SKKN: Một số biện pháp quản lý, chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn

Skkn 2010 - 2011 Lương Cảnh Toàn - Phó GĐ TT GDTX Văn Bàn PhÇn I ĐẶT vÊn ®Ò 1. Cơ sở lí luận: Công tác chuyên môn là hoạt động quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi bằng chính nội lực của mình. Động lực quan trọng để giúp nhà trường phát triển chính là mối quan hệ, sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau trong khối đoàn kết và nỗ lực vươn lên của mỗi cá nhân. Sinh hoạt chuyên môn là một hoạt động nhằm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho giáo viên, góp phần tháo gỡ những khó khăn trong quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn là những vấn đề thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục học sinh, thực hiện các văn bản chỉ đạo, thực thi nhiệm vụ năm học và các yêu cầu mang tính thực tiễn được mang ra thảo luận, phân tích dưới nhiều góc độ và rút ra những kết luận sư phạm, những biện pháp khả thi có thể vận dụng vào thực tiễn, từ đó nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên. Sinh hoạt chuyên môn nhằm góp phần bồi dưỡng giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp của giáo viên bậc trung học phổ thông. Vậy thực chất của sinh hoạt chuyên môn là gì? Đó chính là những vấn đề xoay quanh câu hỏi “Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giờ dạy, chất lượng học tập của học sinh”. Để việc sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường đi đúng hướng, đạt được mục tiêu thì cần thiết phải quản lí, chỉ đạo nội dung này một cách khoa học, chặt chẽ và có những biện pháp quản lí khả thi nhất phù hợp với điều kiện thực tế về đội ngũ giáo viên, tình hình học sinh trong môi trường sư phạm của nhà trường. 2. Cơ sở thực tiễn: 2.1. Thực trạng chung: Thực tiễn cho thấy, trường nào mà công tác quản lí, chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn có hiệu quả thì sinh hoạt của tổ chuyên môn có nền nếp, nội dung sinh hoạt bám sát yêu cầu, mục tiêu dạy học, nội dung chương trình, sách giáo khoa và nhiệm vụ năm học, tháo gỡ kịp thời những khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy của giáo viên, phong trào thi đua dạy và học tốt, chất lượng học tập của học sinh được nâng lên. Ngược lại, trường nào có công tác quản lí thiếu khoa học, buông lỏng quản lí việc sinh hoạt tổ chuyên môn thì việc sinh hoạt tổ chuyên môn không đảm bảo thời gian, thời lượng, nội dung sơ sài, không thu hút được giáo viên, nền nếp chất lượng ở trường đó không cao. Một giáo viên bậc Trung học phổ thông ngoài dạy văn hóa còn phải làm công tác kiêm nghiệm khác. Mỗi tuần dạy theo định mức qua tập sự là 17 tiết/tuần, tập sự là 15 tiết/ tuần; soạn bài, chấm bài, chuẩn bị phương tiện dạy học và làm các công tác khác chiếm rất nhiều thời gian. Làm thế nào để giáo viên hào hứng tham gia sinh hoạt tổ chuyên môn là cả một vấn đề cần quan tâm của công tác quản lí chuyên môn trong nhà trường, đòi hỏi phải quan lí chặt chẽ về mặt thời gian, về nội dung. Nội dung sinh Skkn 2010 - 2011 Lương Cảnh Toàn - Phó GĐ TT GDTX Văn Bàn hoạt phải thiết thực, gắn bó chặt chẽ với nhiệm vụ của giáo viên, làm cho giáo viên thấy cần phải tham gia sinh hoạt chuyên môn và có nhu cầu sinh hoạt chuyên môn. Theo quy định, tổ chuyên môn sinh hoạt một tháng họp hai lần, nội dung sinh hoạt khoảng 4 giờ, nhưng thực tế có những nơi không thực hiện đầy đủ, cắt xén thời gian, không đảm bảo thời lượng dẫn đến nội dung sinh hoạt không đảm bảo, giáo viên gặp khó khăn không được giúp đỡ kịp thời; các văn bản chỉ đạo không được tìm hiểu kĩ càng dẫn đến thực hiện không tốt, ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy của giáo viên và người phải chịu thiệt thòi chính là học sinh. 2.2 Thực trạng đội ngũ giáo viên và việc sinh hoạt chuyên môn: Năm học 2010 - 2011, Trung tâm có 2 tổ chuyên. Tổ KHTN có 7 người. Trình độ đại học 7/7 (100%) Tổ KHXH có 6 người. Trình độ đại học 6/6 (100%) Nhìn chung, đội ngũ giáo viên tương đối ổn định, có sức khỏe, phẩm chất đạo đức tốt, có uy tín với học sinh và nhân dân địa phương, nhiệt tình trong công việc và có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Hoạt động chuyên môn của nhà trường trong nhiều năm có nền nếp, chất lượng dạy và học được nâng lên qua từng năm học. Tuy vậy cũng có một số trường, vấn đề chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn và sinh hoạt tổ chuyên môn còn bộc lộ một số nhược điểm: - Cán bộ quản lí và tổ trưởng chưa thống nhất, chưa thể hiện đổi mới quản lí trong việc phân cấp, phân quyền làm cho giáo viên khó thực hiện công việc. - Tổ trưởng chưa phát huy hết vai trò của mình, thường có tâm lí coi mình cũng như giáo viên bình thường khác, chỉ lo hồ sơ đầy đủ, sạch đẹp; chưa phân công nhiệm vụ cho giáo viên theo đúng yêu cầu, nhiệm vụ; chưa chủ động xây dựng và thực hiện kế hoạch, chưa mạnh dạn đề xuất các ý kiến để nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn. - Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn chưa phong phú, hình thức còn đơn điệu, gò bó, chưa đi sâu vào các vấn đề trọng tâm đổi mới phương pháp dạy học và tháo gỡ những khó khăn cho giáo viên trong tổ. Trong các buổi sinh hoạt thường, không khí thường trầm lắng, giáo viên ít phát biểu ý kiến; những vấn đề mới và khó ít được mang ra bàn bạc, thảo luận. - Thực hiện nhiệm vụ năm học 2010 - 2011 là “năm học tiếp đổi mới công tác quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục”. Thực thi nhiệm vụ của cán bộ quản lý phụ trách chuyên môn, tôi nhận thấy cần tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo việc sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà trường, mặc dù gặp nhiều khó khăn khi đề cập vấn đề này song được sự quan tâm của đồng nghiệp, được sự giúp đỡ của đồng chí Giám đốc, tôi xin đưa ra vấn đề “Một số biện pháp quản lý, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ở Trung tâm GDTX huyện Văn Bàn” góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. (Thời gian áp dụng trong 3 năm học) PHẦN II NỘI DUNG, MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ, CHỈ ĐẠO VIỆC SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN Skkn 2010 - 2011 Lương Cảnh Toàn - Phó GĐ TT GDTX Văn Bàn 1. Chỉ đạo tổ trưởng xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn Kế hoạch chuyên môn được xây dựng trên cơ sở cụ thể hóa kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn, kế hoạch bồi dưỡng của nhà trường. Khi xây dựng cần căn cứ vào điều kiện thực tiễn của nhà trường, tình hình đội ngũ giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất và thực tiễn của học viên trong Trung tâm. Trong kế hoạch tổ chuyên môn thì nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn là một phần quan trọng. Nội dung này phải thể hiện được những công việc cần làm cho cả năm học và bổ sung những vấn đề nhà trường chỉ đạo hoặc nẩy sinh như tăng cường biện pháp tăng cường biện pháp bồi dưỡng học viên giỏi, phụ đạo học viên yếu kém sau mỗi lần kiểm tra định kỳ; dạy học theo nhóm đối tượng học viên, theo nhóm sở thích; những vấn đề giáo viên chưa nắm vững hoặc gặp khó khăn trong quá trình giảng dạy đặc biệt quan tâm tới những giáo viên mới ra trường hoặc năng lực chuyên môn còn hạn chế. Năm học này, tôi chỉ đạo tập trung vào vấn đề thực hiện các nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”; dạy học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học; ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học; Bồi dưỡng về kiến thức, kĩ năng cho Giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở, giáo viên trung học phổ thông theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tôi chỉ đạo tổ trưởng nghiên cứu về giáo viên của tổ những giáo viên nào năm trước đã ở tổ và năm nay mới bổ sung, đặc điểm của mỗi giáo viên đó, nghiên cứu hồ sơ năm trước tổ đã làm được những chuyên đề gì?, chuyên đề nào đã được áp dụng thành công, chuyên đề nào cần tiếp tục bổ sung hoàn chỉnh, cần tổ chức mới những chuyên đề nào. 2. Bồi dưỡng cho tổ trưởng. Tổ trưởng chuyên môn thường là những giáo viên có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn, có sức khỏe tốt, được ban Giám đốc tin tưởng, giáo viên tin cậy nhưng lại chưa được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý như Giám đốc hay phó Giám đốc. Vì vậy tôi quan tâm đến bồi dưỡng năng lực tổ chức, chỉ đạo chuyên môn trong tổ. Đó là các kiến thức, kĩ năng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch tổ theo năm học, tháng, tuần; bồi dưỡng về nghiệp vụ kiểm tra nội bộ; kiểm tra hồ sơ sổ sách, việc thực hiện chương trình, thời khóa biểu của các thành viên trong tổ; kiểm tra việc làm đồ dùng, sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học của các thành viên trong tổ; tham gia kiểm tra toàn diện giáo viên theo sự điều động của ban Giám đốc. Bồi dưỡng cho tổ trưởng kĩ năng đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên. Bồi dưỡng những kĩ năng tổ chức, sắp xếp nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cho từng tuần, từng tháng và cả năm học. Bồi dưỡng năng lực tổ chức, điều hành một buổi sinh hoạt chuyên môn, tổ chức một chuyên đề, một cuộc thi trong tổ; một số kĩ năng ra đề kiểm tra cho học viên trong các đợt kiểm tra định kỳ, phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ đúng người, đúng việc; kiểm tra, đôn đốc để điều chỉnh và giúp đỡ giáo viên một cách kịp thời. Skkn 2010 - 2011 Lương Cảnh Toàn - Phó GĐ TT GDTX Văn Bàn Biện pháp bồi dưỡng là: Yêu cầu tổ trưởng nắm vững các văn bản chỉ đạo, nắm vững chương trình, chuẩn kiến thức, kĩ năng cơ bản của môn học của các khối lớp trong tổ phụ trách. 3. Chỉ đạo, tư vấn cho tổ trưởng quy hoạch nội dung sinh hoạt chuyên môn, thiết kế và thực thi một buổi sinh hoạt chuyên môn. 3.1. Nội dung, cấu trúc sinh hoạt chyên môn. Năm học 2010 - 2011, tôi chỉ đạo và tư vấn cho tổ trưởng sinh hoạt chuyên môn tập trung vào các vấn đề thực hiện chương trình, kế hoạch giáo dục, dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng môn học, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức lớp học cho phù hợp với từng đối tượng học viên, phát huy tính tích cực trong lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kỹ năng của học viên, đánh giá xếp loại học viên, dự giờ rút kinh nghiệm, tổ chức chuyên đề, sử dụng và tự làm đồ dùng dạy học, bồi dưỡng học viên giỏi, phụ đạo học viên yếu kém; thực hiện hướng dẫn nhiệm vụ năm học về phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, nội dung giáo dục địa phương. Học tập, bồi dưỡng chuyên môn bằng các hình thức khác như xem băng hình giáo khoa, băng hình bồi dưỡng giáo viên, đọc sách trong thư viện nhằm tăng vốn hiểu biết của giáo viên, nghiên cứu các bài viết, các chuyên đề trên các tạp chí chuyên ngành như Tạp chí Giáo dục, thế giới trong ta, Giáo dục và đào tạo Lào Cai, các sáng kiến kinh nghiệm do sở phát hành, khai thác thông tin trên mạng và học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong và ngoài trường. Nghiên cứu, học tập các văn bản chỉ đạo, tìm hiểu tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của địa phương bổ trợ kiến thức cho giáo viên. Tôi chỉ đạo mỗi buổi sinh hoạt chuyên môn thường gồm có 2 hoặc 3 phần. Phần đầu là đánh giá công tác cũ và triển khai công tác mới. Phần chính là sinh hoạt chuyên môn. Phần thứ ba các hoạt động bổ trợ kiến thức cho giáo viên. Tổ trưởng chủ động thiết kế nội dung, duyệt với chỉ đạo chuyên môn nhà trường trước một tuần. Khi đó phụ trách chuyên môn nhà trường mới tư vấn cho tổ trưởng chuyên môn về nội dung để đảm bảo tính kế hoạch của nhà trường. Coi trọng sự chủ động, sáng tạo của tổ trưởng và giáo viên trong tổ chứ không áp đặt phải sinh hoạt về nội dung gì. 3.2. Một số mô hình sinh hoạt tỏ chuyên môn. Trong chuyên đề này, tôi mạnh dạn giới thiệu một số mô hình mà các tổ chuyên môn đã thực hiện trong năm học 2010 - 2011 như sau: Mô hình 1: Thảo luận để nắm vững và vận dụng vào thực tiễn công tác những văn bản chỉ đạo công văn số 5008/BGDĐT-GDTX ngày 20/8/2010 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2010 - 2011 đối với GDTX; Quyết định số 01/2007/QĐ-BGD&ĐT ngày 02/01/2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Trung tâm GDTX; Chỉ Thị số 3399/CT-BGD&ĐT ngày 16/8/2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên và giáo dục chuyên nghiệp năm học 2010 - 2011; Công văn số 1049/SGD&ĐT-GDCN&GDTX ngày 13/9/2010 của Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai Skkn 2010 - 2011 Lương Cảnh Toàn - Phó GĐ TT GDTX Văn Bàn về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2010 - 2011; Công văn số 1106/SGD&ĐT-TTr ngày 22/9/2010 về việc công tác thanh tra năm học 2010 - 2011; Công văn số 16/TB-SGD&ĐT ngày 10/4/2010 của Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai về việc giao chỉ tiêu kế hoạch đào tạo năm học 2010 - 2011; chỉ đạo điều chỉnh nội dung dạy học sao cho phù hợp với đối tượng học sinh, học viên trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức, kĩ năng cơ bản theo quy định; Thảo luận, tìm biện pháp có hiệu quả để phụ đạo học sinh, học viên yếu hoàn toàn kiến thức, kĩ năng cơ bản, sử dụng thiết bị dạy học, thiết kế phiếu học tập, cách hình thành động cơ học tập cho học sinh, học viên… Mô hình 2: Cả tổ chuyên môn dự giờ 1 tiết, rút kinh nghiệm một cách tỉ mỉ, cụ thể từ lí luận phương pháp dạy học đến điều kiện trang thiết bị dạy học, tình hình thực tế chất lượng học sinh, học viên hiện tại. Mô hình 3: Nghiên cứu thảo luận 2-3 tiết dạy khó trong hai tuần kế tiếp. Mô hình 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Nội dung này là một phần kế hoạch thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và thực hiện nhiệm vụ năm học “Tăng cường nền nếp kỷ cương trong quản lý và dạy học, tích cực đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra, đánh giá; chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và quản lý nhằm tạo sự chuyển biến tích cực, rõ nét về chất lượng Giáo dục thường xuyên”. Căn cứ tình hình thực tế, tôi chỉ đạo làm từng bước khởi điểm, đó là biết soạn thảo văn bản, tập soạn giáo án điện tử, khi đã tương đối thành thạo tôi chỉ đạo thảo luận, trao đổi kỹ thuật làm sao cho nhanh, dễ sử dụng, tiếp đó sử dụng các phần mềm như Violet, e-learing để tạo bài trình chiếu hoặc các bài trắc nghiệm, các trò chơi học tập…, khai thác mạng tìm tư liệu phục vụ cho công giảng dạy. Mô hình 5: Tổ chức chuyên đề Chuyên đề là vấn đề chuyên môn được nghiên cứu sâu về cả lí luận và thực tiễn, được xem xét toàn diện và thực hiện trong một thời gian tương đối dài, các biện pháp đưa ra phải được kiểm chứng trước khi báo cáo và áp dụng. Chuyên đề thường xuất phát từ yêu cầu thực tiễn công tác như dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng, bồi dưỡng học viên giỏi, phụ đạo học viên yếu kém, dạy học theo nhóm đối tượng … chuyên đề phải có báo cáo bằng văn bản, có thể được dạy minh họa tùy theo nội dung. Các chuyên đề dự định làm trong năm học phải được xây dựng, dự kiến từ đầu năm học, phân công người thực hiện. Báo cáo chuyên đề phải được photô-cop-py gửi đến các thành viên tham gia trước 3- 5 ngày để nghiên cứu trước. Cách tiến hành buổi sinh hoạt chuyên đề: - Tổ trưởng tập trung các thành viên tham dự, nêu mục đích, nội dung buổi sinh hoạt. - Báo cáo viên trình bày nội dung chuyên đề bằng văn bản. - Dự giờ minh họa (nếu có). - Rút kinh nghiệm cho báo cáo, thống nhất những nội dung áp dụng vào công tác giảng dạy. ... - tailieumienphi.vn