- Trang Chủ
- Sáng kiến kinh nghiệm
- SKKN: Đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn Hóa học nhằm từng bước nâng cao chất lượng học tập bộ môn Hóa học trong trường THCS
Xem mẫu
- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
§æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc nh»m tõng b−íc
n©ng cao chÊt l−îng häc tËp bé m«n hãa häc trong tr−êng THCS
- PhÇn I
§Æt vÊn ®Ò
I. Néi dung ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
Hãa häc lµ mét bé m«n khoa häc cã tõ l©u ®êi, c¸c nhµ hãa häc ®· nghiªn cøu vµ
t×m tßi ra c¸c chÊt, nghiªn cøu c¸c tÝnh chÊt vËt lý, c¸c tÝnh chÊt hãa häc, c¸c hiÖn t−îng
vËt lý, hãa häc, c¸c hiÖn t−îng th−êng s¶y ra trong tù nhiªn vµ gi¶i thÝch t¹i sao l¹i nh−
vËy!
M«n hãa häc lµ bé m«n khoa häc g¾n liÒn víi tù nhiªn, ®i cïng ®êi sèng cña con
ng−êi. ViÖc häc tèt bé m«n hãa häc trong nhµ tr−êng sÏ gióp häc sinh hiÓu ®−îc râ vÒ
cuéc sèng, nh÷ng biÕn ®æi vËt chÊt trong cuéc sèng hµng ngµy. Tõ nh÷ng hiÓu biÕt nµy
gi¸o dôc cho häc sinh ý thøc b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn rÊt h¹n chÕ cña Tæ quèc, ®ång
thêi biÕt lµm nh÷ng viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng sèng tr−íc nh÷ng hiÓm häa vÒ m«i tr−êng do
con ng−êi g©y ra trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, nh»m t¹o dùng mét cuéc
sèng ngµy cµng tèt ®Ñp h¬n.
M«n hãa häc trang bÞ cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, tèi thiÓu ®Ó häc sinh
khái bì ngì trong c¸c t×nh huèng gÆp ph¶i trong tù nhiªn, trong cuéc sèng. Tõ ®ã lý gi¶i
®−îc c¸c hiÖn t−îng kú bÝ, bµi trõ mª tÝn dÞ ®oan.
M«n hãa häc lµ bé m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ chÊt, sù biÕn ®æi vÒ chÊt- nh÷ng
biÕn ®æi vËt chÊt trong tù nhiªn. Ngµy nay c¸c n−íc trªn thÕ giíi, viÖc gi¶ng d¹y bé m«n
hãa häc rÊt ®−îc coi träng. M«n hãa häc ®−îc ®Çu t− trang bÞ c¸c thiÕt bÞ d¹y häc ®Çy ®ñ,
hiÖn ®¹i, con ng−êi ®−îc bè trÝ phô tr¸ch phßng thiÕt bÞ (®ñ biªn chÕ), phï hîp víi môc
tiªu, yªu cÇu gi¶ng d¹y bé m«n, phï hîp cÊp häc, bËc häc, ®ång thêi ®éi ngò gi¸o viªn
®−îc chuÈn hãa, ®−îc cËp nhËt th«ng tin ®Çy ®ñ, kÞp thêi. Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y, víi
n¨ng lùc cô thÓ cña tõng gi¸o viªn, kü n¨ng sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn d¹y
häc, ®Æc biÖt lµ c¸c thao t¸c thùc hiÖn kü thuËt thùc hµnh trong tõng bµi cô thÓ: thÝ nghiÖm
chøng minh, thÝ nghiÖm biÓu diÔn, thÝ nghiÖm thùc hµnh,...chÝnh nhê nh÷ng thao t¸c kü
n¨ng thùc hiÖn ®ã ®· gióp cho häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc lý thuyÕt mét c¸ch chñ ®éng,
s¸ng t¹o vµ høng thó. §ã chÝnh lµ b¶n s¾c riªng cña tõng thÇy c« gi¸o, tùu chung l¹i lµ
gióp cho häc sinh n¾m kiÕn thøc nhanh nhÊt, s©u s¾c nhÊt, chñ ®éng nhÊt. Bé m«n hãa
häc lµ bé m«n ®−îc coi lµ bé m«n khã ®èi víi häc sinh, nh−ng nÕu t¹o cho häc sinh høng
thó khi häc bµi trªn líp ...th× viÖc häc m«n hãa häc l¹i trë nªn nhÑ nhµng b»ng c¸ch cho
häc sinh n¾m ch¾c c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n, s¸t víi thùc tÕ ®êi sèng, s¶n xuÊt, ®¸p øng ®−îc
c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña nhu cÇu lao ®éng s¶n xuÊt vµ tiÕp tôc häc lªn cao cña häc sinh. V×
vËy ng−êi gi¸o viªn ®ãng mét vai trß cùc kú quan träng trong chÊt l−îng gi¶ng d¹y nãi
chung, trong gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc nãi riªng. Tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc
trong nh÷ng n¨m thay s¸ch hãa häc ë bËc häc THCS t«i m¹nh d¹n trao ®æi víi ®ång chÝ,
®ång nghiÖp mét sè kinh nghiÖm nh»m n©ng cao chÊt l−îng häc tËp bé m«n hãa häc
trong tr−êng THCS . S¸ng kiÕn kinh nghiÖm cã tªn: “ §æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y
bé m«n hãa häc nh»m tõng b−íc n©ng cao chÊt l−îng häc tËp bé m«n hãa häc trong
tr−êng THCS”. KÝnh mong cã sù trao ®æi, ®ãng gãp ý kiÕn cña ®ång chÝ, ®ång nghiÖp ®Ó
n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y nãi chung vµ chÊt l−îng gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc nãi
riªng, t«i xin tr©n träng c¶m ¬n!
1
- II-C¬ së lý luËn:
C¨n cø vµo môc tiªu gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc ë tr−êng THCS theo ch−¬ng tr×nh
SGK míi ®ã lµ:
1. VÒ kiÕn thøc.
* Häc sinh cã mét hÖ thèng kiÕn thøc phæ th«ng, c¬ b¶n, ban ®Çu vÒ hãa häc bao
gåm:
1.1 HÖ thèng kh¸i niÖm hãa häc c¬ b¶n.
1.2 C¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ mét sè hîp chÊt v« c¬, h÷u c¬ quan träng.
* Häc sinh cã ®−îc mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, kü thuËt tæng hîp vÒ nguyªn liÖu, s¶n
phÈm, qu¸ tr×nh hãa häc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt hãa häc vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.
2. VÒ kü n¨ng.
* Häc sinh cã ®−îc mét sè kü n¨ng phæ th«ng, c¬ b¶n, thãi quen lµm viÖc khoa häc
®ã lµ:
2.1 Kü n¨ng c¬ b¶n, tèi thiÓu lµm viÖc víi hãa chÊt, víi dông cô thÝ nghiÖm.
2.2 BiÕt c¸ch lµm viÖc khoa häc, biÕt tæ chøc ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh khoa häc, kü
thuËt.
2.3 Cã kü n¨ng gi¶i c¸c bµi tËp ®Þnh tÝnh, ®Þnh l−îng.
2.4 BiÕt vËn dông kiÕn thøc.
3. VÒ th¸i ®é, t×nh c¶m.
3.1 Gi¸o dôc häc sinh lßng say mª bé m«n hãa häc.
3.2 Häc sinh cã niÒm tin vÒ sù tån t¹i vµ sù biÕn ®æi vËt chÊt, ®¶ ph¸ sù mª tÝn dÞ
®oan, thÊy ®−îc søc m¹nh cña tri thøc con ng−êi, ®ã chÝnh lµ søc m¹nh tiÒm tµng cña con
ng−êi.
3.3 Häc sinh cã ý thøc tuyªn truyÒn, vËn dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc trong ®êi sèng
hµng ngµy.
3.4 Häc sinh cã nh÷ng phÈm chÊt, th¸i ®é cÇn thiÕt trong cuéc sèng.
III- C¬ së thùc tÕ.
Trªn c¬ së môc tiªu cô thÓ cña bé m«n hãa häc cÊp THCS ®· x¸c ®Þnh ë trªn, kÕt hîp
t×nh h×nh thùc tÕ gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc cÊp THCS trong giai ®o¹n c¶i c¸ch ch−¬ng
tr×nh vµ thay s¸ch giaã khoa, cïng víi thùc tÕ gi¶ng d¹y ë c¬ së tr−êng häc, c¸c ®iÒu kiÖn
thiÕt yÕu phôc vô c«ng t¸c gi¶ng d¹y (C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc,...)
vµ tr×nh ®é d©n trÝ cña ®Þa ph−¬ng tr−êng ®ãng, ®ßi hái ng−êi gi¸o viªn gi¶ng d¹y ph¶i
linh ho¹t, s¸ng t¹o, chñ ®éng, kÕt phèi hîp hµi hßa gi÷a c¸c nhãm ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y
®Ó hoµn thµnh bµi gi¶ng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
2
- PhÇn II
Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I- §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.
* Tæ chøc tiÕn hµnh ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Æc
biÖt lµ trong qu¸ tr×nh thùc tÕ gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc trong tr−êng THCS nh÷ng n¨m
®æi míi ch−¬ng tr×nh vµ thay s¸ch gi¸o khoa.
II- Qu¸ tr×nh thùc hiÖn néi dung.
Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu SGK, tµi liÖu tham kh¶o, SGV, s¸ch båi d−ìng th−êng
xuyªn chu kú III, t¹p chÝ gi¸o dôc THCS,...t«i nhËn thÊy vÊn ®Ò ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y
häc nh»m ®¸p øng nhu cÇu ng−êi häc, ®¸p øng c¸c kiÐn thøc cña ch−¬ng tr×nh, vÊn ®Ò ®æi
míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch mang tÝnh sèng cßn quyÕt ®Þnh hiÖu
qu¶ gi¶ng d¹y cña gi¸o dôc nãi chung, cña bé m«n hãa häc nãi riªng, ®¸p øng qu¸ tr×nh
héi nhËp toµn diÖn cña ViÖt Nam víi nÒn kinh tÕ quèc tÕ, nh»m ®Èy nhanh c«ng cuéc x©y
dùng ®Êt n−íc giµu ®Ñp s¸nh vai víi c¸c c−êng quèc n¨m ch©u.
1. §Þnh h−íng ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n hãa häc ë tr−êng THCS.
1.1 §æi míi ho¹t ®éng cña gi¸o viªn.
D¹y häc theo h−íng tÝch cùc hãa ng−êi häc lµ qu¸ tr×nh gi¸o viªn thiÕt kÕ tæ chøc
®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh theo môc tiªu cô thÓ.
1.2 §æi míi ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh.
D¹y häc theo h−íng tÝch cùc lµ qu¸ tr×nh häc sinh tù nhËn thøc, tù kh¸m ph¸, tù t×m
tßi c¸c tri thøc hãa häc mét c¸ch chñ ®éng, tÝch cùc lµ qu¸ tr×nh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt
c¸c vÊn ®Ò th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh.
1.3 §æi míi c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc.
Khi ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc, h×nh thøc tæ chøc líp häc còng ph¶i ®a d¹ng
hãa, phong phó h¬n cho phï hîp víi viÑc t×m tßi c¸ nh©n, ho¹t ®éng nhãm vµ ho¹t ®éng
toµn líp.
Sö dông tæng hîp, linh ho¹t c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo ®Æc thï bé m«n víi c¸ch
thøc thiÕt kÕ tæ chøc ho¹t déng d¹y vµ häc.
Sö dông mét c¸ch hîp lý, tæng hîp, c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng theo h−íng
tÝch cùc.
KÕt hîp mét sè c¸ch thøc thiÕt kÕ, tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh nh»m
ph¸t huy cao ®é tÝnh tÝch cùc chñ ®éng tù gi¸c cña häc sinh trong häc tËp bé m«n.
1.4 §æi míi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
* Chó ý ®Õn môc tiªu cÇn ®¸nh gi¸.
* Chó ý ®Õn néi dung ®¸nh gi¸: Kü n¨ng thùc hµnh, kü n¨ng nghiªn cøu, kü n¨ng t−
duy, kü n¨ng viÕt CTHH,...
* Dïng ®a d¹ng c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kh¸c nhau: Gi¸o viªn ®¸nh gi¸, häc
sinh tù ®¸nh gi¸, häc sinh ®¸nh gi¸ lÉn nhau,...
* Dïng nhiÒu lo¹i h×nh ®¸nh gi¸: Bµi tËp tù luËn, bµi tËp tr¾c nghiÖm kÕt qu¶, bµi
tËp lý thuyÕt ®Þnh l−îng, ®Þnh tÝnh, bµi tËp thùc nghiÖm, bµi tËp cã kªnh h×nh, kªnh ch÷, ...
3
- 2. VËn dông cô thÓ viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y d¹y häc tÝch cùc vµo
m«n hãa häc ë tr−êng THCS.
A. Sö dông tèt c¸c thÝ nghiÖm hãa häc ®Ó gi¶ng d¹y tÝch cùc:
+ §©y lµ ph−¬ng ph¸p ®Æc thï cña bé m«n, mét bé m«n khoa häc thùc nghiÖm. §Ó
giê häc thùc sù cã hiÖu qu¶ ta cÇn triÖt ®Ó tËn dông c¸c dông cô, hãa chÊt hiÖn cã trong
phßng thÝ nghiÖm cã thÓ thÓ hiÖn qua c¸c c¸ch sau:
* ThÝ nghiÖm ®Ó lµm xuÊt hiÖn vÊn ®Ò.
* ThÝ nghiÖm ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra: ThÝ nghiÖm nghiªn cøu, thÝ nghiÖm ®èi
chøng, thÝ nghiÖm kiÓm tra gi¶ thuyÕt hay dù ®o¸n,...
* ThÝ nghiÖm chøng minh mét vÊn ®Ò ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh.
* ThÝ nghiÖm thùc hµnh: Cñng cè lý thuyÕt, rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh.
* ThÝ nghiÖm trong bµi tËp thùc nghiÖm: Gi¶i c¸c bµi tËp b»ng ph−¬ng ph¸p thùc
nghiÖm hãa häc.
+ Sö dông thÝ nghiÖm ®Ó d¹y häc tÝch cùc cã c¸c møc ®é kh¸c nhau, song cÇn chó ý
cho phï hîp thÓ hiÖn ë bèn møc ®é kh¸c nhau:
* Møc ®é 1. RÊt tÝch cùc.
C¸c nhãm häc sinh thùc hiÖn thÝ nghiÖm, quan s¸t hiÖn t−îng, gi¶i thÝch, nhËn biÐt
s¶n phÈm, vµ viÕt PTHH. Tõ ®ã häc sinh rót ra nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt hãa häc, quy t¾c,
®Þnh luËt...
* Møc ®é 2. TÝch cùc.
C¸c nhãm häc sinh quan s¸t thÝ nghiÖm biÓu diÔn cña gi¸o viªn vµ häc sinh m« t¶
hiÖn t−îng, gi¶i thÝch nhËn biÕt s¶n phÈm, vµ viÕt PTP¦. Tõ ®ã häc sinh rót ra nhËn vÒ
tÝnh chÊt hãa häc, quy t¾c, ®Þnh luËt...
* Møc ®é 3. T−¬ng ®èi tÝch cùc.
C¸c nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm ®Ó chøng minh cho mét tÝnh chÊt, quy t¾c, ®Þnh
luËt hoÆc kiÕn thøc ®· biªt.
* Møc ®é 4. Ýt tÝch cùc.
Häc sinh quan s¸t thÝ nghiÖm do gi¸o viªn biÓu diÔn, chøng minh cho mét tÝnh
ch©t, mét quy t¾c, ®Þnh luËt hoÆc ®iÒu ®· biÕt.
B. Sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn hiÖn cã cña nhµ tr−êng ®Ó d¹y häc tÝch cùc n©ng cao
chÊt l−îng gi¶ng d¹y.
+ Sö dông m« h×nh h×nh vÏ, s¬ ®å, nh− lµ nguån kiÕn thøc ®Ó häc sinh khai th¸c
th«ng tin míi. C¸c ph−¬ng tiÖn nµy ®−îc sö dông hÇu hÕt trong c¸c lo¹i bµi häc.
+ Sö dông m¸y chiÕu, b¶n trong, gi¸o ¸n ®iÖn tö,... ®−îc dïng mét c¸ch nhanh
chãng hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm thêi gian ®¶m b¶o tÝnh trùc quan sinh ®éng nh−:
. Nªu c©u hái vµ bµi tËp trong tiÕt häc:
. Nªu h−íng dÉn cho häc sinh lµm thÝ nghiÖm hoÆc nh÷ng yªu cÇu cña gi¸o viªn
®èi víi häc sinh.
. Tr×nh diÔn bµi lµm cña häc sinh.
. Nh÷ng néi dung cÇn chèt l¹i trong bµi häc, phÇn häc.
4
- C. Sö dông bµi tËp hãa häc ®Ó d¹y häc tÝch cùc n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc m«n
hãa häc.
1. Vai trß cña bµi tËp hãa häc trong viÖc d¹y hãa häc vµ n©ng cao chÊt l−îng
gi¶ng d¹y.
1.1 C¸c d¹ng bµi tËp hãa häc.
* Bµi tËp tù luËn: ( Bµi tËp lý thuyÕt, bµi tËp thùc hµnh).
* Bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan: ( Bµi tËp d¹ng c©u ®iÒn khuyÕt, c©u ®óng sai,
c©u cã/kh«ng, c©u nhiÒu lùa chän, c©u cÆp ®«i).
1.2 Bµi tËp hãa häc cã vai trß to lín trong viÖc gi¶ng d¹y, cñng cè vµ n©ng cao
chÊt l−îng d¹y vµ häc.
* Bµi tËp hãa häc nh− lµ nguån kiÕn thøc ®Ó häc sinh t×m tßi, ph¸t hiÖn kiÕn thøc,
rÌn luyÖn kü n¨ng.
* Bµi tËp hãa häc m« pháng mét sè t×nh huèng ®êi sèng thùc cña con ng−êi.
* Bµi tËp hãa häc ®−îc nªu lªn nh− t×nh huèng cã vÊn ®Ò.
* Bµi tËp hãa häc lµ mét nhiÖm vô mµ gi¸o viªn, häc sinh cÇn gi¶i quyÕt.
1.3 Bµi tËp hãa häc chÝnh lµ mét ph−¬ng tiÖn gióp ng−êi gi¸o viªn tÝch cùc hãa
ho¹t ®éng cña häc sinh, trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ lÜnh héi kiÕn thøc míi.
* H×nh thµnh kiÕn thøc kü n¨ng míi.
* VËn dông kiÕn thøc lý thuyÕt vµo gi¶i bµi tËp.
+ VÝ dô 1.
Hoµn thµnh PTP¦ sau:
SO3 + H2O --> H2SO4
P2O5 + H2O --> H3PO4
CO2 + H2O --> H2CO3
? Cho biÕt c¸c chÊt t¹o ra sau P¦HH thuéc lo¹i chÊt nµo.
? Cho biÕt thµnh phÇn ph©n tö cña H2SO4 ,H3PO4 ,H2CO3 cã g× gièng nhau.
? Nhãm nguyªn tè SO4, PO4, CO3 ®−îc gäi lµ gèc axit. VËy c¨n cø vµo hãa trÞ cña
H lµ I, cho biÕt hãa trÞ cña c¸c gèc axit trªn?
? H·y cho biÕt hîp chÊt axit cã thµnh phÇn nh− thÕ nµo.
+ VÝ dô 2.
Cã hçn hîp gåm c¸c chÊt khÝ th¶i ®éc h¹i sau ®©y: HCl, Cl2, CO2, CO, SO2... H·y
nªu biÖn ph¸p ®Ó xö lý chÊt th¶i ®ã b»ng ph−¬ng ph¸p hãa häc?
+ VÝ dô 3.
Cã 3 lä ®ùng 3 dd NaOH, HCl, n−íc cÊt. ChØ dïng mét chÊt h·y nhËn biÕt mçi lä
®ùng chÊt nµo. Dông cô hãa chÊt coi nh− ®ñ....
* Tãm l¹i:
§Ó tÝch cùc hãa ho¹t déng cña häc sinh trong giê häc hãa häc th«ng qua c¸c bµi tËp
hãa häc, bµi tËp ®−a ra nh− mét vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, gi¸o viªn h−íng dÉn häc sinh t×m
tßi theo mét quy tr×nh nhÊt ®Þnh ®Ó t×m ra kÕt qu¶.
5
- D. Sö dông ph−¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c theo nhãm nhá ®Ó n©ng cao chÊt l−îng d¹y
häc m«n hãa häc trong tr−êng THCS.
1. C¸ch vËn dông ph−¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c theo nhãm nhá trong d¹y häc
m«n hãa häc trong tr−êng THCS nh»m n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y:
+ Nhãm häc sinh nghiªn cøu thÝ nghiÖm ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt cña chÊt.
+ Nhãm häc sinh th¶o luËn ®Ó t×m ra lêi gi¶i, mét nhËn xÐt, mét kÕt luËn nµo ®ã.
+ Nhãm häc sinh cïng thùc hiÖn mét nhiÖm vô do gi¸o viªn giao cho.
Tuy nhiªn khi sö dông ph−¬ng ph¸p nµy muèn t¨ng hiÖu qu¶ cÇn chó ý:
* Ph©n c«ng nhãm th−êng xuyªn, nhãm c¬ ®éng: §Ó duy tr× ho¹t ®éng nhãm cã thÓ
ph©n c«ng häc sinh thµnh nhãm th−êng xuyªn (mét bµn hoÆc hai bµn ghÐp l¹i) cã ®Æt tªn
nhãm (1,2...) cã thÓ thay ®æi nhãm theo nhiÖm vô cÇn thiÕt (nhãm c¬ ®éng, kh«ng cè
®Þnh).
* Ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cho c¸c thµnh viªn trong nhãm ®Ó thùc hiÖn mét nhiÖm vô
nhÊt ®Þnh ( nhãm tr−ëng, th− ký), sù ph©n c«ng cã thÓ thay thÕ cho c¸c thµnh viªn ®Ó ph¸t
huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña tõng thµnh viªn trong nhãm: Nhãm tr−ëng cã tr¸ch nhiÖm
tæ chøc, ®«n ®èc, yªu cÇu c¸c thµnh viªn trong nhãm thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng nhiÖm vô.
Th− ký lµm nhiÖm vô ghi chÐp tæng hîp kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm khi cÇn thiÕt, nhãm
tr−ëng cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm khi cã yªu cÇu.
* Gi¸o viªn giao nhiÖm vô ho¹t ®éng cho tõng nhãm, theo dâi c¸c nhãm ho¹t ®éng
®Ó cã thÓ gióp ®ì, ®Þnh h−íng, ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÞp thêi ®Ó ho¹t ®éng nhãm ®i ®óng
h−íng.
1. ¸p dông cho ch−¬ng tr×nh líp 8:
VÝ dô 1:
ë bµi 24: tÝnh chÊt cña oxi
H§N ®−îc tæ chøc nh− sau:
C¸c thµnh viªn NhiÖm vô
Nhãm tr−ëng Ph©n c«ng, ®iÒu khiÓn chÞu tr¸ch nhiÖm
Th− ký Ghi chÐp kÕt qu¶ b¸o c¸o cña c¸c thµnh viªn.
C¸c thµnh viªn Quan s¸t thÝ nghiÖm S, P (phi kim), Fe (kim lo¹i) ch¸y trong oxi.
- Tr¹ng th¸i, mµu s¾c cña S, O2, P, Fe tr−íc khi P¦.
- HiÖn t−îng s¶y ra: mµu ngän löa, khãi nh− thÕ nµo?
C¸c thµnh viªn
- Sau P¦: S¶n phÈm lµ g×?
nªu nhËn xÐt
- LËp c«ng thøc cña oxit t¹o thµnh vµ viÕt PTHH.
- Rót ra nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña phi kim.
+ Trao ®æi th¶o luËn bæ xung cho nhau vÒ hiÖn t−îng quan s¸t ®−îc
trong mçi thÝ nghiÖm, nhËn xÐt vÒ mçi s¶n phÈm t¹o thµnh.
C¸c thµnh viªn
+ Trao ®æi vÒ nhËn xÐt rót ra qua 3 thÝ nghiÖm: T¸c dông víi KL vµ t¸c
dông víi PK.
®¹i diÖn nhãm B¸o c¸o KQ hoÆc bæ xung KQ c¸c nhãm kh¸c.
6
- GV yªu cÇu HS hoµn thµnh ND phiÕu HT sau:
PhiÕu HT 1.
T¸c dông cña oxi víi PK HT, GT vµ viÕt PTHH Rót ra nhËn xÐt
1. TN oxi t/d víi l−u huúnh
2. TN oxi t/d víi phèt pho
3. TN oxi t/d víi c¸cbon
NhËn xÐt chung
PhiÕu HT 2.
T¸c dông cña oxi víi KL HT, GT vµ viÕt PTHH Rót ra nhËn xÐt
1. TN oxi t/d víi S¾t
2. TN oxi t/d víi ®ång
3. TN oxi t/d víi natri
NhËn xÐt chung
* Chó ý:
+ GV cho HS biÕt hãa trÞ cña c¸c ntè trong oxit t¹o thµnh vµ y/c HS lËp CTHH.
+ Víi c¸c tr−êng hîp kh«ng lµm TN chØ cho HS viÕt PTHH vµ rót ra nhËn xÐt.
+ HiÖn t−îng: M« t¶ ng¾n gän tr¹ng th¸i, mµu s¾c, cña chÊt ph¶n øng vµ so s¸nh
( ghi d−íi c«ng thøc chÊt ), ngän löa...
VÝ dô 3.
*Tæ chøc H§N theo bµn cïng QS mét sè TN cña GV, nhËn xÐt rót ra KL.
Bµi 32: P¦ oxi hãa - khö.
GV ph©n c«ng nhãm vµ giao nhiÖm vô cho tõng nhãm.
§Ó biÕt k/n ph¶n øng oxi hãa - khö, tr−íc hÕt h·y t×m hiÓu thÕ nµo lµ sù khö. Mçi
nhãm h·y ®äc tãm t¾t néi dung trong bµi häc b»ng c¸ch ®iÒn c¸c néi dung cßn thiÕu vµo
phiÕu häc tËp.
+ Giao phiÕu häc tËp cho nhãm tr−ëng. Nhãm tr−ëng ph©n c«ng nhiÖm vô cho
mçi thµnh viªn, th¶o luËn vµ ghi kÕt qu¶ chung vµo b¶ng sau:
Hoµn thµnh PTP¦ hidro
Qu¸ tr×nh HS viÕt
khö oxit KL
CuO+H2 to ...+... Oxi ®· t¸ch ra khái h/c.... Hi®ro ®· khö .... cña .....
Hi®ro ®· chiÕm oxi cña ...
PbO+ H2 to ...+... Oxi ®· t¸ch ra khái h/c.... Hi®ro ®· khö .... cña .....
Hi®ro ®· chiÕm oxi cña ...
Fe2O3+H2 to ...+... Oxi ®· t¸ch ra khái h/c.... Hi®ro ®· khö .... cña .....
Hi®ro ®· chiÕm oxi cña ...
HgO+ H2 to ...+... Oxi ®· t¸ch ra khái h/c.... Hi®ro ®· khö .... cña .....
Hi®ro ®· chiÕm oxi cña ...
7
- * KL: Sù khö lµ .......
2.2 ¸p dông cho ch−¬ng tr×nh hãa häc líp 9.
VÝ dô 1.
Ho¹t ®éng nhãm nghiªn cøu tÝnh chÊt chung cña axit th«ng qua thÝ nghiÖm nghiªn
cøu dd H2SO4 t¸c dông víi Cu(OH)2 vµ NaOH.
Ho¹t ®éng nhãm cña häc sinh cã thÓ thùc hiÖn nh− sau:
C¸c thµnh viªn NhiÖm vô
Nhãm tr−ëng Ph©n c«ng ®iÒu khiÓn
Th− ký Ghi kÕt qu¶ b¸o c¸o cña c¸c thµnh viªn
C¸c thµnh viªn Quan s¸t tr¹ng th¸i, mµu s¾c cña dd H2SO4 ,Cu(OH)2 vµ NaOH.
Thµnh viªn 1 TN1. Nhá tõ tõ dd H2SO4 vµo èng nghiÖm ®ùng dd Cu(OH)2.
Thµnh viªn 2 TN2. Nhá tõ tõ dd H2SO4 vµo èng nghiÖm ®ùng dd NaOH.
Quan s¸t hiÖn t−îng s¶y ra ë TN1, TN2, gi¶i thÝch vµ viÕt
C¸c thµnh viªn
PTP¦, rót ra kÕt luËn.
ChØ ®¹o c¸c thµnh viªn trong nhãm th¶o luËn ®Ó rót ra kÕt luËn
Nhãm tr−ëng ®óng.
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm tr−íc líp.
GV yªu cÇu c¸c nhãm HS ®iÒn KQ vµo phiÕu HT:
ThÝ nghiÖm HT, GT, viÕt PTHH Rót ra nhËn xÐt
1. H2SO4(l) t/d víi Cu(OH)2
2. H2SO4(l) t/d víi dd NaOH
cã vµi giät fenolftalein.
NhËn xÐt chung
VD2. Khi HS nghiªn cøu t/d cña H2SO4(®/n) vµ Cu.
*H§ cña GV vµ nhãm HS
H§ cña GV H§ cña nhãm HS
+ Nªu môc ®Ých cña TN. + Nghe ®Ó n¾m ®−îc M§, NV.
+ nªu nhiÖm vô cña nhãm HS: QS tr¹ng
th¸i, mµu s¾c, cña chÊt tr−íc khi vµ sau khi
P¦.
+ Cho HS QS tr¹ng th¸i cña H2SO4 vµ Cu + QS vµ m« t¶:
+ H·y dù ®o¸n liÖu cã P¦ s¶y ra kh«ng? Cu: R¾n mµu ®á
V× sao? H·y KT b»ng TN: H2SO4: Láng , s¸nh kh«ng mµu.
+ Lµm TN: Cho Cu vµo H2SO4(®/n), ®−a giÊy + Dù ®o¸n:Kh«ng s¶y ra P¦HH v× Cu
quú Èm vµo miÖng èng nghiÖm. ®øng sau H.
+ Cã v×....
- QS m« t¶ HT:
+ H·y gi¶i thÝch HT: - Cu tan t¹o dd mµu xanh.
8
- - Cã khÝ mïi h¾c bay ra, khÝ nµy lµm quú
tÝm hãa ®á...
- GT: Cu ®· P¦ víi H2SO4(®/n), khÝ t¹o
thµnh t/d víi n−íc t¹o thanhg axit lµm ®á
giÊy quú, dd cã mµu xanh lam lµ CuSO4.
+ H·y viÕt PTP¦ s¶y ra khi biÕt khÝ t¹o + ViÕt PTP¦:
thµnh lµ SO2. Cu + H2SO4(®/n) --> CuSO4+ SO2+ H2O
(r¾n,®á) (xanh) (
+ Qua P¦ nµy rót ra NX g×? khÝ mïi h¾c)
+ H§N th¶o luËn rót ra NX: H2SO4(®/n) t/d
®−îc c¶ nh÷ng KL kÐm H§ nh− Cu nh−ng
kh«ng gi¶i phãng H2.
2. Tæ chøc H§N trong giê TH hãa häc.
+ Tïy theo ®iÒu kiÖn vÒ dông cô, hãa chÊt cã thÓ chia líp thµnh 4 hoÆc 8 nhãm.
+ Mçi nhãm HS thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
- B¸o c¸o môc ®Ých mçi thÝ nghiÖm, c¸c dông cô, hãa chÊt cÇn thiÕt, c¸ch tiÕn hµnh
thÝ nghiÖm, vµ nh÷ng ®iÓm l−u ý. Nghe b¸o c¸o cña c¸c nhãm kh¸c, bæ xung hoµn thiÖn.
- TiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn:
* L¾p dông cô nÕu cã, lÊy hãa chÊt. Quan s¸t tr¹ng th¸i, mµu s¾c tr−íc ph¶n øng.
* Thùc hiÖn thÝ nghiÖm.
* Quan s¸t hiÖn t−îng s¶y ra, gi¶i thÝch hiªn t−îng, dù ®o¸n chÊt t¹o thµnh, viÕt
ph−¬ng tr×nh ph¶n øng.
VD1. Tæ chøc H§N HS thùc hµnh bµi TN bµi 39 SGK hãa häc 8.
TN3. N−íc t¸c dông víi ®iphotpho penta oxit.
H§N cã thÓ lµ:
H§ cña GV H§ cña nhãm HS do nhãm tr−ëng ph©n c«ng
+ HS1. M§ TN. + KT t/d cña n−íc víi P2O5
1. Y/C ®¹i diÖn c¸c nhãm
+ HS2. Dông cô hãa chÊt. + B×nh TT, muçng s¾t, ®Ìn
b¸o c¸o M§, Dc, HC cÇn
cån, khÝ O2, P®á, n−íc, giÊy
cho TN.
quú tÝm.
+ TN gåm 2 TN nhá: + §èt mÈu P®á ngoµi kk råi
HS3. §/C P2O5 ®−a nhanh vµo b×nh O2, ®Ëy
HS4. Cho P2O5 t/d víi n−íc, nót b«ng tÈm xót.
2. Y/C ®¹i diÖn nhãm nªu
x® chÊt t¹o thµnh. + cho kho¶ng 2 ml n−íc vµo
c¸ch tiÕn hµnh TN.
b×nh l¾c nhÑ.
+ cho vµo b×nh 1 mÈu giÊy
quú tÝm.
HS5&HS 6. Thùc hiÖn TN1. + P ch¸y s¸ng cã khãi tr¾ng
HS7 &8. Thùc hiÖn TN2. gåm nh÷ng h¹t liti.
3. Y/C ®¹i diÖn nhãm tiÕn
C¸c HS QS HT, m« t¶ Ht. + Bét tr¾ng tan dÔ dµng
hµnh TN, QS, m« t¶, GT
Th− ký ghi chÐp KQ. trong n−íc t¹o thµnh dd
HT.
kh«ng mµu.
+ dd kh«ng mµu lµm quú
9
- tÝm hãa dá.
+ TÊt c¶ HS trong nhãm ®Òu 4P + 5O2 --> 2 P2O5
ghi t−êng tr×nh. (r, ®á) (khÝ) (r,
+ TN. tr¾ng)
+ HT, GT, PTHH. P2O5+ 3H2O--> 2H3PO4
4. Y/C ghi t−êng tr×nh TN. + Rót ra NX. (r, tr¾ng) ( dd kh«ng
mµu)
dd H3PO4
+ oxit axit t¸c dông víi
n−íc t¹o thµnh axit.
VD2. Tæ chøc cho HS H§N tiÕn hµnh TN TH hãa häc 9.
TN2. P¦ cña r−îu etylic vµ axit axetic ( bµi 49- SGK hãa häc 9).
* H§N cã thÓ tæ chøc nh− sau:
H§ cña GV H§ cña nhãm HS do nhãm tr−ëng ph©n c«ng
+ HS1. M§ TN. + KiÓm tra t/d cña r−îu
+ HS2. Dông cô hãa chÊt. etylic vµ axit axetic.
+ èng nghiÖm chÞu nhiÖt,
1. Y/C ®¹i diÖn c¸c nhãm nót cao su cã èng dÉn khÝ
b¸o c¸o M§, Dc, HC cÇn xuyªn qua, cèc n−íc l¹nh, 1
cho TN. èng nghiÖm kh« s¹ch, ®Ìn
cån, gi¸ TN, r−îu etylic,
axit axetic, H2SO4(®/n), n−íc
muèi ¨n b·o hßa.
+ TN gåm 2 TN nhá: + Thùc hiÖn TN:
2. Y/C ®¹i diÖn nhãm nªu + HS3. Cho r−îu etylic t/d
c¸ch tiÕn hµnh TN. víi axitaxetic cã H2SO4(®/n),
+ HS4. X§ SP:
+ HS5 &HS6. Thùc hiÖn TN + Cã chÊt láng ë èng
1. nghiÖm ng©m trong cèc
3. Y/C ®¹i diÖn nhãm tiÕn + HS7&8. Thùc hiÖn TN2. n−íc l¹nh. Mïi th¬m xuÊt
hµnh TN, QS, m« t¶, GT + C¸c HS kh¸c QS HT, m« hiÖn.
HT. t¶ HT. + T¹o thµnh líp chÊt láng
+ Th− ký ghi chÐp KQ. kh«ng mµu, cã mïi th¬m,
næi lªn trªn mÆt n−íc.
+ TÊt c¶ HS trong nhãm ®Òu C2H5OH + CH3COOH
ghi t−êng tr×nh. H2SO4®/n
+ TN. CH3COOC2H5
4. Y/C ghi t−êng tr×nh TN. + HT, GT, PTHH.
+ Rót ra NX. + C2H5OH t/d víi
CH3COOH t¹o thµnh este(
etyl axetat) cã mïi th¬m.
10
- 3. KÕt luËn.
PP d¹y häc tËp hîp t¸c theo nhãm nhá trong d¹y häc hãa häc gãp phÇn gióp häc
sinh gi¶i quyÕt mét sè nhiÖm vô häc tËp khã kh¨n cÇn cã sù hîp t¸c gi÷a häc sinh kh¸,
giái vµ häc sinh trung b×nh, yÕu. Ph−¬ng ph¸p nµy gióp häc sinh ph¸t triÓn n¨ng lùc hîp
t¸c trong c«ng viÖc, trong cuéc sèng, kh¶ n¨ng tæ chøc, ®iÒu khiÓn cña häc sinh.
Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ vËn dông khi gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n, gióp
häc sinh chñ ®éng, tÝch cùc x©y dùng kiÕn thøc míi, hoÆc trong viÖc rÌn kü n¨ng thÝ
nghiÖm thùc hµnh. Kh«ng nªn sö dông trµn lan ph−¬ng ph¸p nµy mµ chóng ta cÇn sö
dông cã chän läc.
C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu khi thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p d¹y häc tËp hîp t¸c theo nhãm
nhá lµ:
+ Ph©n nhãm gåm nhãm tr−ëng, th− ký vµ c¸c thµnh viªn.
+ Giao nhiÖm vô cÇn thùc hiÖn ®Ó x©y dùng kiÕn thøc, rÌn kü n¨ng, nªn cã phiÕu
häc tËp râ rµng.
+ Theo dâi ®Þnh h−íng uèn n¾n trong qu¸ tr×nh häc sinh thùc hiÖn ho¹t ®éng nhãm,
chó ý viÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm c¸c thµnh viªn trong nhãm.
+ Tæ chøc cho c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, chia sÎ kinh nghiÖm, hoµn thiÖn kiÕn
thøc.
+ Gi¸o viªn kÕt luËn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, trong ®ã cã ho¹t ®éng nhãm..
Cã thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ quy tr×nh d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c theo
nhãm nhá th× míi gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc trong tr−êng
THCS.
§. Sö dông ph−¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nh»m tÝch cùc hãa ng−êi häc,
n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n hãa häc:
1. C¸ch sö dông ph−¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nh»m tÝch cùc hãa
ng−êi häc, n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n hãa häc.
ViÖc vËn dông ph−¬ng ph¸p nµy cÇn thùc hiªn qua ba b−íc sau:
1.1 Nªu vÊn ®Ò:
C¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong d¹y häc bé m«n hãa häc THCS khi xuÊt hiÖn m©u thuÉn
nhËn thøc gi÷a c¸i biÕt vµ hiÖn t−îng cÇn xem xÐt. Khi nªu vÊn ®Ò cÇn chó ý ®Õn ®èi
t−îng häc sinh ®Ó nªu ra vÊn ®Ò phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña tõng ®èi t−îng häc
sinh.
1.2 Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:
Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng c¸ch gîi ý cho häc sinhvËn
dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®−îc häc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®−îc nªu ra, tõ ®ã t×m ra kiÕn
thøc míi.
Gi¸o viªn cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt, t¹o cho häc sinh c¸c t×nh huèng ®Ó gi¶i
quyÕt vÊn dÒ nhanh chãng, chÝnh x¸c.
1.3 KÕt luËn vÊn ®Ò:
Sau khi häc sinh sinh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nªu kÕt luËn vÒ
vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, ®ång thêi gi¸o viªn vµ häc sinh bæ xung hoµn thiÖn, chuÈn hãa
kiÕn thøc.
2.VËn dông cô thÓ:
Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y viÖc sö dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò cÇn linh ho¹t vµ kh«ng nhÊt
thiÕt ph¶i sö dông tÊt c¶ c¸c b−íc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
11
- VÝ dô:
Trong khi d¹y bµi : §Þnh luËt b¶o toµn khèi l−îng c¸c chÊt, GV cã thÓ thùc hiÖn thÝ
nghiÖm 2 nh− sau:
LÊy 2 cèc ®ùng dung dÞch HCl vµ Na2CO3 riªng biÖt vµ thùc hiÖn t−¬ng tù. HiÖn
t−îng s¶y ra: Kim cña c©n ®· lÖch sang tr¸i, khèi l−îng cña s¶n phÈm nhá h¬n khèi l−îng
chÊt ®em ph¶n øng.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: VËy ®iÒu ®ã cã tr¸i víi néi dung ®Þnh luËt kh«ng?
Gi¸o viªn yªu cÇu HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: §ã lµ do cã s¶n phÈm cã chÊt ®· bay ra
khái dd do ®ã nªn kim cña c©n ®· bÞ lÖch sang tr¸i.
Khi d¹y häc c¸c néi dung kh¸c t−¬ng tù, cã thÓ sö dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò mét
c¸ch linh ho¹t gióp häc sinh tÝch cùc ph¸t hiÖn, nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hãa häc ®Ó t×m ra
kiÕn thøc míi.
Tãm l¹i: D¹y häc tÝch cùc lµ quan ®iÓm d¹y häc, bao gåm hÖ thèngc¸c ph−¬ng
ph¸p d¹y häc hãa häc theo h−íng gi¸o viªn tæ chøc häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng t×m tßi,
ph¸t hiÖn x©y dùng kiÕn thøc míi. §©y lµ mét thµnh tè quan träng gióp ®æi míi ch−¬ng
tr×nh s¸ch gi¸o khoa vµ n©ng cao cvhÊt l−îng d¹y häc hãa häc trong tr−êng THCS.
E. Sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc vÊn ®¸p t×m tßi nh»m tÝch cùc hãa ho¹t ®éng
häc nh»m n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc hãa häc trong tr−êng THCS.
Ph−¬ng ph¸p d¹y häc vÊn ®¸p t×m tßi lµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc quan träng cã nhiÒu
−u ®iÓm. Muèn ¸p dông cã kÕt qu¶ ph−¬ng ph¸p nµy ng−êi gi¸o viªn cÇn thiÕt kÕ ®óng hÖ
thèng c©u hái vÊn ®¸p, x©y dùng c¸c lo¹i c©u hái chÝnh phô theo møca ®é nhËn thøc (
hiÓu, biÕt, vËn dông), ®ång thêi ph¶i biÕt tæ chøc ho¹t ®éng vÊn ®¸p t×m tßi.
C¸c c«ng viÖc cô thÓ nh− sau:
1. ThiÕt lËp hÖ thèng c©u hái trong vÊn ®¸p t×m tßi:
HÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn gi÷ vai trß chØ ®¹o cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh chÊt
l−îng lÜnh héi kiÕn thøc cña c¶ líp. HÖ thèng c©u hái ®ã h−íng t− duy cña häc sinh ®i
®óng h−íng theo mét logic hîp lý, kÝch thÝch tnhs t×m tßi trÝ tß mß khoa häc vµ c¶ ham
muèn gi¶i ®¸p cña häc sinh.
HÖ thèng c©u hái vÊn ®¸p ph¶i ®−îc lùa chän s¾p xÕp hîp lý. C©u hái ®−îc ph©n
chia thµnh c©u chÝnh, c©u phô, c©u phøc t¹p, c©u ®¬n gi¶n. C©u chÝnh, c©u phøc t¹p l¹i
®−îc chia ra thµnh nh÷ng vÊn ®Ò nhá h¬n vµ phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh nh−ng kh«ng
nªn chia qu¸ nhá vµ rêi r¹c.
C©u hái cÇn ®−îc nªu ra mét c¸ch râ rµng, ®Ô hiÓu vµ chÝnh x¸c phï hîp tr×nh ®é
häc sinh.
Sè l−îng vµ tÝnh phøc t¹p cña c©u hái còng nh− møc ®é ph©n chia c©u hái phô
thuéc vµo:
+ TÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.
+ Tr×nh ®é ph¸t triÓn, kü n¨ng, kü s¶o cña häc sinh tham gia c¸c bµi häc vÊn ®¸p
t×m tßi.
2. C¸c lo¹i c©u hái trong d¹y häc vÊn ®¸p t×m tßi.
* Dùa vµo môc ®Ých vµ néi dung vÊn ®Ò cã thÓ chia ra:
+ C©u hái chÝnh.
+ C©u hái phô.
* Dùa vµo nh÷ng møc ®é nhËn thøc kh¸c nhau cã thÓ chia ra:
12
- + C©u hái yªu cÇu häc sinh biÕt, nhí l¹i hiÖn t−îng sù kiÖn.
+ C©u hái yªu cÇu häc sinh hiÓu, so s¸nh c¸c sù vËt hiÖn t−îng.
+ C©u hái yªu cÇu häc sinh hiÓu, hÖ thèng hãa, kh¸i qu¸t hãa.
+ C©u hái yªu cÇu häc sinh t×m hiÓu nguyªn nh©n cña sù vËt hiÖn t−îng.
+ C©u hái yªu cÇu häc sinh vËn dông kiÕn thøc ®· häc.
* Chó ý:
Khi x©y dùng c¸c lo¹i c©u hái vÊn ®¸p t×m tßi chóng ta cÇn nghiªn cøu kü s¸ch gi¸o
khoa, s¸ch tham kh¶o, tµi liÖu gi¶ng d¹y,... ®Ó x©y dùng hÖ thèng c©u hái phï hîp víi
tõng néi dung, tõng môc trong tõng lo¹i bµi.
C©u hái cÇn râ rµng chØ cã mét c©u tr¶ lêi ®óng.
Lµm cho ng−êi häc t×m tyßi trªn c¬ së vËn dông c¸c ®iÒu ®· biÕt.
KhuyÕn khÝch ng−êi häc hiÓu h¬n lµ ghi nhí mµ kh«ng hiÓu.
§em l¹i nh÷ng ph¶n håi tøc th× vÒ kÕt qu¶ cho c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh.
§¶m b¶o ®Ó bµi häc ®−îc triÓn khai võa søc häc sinh.
G©y ®−îc høng thó häc tËp cho häc sinh.
T¹o cho häc sinh c¬ héi h−ëng thô sù thµnh c«ng vµ t×m ra c¸i míi trong häc tËp.
T¹o c¬ héi ®Ó gi¸o viªn ph¸t hiÖn nh÷ng khã kh¨n häc sinh cã thÓ gÆp ph¶i.
Cho phÐp ®¸nh gi¸ viÖc häc cña häc sinh vµ viÖc d¹y cña gi¸o viªn.
3. Tæ chøc vÊn ®¸p t×m tßi.
3.1 Quy tr×nh tæ chøc vÊn ®¸p t×m tßi:
Gi¸o viªn nªu c©u hái cho c¶ líp, yªu cÇu häc sinh suy nghÜ vµ chuÈn bÞ tr¶ lêi (
kh«ng chØ ®Þnh häc sinh tr¶ lêi tr−íc khi nªu c©u hái).
C¶ líp suy nghÜ tõ 1-2 phót.
Mét sè häc sinh xin ý kiÕn tr¶ lêi.
Gi¸o viªn chØ ®Þnh häc sinh tr¶ lêi.
Gi¸o viªn vµ häc sinh nghe ý kiÕn tr¶ lêi cña häc sinh ®−îc chØ ®Þnh ph¸t biÓu.
C¸c häc sinh kh¸c theo dâi nhËn xÐt , nªu ý kiÕn bæ xung chØnh söa.
Gi¸o viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i.
3.2 Nh÷ng chó ý khi tæ chøc quy tr×nh vÊn ®¸p t×m tßi ë líp häc.
Gi¸o viªn ®−a ra c©u hái víi th¸i ®é khuyÕn khÝch, giäng nãi «n tån nhÑ nhµng.
Thu hót häc sinh vµo néi dung c©u hái, giµnh thêi gian thÝch hîp cho häc sinh suy
nghÜ.
Ph©n phèi hîp lý sè häc sinh ®−îc chØ ®Þnh tr¶ lêi.
Cã thÓ cho häc sinh ho¹t ®éng theo cÆp nh− sau:
+ ViÕt c©u hái lªn b¶ng.
+ Ph©n chia häc sinh theo cÆp (nhãm cÆp hai).
+ Giao nhiÖm vô cho c¸c cÆp ( néi dung, thêi gian).
+ Theo dâi kiÓm tra c«ng viÖc cña c¸c cÆp.
+ Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ c©u tr¶ lêi.
Khi häc sinh tr¶ lêi nh¾c häc sinh ph¸t biÓu cÇn gi¬ tay.
G. Sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®Æt vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong n©ng
cao chÊt l−îng d¹y häc hãa ë tr−êng THCS.
NÐt ®Æc tr−ng chñ yÕu cña d¹y häc ®Æt vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ sù lÜnh héi
kiÕn thøc th«ng qua ®Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §©y còng lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p
d¹y häc tÝch cùc ®ªm l¹i hiÖu qu¶ cao trong gi¶ng d¹y hãa häc ë tr−êng THCS. §Ó ®¹t
13
- ®−îc kÕt qu¶ trong vËn dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc nµy chóng ta cÇn thùc hiÖn tèt c¸c
c«ng viÖc chÝnh sau:
1. §Æt vÊn ®Ò.
+ T¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò (x©y dùng bµi to¸n nhËn thøc).
+ Ph¸t biÓu vµ nhËn d¹ng vÊn ®Ò n¶y sinh.
+ Ph¸t biÓu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt.
Nh÷ng chó ý khi t¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò:
V¹ch ra nh÷ng ®iÒu ch−a biÕt, chØ ra c¸i míi trong mèi quan hÖ c¸i ®· biÕt, víi c¸i
cò. Trong ®ã ®iÒu ch−a biÕt, c¸i míi lµ c¸i trung t©m cña t×nh huèng cã vÊn ®Ò, sÏ ®−îc
kh¸m ph¸ ra trong giai ®o¹n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ( ®Æt gi¶ thiÕt, lËp kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt vÊn
®Ò vÊn ®Ò ®ã).
T×nh huèng ®Æt ra ph¶i kÝch thÝch, g©y høng thó, nhËn thøca ®èi víi häc sinh, t¹o
cho häc sinh ý thøc tù gi¸c tÝch cùc trong ho¹t ®éng nhËn thøc .
T×nh huèng ®−a ra ph¶i phï hîp kh¶ n¨ng cña häc sinh, ®Ó häc sinh c¨n cø vµo
nh÷ng kiÕn thøc cò, ®Ó gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®Æt ra b»ng ho¹t ®éng t− duy cña häc sinh.
+ C©u hái nªu vÊn ®Ò cña gi¸o viªn cÇn ph¶i chøa ®ùng c¸c yÕu tè sau:
Chøa ®ùng m©u thuÉn nhËn thøc: Cã mét hay vµi khã kh¨n, ®ßi hái häc sinh ph¶i t−
duy, huy ®éng vµ vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· cã ( nghÜa lµ c©u hái ph¶n ¸nh ®−îc mèi liªn
hÖ bªn trong gi÷a ®iÒu ®· biÕt vµ ®iÒu ch−a biÕt).
Chøa ®ùng ph−¬ng h−íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, thu hÑp ph¹m vi t×m kiÕm c©u tr¶ lêi,
t¹o ®iÒu kiÖn lµm xuÊt hiÖn gi¶ thiÕt, t¹o ®iÒu kiÖn t×m ra ®−îc con ®−êng gi¶i quyÕt.
G©y ®−îc c¶m xóc m¹nh ®èi víi häc sinh khi nhËn ra m©u thuÉn nhËn thøc liªn
quan ®Õn vÊn ®Ò.
2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Gåm c¸c b−íc sau:
2.1 X©y dùng c¸c gi¶ thuyÕt.
2.2 LËp kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
2.3 Thùc hiÖn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kiÓm tra c¸c gi¶ thuyÕt b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p
kh¸c nhau.
3. KÕt luËn:
Gåm c¸c b−íc sau:
3.1 Th¶o luËn c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc vµ ®¸nh gi¸.
3.2 Kh¼ng ®Þnh hay b¸c bá gi¶ thuyÕt ®· nªu.
3.3 Ph¸t biÓu kÕt luËn.
3.4 §Ò xuÊt vÊn ®Ò míi.
Tuy nhiªn khi vËn dông ph−¬ng ph¸p nµy chóng ta cÇn chó ý lùa chän møc ®é cho
phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh vµ néi dung cô thÓ c¶u tõng bµi th× hiÖu qu¶
míi ®−îc n©ng cao.
VÝ dô:
• Gi¸o viªn nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ( ThuyÕt tr×nh hoÆc lµm thÝ nghiÖm).
• Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò vµ tæ chøc cho häc sinh tham gia gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
• Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò vµ gîi ý häc sinh t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
• Gi¸o viªn cung cÊp th«ng tin, t¹o t×nh huèng ®Ó häc sinhph¸t hiÖn vÊn ®Ò vµ gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò.
14
- • Häc sinh tù ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, tù lùc gi¶i quyÕt vµ tù ®¸nh gi¸.
2. VËn dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò khi gi¶ng d¹y hãa häc ë tr−êng THCS.
2.1 VËn dông:
D¹y häc nªu vÊn ®Ò khi gi¶ng d¹y hãa häc ë tr−êng THCS chØ thùc hiÖn trong
ph¹m vi hÑp trong mét sè bµi cô thÓ:
VÝ dô 1. Khi nghiªn cøu thÝ nghiÖm: Nh«m ph¶n øng víi dd kiÒm trong bµi nh«m ë
líp 9.
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh
+ Nªu vÊn ®Ò: Nh«m cã ®Çy ®ñ TCHH + Nhãm HS : Th¶ d©y nh«m vµo èng
chung cña kim lo¹i, ngoµi ra nh«m cßn nghiÖm ®ùng dd NaOH, cã èng vuèt dÉn
cã tÝnh chÊt g× ®Æc biÖt ? khÝ ra ngoµi.
+ H·y nghiªn cøu thÝ nghiÖm nh«m t¸c + Quan s¸t hiÖn t−îng: Cã khÝ tho¸t ra.
dông víi dd NaOH.
+ Gîi ý: Ph¶n øng nµy cã m©u thuÉn víi + Ch©m löa ®èt, khÝ ch¸y, ngän löa xanh
nh÷ng ®iÒu ®· häc ? -> KhÝ t¹o ra lµ H2.
+ Gi¶i quyÕt m©u thuÉn: §iÒu nµy kh«ng
sai vµ kh«ng m©u thuÉn. §ã lµ do hîp + HS nªu vÊn ®Ò: Ph¶n øng Al víi dd
chÊt cña nh«m cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt, ta sÏ NaOH cã m©u thuÉn víi TC cña KL ®·
häc ë líp trªn. häc kh«ng ? Hay TN sai ?
VÝ dô 2. Khi nghiªn cøu tÝnh chÊt hãa häc cña axit sïnuric ®Æc nãng, víi ®ång th×
vÊn ®Ò xuÊt hiÖn lµ: Tr¸i víi tÝnh chÊt cña kim lo¹i ®· häc ®ã lµ : Kim lo¹i ®øng sau hi®r«
trong d·y ho¹t ®éng hãa häc ®· ph¶n øng víi axit. §iÒu nµy ®óng hay sai ?
Ta h·y xem ®iÒu kiÖn vµ s¶n phÈm c¶u ph¶n øng H2SO4 t¸c dông víi Cu nh− thÕ
nµo ?
Häc sinh ph¸t biÓu: H2SO4 ®Æc, nãng.
Cu kim lo¹i ho¹t ®éng yÕu ( ®øng sau H)
S¶n phÈm: KhÝ kh«ng mµu, mïi khã chÞu, lµm ®æi mµu quú tÝm thµnh ®á. dd CuSO4
mµu xanh.
* KÕt luËn: §iÒu nµy kh«ng m©u thuÉn g× víi TCHH chung cña axit vµ dd H2SO4
lo·ng. §ã lµ do TCHH ®Æc biÖt cña H2SO4 ®Æc, nãng....
IV. KÕt luËn:
D¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gãp phÇn rÊt lín trongviÖc gióp häc sinh tÝch cùc
ph¸t hiÖn kiÕn thøc míi, vµ cã thÓ ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t hiÖu qña trong d¹y häc ®Æc
biÖt lµ d¹y kiÕn thøc míi. Tuy nhiªn muèn thËt sù mang l¹i hiÖu qu¶ cao ng−êi d¹y, ng−êi
häc ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt quy tr×nh thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó t¹o tÞnh huèng,
gi¶i quyÕt t×nh huèng mét c¸ch nhanh chãng, hiÖu qu¶, chÝnh x¸c nhÊt.
Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPGD ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nµy vÊn ®Ò so¹n gi¸o
¸n (thiÕt kÕ bµi gi¶ng) còng ph¶i ®−îc ®æi míi cho phï hîp. §Ó thiÕt kÕ mét bµi so¹n
tr−íc khi lªn líp ®¸p øng yªu cÇu cña ®æi míi ch−¬ng tr×nh, SGK, PPGD th× ng−êi GV cÇn
ph¶i lËp ®−îc kÕ ho¹ch bµi d¹y cã hiÖu qu¶ ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña ®æi míi nh»m n©ng
cao chÊt l−îng d¹y vµ häc bé m«n hãa häc trong tr−êng THCS trªn c¬ së SGK, SGV c¸c
tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.
15
- D¹y häc tÝch cùc ®ßi hái vai trß cña ng−êi gi¸o viªn lµ ng−êi thiÕt kÕ, tæ chøc,
h−íng dÉn c¸c ho¹t ®éng ®éc lËp theo nhãm nhá ®Ó häc sinh tù lùc chñ ®éng chiÕm lÜnh
néi dung häc tËp, chñ ®éng ®¹t ®−îc môc tiªu kiÕn thøc cÇn ®¹t theo ch−¬ng tr×nh ®æi
míi. Trªn líp häc sinh ho¹t ®éng lµ chÝnh, gi¸o viªn cã vÎ nhµn nh· tuy nhiªn qu¸ tr×nh
chuÈn bÞ ®ßi hái ng−êi gi¸o viªn ®Çu t− nhiÒu c«ng søch¬n, chu ®¸o h¬n th× míi cã thÓ
thùc hiÖn giê lªn líp ®¹t hiÖu qu¶ cao trªn c−¬ng vÞ lµ ng−êi gîi më, xóc t¸c, ®éng viªn
cè vÊn, träng tµi trong c¸c ho¹t ®éng t×m tßi tranh luËn cña häc sinh. Do vËy ng−êi thÇy
còng cÇn quan t©m ®óng møc trong c«ng t¸c chuÈn bÞ bµi gi¶ng cô thÓ nh− sau:
a. X¸c ®Þnh môc tiªu:
+ Môc tiªu häc tËp.
+ Môc tiªu ph¸t triÓn.
+ Môc tiªu ph©n hãa.
+ Môc tiªu kh¶ thi, c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸.
b. So¹n néi dung:
+ TËp chung vµo ho¹t ®éng cña häc sinh.
+ Ho¹t ®éng häc -> Ho¹t ®éng d¹y.
+ Gi¸o viªn häc sinh -> KiÕn thøc + ph−¬ng ph¸p.
+ Häc sinh Häc sinh.
c. Trªn líp:
+ Häc sinh ho¹t ®éng lµ chÝnh.
+ Häc sinh thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c ®éc lËp/ theo nhãm.
+ Gi¸o viªn tæ chøc, h−íng dÉn c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh.
* Môc tiªu cuèi cïng lµ trong mçi tiÕt häc häc sinh ®−îc :
+ Ho¹t ®éng nhiÒu h¬n.
+ Thùc hµnh nhiÒu h¬n.
+ Th¶o luËn nhiÒu h¬n.
+ Suy nghÜ nhiÒu h¬n.
§Ó tiÕt d¹y thùc sù hiÖu qu¶ ng−êi gaÝo viªn cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ quy tr×nh thiÕt kÕ
1 bµi häc:
B−íc 1: X¸c ®Þnh môc tiªu cña bµi.
+ Lµ c¸i ®Ých cÇn ®¹t sau mçi bµi häc.
+ Môc tiªu cña bµi häc chØ ®¹o toµn bé néi dung, ph−¬ng ph¸p d¹y häc, néi dung
ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸.
+ Môc tiªu cña bµi gåm ba thµnh tè: KiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é.
+ Khi x¸c ®Þnh môc tiªu, cÇn chó ý ®Õn nh÷ng kiÕn thøc vµ ®Æc biÖt lµ c¸c kü n¨ng
th¸i ®é Èn chøa trong néi dung tõng bµi.
+ Trong môc tiªu nªu râ sau khi häc song phÇn ®ã häc sinh biÕt c¸ch tiÕn hµnh
ho¹t ®éng ®Ó cã thÓ cã ®−îc kiÕn thøc míi nµo?kü n¨ng míi nµo ?cã th¸i ®é tÝch cùc g× ?
+C¸c bµi so¹n thuéc mçi d¹ng bµi cã thÓ cã nh÷ng môc tiªu chung, chØ kh¸c nhau ë
®èi t−îng cô thÓ.
B−íc 2. ChuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc.
CÇn chuÈn bÞo ®ñ, ®óng c¸c ®å dïng d¹y häc cÇn thiÕt, c¸c hãa chÊt cô thÓ, c¸c
ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt phôc vô cho bµi d¹y mét c¸ch chu ®¸o. ( Cho tõng c¸ nh©n, cho
tõng nhãm,...).
B−íc 3. X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p d¹y häc chñ yÕu.
16
- CÇn x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®¬n gi¶n xong ph¶i hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®èi t−îng
häc sinh trªn c¬ së môc tiªu cu¶ bµi häc. Phèi kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a c¸c nhãm
ph−¬ng ph¸p d¹y häc víi nhau mét c¸ch s¸ng t¹o.
B−íc 4. ThiÐt kÕ c¸c ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh trªn líp.
Cã thÓ chia ra c¸c ho¹t ®éng kÕ tiÕp nhau. Mçi ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn mét nhiÖm vô
cô thÓ hãa môc tiªu bµi häc. Trong c¸c ho¹t ®éng ®ã cã thÓ gåm c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n
kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã.
C¸c ho¹t ®éng nµy ®−îc s¾p xÕp hîp lý l«gic cã dù kiªn sthêi gian cô thÓ.
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh trong mét tiÕt häc ®−îc chia theo qu¸ tr×nh cña tiÕt
häc, cã thÓ ph©n chia thµnh:
* Ho¹t ®éng khëi ®éng: Ho¹i ®éng nµy cã thÓ lµ më ®Çu, cã thÓ nªu môc tiªu cña bµi ,
kiÓm tra bµi cò, nªu vÊn ®Ò cña bµi míi, mét c©u chuyÖn cã liªn quan ®Õn bµi häc,...
* TiÕp theo sau cña ho¹t ®éng khëi ®éng lµ ho¹t ®éng nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu cña bµi
häc vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng bao gåm:
- Ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi.
- Ho¹t ®éng cñng cè.
- Ho¹t ®éng ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng.
Cuèi cïng lµ h¹ot ®éng kÕt thóc tiÕt häc, bao gåm:
- Ho¹t ®éng ®¸nh gi¸.
- Ra bµi tËp vÒ nhµ vµ dÆn dß chuÈn bÞ cho bµi sau.
B−íc 5. Ra bµi tËp ®Ó häc sinh tù ®¸nh gi¸ vµ vËn dông kiÕn thøc.
C©u hái vµ bµi tËp ®Ó häc sinh tù ®¸nh gi¸ vµ vËn dông kiÕn thøc sau mçi tiÕt häc
cÇn ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu sau:
- b¸m s¸t môc tiªu ®Ò ra.
- §¶m b¶o kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®−îc kiÕn thøc kü n¨ng c¬ b¶n sau mçi tiÕt häc.
- KiÓm tra ®−îc nhiÖu häc sinh.
- §¶m b¶o thêi gian.
B−íc 6. DÆn dß, ra bµi tËp vÒ nhµ.
Tãm l¹i: §Ó ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo h−íng tÝch cùc ®¸p øng yªu cÇu ®æi
míi ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa viÖc cÇn lµm ®Çu tiªn ®ã lµ vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ
®æi míi ph−¬ng ph¸p trong viÖc thiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi gi¶ng theo h−íng ®æi míi nh»m
n©ng cao chÊt l−îng cña giê lªn líp. ThÓ hiÖn vai trß tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cßn häc sinh
lµ ng−êi thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®ã.
G. ®æi míi ph−¬ng ph¸p c¸ch thøc thiÕt kÕ bµi häc nh»m n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng
d¹y vµ häc tËp bé m«n hãa häc trong tr−êng THCS.
Ngoµi viÖc ®æi míi thiÕt kÕ bµi d¹y ng−êi gi¸o viªn cßn ph¶i ®æi míi c«ng t¸c
truyÒn ®¹t th«ng tin trong d¹y häc ho¸ häc: §ã lµ truyÒn ®¹t th«ng tin th«ng qua kªnh
h×nh ( b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p trùc quan); qua thùc hµnh thÝ nghiÖm; qua ng«n ng÷ nãi,
viÕt.
C¸ch truyÒn ®¹t th«ng tin cã hiÖu trong d¹yhäc hãa häc ®ã lµ ph¶i ¸p dông c¸c
ph−¬ng ph¸p tÝch cùc, gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng giµnh lÊy kiÕn thøc míi,
linh h¹ot sö dông phèi c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau.
Khi lËp kÕ ho¹ch bµi d¹y vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ãcÇn chó ý thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c
quan ®iÓm trªn.
1. Ph−¬ng ph¸p truyÒn ®¹t th«ng tin cã hiÖu qu¶ trong d¹y häc hãa häc.
17
- 1.1 ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc.
1.2 Häc sinh ®−îc hcñ ®éng ho¹t ®éng, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t ®éng t− duy ®Ó tù chiÕm
lÜnh kiÕn thøc míi.
1.3 Gi¸o viªn lµ ng−êi tæ chøc, ®iÒu khiÓn cho häc sinh ho¹t ®éng chñ ®éng giµnh
l¸y kiÕn thøc míi tïy theo tµi liÖu häc tËp tïy theo tr×nh ®é vµ kü n¨ng cña häc
sinh.
1.4 Gi¸o viªn cÇn ¸p dông phèi hîp vµ linh ho¹t nh÷ng h−íng dÉn sö dông c¸c
nhãm ph−¬ng ph¸p d¹y häc nh− c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc trùc quan, thùc hµnh,
c¸c ph−¬ng ph¸p dïng lêi.
2. LËp kÕ ho¹ch bµi häc vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Ó rÌn luyÖn c¸ch truyÒn ®¹t th«ng
tin cã hiÖu qu¶.
2.1 X¸c ®Þnh môc tiªu:
+ Ng−êi gi¸o viªn trªn c¬ së néi dung cÇn ®¹t ®−îc trong mét tiÕt d¹y cô thÓ mµ
tiÕn hµnh c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng truyÒn ®¹t th«ng tin mét c¸ch chñ ®éng, tÝch cùc
nh»m gióp häc sinh n¾m b¾t kiÕn thøc mét c¸ch chñ ®éng vµ hiÖu qu¶ nhÊt.
2.2 TiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng d¹y häc:
+ Khi lËp kÕ ho¹ch bµi d¹y gi¸o viªn nªn chØ râ c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh, dù
®o¸n c¸c t×nh huèng s¶y ra khi gi¶i quyÕt c¸c vÇn ®Ò n¶y sinh ®Ó qu¸ tr×nh tæ chøc truyÒn
®¹t th«ng tin ®−îc nhanh chãng, chÝnh x¸c, hiÖu qu¶,...
2.3 D¹y thö vµ tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶.
+ §Ó qu¸ tr×nh truyÒn ®¹t th«ng tin diÔn ra mét c¸ch tr«i ch¶y, ®¹t hiÖu qu¶ cao,
trë thµnh kü n¨ng kü s¶o cña ng−êi gi¸o viªn th× ng−êi gi¸o viªn cÇn chñ ®éng d¹y thö
®ång thêi tù ®¸nh gi¸ xªm trong giê d¹y cña m×nh ®· ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p tÝch cùc
hay ch−a ? nÕu cã th× ®· ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµo ?ë néi dung nµo ? Häc sinh ®· chñ
®éng tÝch cùc chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi hay ch−a ? Gi¸o viªn ®· lµ ng−êi h−íng dÉn tæ
chøc hay ch−a ? Gi¸o viªn ®· phèi hîp linh ho¹t c¸c ph−¬ng ph¸p thùc hµnh vµ c¸c
ph−¬ng ph¸p dïng lêi kh«ng ?Tõ ®ã ®óc rót kinh nghiÖm lµm tèt h¬n c«ng t¸c gi¶ng d¹y,
n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc bé m«n hãa häc THCS.
4. KÕt qu¶ thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t :
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc líp 9trong nhiÒu n¨m tõ khi cã ch−¬ng
tr×nh ®æi míi qua c¸ h×nh thøc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ : KiÓm tra miÖng, 15 phót, 1 tiÕt,
häc kú vµ c¸c bµi kh¶o s¸t chÊt l−îng, thi HSG
T«i rót ra c¸c kÕt qu¶ vµ ®¸nh gi¸ nh− sau :
18
- 1.KÕt qu¶ :
1.1 §èi víi ph−¬ng ph¸p d¹y häc cò :
Tæng sè Ch−a hiÓu bµi HiÓu bµi ch−a kü HiÓu bµi
HS TS % TS % TS %
100 23 23 25 25 55 55
1.2 §èi víi ph−¬ng ph¸p d¹y häc míi :
Tæng sè Ch−a hiÓu bµi HiÓu bµi ch−a kü HiÓu bµi
HS TS % TS % TS %
84 9 10,7 12 14,4 63 74,9
3. §¸nh gi¸ :
Sau mét n¨m trùc tiÕp gi¶ng d¹y ¸p dông ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n hãa
häc trung häc c¬ së, t«i nhËn thÊy ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc trong chÊt l−îng d¹y
häc, trong c¸c ho¹t ®éng cña ThÇy, ho¹t ®éng cña trß, sù nhËn thøc vÒ d¹y, häc cã
nhiÒu chuyÓn biÕn ®Æc biÖt lµ phÝa ng−êi hä, ng−êi häc chñ ®éng tÝch cùc h¬n trong
viÖc lÜnh héi kiÕn thøc, trong ®ã kiÕn thøc thùc tÕ, thùc nghiÖm ®−îc häc sinh tiÕp
nhËn mét c¸ch høng thó.ChÊt l−îng häc sinh ®−îc n©ng lªn râ rÖt : C¶ vÒ ®¹i trµ, c¶ vÒ
mòi nhän,...
PhÇn III : bμi häc kinh nghiÖm
A. Kinh nghiÖm :
§Ó thùc hiÖn tèt viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc hãa häc trung häc c¬ së nh»m
n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc bé m«n, ®ßi hái ng−êi gi¸o viªn tr−íc hÕt ph¶i n¾m v÷ng
c¸c kiÐn thøc c¬ b¶n, phæ th«ng, c¸c kiÐn thøc vÒ ®æi míi vÒ ch−¬ng tr×nh, vÒ ph−¬ng
ph¸p d¹y häc ®ång thêi cÊp b¸ch cÇn cã kü n¨ng sö dông dông cô ®å dïng d¹y häc mét
c¸ch hiÖu qu¶ nh»m ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o, tÝch cùc t×m tßi chiÕm lÜnh lÜnh héi
c¸c kiÕn thøc phæ th«ng thùc nghiÖm nh»m ph¸t huy kh¶ n¨ng t− duy kh¶ n¨ng ®éc lËp
s¸ng t¹o trong mäi hµnh ®éng. Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn cÇn khai th¸c triÖt ®Ó néi dung s¸ch
gi¸o khoa, c¸c tµi liÖu tham kh¶o, tµi liÖu båi d−ìng chuyªn m«n nghiÖp vô, c¸c ph−¬ng
tiÖn gi¶ng d¹y hiÖn cã, th−êng xuyªn tiÕn hµnh ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n hãa
häc th«ng qua viÖc khai th¸c triÖt ®Ó bé dông cô thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó häc sinh th«ng qua
thùc hiÖn c¸c thÝ nghiÖm trong tõng bµi häc ®Ó t¹o høng thó häc tËp, chñ ®éng tiÕp thu
kiÕn thøc, t×m hiÓu kiÕn thøc tõ ®ã n¾m ch¾c kiÕn thøc c¬ b¶n phæ th«ng, c¸c kiÕn thøc
trong thùc tÕ, qua ®ã t«i rót ra c¸c bµi häc sau ®©y :
1. §Ó d¹y vµ häc bé m«n hãa häc ®¹t hiÖu qu¶ tr−íc hÕt cÇn cã ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ
cho d¹y vµ häc nh− : Phßng häc bé m«n ®Ët tiªu chuÈn, c¸n bé chuyªn tr¸ch phßng
19
nguon tai.lieu . vn
