư c và căm thù gi c”. Nhi m v c a m t tr n văn hóa kháng chi n là b ng m i hình th c ng viên toàn dân tham gia chi n u, “làm cho nhân dân hi u vì sao ph i ánh, ánh làm gì, làm th nào th ng, ánh nh t nh kh , nhưng nh t nh th ng l i”. L i kêu g i toàn qu c kháng chi n c a Ch t ch H Chí Minh, Ch th toàn dân kháng chi n c a Trung ương ng và tác ph m “Kháng chi n nh t nh th ng l i” c a ng chí Trư ng Chinh là ư ng l i, hư ng d n, ng viên và t ch c nhân dân ta u tranh trong cu c kháng chi n ch ng th c dân xâm lư c Pháp. Nh ng quan i m v chi n tranh cách m ng trong các văn ki n y ã góp ph n xây d ng lý lu n v chi n tranh gi i phóng dân t c và chi n tranh b o v T qu c c a nhân dân ta. áp l i l i kêu g i c u nư c c a Ch t ch H Chí Minh, nhân dân c nư c ng lên chi n u v i tinh th n b t khu t. Quân và dân th ô Hà N i và các thành ph , th xã
  20. H i Phòng, Hu , Nam nh, à N ng, Vinh ã tiêu di t và tiêu hao m t b ph n sinh l c ch, b o v an toàn cho các cơ quan và nhân dân rút ra kh i ô th , v n chuy n m t kh i lư ng l n máy móc, v t tư ra vùng t do xây d ng h u phương. mi n Nam, quân ta cũng m nhi u tr n t kích vào Sài Gòn- Ch L n, sân bay Tân Sơn Nh t, phát tri n chi n tranh du kích ng b ng sông C u Long, gây cho ch nhi u thi t h i. nh ng vùng có chi n s , nhân dân ta ã phá ho i ư ng sá, c u c ng, nhà c a, tri t th c hi n chính sách “vư n không nhà tr ng”. Hàng tri u ngư i ã hy sinh nhà c a, tài s n, không ch u h p tác v i gi c, t n cư ra kh i vùng ch chi m theo l i kêu g i c a Ch t ch H Chí Minh “T n cư cũng là kháng chi n”. Nhân dân vùng t do s n sàng ón ti p, giúp ng bào t n cư nơi ăn, ch n , vi c làm. Trong nh ng ngày u kháng chi n, công tác thông tin tuyên truy n ã ư c tri n khai m nh m . M ng lư i báo chí Trung ương ã kh c ph c nhi u khó khăn ph c v kháng chi n. ài phát thanh Ti ng nói Vi t Nam. ài Ti ng nói Nam B , h th ng các báo c a ng, oàn th , quân i Trung ương v n b o m ư c ho t ng trong khi di chuy n; các khu và thành ph cũng ra báo, các t nh u có b n tin. Nh ng kh u hi u ph bi n ư c vi t lên kh p nơi là: “Toàn dân oàn k t, kháng chi n lâu dài”, “M i ph là m t m t tr n”, “M i làng là m t pháo ài”, “Cư p súng gi c b n gi c”, “M i viên n là m t quân thù”, “Không i lính cho Pháp”, “Không bán lương th c cho Pháp”, “ ánh gi c, tr gian”, “Gi bí m t quân s là yêu nư c”. Nhi u làng, xã, th tr n có các b ng thông tin, chòi phát thanh kp th i ph bi n tin t c chi n u, s n xu t. Tài li u “Mư i i u tâm ni m” do H Ch t ch vi t theo hình th c h i và tr l i gi i thích v ư ng l i kháng chi n ã ư c ph bi n r ng rãi trong các oàn th c u qu c và H i Liên Vi t. T ngày 03 n 06-4-1947, Trung ương ng tri u t p H i ngh cán b Trung ương rút kinh nghi m nh ng tháng u kháng chi n và c th hoá thêm ư ng l i kháng chi n trong tình hình trư c m t. H i ngh nh n nh: “ i s ng nhân dân khó khăn, nhưng ai ny u hăng hái tham gia ng h kháng chi n, tinh th n v n v ng và m t lòng ng h Chính ph ”.
nguon tai.lieu . vn